Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Ibaka dibaka dikole ne dia disanka

Ibaka dibaka dikole ne dia disanka

‘Bikala Yehowa kayi wasa nzubu, badi bamuasa badi bakuata mudimu eu patupu.’​—MUS. 127:1a.

1-3. Nntatu kayi idi bena mu mabaka batuilangana nayi? (Tangila tshimfuanyi.)

TATU kampanda udi mu dibaka dia disanka kukadi bidimu 38 udi wamba ne: “Wewe udienzeja ne muoyo mujima ne uleja muudi musue bua dibaka diebe dipete diakalenga, neupete mabenesha a kudi Yehowa.” Eyowa, balume ne bakaji badi ne mushindu wa kupeta bikondo bia disanka ne mushindu wa kuambuluishangana mu bikondo bia ntatu.​—Nsu. 18:22.

2 Kadi misangu ya bungi bena mu mabaka batu bapeta amue “makenga mu mubidi wabu.” (1 Kol. 7:28) Bua tshinyi? Bualu kutantamena ntatu ya dituku dionso kudi mua kutekesha malanda a mu dibaka. Kudiumvua mutapibue ku muoyo, kumvua malu mu mushindu mubi ne kubenga kuyukidilangana bikebesha kudi ludimi lupange bupuangane kudi mua kunyanga mabaka matambe buimpe. (Yak. 3:2, 5, 8) Bena mu mabaka a bungi batu kabidi ne lutatu lua kuenza mudimu udi ubangata mêba a bungi eku bikale ne bana ba kutabalela. Tunyinganyinga ne dipungi bitu bienza bua bamue bena mu mabaka bapangile dîba didi dikengela bua kukolesha dibaka diabu. Ntatu ya mfranga, masama peshi ntatu mikuabu bidi mua kunyanga dinanga ne kanemu kabu kudi umue ne mukuabu. Kabidi, badi mua kunyanga tshishimikidi tshia dibaka didi dimueneka dikole kudi “malu adi mubidi wenza” bu mudi: masandi, tshikadilu tshibi tshia dikamakama, lukuna, matandu, mukawu, tshiji tshikole tshia lukasa ne dikokangana.​—Gal. 5:19-21.

3 Tshidi kabidi tshitamba kunyanga malu kupita, ‘mmatuku a ku nshikidilu’ mudi bantu banange anu masanka abu, badi ne ngikadilu mibi idi kayiyi ya buena Nzambi idi inyanga dibaka. (2 Tim. 3:1-4) Ndekelu wa bionso mabaka adi kabidi ne bua kutantamena buluishi bukole budi bufumina kudi muena lukuna mubi. Mupostolo Petelo udi utudimuija ne: “Muena lukuna wenu Diabolo udi unyunguluka bu ntambue udi ukungula, ukeba bua kudia muntu.”​—1 Pet. 5:8; Buak. 12:12.

4. Bua kuenza dibaka dikole ne dia disanka, bidi bikengela kuenza tshinyi?

4 Tatu mukuabu wa mu Japon udi wamba ne: “Mvua ne lutatu lua bungi lua malu a makuta. Bu mumvua tshiyi nyukila bimpe ne mukajanyi, biakamutatshisha pende bikole. Kabidi matuku mashale aa mmupete masama makole. Imue misangu, kanyinganyinga kavua katufikisha ku dikokangana.” Kudi imue ntatu ya mu dibaka itudi katuyi mua kuepuka, kadi kudi mushindu wa kuyitantamena. Ku diambuluisha dia Yehowa, bena mu mabaka badi mua kuikala mu malanda makole ne disanka. (Bala Musambu wa 127:1.) Tuakule bua madioto atanu a mu nyuma bua kuibaka dibaka dikole ne dia kashidi. Pashishe netumone mudi dinanga mua kukuatakaja madioto aa bikole.

BUEJA YEHOWA MU DIBAKA DIEBE

5, 6. Ntshinyi tshidi mulume ne mukaji mua kuenza bua kubueja Yehowa mu dibaka diabu?

5 Dibue dia mu ditumba didi dikuba dibaka ndulamatu ne dikokela Eu udi muenji wa dibaka. (Bala Muambi 4:12.) Mulume ne mukaji badi mua kubueja Yehowa mu dibaka diabu bobu balonda bulombodi buende bua dinanga. Bible udi wamba bua bantu ba Nzambi ba kale ne: ‘Pawakeba kusesuka ku tshianza tshia balume, anyi ku tshianza tshia bakaji, matshi ebe neumvue dîyi difuma kunyima kuebe, diamba ne: Njila nyeyeu, endelamu.’ (Yesh. 30:20, 21) Lelu, bena mu mabaka badi mua ‘kumvua’ dîyi dia Yehowa padibu babala Dîyi dia Nzambi pamue. (Mus. 1:1-3) Badi kabidi mua kukolesha dibaka diabu ku diambuluisha dia programe wa Ntendelelu wa mu dîku udi usankisha ne ukolesha mu nyuma. Kusambila pamue dituku dionso kudi kabidi bualu bua mushinga bua kuibaka dibaka didi mua kukandamena buluishi bua mu bulongolodi bua Satana.

Padi bena dibaka benza malu a mu nyuma pamue, badi badisuika ne Nzambi pamue ne kudi umue ne mukuabu mu tshisuikidi tshikole tshia disanka (Tangila tshikoso 5, 6)

6 Gerhard wa mu Allemagne udi wamba ne: “Misangu yonso idi ntatu ne kumvua malu mu mushindu mubi bibuitshidija disanka dietu, mibelu ya mu Dîyi dia Nzambi mmituambuluishe bua kuikala ne lutulu ne bua kufuilangana luse. Ngikadilu eyi idi ne mushinga bua dibaka kututa diakalengele.” Padi bena dibaka badienzeja muabu muonso bua Nzambi kuikalaye ne muaba mu dibaka diabu padibu benza malu a mu nyuma pamue, badi badisuika ne Nzambi pamue ne kudi umue ne mukuabu mu tshisuikidi tshikole ne tshia disanka.

BALUME: LOMBOLAYI NE DINANGA

7. Balume badi ne bua kulombola mushindu kayi?

7 Mushindu udi mulume ulombola udi mua kuambuluisha bikole bua kuibaka dibaka dikole ne dia disanka. Bible udi wamba ne: “Ku mutu kua mulume yonso kudi Kristo; ku mutu kua mukaji kudi mulume.” (1 Kol. 11:3) Mêyi aa adi aleja balume mudibu ne bua kulombola, mmumue ne: mu mushindu udi Kristo ukokesha bantu. Yezu kavua muena tshikisu anyi muena malu makole nansha, kadi uvua misangu yonso ne dinanga, bulenga, umvuilangana, mupole malu ne mupuekele mu mutshima.​—Mat. 11:28-30.

8. Ntshinyi tshidi mulume mua kuenza bua mukajende kumunangaye ne kumunemeka?

8 Kabiena ne mushinga bua balume bena Kristo kuikalabu balomba bakaji babu ku musangu ne ku musangu bua babanemeke to. Kadi badi ‘batungunuka ne kusomba nabu bilondeshile dimanya.’ Badi ‘babapesha bunême bu tshivuadi tshitambe butekete, tshia buntu bukaji.’ (1 Pet. 3:7) Balume badi baleja mudibu bangata bakaji babu ne mushinga mu mêyi abu a kanemu ne mu bienzedi bia diditeka pa muaba wabu padibu pa nkayabu ne padibu munkatshi mua bantu. (Nsu. 31:28) Mulume yeye ulombola ne dinanga nunku, bidi bifikisha mukajende ku dimunanga ne ku dimunemeka ne Nzambi neabeneshe dibaka diabu.

BAKAJI: KOKELAYI NE BUDIPUEKESHI

9. Mmunyi mudi mukaji mua kukokela ne budipuekeshi?

9 Kunanga Yehowa ne muoyo mujima kudi kutuambuluisha tuetu bonso bua kudipuekesha kuinshi kua tshianza tshikole tshia Nzambi. (1 Pet. 5:6) Umue mushindu munene udi mukaji udi ukokela uleja mudiye unemeka bumfumu bua Yehowa mpadiye weleshangana diboko ne bayende ne wambuluisha mu dîku. Bible udi wamba ne: “Nuenu bakaji, nukokele babayenu, ke mudibi bikumbane mu Mukalenge.” (Kolos. 3:18) Bushuwa, ki mmapangadika onso a mulume ikala mua kusankisha mukajende to. Kadi mapangadika ende wowu kaayi abengangana ne mikenji ya Nzambi, mukaji udi ukokela udi uitaba ne muoyo mujima.​—1 Pet. 3:1.

10. Bua tshinyi kukokela ne dinanga kudi ne mushinga?

10 Mukaji udi ne muaba wa bunême kudi bayende bualu udi ‘muena kuende.’ (Mal. 2:14) Udi ufila diambuluisha dia mushinga mu mapangadika a mu dîku padiye uleja ne kanemu lungenyi luende ne mudiye udiumvua kadi muikale ukokela. Mulume wa meji neateleje bimpe malu adi mukajende umuambila. (Nsu. 31:10-31) Pashishe, kukokela ne dinanga kudi kufila disanka, ditalala ne dipetangana mu dîku ne kudi kupetesha balume ne bakaji babu disanka padibu bamanya ne: badi basankisha Nzambi.​—Ef. 5:22.

IKALAYI NUFUILANGANA LUSE NE MUOYO MUJIMA

11. Bua tshinyi kufuilangana luse kudi ne mushinga?

11 Dimue dia ku madioto a mushinga adi enza bua dibaka dinenge nkufuilangana luse. Malanda a mu dibaka adi akola padi mulume ne mukaji ‘batungunuka ne kulejangana lutulu ne kufuilangana luse ne muoyo mujima.’ (Kolos. 3:13) Ku lukuabu luseke, malanda a mu dibaka adi anyanguka padi bena dibaka bashala balame mu lungenyi bilema bia kale ne batungunuka ne kubiambulula bu malu a kudibingisha nawu padi bilumbu bikuabu bimueneka. Anu mudi mitanta mua kutekesha nzubu, tshiji ne dilaminangana munda bidi mua kukola mu muoyo wetu ne kuenza bua bikole bua kufuilangana luse. Bishilangane, malanda a mu dibaka adi akola padi mulume ne mukaji bafuilangana luse anu mudi Yehowa ubafuila pabu luse.​—Mika 7:18, 19.

12. Mmunyi mudi dinanga “dibuikila mibi mipite bungi”?

12 Dinanga dilelela “kadiena dibalulula malu mabi adibu badienzela” nansha. Bushuwa “dinanga didi dibuikila mibi mipite bungi.” (1 Kol. 13:4, 5; bala 1 Petelo 4:8.) Mu mêyi makuabu, dinanga kadiena dikosa bungi bua bilema bitudi mua kubuikidilangana to. Pavua mupostolo Petelo mukonke bungi bua misangu ivuaye ne bua kufuila muntu luse, Yezu wakamuambila ne: “Misangu makumi muanda mutekete ne muanda mutekete.” (Mat. 18:21, 22) Uvua usua kuleja ne: kakuena misangu bungi bukosa idi muena Kristo ne bua kufuilangana luse to.​—Nsu. 10:12. *

13. Mmunyi mutudi mua kumbusha lungenyi lua dibenga kufuilangana luse?

13 Annette udi wamba ne: “Mulume ne mukaji bobu kabayi basue kufuilangana luse, dilaminangana munda ne dibenga kueyemenangana bidi bikola ne bidi bu mulungu bua dibaka. Kufuilangana luse kudi kukolesha malanda a bena mu dibaka ne kubasemeja pamue.” Bua kutshimuna lungenyi lua dibenga kufuilangana luse, dienzeja bua kuikala ne dianyisha. Ikala ne tshibidilu tshia kuela muena dibaka nebe kalumbandi kadi kafumina mu muoyo. (Kolos. 3:15) Nunku neupete ditalala dia mu lungenyi, nenuikale mu buobumue ne nenupete masanka adi Nzambi upesha bantu badi badiakaje bua kufuilangana luse.​—Lomo 14:19.

TUMIKILA MUBELU MUNENE

14, 15. Mubelu munene mmubelu kayi? Mmunyi mudiwu ne mushinga mu dibaka?

14 Kakuyi mpata utu musue bua bakuenzele malu ne kanemu ne bakutue mushinga. Utu musue patu bantu bitaba lungenyi luebe ne bangata muudi udiumvua ne mushinga. Kadi kutuku muanji kumvua muntu wamba ne: “Ndi mmuwujila pende” anyi? Nansha mutudi imue misangu mua kumvuila muntu udi wenza nunku, Bible yeye udi utuambila ne: “Kuambi ne: Nemmuenzele bu muakungenzeleye.” (Nsu. 24:29) Bushuwa Yezu wakaleja mushindu muimpe wa kupita ne nsombelu mikole. Mukenji eu wa mu nsombelu mmumanyike bimpe ne badi batamba kuwubikila ne: Mubelu munene. Wakamba ne: “Malu anudi basue bua bantu banuenzele, nubenzelawu penu.” (Luka 6:31) Yezu uvua usua kuleja ne: tudi ne bua kuenzela bantu malu mushindu utudi basue bua batuenzele petu ne kubenga kupingaja bubi ku bubi. Mu dibaka, bidi biumvuija ne: tudi ne bua kuenza malu atudi batekemene bua muena dibaka netu atuenzele petu.

15 Bena dibaka badi bakolesha malanda abu padibu batabalela majinga a umue ne mukuabu. Tatu mukuabu wa mu Afrique du Sud udi wamba ne: “Tudi batete bua kutumikila Mubelu munene. Kadi kudi bimue bikondo bitutu tubungamijangana, nansha nanku yonso wa kutudi mmudienzeje bikole bua kuenzela mukuabu malu mudiye musue bua bamuenzele pende, mmumue ne: ne kanemu ne bunême.”

16. Ntshinyi tshidi bena dibaka kabayi ne bua kuenzelangana?

16 Kuedi bilema bia muena dibaka nebe patoke peshi kuikadi ubiamba ubiambulula to, nansha mu bilele. Vuluka ne: dibaka ki nditembangana bua kumona udi ne bukole mupite mukuabu, udi mua kuela mbila mupite mukuabu peshi udi mua kuambila mukuabu bilema biende kupita mukuabu to. Bushuwa, tuetu bonso tutu tuenza bilema ne imue misangu tutu tubungamija bantu bakuabu. Kadi kakuena kabingila kimpe kadi ne bua kusaka ni mmulume ni mmukaji bua kuamba mukuabu mêyi a dimufuisha bundu adi amupuekesha milongo peshi mêyi mabi bua kufika ku disakilangana anyi ku diluangana to.​—Bala Nsumuinu 17:27; 31:26.

17. Mmunyi mudi balume mua kutumikila Mubelu munene?

17 Nansha mutu mu imue miaba bamona mulume utu ukengesha mukajende anyi umukuma bu kalume ka mukaba, Bible yeye udi wamba ne: ‘Udi kayi ukuata tshiji lubilu udi upita muena bukitu buimpe, udi ukokesha muoyo wende udi upita munyengi wa musoko kutumba.’ (Nsu. 16:32) Bidi bikengela kuikala ne bukole bua bungi bua mu lungenyi bua kuidikija Yezu Kristo muntu mutambe bunene wa katshia ne katshia ne kukanda lungenyi luetu. Mulume utu ukengesha mukajende ku mêyi peshi ku mubidi ki nkalume ka mukaba to, ne neajimije malanda ende ne Yehowa. Mufundi wa misambu Davidi uvua muntu wa bukole ne dikima wakamba ne: ‘Nuikale ne tshiji, kanuenji malu mabi; nuelangane meji a bualu ebu mu mitshima yenu panuikala pa malalu enu, ne puwayi.’​—Mus. 4:4.

“NUVUALE DINANGA”

18. Bua tshinyi bidi ne mushinga bua kuikala ne dinanga?

18 Bala 1 Kolinto 13:4-7. Dinanga nngikadilu udi ne mushinga wa bungi mu dibaka. Bible udi wamba ne: “Nunku bu bantu badi Nzambi musungule, ba tshijila ne bananga, vualayi dinanga dikole didi ne luse, bulenga, didipuekesha, bupole ne lutulu. Kadi pa kumbusha malu aa onso, nuvuale dinanga, bualu didi tshisuikidi tshipuangane tshia buobumue.” (Kolos. 3:12, 14) Kudipangisha amue malu, mmumue ne: dinanga dia buena dia Kristo ke potopoto udi ukuatakaja madioto a malanda makole a mu dibaka. Kudi kuambuluisha dibaka bua kushaladi dikole ne kadiyi ditenkakana padiku bilema bia buntu bidi mua kufiikisha munda, masama makole, tunyinganyinga tua malu a mpetu ne ntatu idi ifuma kudi bena mu dîku dia mulume peshi dia mukaji.

19, 20. a) Mmunyi mudi benu mu dibaka mua kufika ku dibaka bimpe dibaka dikole dia disanka? b) Ntshinyi tshituamona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

19 Bushuwa, bua kuenza dibaka dimpe, bidi bikengela kunangangana ne kulamatangana bikole, kulamata mitshipu ne kudienzeja ne muetu muonso. Pamutu pa kushipa dibaka padi ntatu imueneka anyi kuenza bua dikale anuku, bena dibaka badi ne bua kudisuika bua kukolesha malanda abu. Padi bena Kristo badi mu mabaka balamate Yehowa ne balamatangane umue ne mukuabu, dinanga didibu nadi kudi Nzambi ne kudi umue ne mukuabu didi dibasaka bua kujikija bilumbu bualu “dinanga kadiena dishikila nansha.”​—1 Kol. 13:8; Mat. 19:5, 6; Eb. 13:4.

20 Ki mbipepele bua kuibaka dibaka dikole ne dia disanka nangananga mu “bikondo bibi” bitudi ebi to. (2 Tim. 3:1) Kadi ne diambuluisha dia Yehowa tudi mua kuenza nanku. Kadi bena mu mabaka badi ne bua kutantamena bibidilu bia mu bulongolodi ebu bidi bienda binyanguka. Tshiena-bualu tshidi tshilonda netshileje tshidi mulume ne mukaji mua kuenza bua kukolesha bintu bia mu nyuma bidi mua kukuba dibaka diabu.

^ tshik. 12 Nansha mudi bena mu mabaka badienzeja bua kufuilangana luse ne bua kutantamena ntatu, Bible udi upesha muena dibaka udi kayi ne bualu bukenji bua kusungula bikalaye ne bua kufuila muena dibaka udi muende masandi luse peshi kushipa dibaka. (Mat. 19:9) Tangila tshiena-bualu tshia ne: “D’après la Bible: Adultère: faut-il ou non pardonner?,” mu Réveillez-vous! wa dia 8/8/1995.