Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

Loke Nos Por Siña for di e Universo

Loke Nos Por Siña for di e Universo

Nos universo ta sigui impresiona astronomonan. Y nan ta sigui diseña mihor instrumento pa studia e universo. Kico nan a descubri?

Nos universo ta bon organisa. Segun un articulo cu a sali den e revista Astronomy, “e galaxianan no ta benta unda cu ta. Mas bien nan ta bon organisa.” Con esaki ta posibel? Cientificonan ta kere cu esaki ta posibel pa motibo di un materia invisibel conoci como “donkere materie” (of dark matter). E substancia aki ta manera un forsa invisibel cu ta tene e galaxianan na nan luga.

Dicon nos universo ta asina bon organisa? Bo ta kere cu e universo asina bon organisa lo por a bin di su mes? Laga nos wak kico difunto Allan Sandage a bisa. E ta ser considera “un di e mihor astronomonan di siglo 20”, y e tabata kere den Dios.

El a bisa: “Mi no ta kere cu un structura asina bon organisa a origina for di caos. Algo mester a organis’e.”

Nos universo ta exactamente manera e mester ta pa sostene bida. Por ehempel, pensa riba e forsa cu ta percura pa solo kima na un velocidad constante. Si e forsa ey tabata mas zwak, solo nunca lo por a forma. Si e forsa tabata mas fuerte, solo lo a kima completamente y disparce.

Tin hopi forsa den e universo cu ta exactamente manera nan mester ta pa bida por existi. E escritor cientifico Anil Ananthaswamy a bisa cu hasta si un di e forsanan ey so tabata funciona na un manera diferente, “strea, planeta y galaxia nunca lo por a forma. Bida lo tabata imposibel.”

Nos universo tin un hogar ideal pa hende. Planeta Tera tin e atmosfera ideal, e cantidad di awa necesario y un luna cu tamaño perfecto pa tene Tera na su luga. National Geographic ta bisa: “E combinacion complica di geologia, ecologia y biologia ta haci e baranca straño aki [Tera] e unico planeta ideal pa hende biba ariba.” *

Un escritor a bisa cu nos sistema solar ta keda leu for di tur otro strea den nos galaxia. Pero esey mes ta loke ta haci bida riba Tera posibel. Si nos tabata biba mas cerca di otro strea—sea meymey di nos galaxia of na rand—nos lo no por a biba riba Tera pasobra lo tabatin mucho hopi radiacion. En bes di esey, Tera ta situa den e parti di e galaxia cu ta ideal pa sostene bida.

Basa riba su conocemento cientifico di universo y su leynan, e fisico Paul Davies a conclui: “Mi no por kere cu nos existencia den e universo aki ta un simpel coincidencia, un accidente den historia, un suceso cosmico inespera. ... Nos existencia tin un proposito.” Davies no ta siña cu Dios a crea e universo y bida humano. Pero, ta parce cu nos universo y Tera a ser diseña pa sostene bida. Kico abo ta pensa? Acaso ta parce asina pasobra di berdad nan a ser diseña?

^ par. 8 E articulo aki di National Geographic no a insinua cu Dios a crea Tera y hende. Mas bien, el a djis comenta con ideal Tera ta pa hende biba ariba.