Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

“Bushuwa, bujinguludi bua muntu budi butuyisha tshiji tshiende”

“Bushuwa, bujinguludi bua muntu budi butuyisha tshiji tshiende”

Bakipata mulongeshi wa malu a ndundu ya bianza wa mu tulasa kampanda bua muvuaye kayi udikanda bua tshiji

Muana mukuabu udi utuadija kudila bua mudiye mujimine.

Mamu kampanda udi ubulukila muanende bua mudiye munyange mu nzubu.

TUETU bonso tukadi bamone mutu bantu bafika tshiji, ne kakuyi mpata bitu bitufikila tuetu bine bua kufika munda imue misangu. Nansha bu mutudi mua kumona tshiji bu tshintu tshibi tshia kulekela, misangu ya bungi tudi tudiumvua bikale ne tubingila tudi tutusaka bua kufika tshiji nangangana padi muntu ujinga kudiatakaja manême etu. Tshikandakanda kampanda tshifunda kudi muena Amerike udi ulonga malu a bikadilu bia bantu tshidi mene tshiamba ne: “tshiji ki ntshibi, tshidi tshiambuluisha bua makanda a mubidi, tshileja mudi muntu udiumvua.”

Mmuenenu wa mushindu eu udi mua kumueneka muimpe patudi tukonkonona tshivua mupostolo Paulo mufunde ku bukole bua nyuma muimpe. Uvua muitabe ne: kudi bikondo bidi bantu mua kufika tshiji wamba ne: “Ikalayi ne tshiji, kadi kanuenji bualu bubi; kanulekedi dîba dibuela nuenu bikale anu ne tshiji.” (Efeso 4:26) Mu mushindu eu, tudi ne bua kuleja tshiji tshietu patoke anyi peshi tudi ne bua kuenza muetu muonso bua kutshikanda?

UDI NE BUA KUFIKA TSHIJI ANYI?

Pavua Paulo mufile mubelu eu bua tshiji uvua pamuapa muvuluke mêyi a mufundi wa Misambu a ne: “Nufike munda, kadi kanuenji bubi to.” (Musambu 4:4, NWT) Ndungenyi kayi ludi mu mubelu wa Paulo mufundisha ku nyuma eu? Paulo udi umvuija ne: “Nulekele dilaminangana munda dia mishindu yonso, tshiji, bumfika munda, dielelangana mbila, bipendu ne malu mabi a mishindu yonso.” (Efeso 4:31) Paulo uvua ulomba bena Kristo bua kuepuka kuleja tshiji patoke. Tshikandakanda tshia muena Amerike udi ulonga malu a bikadilu bia bantu tshidi tshitungunuka tshiamba ne: ‘Makebulula adi aleja ne: kutayika ne tshiji kudi anu kukolesha tshiji ne tshikisu ne kakuena kukuambuluisha bua kujikija bualu to.’

Mmunyi mutudi mua ‘kulekela’ tshiji ne malu mabi aditshi tshikebesha? Solomo mukalenge wa meji wa mu Isalele wa kale wakafunda ne: “Bushuwa, bujinguludi bua muntu budi butuyisha tshiji tshiende, ne ndumu kudiye bua kubuikila tshilema.” (Nsumuinu 19:11, NWT) Mmunyi mudi “bujinguludi bua muntu” bumuambuluisha padi tshiji tshikole tshijuka munda muende?

MUDI BUJINGULUDI BUTUYISHA TSHIJI

Bujinguludi mmushindu wa kukonkonona bualu kampanda bimpe. Kuikala ne bujinguludi kudi kumvuija: kutata bualu bimpe bua kumona mudibu. Mmunyi mudi bualu ebu mua kutuambuluisha padibu batuenzela bualu bubi anyi batubunda?

Patudi tumona malu a kansungansunga, tudi mua kufika tshiji. Kadi tuetu balonde mushindu utudi tudiumvua ne benze malu ne tshikisu, tudi mua kudienzela tuetu bine bibi anyi kuenzela bantu bakuabu bibi. Anu mudi kapia kadi kalakuka mua kuosha nzubu mujima padiku kakuyi muntu wa kukajima, tshiji tshidi mua kunyanga lumu luetu ne kunyanga malanda etu ne bakuabu nansha ne Nzambi kabidi. Nunku patudi tumvua tshiji tshisua kutukuata, ke dîba dimpe dia kukonkonona bualu mu buondoke. Kuteta bua kumona mudi bualu buonso buenzeke kudi mua kutuambuluisha bua kukanda tshiji tshietu.

Mukalenge Davidi tatuende wa Solomo, wakepuka bua kupeta dibanza dia mashi mu tshilumbu tshia Nabala bualu bavua bamuambuluishe bua kumona bualu ebu bimpe. Davidi ne bantu bende bakalama mikoko ya Nabala mu tshipela tshia Yudaya. Pakafika tshikondo tshia kukosa miosa ya mikoko, Davidi wakalomba Nabala biakudia. Nabala wakamuandamuna ne: ‘Nengangate biakudia bianyi ne mâyi anyi ne munyinyi wanyi ungakashipela bakoshi banyi ba miosa ya mikoko bua kubifila kudi bantu bandi tshiyi mumanye kudibu bafume anyi?’ Ndipota kayi edi! Pakumvua Davidi mêyi aa, yeye ne bantu bende 400 bakadilongolola bua kuya kubutula Nabala ne ba mu nzubu muende.​—1 Samuele 25:4-13.

Abigayila mukaji wa Nabala wakamanya bualu buvua buenzeke, kudilongololaye bua kuya kumonangana ne Davidi. Pakasambakenaye ne Davidi ne bantu bende, wakatua binu panshi kuambaye ne: ‘Witabuje bua mupika webe mukaji akuambile bualu mu matshi ebe, ne umvue biebe mêyi a mupika webe mukaji.’ Pashishe, wakumvuija Davidi muvua Nabala mulembakane, ne kulomba Davidi bua kubenga kudisombuela ne kupeta dibanza dia mashi.​—1 Samuele 25:24-31.

Mushindu kayi uvua bujinguludi bua mu mêyi a Abigayila buambuluishe Davidi bua kumona bualu ebu mu mushindu muimpe? Tshia kumpala, Davidi wakamona ne: Nabala uvua mudianjile kuikala mutatakane, ne tshibidi, Davidi uvua mumone uvuaye mua kupeta dibanza dia mashi bu yeye mudisombuele. Anu bu Davidi, bualu kampanda bobu mua kukunyingalaja, ntshinyi tshiudi mua kuenza? Mukanda kampanda udi wamba ne: “Kupuyakana bikole bua tshikondo kampanda ne kubala too ne ku 10 kudi mua kuambuluisha.” Eyowa, imana ne ela meji ku tshidi tshikebeshe bualu ne bipeta bidi mua kumueneka wewe mua kuenza bualu kampanda ne lukasa. Lekela bujinguludi butuyishe tshiji tshiebe, anyi butshijikije.​—1 Samuele 25:32-35.

Mu mushindu wa muomumue, bantu ba bungi lelu mbapete diambuluisha dia mua kukanda tshiji tshiabu. Sébastien wakumvuija ne: pavuaye mu buloko ne bidimu 23, wakalonga ku diambuluisha dia Bible mua kukanda tshiji tshiende ne mushindu mubi uvuaye udiumvua. Wakamba ne: “Tshia kumpala, mvua ngela meji bua bualu abu. Pashishe, ndienzeja bua kutumikila mibelu ya mu Bible. Ngakamona ne: Bible mmukanda muimpe mutambe udi wambuluisha bantu.”

Kutumikila mibelu ya mu Bible kudi mua kukuambuluisha bua kukanda tshiji

Setsuo wakalonda pende njila wa muomumue eu. Wakamba ne: “Mvua ngelela bantu mbila pavuabu banyingalaja ku mudimu. Lelu undi mulonge Bible, pamutu pa meme kuelela mbila ntu ndiebeja ne: ‘Tshilema ntshia nganyi? Ki mmeme udi mukebeshe bualu ebu anyi?’” Kuela meji bua nkonko ya mushindu eu, kuakamuambuluisha bua kutuyisha tshiji tshiende, ne uvua mukumbane bua kukanda tshiji tshivua mu muoyo wende.

Tshiji tshidi mua kuikala tshikole, kadi mibelu ya mu Dîyi dia Nzambi mmipite yoyi bukole. Kutumikila mibelu mimpe ya mu Bible ne kulomba Nzambi diambuluisha mu disambila, kudi mua kukuambuluisha pebe bua kulekela bujinguludi butuyisha tshidi tshiebe anyi bukuambuluisha bua kutshikanda.