Ko e tau Iutaia i tuai ne matakutaku ke he taha vahega lepela ne tupu lahi he vahā Tohi Tapu. Ko e gagao matakutakuina ia ka lauia e tau hokohoko ma e logonaaga he tino he tagata, ti nakai fai gahuahua mo e popopopo. Nakai fai tuluiaga ne iloa ma e gagao lepela. Ti ko e tau tagata ne moua he gagao lepela kua lata ke nofo tokotaha mo e poaki ki ai ke hataki e falu hagaao ke he tuaga ha lautolu.​—Levitika 13:45, 46.

Ne fakatū he tau takitaki lotu Iutaia e tau matafakatufono ke he lepela ne kua molea atu ke he tau matakupu i loto he tau Tohiaga Tapu, ti uka lahi ai ma e tau tagata ne moua he lepela. Ma e fakatai, ne nakai fakagofua he tau matafakatufono he tau rapai e ha tagata ne malolō ke kavi 2 e mita ka tata atu ke he tagata lepela. Kaeke kua havili e matagi, kua nakai lata ha tagata ke 45 e mita mai he tagata lepela. Ne fakamaama he falu Talmud e poakiaga he Tohi Tapu ke nonofo e tau tagata lepela “ki tua he heagaapi” ke kakano kua lata a lautolu ke nonofo i tua he tau kaupa he maaga. Ati taha ai e rapai ne tauliti aki e tau patuō e tagata lepela ne kitia e ia i loto he maaga mo e pehē: “Fano ke he nofoaga haau, ti ua fakakelea e falu tagata.”

Ne kehe mooli e puhala ha Iesu! Nakai tutuli e ia e tau tagata lepela ke ō kehe, ka kua makai a ia ke piki atu ki a lautolu​—mo e fakamaulu a lautolu.​—Mataio 8:3.

Ko e tau vevehe ko e matakupu ne taufetoko lahi ki ai e tau takitaki lotu he senetenari fakamua V.N. Ti taha e magaaho, ne totoko e falu Farasaio ki a Iesu he hūhū: “Kua lata nakai ke tiaki he tagata hana hoana ha ko e tau mena oti?”​—Mataio 19:3.

Ne fakaatā he fakatufono faka-Mose e tagata taane ke tau vevehe mo e hoana ka “kitia ai e ia ha mena kelea kia ia.” (Teutaronome 24:1) He vahā ha Iesu, ua e aoga rapai ne kehekehe e tau maamaaga ke he kakano he fakatufono ia. Ko e aoga Shammai, ne fakakikili, ne manatu kua kakano ko e taha ni e tuaga kua lata ke tau vevehe ha ko e “fakalialia,” ko e mahani feuaki. Ka ko e aoga Hillel, ne manatu kua maeke e tagata taane ke tau vevehe ha ko e ha lekua ni i loto he fakamauaga, pete foki kaeke ko e lekua tote. He aoga ke uaaki, kua maeke e taane ke vevehe e hoana ka kelea e mena kai po ke ka fai fifine ne kitia e ia kua mua atu e mata fuluola.

Tali fēfē e Iesu e hūhū he tau Farasaio? Talahau fakamaaliali e ia: “Ko ia kua tiaki hana hoana, ka e nakai faivao a ia, ti hoana ke he taha, kua faivao a ia; ko ia foki ka fai hoana kia ia kua tiaki kua faivao a ia.”​—Mataio 19:6, 9.