Skip to content

Skip to table of contents

Kitia Kia e Koe e Fakamailoga he Ha Ha Hinei ha Iesu?

Kitia Kia e Koe e Fakamailoga he Ha Ha Hinei ha Iesu?

Kitia Kia e Koe e Fakamailoga he Ha Ha Hinei ha Iesu?

NAKAI fai tagata ne manako ke gagao lahi mahaki po ke moua he matematekelea. Ke maeke ke kalo mai he tau matematekelea pihia, kua kitia he tagata pulotu e tau fakamailoga ne fakakite e hagahagakelea mo e taute pihia ai. Ne fakamaama e Iesu Keriso e fakamailoga pauaki kua lata ke kitia e tautolu. Ko e mena ne hagaao a ia ki ai to fakalagalaga lahi e lalolagi oti mo e to lauia e tau tagata oti kana. Putoia foki a koe mo e magafaoa hau.

Ne vagahau a Iesu hagaao ke he Kautu he Atua, ka utakehe e mahani kelea mo e taute e lalolagi mo parataiso. Kua tuaha e tau tutaki hana hagaao ke he mena nei ti manako ke iloa ko e a fe ka hoko mai e Kautu ia. Ne huhu a lautolu: “Po ke heigoa foki e fakamailoga he hāu a [“ha ha hinei,” NW] mo e fakaotiaga he lalolagi?”—Mataio 24:3.

Ne iloa e Iesu he mole e mate mo e liu tu mai hana, to loga e tau tau he mole ato patuiki a ia he lagi ko e Patuiki faka-Mesia ka pule ke he tau tagata. Ha ko e pule hana to nakai kitia ke he tau tagata, ne age e Iesu e fakamailoga ka fakamalolo e tau tutaki hana ke mailoga hana “ha ha hinei” ti pihia “mo e fakaotiaga he lalolagi.” Ne ha ha i ai e tau fahi kehekehe ke he fakamailoga nei, ne tuku katoatoa ai ke moua e fakamailoga lahi—ko e fakamailoga he ha ha hinei ha Iesu.

Ko e tau tagata tohia Evagelia takitaha ko Mataio, Mareko, mo Luka ne fakamau fakamitaki hifo e tali ha Iesu. (Mataio, veveheaga 24 mo e 25; Mareko, veveheaga 13; Luka, veveheaga 21) Ne lafi he falu tagata tohia Tohi Tapu e falu fakamatafeiga ke he fakamailoga. (2 Timoteo 3:1-5; 2 Peteru 3:3, 4; Fakakiteaga 6:1-8; 11:18) Nakai fai vala lahi ke kumikumi fakamatafeiga ai e tautolu, ka to fakatutala a tautolu ke he lima e matapatu puhala ne fakakatoatoa e fakamailoga ne talahau e Iesu. To moua e koe e mena nei ke kakano lahi mo e aoga ki a koe fakatagata.—Kikite puha he lau tohi 6.

“Ko e Hikiaga ne Fakatu e Vaha Fou”

“Ko e mena to laga e taha motu ke he taha motu, ko e taha kautu ke he taha kautu.” (Mataio 24:7) Ne hokotaki he mekasini vala tala Sihamani Der Spiegel e mena ia ato hoko e 1914, ko e tau tagata “ne talitonu ke he vaha anoiha ne homo ue atu ne lahi e ataina, holo ki mua, mo e monuina.” Ti hiki e tau mena oti kana. “Ko e felakutaki ne kamata ia Aokuso 1914 ti fakaoti he matahiku ia Novema 1918 ko e mena tupu ofoofogia. Ne fakatupu ai e hikiaga he fakamauaga tuai, he vevehe e tuai mai he fou,” he talahau he mekasini GEO. Molea e 60 e miliona he tau kautau mai he lima e fahimotu ne fakalataha ke he taufetoko vale. He avelesi, ko e 6,000 e tau kautau ne mamate he tau aho takitaha. Tali mai ai, ko e tau tagata fakamauaga tala tuai he tau atuhau takitaha mo e he tau taofiaga fakapolitika ne mailoga “ko e tau 1914 ke he 1918 ko e hikiaga ne fakatu e vaha fou.”

Ne fakatu he Felakutaki I he Lalolagi e tau hikiaga nakai liutua ke he fakatokaaga tagata ti omoi e tau tagata ke he tau aho fakamui he lalolagi nei. He atu tau 1900, ne fakakite ai e loga atu he tau felakutaki, tau taufetoko he fakaaoga e tau kanavaakau tau, mo e fakamatakutaku pauaki. Ne nakai fai hikiaga mitaki ai ke he tau tau fakamua he senetenari nei. Kehe mai he felakutaki, ha ha ai falu puhala he fakamailoga ne kitia.

Hoge, Tatalu, mo e Tau Mafuike

“To ha ha i ai e tau hoge.” (Mataio 24:7) Ne lauia a Europa he hoge he felakutaki fakamua he lalolagi, ti matematekelea e tau tagata he to e hoge tali mai he magaaho ia. Ne tohi he tagata fakamau tala tuai ko Alan Bullock ke he 1933 i Rusia mo Ukaraine, “ko e moto tagata ne mamate hoge nukua o atu ke he tau fahimotu i tua . . . Ko e tau gati tino tagata ne ta tumu he tau kala puhalatu.” He 1943 ko e tagata tohi tala ko T. H. White ne kitia mata e hoge he atu motu ha Henan i Saina. Ne tohi e ia: “Ke he hoge, teitei maeke e tau mena oti ke kai mo e maeke ke tavili, kai ti moua ai e malolo ke he tino he tagata. Ka ko e tagata ni ne teitei hokotia ke he mate ka manamanatu ke kai e tau mena ia, he mogonei, kua nakai kai ai.” Momoko ke talahau, ko e hoge i Aferika kua aga mau ai ke he tau tau hogofulu tau mogonei. Pete he foaki he lalolagi e lahi he tau mena kai ma e tau tagata, ko e Food and Agriculture Organization ha UN ne fatifati ko e 840 e miliona he tau tagata he lalolagi katoa ne temotemoai e mena kai.

‘Ke he taha mena mo e taha mena ko e tau tatalu.’ (Luka 21:11) “Ko e fulu Sepania ne fatifati ke tamate ke he vahaloto he 20 e miliona mo e 50 e miliona tagata he 1918, molea ke he malaia po ke felakutaki fakamua he lalolagi,” he tohi he Süddeutsche Zeitung. Tali mai ai, kua lahi e numera ne lauia he tau gagao pihia tuga e malaria, smallpox, mama pala, polio, mo e cholera. Ti ofoofogia e lalolagi he kitia e AIDS ne holofa lahi mahaki. Ha ha mogonei mo tautolu e tuaga fakagogoa ha kua tumau e tau gagao ke holo ki mua pete ne mitaki lahi e tau puhala fakaekekafo. Ko e kehekeheaga nei, kua nakai iloa mogonei ke he tau tagata, ne lagomatai ke fakakite e tau magaaho kehe ue atu ha tautolu.

“Tau mafuike.” (Mataio 24:7) He 100 tau kua mole, ne tamate he tau mafuike e tau momoui he tau teau afe tagata. Hagaao ke he taha punaaga, ko e tau mafuike ne ha ha ai e malolo ke uulu e tau fale tokoluga mo e fakamaihiihi e kelekele ne evalesi ke 18 he taha e tau he tali mai he 1914. Ko e tau mafuike hagahagakelea ne malolo lahi ke moumou e tau fale tokoluga ne tupu kavi laga taha he tau. Pete ne holo ki mua e tau kanavaakau he vaha fou, ko e katoatoa ne mamate kua tumau ni ke tokoluga ha kua mafiti e holo ki mua he tau taone ne tutu tonu he laini ne ha ha ai e mafuike.

Tala Fiafia!

Ko e loga he tau vala he fakamailoga he tau aho fakamui kua fakatupetupe. Ka e talahau foki e Iesu e tala fiafia.

“To fakamatala atu foki e tala mitaki nai he kautu ke he lalolagi oti, ke eke mo talahau ke he tau atu motu oti; ti hoko mai ai e fakaotiaga.” (Mataio 24:14) Ko e gahua ne kamata e Iesu—ko e fakamatala e tala mitaki he Kautu—ka hokotia ke he tapunu he tau aho fakamui nei. Kua tupu moli e mena nei. Hane fakamatala he Tau Fakamoli a Iehova e fekau he Tohi Tapu ti hane fakaako e tau tagata makai ke fakagahuahua e tau mena ne ako e lautolu he tau momoui he tau aho takitaha. Fou nei, molea e ono e miliona he Tau Fakamoli ne fakamatala ke he 235 e motu ti molea e 400 e tau vagahau.

Mailoga ne nakai pehe a Iesu to nakai gahuahua e moui ha ko e tau tutuaga fakatupetupe he lalolagi. Ne nakai pehe foki a ia to kaputia ni e lalolagi ke he taha e puhala he fakamailoga. Ka e talahau tuai e ia e tau mena tutupu loga ka fakakatoatoa e fakamailoga ka kitia ke he tau matakavi oti he lalolagi.

Ko e onoono muatua atu he tau mena tutupu takitaha po ke tau mena tutupu kehekehe, kitia nakai e koe e fakatokaaga, ko e fakamailoga lahi ne aoga ke he lalolagi? Ko e tau mena ne tutupu kua lauia a koe mo e magafaoa hau. Ka ko e ha, he liga huhu e tautolu, kua gahoa e tau tagata ne mailoga?

Tuku Mua e Fiafia Fakatagata

“Ua Kakau,” “Tokoluga e Paoa Hila!,” “Ua Holo Mafiti.” Ko e falu anei he tau fakamailoga mo e tau hatakiaga kua kitia e tautolu ka e fa fakaheu ai. Ko e ha? Kua fa mukamuka a tautolu ke fakauaua ke he mena ne kitia e tautolu kua aoga lahi ki a tautolu. Ma e fakatai, kua liga logona hifo e tautolu e manako ke fakaholo mafiti nakai fakatatau ke he matafakatufono, po ke ha ha ia tautolu e manako malolo ke kakau he mena ne nakai fakagofua. Ka ko e fakaheu e tau fakamailoga kua nakai pulotu.

Tuga anei, ko e tau aisa lalahi ne tataka he tau mouga Alpine ha Auseturia, Falani, Italia, mo Suisalani ne tamate e tau momoui he falu tagata o kitekite ne fakaheu e tau hatakiaga ne fakaohooho a lautolu ke siki po ke heke sino he tau hala ne iloa mitaki. Hagaao ke he Süddeutsche Zeitung, tokologa e tau tagata kitekite ne fakaheu e tau hatakiaga pihia ne momoui ke he fakatufono he mahani, Ka nakai fai hagahaga kelea, to nakai fai fiafia. Momoko ai, ko e fakaheu e tau hatakiaga kua fua kelea lahi.

Ko e heigoa e tau kakano ne tiaki he tau tagata e fakamailoga ne fakamaama e Iesu? Liga kua fakapouligia a lautolu he manako mautu, ne puke he nakai manamanatu, nonaia ha ko e fakauaua, lavelave lahi he fakaholoaga, po ke piki mau he matakutaku neke galo e tuaga. Fai nakai he tau mena nei ne fakatupu a koe ke fakaheu e fakamailoga he ha ha hinei ha Iesu? Nakai kia pulotu ke kitia e fakamailoga mo e muitua ki ai?

Moui ke he Lalolagi Parataiso

Ko e tupu lahi he tau tagata hane omaoma e fakamailoga he ha ha hinei ha Iesu. Ko Kristian, ko e tagata tane fai hoana i Sihamani, ne tohi: “Ko e tau magaaho kelea anei. Kua nonofo moli a tautolu he ‘tau aho fakamui.’” Ko ia mo e hoana hana ne fakaaoga lahi e magaaho he tutala ke he falu hagaao ke he Kautu faka-Mesia. Ne nofo foki a Frank he motu ia. Ne fakamalolo e ia mo e hoana hana e falu aki e tala mitaki mai he Tohi Tapu. Ne pehe a Frank: “Ha ko e tuaga he lalolagi, tokologa e tagata he vaha nei ne tupetupe ke he vaha anoiha. Ne lali a mautolu ke fakamalolo a lautolu aki e tau perofetaaga he Tohi Tapu he lalolagi parataiso.” Kua lagomatai e Kristian mo Frank ke fakamoli e taha puhala he fakamailoga ha Iesu—ko e fakamatala e tala mitaki he Kautu.—Mataio 24:14.

He hokotia e tau aho fakamui ke he tapunu, to holoholo kehe e Iesu e fakatokaaga tuai nei mo e tau tagata ne lalago ai. To pule he Kautu faka-Mesia e tau mena oti he lalolagi, he tamai ke he tuaga Parataiso ne kua talahau tuai mai. To hao e tau tagata mai he gagao mo e mate, to liliu tutu mai a lautolu ne mamate ke he moui he lalolagi. Ko e tau amaamanakiaga mua ue atu anei ne fakatali ki a lautolu ne kitia e fakamailoga he magaaho. Nakai kia ko e puhala pulotu ke ako fakalahi hagaao ke he fakamailoga mo e mena kua lata he taha ke taute ke hao he fakaotiaga he fakatokaaga nei? Moli ko e manatu hanei kua lata ke fakamafiti lahi ma e tau tagata oti.—Ioane 17:3.

[Blurb he lau 4]

Ne talahau tuai e Iesu e tau mena tutupu loga ka fakalataha mo e fakamailoga ka kitia ai ke he tau matakavi oti he lalolagi

[Blurb he lau 6]

Kitia nakai e koe e fakatokaaga, ko e fakamailoga lahi ne aoga ke he lalolagi?

[Puha/Tau Fakatino he lau 6]

TAU FAKAMAILOGA NE FAKAKITE E TAU AHO FAKAMUI

Felakutaki nakai fai fakaotiaga.—Mataio 24:7; Fakakiteaga 6:4

Hoge.—Mataio 24:7; Fakakiteaga 6:5, 6, 8

Tau tatalu.—Luka 21:11; Fakakiteaga 6:8

Tupu lahi e mahani hepehepe.—Mataio 24:12

Tau mafuike.—Mataio 24:7

Hohoko mai e tau aho uka.—2 Timoteo 3:1

Velevele lahi ke he tau tupe.—2 Timoteo 3:2, NW

Faliuliu ke he tau matua.—2 Timoteo 3:2

Nakai fai fakaalofa.—2 Timoteo 3:3

Manako lahi ke he tau mena ke fiafia, ka e manako tote ke he Atua.—2 Timoteo 3:4

Nakai taofi e tau manako he tino.—2 Timoteo 3:3

Nakai loto ke he mitaki.—2 Timoteo 3:3

Nakai fakateliga ke he hagahagakelea hane tata mai.—Mataio 24:39

Tiaki he tau tagata va e fakamoliaga he tau aho fakamui.—2 Peteru 3:3, 4

Fakamatala e Kautu he Atua ke he lalolagi katoa.—Mataio 24:14

[Fakatino Credit Lines he lau 5]

WWI soldiers: From the book The World War—A Pictorial History, 1919; poor family: AP Photo/Aijaz Rahi; polio victim:© WHO/P. Virot