Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Utu mumanye anyi?

Utu mumanye anyi?

Utu mumanye anyi?

‘Buanda bukunze-kunzuu’ budibu batele mu mukanda wa Ekesode bavua babukunjija ne tshinyi?

Bible udi uleja ne: bilamba bivuabu benze nabi bimanu ne bivuabu bajike ku tshiibi tshia ntenta uvua bena Isalele ba kale balua bua kutendelela bivua bienze ne ‘buanda bua bleu ne bukunzubile ne bukunze-kunzuu ne bua lin muimpe.’ (Ekesode 26:1; 38:18) Manda a ‘bilulu bikunze-kunzuu’ ke avuabu kabidi benze nawu “bilulu bia tshijila” bia bakuidi.​—Ekesode 28:1-6.

Bishi bivuabu babikila kabidi ne: kermès bivua bipatula mâyi makunze-kunzuu engelela avuabu bakunjija nawu manda. Bavua bapatula mâyi aa mu bishi bikaji. Bishi ebi bivua kabiyi ne masala bivua ku mutshi wa kermès (Quercus coccifera), wa ku luseke lua Asia ne ku muelelu wa Mbuu wa mediterane. Bishi bikaji ke bivua ne mâyi makunze aa mu mayi avua munda muabi. Padi tshishi ne diyi munda, ntshifuanangane ne katshimuma ne tshidi ne bunene bu bua lukunda. Tshitu tshilamata ku mabeji ne ku ntonga ya mutshi eu. Padibu bakuata bishi ebi ne bianza ne babitunyina, bidi bapatula mâyi makunze-kunzuu avuabu basambakaja ne mâyi etu aa bua kukunjija bilamba. Pline l’Ancien, muena Lomo mufundi wa malu a kale wakaleja ne: dikala dikunze divua munda mua bishi ebi divua munkatshi mua mekala avua ne mushinga wa bungi mu tshikondo tshiende.

Ku bantu bavua bafunde mikanda ya mu “Dipungila dipiadipia,” mbanganyi bavuapu mu Pentekoste wa mu 33?

Bidi bimueneka ne: bantu basambombo ba ku bantu muanda mukulu bavua bafunde “Dipungila dipiadipia” bavuamu.

Bilondeshile mukanda wa Bienzedi, Yezu wakambila bayidi bende ne: “Kanumuki mu Yelushalema, kadi nuindile mulayi wa Tatu.” (Bienzedi 1:4) Mukanda eu udi uleja kabidi ne: Matayo, Yone ne Petelo bakalua pabu kufunda Bible bavua batumikile mubelu eu ne kudisangishabu “muaba umue” ne bayidi bakuabu. Bana babu ne Yezu bavua pabu muaba au. (Bienzedi 1:12-14; 2:1-4) Babidi ba kudibu aba: Yakobo ne Yuda bakafunda pashishe mikanda ibidi ya mu Bible idi ne mêna abu.​—Matayo 13:55; Yakobo 1:1; Yuda 1.

Mu mukanda udi ne dîna diende, Mâko udi wakula bua nsongalume uvua munyeme butuku buvuabu bakuate Yezu. Nsongalume au nyeye muine, bualu bayidi bakuabu ba Yezu bakavua bamunyeme. (Mâko 14:50-52) Nunku, bidi bimueneka ne: Mâko utshivua muyidi mupiamupia, ne uvua mua kuikala pende munkatshi mua bantu bavua mu Pentekoste.

Bantu bakuabu babidi bavua bafunde “Dipungila dipiadipia” bavua kabayipu m’Paul ne Luka. Mu Pentekoste wa mu 33, Paul kavua muanji kulua muyidi wa Kristo to. (Galatia 1:17, 18) Bidi bimueneka ne: Luka kavua pende mu Pentekoste to, bualu wakadiumbusha munkatshi mua “bamonyi” ba mudimu wa Yezu.​—Luka 1:1-3.

[Tshimfuanyi mu dibeji 20]

Bîshi bivua bipatula mâyi a kukunjija nawu bilamba

[Mêyi a dianyisha]

Ne dianysha dia SDC Colour Experience (www.sdc.org.uk)

[Tshimfuanyi mu dibeji 20]

Petelo wakula mu Pentekoste wa mu 33