Kwenda ku nda-nda-nda yo zviri mukati

Kwenda ku bhokiso ro zviri mukati

Sirindro yo dongo yainga no zina ra Bhetisazari

Maizviziva Here?

Maizviziva Here?

Zvakafumbhuhwa mu mathere, zvakakhombijisa kudini basa ra Bhetisazari wo Bhabhironi?

Ko makore akawanda, vashori vamweni vo Bhaibheri, vakananga kuti Mambo Bhetisazari, anonangwaya mu bhuku ra Dhanieri, aazivi kumbovepo. (Danieli 5:1) Ivona vaitenda zvondhozvo ngokuti vandhu vanojija ngo zvomathere apana cavakawana cinovonesa kuti iyena wakambovepo. Asi izvi zvakacinja mugore ro 1854. Ngenyi?

Mu gore iri, cipangamazano co ku Britishi cinodanijwa John George Taylor, wakaca mathere ainga kudhorobha rimweni ro Uri, riri kuzivika wari inga Iraki dhu Suri. Kondhono kwainga no rusingo waikura maningi, vaipsakisisa vakawana sirindro jakawanda jakaitwa ngo dongo. Sirindrojo jainga no 10 ro masentimentro o kureba. Ijona jainga jakatahwa ngo matarihwe o cuneiforme. Sirindro imwe, yainga no matahwa aibatanija mukumbiro wo upenyu hwa Mambo Nabhonidhu wo Bhabhironi na Bhetisazari, mwana wake wo dangwe. Pikija vashori vo Bhaibheri vakatozvitendavo, veciti: Kupfumbhuhwa uku, kunotatija kuti Bhetisazari wakambovepo.

Asi, Bhaibheri rinonanga kuti Bhetisazari wakavepo. Irona rinonangazve kuti iyena wainga mambo. Vashori vayani vaindokanakanazve basi. Inga muezaniso, mu makore anokhwedera 1875, mu sientista umweni wo cingezi, anodanijwa William Talbot, wakatara magama amweni o kuti: “Bel-sar-ussur [Bhetisazari], waitonga pamwepo na Nabhonidhu, baba wake. Asi apana cinovonesa kuti izvi ngozvokadi.”

Asi shwiro iyi, yakazonasirihwa pakandowanikaya matahwa ainga pa sirindro yo dongo. Matahwa aya akavonesa kuti Mambo Nabhonidhu, baba wa Bhetisazari aacainga mu dhorobha ro Bhabhironi ko makore akati kuti pa mukuvo uwu. Zvicinyi zvakaitika paainga acipo? Encyclopaedia Britannica yakananga kuti: “Nabhonidhu paakaenda kuushoko, iyena wakapekeja Bhetisazari utongi hwake no masoca akawanda aainga nawo.” Bhetisazari wakashanda inga mudoni wa Nabhonidhu pa kutonga mu Bhabhironi pa nguva iyi. Ngo kudaro, mujiji wo zvomathere no mujiji wo ndumi, Alan Millard, wakananga kuti zvainga zvokadi kuti “bhuku ra Dhanieri ridanije Bhetisazari kuti ndi ‘mambo.’”

Ndizvona, ku vashandiri va Mwari ciro cikuru cinovonesa kuti bhuku ra Dhanieri rinothembeka pomwe no kuti rakafemehwa ndi Mwari, indava yo kuti bhuku iri, rinowanika mu Bhaibheri.—2 Timoti 3:16.