Nde na a-offrande so azo ti Israël ayeke mû ândö ti mû maboko na tâ vorongo Nzapa, a hunda nga na ala ti mû dîme, a wala dixième ti aye kue so ala wara na yâ ti ngu oko. Nzapa atene lani na ala atene: “Ngu oko oko, mo mû dîme [“dixième,” kete tënë na gbe ni] ti alê ti kobe kue so ayeke lë na yaka ti mo.”—Deutéronome 14:22.

 Commandement ti mungo dîme ayeke lani na yâ ti Ndia ti Moïse, so ayeke mbeni molongo ti andia so Nzapa amû lani na azo ti Israël ândö. A-Chrétien ayeke pëpe na gbe ti Ndia ti Moïse. Tongaso a hunda na ala pëpe ti mû dîme (aColossien 2:13, 14). Me, Chrétien oko oko ayeke mû offrande “tongana ti so lo leke na bê ti lo ti sara, na vundu na bê pëpe wala a gbu lo gbungo na ngangu pëpe, ndali ti so Nzapa andoye zo so amû ye na ngia.”—2 aCorinthien 9:7.

•  Tënë ti mungo dîme na yâ ti Bible: “Ancien Testament”

•  Tënë ti mungo dîme na yâ ti Bible: “Nouveau Testament”

 A sara tënë ti dîme fani mingi na yâ ti mbage ti Mbeti ti Nzapa so a iri ni Ancien Testament; mingi ni, a yeke na peko ti so Nzapa amû lani andia na mara ti Israël na lege ti Moïse. Me gï fani use la a sara tënë ti dîme kozo na ngoi so Nzapa amû lani ndia na lege ti Moïse.

Kozo na Ndia ti Moïse

 Kozo zo so Bible asara tënë ti lo atene lo mû dîme ayeke Abram (Abraham) (Genèse 14:18-20; aHébreu 7:4). Na bango ni, Abram amû lani dîme so gï fani oko; lo mû ni tongana mbeni cadeau na gbia ti Salem so ayeke nga lani prêtre. Ye oko afa na yâ ti Bible ape so Abraham wala amolenge ti lo akiri amû dîme na pekoni.

 Use zo so a sara tënë ti lo a tene lo mû dîme ayeke Jacob, âta ti Abraham. Lo mû lani zendo lo tene so tongana Nzapa asara tufa na ndö ti lo, ‘aye kue so lo yeke mû ande ni na lo, lo yeke mû dîme ni na lo.’ (Genèse 28:20-22). Ambeni wandara ti Bible atene so peut-être Jacob amû lani dîme ni so na lege so lo mû anyama na sacrifice na Nzapa. Atâa so Jacob asara ye alingbi na zendo so lo mû na Nzapa ti mû dîme, lo hunda lani pëpe na azo ti sewa ti lo ti mû mara ti dîme tongaso na Nzapa.

Na gbe ti Ndia ti Moïse

 A hunda lani na azo ti Israël ândö ti mû dîme ti mû maboko na kua ti Nzapa.

•   A yeke mû dîme lani na azo so ayeke mû ngoi ti ala kue ti sara gï kua ti Nzapa, na tapande azo ti mara ti Lévi so na popo ni a yeke wara nga aprêtre, so ala kue yeke lani pëpe na mbeni sese ti fâ yaka dä (Nombre 18:20, 21). Azo ti mara ti Lévi so ayeke aprêtre ape ayeke wara dîme na maboko ti azo ti Israël nga ala yeke “mû dîme ti ye so ala wara so,” anzoni mbage ni, ala yeke mû ni na aprêtre.—Nombre 18:26-29.

•   Na bango ni, ngu oko oko a hunda nga ti mû mbeni dîme nde, so azo ti mara Lévi nga na azo so ayeke ti mara ti Lévi ape la ayeke bâ nzoni dä (Deutéronome 14:22, 23). Dîme so ayeke mû lani maboko na asewa ti mara ti Israël na angoi ti amatanga so ayeke nde, nga na ambeni ngu a yeke kangbi ni ti mû na awayere tongaso si ala vivre na ni.—Deutéronome 14:28, 29; 26:12.

 Ti mû dîme lani a yeke sara tongana nyen? Azo ti Israël ayeke zi dixième ti aye ti yaka ti ala kue so ala wara na yâ ti ngu oko ala zia ni nde (Lévitique 27:30). Tongana ala soro ti mû dîme na lege ti nginza ahon ti mû aye ti yaka, ala yeke zia na ndö ni oku mbage ti ye so ala ye ti futa so (Lévitique 27:31). A hunda nga na ala ti tene ala mû dîme ti “abagara wala ataba” so ala yeke na ni.—Lévitique 27:32.

 Ti tene azo ti Israël ahinga lani wungo ti anyama oke la ala doit ti mû na dîme, tongana ala yeke diko anyama ni na ngoi so ala yeke hon na gbe ti keke ti ala, ala yeke diko ngbii ala zi nyama bale-oko ni, ala diko ngbii ala zi nyama bale-oko ni. Ndia afa lani so ala doit ti gi pëpe ti bâ wala nyama ni ayeke nzoni wala ayeke nzoni pëpe, ala doit ti changé ni ape nga ala doit ti futa nginza na place ti nyama ni ape (Lévitique 27:32, 33). Me mbeni use dîme ni so a yeke mû ka ni na ngoi ti amatanga so a sara ni ngu oko oko so, zo apeut ti mû ni na nginza. So a sara ni tongaso ye ayapu na amolenge ti Israël so ayeke sara yongoro voyage ti gue na amatanga ni.—Deutéronome 14:25, 26.

 Na ngoi wa la azo ti Israël ayeke mû dîme lani? Amolenge ti Israël ayeke mû dîme lani ngu oko oko (Deutéronome 14:22). Ye oko, lakue na ngu mbasambala ni ala yeke mû ni ape. Ngu ni so ayeke ngu ti sabbat, wala ngu ti wungo terê; na ngoi ni azo ti Israël ayeke fâ alê ti kobe ti yaka ti ala ape (Lévitique 25:4, 5). A hunda lani ti mû dîme ti lê ti kobe ape, ti lingbi na ye so a leke so ayeke nde teti ngu ni so. Na yâ ti sabbat ti ngu mbasambala oko oko, tongana a si na ngu ota nga na ngu omene ni, azo ti Israël ayeke mû use dîme ni na awayere nga na azo ti mara ti Lévi.—Deutéronome 14:28, 29.

 Tongana zo amû dîme ape, nyen la ayeke passé? Ndia ti Moïse afa pëpe ye so ayeke sara na mbeni zo tongana lo mû dîme ape. Mungo dîme ayeke mbeni ye so zo lo wani lo hinga na yâ ti li ti lo so lo doit ti sara ni. Azo ti Israël ayeke ga lani aluti na gbele Nzapa ti fa na lo so ala mû dîme awe nga ala yeke hunda na Nzapa ti sara tufa na ndö ti ala ndali ti dîme so ala mû so (Deutéronome 26:12-15). Me tongana mbeni zo amû dîme ape, Nzapa ayeke bâ ni tongana nzi la zo ni anzi lo so.—Malachie 3:8, 9.

 Eskê mungo dîme ayeke lani mbeni nengo kungba mingi? Ên-ën. Nzapa amû lani zendo na mara ti Israël so tongana ala mû dîme na lo, lo yeke sara tufa na ndö ti ala na ye oko ayeke manke ala pëpe (Malachie 3:10). Me, tongana ala ke ti ga na dîme, azo ti mara ni kue la ayeke bâ pasi. Nzapa ayeke sara tufa na ndö ti ala ape, nga aprêtre na azo ti mara ti Lévi ayeke dö ande kua so a mû na ala ti sara, so ayeke ti mû maboko na azo ti Israël ti voro Nzapa ti zia, ti gue ti sara ambeni kua ti ala nde.—Néhémie 13:10; Malachie 3:7.

 Na ngoi so Jésus ayeke lani na sese, a ngbâ ti hunda lani na azo so ayeke voro Nzapa ti mû dîme. Me, na peko ti kuâ ti Jésus, tënë ti mungo dîme ayeke mbeni ndia encore ape.

Na ngoi ti Jésus

 Na yâ ti mbage ti Bible so azo mingi airi ni Nouveau Testament, Bible afa so azo ti Israël angbâ ti mû dîme lani na temps so Jésus ayeke na ndö ti sese. Jésus ahinga lani so tënë ti mungo dîme ayeke mbeni ndia so a lingbi ala sara ye alingbi na ni, me lo ke sarango ye ti amokonzi-nzapa so ayeke mû lani adîme kue me so ‘abâ na nene ni pëpe aye so ayeke kota ahon ni na so Ndia ahunda: So ti tene mbilimbili, sarango nzoni bê na zo nga dutingo be-ta-zo.’—Matthieu 23:23.

Na peko ti kuâ ti Jésus

 A kiri a hunda na azo ti mû dîme ape na peko ti kuâ ti Jésus. Sacrifice ti kuâ ti Jésus akaï Ndia ti Moïse, so ndia ti ‘rongo adîme na maboko ti azo’ ayeke nga na milieu ni.—aHébreu 7:5, 18; aÉphésien 2:13-15; aColossien 2:13, 14.