Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

TSHITUPA 5

Bulelela pa bidi bitangila majimbu, mupongo ne bumpaka-manga

Bulelela pa bidi bitangila majimbu, mupongo ne bumpaka-manga

1. Ditabuja majimbu, mupongo ne bumpaka-manga nditangalake too ne penyi?

 MUKANDA mukuabu udi wamba ne: “Mu Afrike, kabiena ne mushinga bua kuebeja ni mupongo utuku anyi kautuku to.” (African Traditional Religion) Anu muine mukanda eu udi usakidila ne: “Bua muena mu Afrike yonso, mupongo mbualu bulelela budi ne mushinga wa bungi.” Ku bantu batu bitaba ne: majimbu, mupongo ne bumpaka-manga bituku kudi badi balonge tulasa ne bakuabu badi kabayi balonge. Bamfumu ba tshitendelelu tshia ba-Mizilma ne bena mu Bukua-buena-Kristo badi bitaba pabu bintu ebi.

2. Bilondeshile malu adi bantu ba bungi bitaba, bukole bua kuenza nabu majimbu butu bufumina kuepi?

2 Bilondeshile malu adi bantu ba bungi bitaba mu Afrike, kudi makole a mu nyuma a bukole. Nzambi udi uakokesha anyi udi ku mutu kuawu onso. Nyuma ne bankambua badi mua kuenza nawu mudimu. Ne bakuabu bantu pabu mbamanye mua kudikuatshisha nawu bua kuenza malu mimpe (majimbu a batoke) peshi bua kuenzelangana bibi (majimbu a bafike).

3. Majimbu a bafike ntshinyi, ne bamue bantu batu bamba ne: adi mua kuenzelangana tshinganyi?

3 Majimbu a bafike peshi mupongo batu benzela nawu baluishi bibi. Batu bamba ne: bantu batu benza majimbu (anyi bena mupongo) batu ne bukole bua kutuminangana tudimadima, nyunyu, njiji, anyi nyama mikuabu bua kuenzela bantu bibi. Bantu ba bungi batu bamba ne: majimbu a bafike ke atu bantu bajula nawu mvita, bakanga lulelu lua bamue bakaji, batuangana masama ne bashipesha bantu.

4. Ntshinyi tshitu bantu ba bungi bamba pa bidi bitangila bena mupongo, ne mmalu kayi akatonda bamue bavua ku mupongo kale?

4 Muanabu ne majimbu a bafike mmupongo. Batu bamba ne: bena mupongo batu bavula mibidi yabu butuku bayishiya, babuka baya mu tshianda bua kutuilangana ne bena mupongo nabu bakuabu anyi bua kushipa ku kakese ku kakese mioyo ya badibu bakuate ku buloji. Bu mudibu bamba ne: mibidi ya bena mupongo itu ishala mu bulalu, malu atu bantu badi batonda mupongo bamba ke adi ajadika bidibu balonda ebi. Tshilejilu, tshikandakanda tshikuabu tshia mu Afrike tshidi tshitela mêyi mamba kudi bantu bakadi balekele mupongo (nangananga bansongakaji) a ne: “Mvua mushipe bantu 150 ku njiwu ya mashinyi.” “Ngakashipa bana batanu, meme kunua mashi abu onso.” “Ngakashipa balunda banyi ba balume basatu bualu bakambenga.”

5. Majimbu a batoke ntshinyi, ne mmunyi mutu bantu baenza?

5 Majimbu a batoke batu bamba mutuwu akuba wowu bantu bua kababenzedi bibi. Badi ne majimbu a batoke batu bavuala mpete anyi bikanu bia majimbu. Batu banua mitshi anyi badilabayi pambidi bua kudikuba. Batu bajika mu nzubu anyi mu mbanza yabu bintu bitubu bela meji ne: bidi ne bukole bua kubakuba. Badi beyemena bijimba bia bintu bifunda mêyi a mu mukanda wa Koran anyi a mu Bible.

Mashimi ne didingangana

6. Ntshinyi tshivua Satana ne ba-demon bende benze kale, ne mmeji kayi atudi mua kuikala nawu bua bukole budibu nabu?

6 Tudi bamanye se: Satana ne ba-demon bende mbaluishi ba bantu. Badi ne bukokeshi pa ngenyi ne mioyo ya bantu, nenku kale bakadialula mu bantu ne mu nyama. (Matayo 12:43-45) Nansha mutudi katuyi mua kupepeja bukole budibu nabu, katuena ne bua kuela meji se: badi nabu bupite to.

7. Ntshinyi tshidi Satana ukeba bua tuetu kuitaba, ne ntshilejilu kayi tshidi tshileja dijinga diende edi?

7 Satana mmudingianganyi munene. Udi ushima bantu, ubelesha meji se: yeye udi ne bukole bua bungi kupita butuye nabu. Tshilejilu: Tshikondo tshivua mvita mibudike matuku adi panshi aa mu dinga ditunga dia mu Afrike, basalayi bakadidisha biamu bia mêyi bua kutshingisha baluishi babu. Bangabanga ne kuelanganabu mvita, bavua bela ne badidisha mitoyi ya bingoma bia mpolondo ivuabu bakuate ku biamu. Bavua bakeba bua baluishi bamone se: bavua ne bingoma binene bia mpolondo. Mu mushindu wa muomumue, Satana udi ukeba bua bantu bamone se: bukole buende kabuena ne mikalu to. Tshipatshila tshiende ntshia kutshingisha bantu bua kuenzabu disua diende pamutu pa kuenza disua dia Yehowa. Tumonayi mpindieu malu a dishima asatu adi Satana ukeba bua tuetu kuitaba.

8. Mbumue bualu kayi bua dishima budi Satana udinga nabu bantu?

8 Bualu bua kumpala bua dishima budi Satana udinga nabu bantu mbuobu ebu: Kakuena bualu bubi budi mua kuenzeka ku mpukapuka to; bualu buonso bubi budi kabuyi bufumina kudi muntu mbua kudi makole a mu mîdima. Tshilejilu, fuanyikija ne: muana kampanda mmufue disama dia malaria. Mamuende udi mua kuikala mumanye bimpe ne: tumue ke tutu tushilangana disama edi. Kadi udi kabidi mua kuela meji se: muntu kampanda udi ku mupongo ke udi mutume tumue bua kusumatu muanende.

Imue misangu malu mabi atu enzeka anu nanku awu

9. Mmunyi mudi Bible uleja ne: Satana ki ng’utu ukebesha ntatu yonso nansha?

9 Nansha mudi Satana ne bukole bua kukebesha imue ntatu, ki mbuena kuamba ne: udi ne bukole bua kukebesha ntatu yonso nansha. Bible udi wamba ne: ‘Ngakatangila kabidi muinshi mua dîba ne: Bena lubilu lukole kabena bapita bakuabu mu kulumbila lubilu misangu yonso, nansha bena bukitu kabena bapitapita bakuabu bukole mu mvita; bena meji kabatu bapeta biakudia bionso; bena lungenyi kabatu bapeta bubanji buonso; badi ne ngenzelu muimpe kabatu bapeta diakalengele dionso; kadi buonso buabu badi ne bikondo bitu malu [a mu mpukapuka] abatulukila.’ (Muambi 9:11) Mu ditembangana dia lubilu, munyemi wa lubilu udi mua kuikala ne lubilu lukole kupita bakuabu, kadi pamu’apa kayi ufika ku ditaba wa kumpala to. Amue ‘malu adi atulukilangana’ adi mua kumupangisha bua kuitaba wa kumpala. Imue misangu udi mua kutondoka ne kudishinda, disama didi mua kumukuata, peshi mifungu ya pambidi ta misikle idi mua kumujuka. Malu aa adi mua kufikila muntu yonso. Ki mmakebesha anu kudi Satana anyi kudi bena mupongo to; mmenzeke anu nanku awu.

10. Ntshinyi tshidibu bamba bua bena mupongo, kadi ntshinyi tshidi tshitujadikila se: bualu ebu mbua dishima?

10 Bualu buibidi bua dishima budi Satana udinga nabu bantu mbuobu ebu: Bena mupongo batu bashiya mibidi yabu butuku baya kupetangana ne bena mupongo nabu bakuabu peshi bua kuya kunua mashi a bantu anyi kudia ku kakese ku kakese mioyo ya badibu bakuate ku mupongo. Kadi anji teta kudiebeja ne: ‘Bikala bena mupongo mua kuenza nanku, ntshinyi tshitu tshiumbuka mu mibidi yabu tshiyishiya?’ Anu bu mutukavua bamone, anyima ke muntu muine, kadi ki ntshintu tshidi mua kupatuka munda mua muntu to. Kabidi, nyuma mbukole bua muoyo budi bupesha mubidi makanda, kadi kabuena mua kudienzela tshintu nansha tshimue mubidi wowu kauyiku nansha.

Bena mupongo kabena mua kuvula mibidi yabu kuyishiya to

11. Bua tshinyi tudi tuamba ne: bena mupongo kabena mua kuvula mibidi yabu? Wewe udi witaba pebe bualu ebu anyi?

11 Ni ng’anyima ni nnyuma kêna mua kupatuka mu mubidi bua kuenza bualu kampanda buimpe anyi bubi to. Nenku, bena mupongo kabena mua kushiya mibidi yabu to. Kabena bulelela benza malu adibu batonda anyi adibu bamba muvuabu baenze nansha.

12. Mmunyi mudi Satana ufikisha bantu ku ditaba se: bavua benze malu avuabu kabayi nansha benze to?

12 Mmunyi mutudi mua kumvuija malu adi bantu bavua bamba muvuabu ku mupongo batonda? Satana udi mua kufikisha bantu ku ditaba se: bavua benze malu avuabu kabayi nansha benze. Ku bikena-kumona, Satana udi mua kufikisha bantu ku diela meji se: bavua bamone, bumvue ne benze malu avuabu mu bulelela kabayi nansha baenze. Mushindu eu ke udi Satana utekemena bua kupambuisha bantu kudi Yehowa ne kubafikisha ku diela meji ne: Bible udi utupakana.

13. (a) Majimbu a batoke mmimpe anyi? (b) Ntshinyi tshidi Bible wamba bua majimbu?

13 Bualu buisatu bua dishima mbuobu ebu: Majimbu a batoke (majimbu adibu bamba ne: mmabengangane ne a bafike) adi mimpe. Bible kêna utapulula majimbu a bafike ne a batoke nansha. Udi uabenga onso. Tukonkononayi mikenji ya Yehowa ivuaye mupeshe tshisamba tshia Isalele pa bidi bitangila majimbu ne bonso bavua baenze:

  •   “Kanuenji bilengulengu.”​—Lewitiki 19:26.

  •   ‘Mulume anyi mukaji udi ne mupongo anyi udi mutempi wa mbuku neashipibue.’​—Lewitiki 20:27.

  •   ‘Muntu kikadi munkatshi muenu muena dijimbu nansha muena bilengulengu, nansha muena buloji, nansha musesuishi wa bantu ne milowu yende, nansha mutendeledi wa bakishi.’​—Dutelonome 18:10-14.

14. Bua tshinyi Yehowa wakafila mikenji ivua ikandika majimbu?

14 Mikenji eyi idi ileja patoke ne: Yehowa kavua musue bua bantu bende bikale benza majimbu to. Yehowa wakapesha tshisamba tshiende mikenji eyi bualu uvua mutshinange ne kabidi bualu kavua musue bua tshikale ne buôwa anyi ne bitabataba. Kavua musue bua ba-demon batshitatshishe to.

15. Mmunyi mudi Bible uleja ne: Yehowa udi ne bukole bupite kule ne kule bua Satana?

15 Nansha mudi Bible kayi wamba malu onso mu katoba mu katoba bua bidi ba-demon mua kuenza ne bidibu kabayi mua kuenza, udi uleja ne: Yehowa Nzambi udi ne bukole bupite kule ne kule bua Satana ne ba-demon bende. Yehowa ukadi muipatshishe Satana mu diulu. (Buakabuluibua 12:9) Uvuluke kabidi ne: Satana wakalomba dianyisha bua kuteta Yobo ne wakanemeka tshivua Nzambi mumukandike, bua se: kashipi Yobo nansha.​—Yobo 2:4-6.

16. Nnganyi utudi mua kutekemena bua atukube?

16 Nsumuinu 18:10 udi wamba ne: ‘Dîna dia Yehowa didi tshibumba tshikole; muntu muakane udi unyemenaku, udi upanduka.’ Nenku anu Yehowa ke utudi ne bua kutekemena bua atukube. Basadidi ba Nzambi kabena bakeba bijimba anyi bapakisha mitshi bua kudikuba ku bienzedi bibi bia Satana ne ba-demon, peshi kabatu batshina bua ne: bena mupongo badi mua kubalowa to. Basadidi ba Nzambi badi bitabuja mêyi adi Bible wamba a ne: ‘Bualu bua mêsu a Yehowa adi akenzakana ku nseke yonso ya buloba bua kuleja bukole buende kudi bantu badi ne mitshima miakane kudiye.’​—2 Kulondolola 16:9.

17. Ntshinyi tshidi Yakobo 4:7 utushindikila, kadi tshitudi ne bua kuenza ntshinyi?

17 Wewe usadila Yehowa, newikale pebe ne dieyemena dia muomumue. Yakobo 4:7 udi wamba ne: ‘Nunku nudikokeshe kudi Nzambi; kadi nukandamene Diabolo ne yeye neanunyeme.’ Biwikala usadila Nzambi mulelela, umukokela, nanku udi mua kupeta dishindika dia se: Yehowa neakukube.