Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tulongele ku mushindu uvua bapostolo ba Yezu bashale batabale

Tulongele ku mushindu uvua bapostolo ba Yezu bashale batabale

‘Nuikale nanyi tshitabela.’​—MAT. 26:38.

1-3. Mmunyi muvua bapostolo bapangile bua kushala batabale mu butuku bua ndekelu bua Yezu pa buloba? Ntshinyi tshidi tshileja ne: bavua balongele ku tshilema tshiabu?

ELABI meji ku tshivua tshienzeke mu butuku bua ndekelu bua muoyo wa Yezu pa buloba. Yezu udi ufika mu muaba utuye munange bikole, mu budimi bua Getesemane budi ku Est kua Yelushalema. Mmulue muaba eu ne bapostolo bende ba lulamatu. Bu mudi lungenyi luende ne mutshima wende bitamba kulubakana, Yezu udi ujinga kuikala pa nkayende bua kusambila.​—Mat. 26:36; Yone 18:1, 2.

2 Bapostolo bende basatu, Petelo, Yakobo ne Yone ke bavuaye muye nabu mu budimi. Yezu wakabambila ne: ‘Nushale apa, nuikale nanyi tshitabela,’ ne pashishe wakaya bua kusambila. Padiye upingana, udi ubasangana balale tulu tukole. Udi ubambila kabidi ne: ‘nuikale batabale.’ Kadi Yezu wakabasangana kabidi misangu ibidi balale. Butuku bumue abu bapostolo kabakamanya mua kushala batabale to. Bakafika too ne ku dilekela Yezu ne kumunyemabu.​—Mat. 26:38, 41, 56.

3 Bushuwa bapostolo bakanyingalala bua muvuabu kabayi bashale batabale. Bapostolo ba lulamatu aba bakalongela ku tshilema tshivuabu benze. Mukanda wa Bienzedi udi uleja ne: mbashiye tshilejilu tshimpe tshia mua kushala batabale. Lulamatu luabu luvua ne bua kuikala lusake bena Kristo nabu bua kubidikija. Mpindieu ke tshikondo tshitudi ne bua kutamba kushala batabale. (Mat. 24:42) Tukonkononayi malu asatu atudi mua kulongela mu mukanda wa Bienzedi bua kushala batabale.

BAVUA BATABALE BUA KUMANYA MUABA UVUABU MUA KUYISHA

4, 5. Mmunyi muvua Paulo ne bena diende bamone muvua nyuma muimpe ubalombola?

4 Tutuadijayi ne mushindu uvua bapostolo ba Yezu bashale batabale bua kumanya muaba uvuabu ne bua kuyisha. Mu muyuki kampanda tudi tumona muvua Yezu mukuate mudimu ne nyuma muimpe uvua Yehowa mumupeshe bua kulombola mupostolo Paulo ne bena diende mu luendu luvuabu katshia kabayi banji kuenza. (Bien. 2:33) Tukonkononayi tshivua tshienzeke.​—Bala Bienzedi 16:6-10.

5 Paulo, Sila ne Timote bakumbuka mu tshimenga tshia Luseta tshidi ku Sud kua Galatia. Matuku makese pashishe bakafika mu njila munene wa mu Lomo udi uya mutangile ku Asia ku luseke lua ku Ouest muaba uvua bantu ba bungi. Bakajinga bua kulonda njila au bua kufika mu bimenga bivua ne bantu ba bungi bavua ne dijinga dia kumvua malu a Kristo. Kadi tshintu kampanda tshiakabapangisha bua kutungunuka ne njila au. Mvese 6 udi wamba ne: ‘Pakabakanda nyuma muimpe bua kuamba dîyi dia Nzambi mu Asia, bakapitshila mu luseke lua Fugia ne Galatia.’ Nyuma muimpe wakapangisha bapostolo mu mushindu kampanda musokome bua kuyisha mu Asia. Bushuwa, ku diambuluisha dia nyuma wa Nzambi, Yezu uvua musue kulombola Paulo ne bena diende bua bayile njila mukuabu.

6, 7. a) Ntshinyi tshivua tshifikile Paulo ne bena diende pakafikabu pabuipi ne Bitunia? b) Bayidi bakangata dipangadika kayi? Ntshinyi tshiakenzeka pashishe?

6 Mmuaba kayi uvua Paulo ne bena diende baye? Mvese wa 7 udi wamba ne: ‘Pakafikabu pabuipi ne Musia, bakakeba kuya mu Bitunia, kadi Nyuma wa Yezu kakitabuja.’ Bu muvua nyuma mubapangishe bua kuyisha mu Asia, Paulo ne bena diende bakaya ku Nord bua kuyisha mu bimenga bia Bitunia. Kadi pavuabu bafike pabuipi ne tshimenga tshia Bitunia, Yezu wakakuata kabidi mudimu ne nyuma muimpe bua kubapangisha bua kuyishamu. Bua musangu eu, bivua ne bua kuikala bibasamishe mutu. Bavua bamanye malu a kuyisha ne mushindu wa kuyisha, kadi kabavua bamanye muaba wa kuyisha to. Tudi mua kuamba ne: bakakokola ku tshîbi tshivua tshifikisha ku Asia, kadi kabakapeta diandamuna. Bakakokola ku tshîbi tshivua tshifikisha ku Bitunia, kabakapeta kabidi diandamuna. Bavuaku batekete mu maboko anyi? Nansha kakese.

7 Bua musangu eu bakangata dipangadika divuabu katshia kabayi banji kuangata. Mvese wa 8 udi wamba ne: ‘Pakapitabu pepi ne Musia, bakapueka ku Toa.’ Nunku bena ngendu aba bakangata disangu dia ku Ouest ne kuendabu mutantshi wa kilometre 563, bapita bimenga bia bungi too ne muakafikabu ku tshisabu tshia mu Toa, muaba uvua bantu basabukila bua kuya mu Makedonia. Koku aku, Paulo ne bena diende bakakokola kabidi ku tshîbi bua musangu muisatu, kadi bua musangu eu tshiakunzuluka. Mvese wa 9 udi uleja tshivua tshienzeke wamba ne: ‘Tshikena kumona tshiakamueneka kudi Paulo butuku: muntu wa ku Makedonia wakadi muimane, umutendekena ne: lua biebe mu Makedonia, utukuatshishe.’ Ndekelu wa bionso Paulo kumanya muaba uvuabu mua kuyisha. Ke kusabukabu diakamue kabayi bajingakana.

8, 9. Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku muyuki wa luendu lua Paulo?

8 Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku muyuki eu? Mona ne: anu pavua Paulo muase luendu mutangile ku Asia ke padi nyuma wa Nzambi mutuadije kumuludika. Pashishe, anu pavua Paulo musemene pabuipi ne Bitunia ke padi Yezu mumulombole. Ndekelu wa bionso, anu pavua Paulo mufike ku Toa ke pavua Yezu mumulombole bua kuya ku Makedonia. Bu mudiye Mutu wa tshisumbu, Yezu udi mua kutuenzela petu malu mu mushindu wa muomumue. (Kolos. 1:18) Tshilejilu, udi mua kuikala ujinga kulua mpanda-njila anyi kuya muaba udibu dijinga dikole ne bamanyishi ba lumu luimpe. Kadi bidi mua kuenzeka ne: anu paudi ubanga kuenza malu bua kukumbaja tshipatshila tshiebe, ke patuadija Yezu kukulombola ku diambuluisha dia nyuma wa Nzambi. Tshilejilu, muendeshi wa mashinyi udi mua kuludika mashinyi ende uatuma ku dia balume anyi ku dia bakaji anu padi mashinyi enda. Bia muomumue, Yezu udi mua kutuludika bua kualabaja mudimu wetu wa buambi anu patudi tuya kuyisha, mmumue ne: anu patudi tudienzeja bua kukumbaja tshipatshila tshietu.

9 Kadi, ntshinyi tshiudi mua kuenza paudi udienzeja kadi kuyi upeta bipeta bimpe diakamue? Neutekete mu maboko wamba ne: nyuma wa Nzambi kena ukulombola anyi? Vuluka ne: Paulo uvua pende mutuilangane ne malu avua mam mua kuikala mamutekeshe mu maboko. Kadi wakatungunuka ne kukeba ne kukokola too ne pakapetaye tshîbi tshivua tshiunzulula. Bia muomumue, wewe mutungunuke ne kukeba ‘tshîbi tshinene ne tshia kuenza mudimu mukole,’ neupete pebe mabenesha.​—1 Kol. 16:9.

TUIKALAYI BADIMUKE BUA KUDIFILA MU DISAMBILA

10. Ntshinyi tshidi tshileja ne: kusambila pa tshibidilu kudi ne mushinga bua kushala batabale?

10 Bualu buibidi butudi mua kulongela ku mushindu uvua bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala bashale batabale budi ne: bavua badimuke ne badifila mu disambila. (1 Pet. 4:7) Bidi ne mushinga bua kutungunuka ne kusambila bua kushala batabale. Vuluka ne: kumpala kua kukuatabu Yezu mu budimi bua Getesemane, wakambila bapostolo bende basatu ne: ‘Nuikale batabale, nutungunuke ne kutendelela.’​Mat. 26:41, NW.

11, 12. Bua tshinyi Helode uvua ukengesha bena Kristo kusangisha ne Petelo? Uvua mubakengeshe mushindu kayi?

11 Petelo uvua pende ne Yezu mu budimi bua Getesemane, wakalua kudimuena pende bua musangu wa kumpala bukole budi nabu masambila menza ne muoyo mujima. (Bala Bienzedi 12:1-6.) Mu mvese ya mbangilu idi yakula bua muyuki eu, tudi tumona ne: Helode wakakengesha bena Kristo bikole bualu uvua musue bua bena Yuda bamuanyishe. Uvua mua kuikala mumanye ne: Yakobo uvua mupostolo ne uvua mulunda wa Yezu wa pa muoyo. Kadi, Helode wakashipa Yakobo “ne muele.” (Mvese 2) Nunku, bena mu tshisumbu bakajimija mupostolo uvuabu banange. Tshivua diteta dinene bua bena Kristo nende.

12 Helode wakenza kabidi tshinyi pashishe? Mvese 3 udi wamba ne: ‘Pakamonaye ne: bualu ebu budi busankisha bena Yuda, wakakuata Petelo kabidi.’ Kadi maloko kaavua makumbane misangu yonso bua kulama bapostolo to. (Bien. 5:17-20) Helode uvua mua kuikala mumanye bualu abu bimpe. Nansha muvuaye ne budimu bua bungi, Helode kakakumbaja tshipatshila tshiende nansha. Wakafila Petelo mu ‘bianza bia masalayi dikumi ne asambombo, bua kumulamawu; wakasua kulua nende ku mêsu kua bantu pajika kupita kua Yehowa.’ (Mvese 4) Ela meji ne: Helode wakela Petelo mu nzubu wa lukanu mulama kudi bantu babidi, ne kuteka balami 16 bashintulukangana munya ne butuku bua kanyemi to. Helode uvua ne dijinga dia kupatula Petelo kumpala kua bantu panyima pa kupita kua Yehowa bua kumukosela tshibawu tshia lufu bua kusankisha bantu. Ntshinyi tshivua bena Kristo nende bakuabu mua kuenza mu nsombelu mukole eu?

13, 14. a) Ntshinyi tshivua bena mu tshisumbu benze pavuabu bele Petelo mu buloko? b) Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku tshilejilu tshia bena Kristo ba mu tshikondo tshia Petelo pa bidi bitangila disambila?

13 Bena mu tshisumbu bavua bamanye bimpe tshivuabu ne bua kuenza. Mvese 5 udi wamba ne: ‘Nunku bakalama Petelo mu nzubu wa lukanu, kadi bena ekeleziya bakamulombela Nzambi bikole.’ Bushuwa, masambila avuabu benze bua bena Kristo nabu avua menza ne muoyo mujima. Nunku, lufu lua Yakobo kaluvua lubatekeshe mu mikolo anyi lubafikishe ku diela meji ne: masambila avuabu benza kaavua ne mushinga to. Kadi, bavua bamanye ne: masambila a bena lulamatu adi ne mushinga wa bungi kudi Yehowa. Udi wandamuna masambila abu padiwu umvuangana ne disua diende.​—Eb. 13:18, 19; Yak. 5:16.

14 Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku tshivua bena Kristo ba mu tshikondo tshia Petelo benze? Kushala batabala kakuena kumvuija kusambila anu buetu tuetu nkayetu, kadi kudi kumvuija kabidi kusambila bua bena Kristo netu. (Ef. 6:18) Udiku mumanye bena Kristo badi mu ntatu mikole anyi? Bamue badi mua kuikala batantamena buluishi, dikandika mudimu wetu kudi mbulamatadi anyi bikumina. Kuenaku mua kuikala ubateka mu masambila ebe anyi? Udi mua kuikala mumanya bamue badi ne ntatu idi kayiyi mimanyika kudi bakuabu. Badi mua kuikala batata mua kujikija bilumbu mu mêku, ditekeshibua mu mikolo anyi masama. Kuenaku mua kutabalela bantu kampanda basunguluke baudi mua kutela mu mêna abu paudi usambila Yehowa ‘udi umvua milombu’ anyi?​—Mus. 65:2.

15, 16. a) Umvuija muvua muanjelu wa Yehowa mupatule Petelo mu buloko. (Tangila tshimfuanyi tshidi kuinshi eku.) b) Bua tshinyi mbia mushinga bua kukonkonona mushindu uvua Yehowa musungile Petelo?

15 Kadi ntshinyi tshiakenzekela Petelo? Pavuaye mulale tulu tukole mu butuku buende bua ndekelu mu buloko mulama kudi balami babidi, Petelo wakamona malu a bungi a kukema. (Bala Bienzedi 12:7-11.) Tumone tshivua tshienzeke: Bukenke buakatokesha nzubu uvuaye. Muanjelu wakimana muaba au ne kubisha Petelo ku tulu, kadi balami kabavua bamumone to. Nkanu ivuabu bamusuike nayi bianza yakadikosekela. Pashishe muanjelu wakapatula Petelo mu nzubu ne kupitshila nende muaba uvua balami bimane pambelu bua kupatukila ku tshîbi tshinene tshia tshiamu tshivua ‘tshidiunzulukile.’ Pakapatukabu pambelu pa buloko, muanjelu wakajimina diakamue. Nunku Petelo wakapeta budikadidi.

16 Bidi bikolesha ditabuja dietu patudi tumona mudi Yehowa usungila batendeledi bende ku bukole buende. Bushuwa, lelu katuena tutekemena bua Yehowa atusungila mu tshishima to. Kadi tudi tuitabuja ne muoyo mujima ne: Yehowa udi wenza mudimu ne bukole buende bua kuambuluisha batendeledi bende lelu. (2 Kul. 16:9) Ku diambuluisha dia nyuma wende, udi mua kutupesha bukole bua kutantamena lutatu luonso ludi lutukuata. (2 Kol. 4:7; 2 Pet. 2:9) Mu katupa kîpi emu, Yehowa neapeshe muanende bukole bua kusungila bantu bungi kabuyi kubala ku buloko bua lufu. (Yone 5:28, 29) Ditabuja ditudi nadi mu milayi ya Nzambi didi mua kutupesha dikima patudi tutuilangana ne ntatu.

TUYISHE NE TSHISUMI NANSHA MUDIKU NTATU

17. Mmunyi mudi Paulo mutushile tshilejilu tshimpe tshia kuyisha ne tshisumi ne mitalu?

17 Bualu buisatu butudi mua kulongela ku mushindu uvua bapostolo bashale batabale budi ne: bavua bayisha ne tshisumi nansha muvuaku ntatu. Bua kushala batabale bidi bikengela kuyisha ne tshisumi ne mitalu. Mupostolo Paulo udi tshilejilu tshimpe mu bualu ebu. Wakadifila ne muende muonso, wenza ngendu mu misoko mivule ne wenza bisumbu bia bungi. Uvua mutantamene ntatu ya bungi, kadi kavua mulekele tshisumi tshiende anyi kuenza mudimu ne mitalu to.​—2 Kol. 11:23-29.

18. Mmunyi muvua Paulo mutungunuke ne kuyisha pavuaye mu buloko ku Lomo?

18 Tukonkonone bualu bua ndekelu bua Paulo budi mu mukanda wa Bienzedi mu nshapita wa 28. Paulo wakafika mu Lomo muvuaye ne bua kumonangana ne Néron. Bavua bamulame mu buloko ne pamuapa bamusuike nkanu. Kadi, nkanu kayivua mua kumupangisha bua kuakula ne tshisumi to. Paulo uvua anu ukeba mishindu ya kuyisha. (Bala Bienzedi 28:17, 23, 24.) Panyima pa matuku asatu, Paulo wakabikidisha banene ba bena Yuda bua kubayisha. Pashishe, banene aba bakasungula dituku dia kulua kumona Paulo, bua musangu eu wakabayisha bikole. Mvese wa 23 udi wamba ne: ‘Pakamusunguilabu dituku, bakalua ba bungi mu nzubu muende; yeye wakabalondoluela malu, wakabayisha bua bukalenge bua Nzambi, wakateta bua kubitabujija Yezu, ne ku mikenji ya Mose ne ku mêyi a baprofete, dinda too ne ku dilolo.’

19, 20. a) Bua tshinyi Paulo uvua mupete bipeta bimpe pavuaye uyisha? b) Ntshinyi tshivua Paulo muenze pavua bantu bakuabu kabayi bitabe lumu luimpe?

19 Bua tshinyi Paulo uvua mupete bipeta bimpe mu mudimu wa buambi? Mvese wa 23 udi uleja malu avua amusaka bua kuyisha. 1) Uvua uditatshisha bua Yezu Kristo ne bua Bukalenge bua Nzambi. 2) Uvua udienzeja ‘bua kuitabujija’ bantu bavua bamuteleja. 3) Uvua welangana meji mu Dîyi dia Nzambi. 4) Uvua uditatshisha bua bantu bakuabu, ne uvua uyisha ‘dinda too ne dilolo.’ Paulo uvua uyisha bikole, kadi bantu bonso kabavua bitabe. Mvese wa 24 udi wamba ne: ‘Bakuabu bakadi bitabuja malu akambaye, bakuabu bakadi baapidia.’ Matandu akajuka ne bantu bakatangalaka.

20 Paulo uvuaku mutekete mu maboko bua muvua bantu bonso kabayi bitabe lumu luimpe anyi? Nansha kakese. Bienzedi 28:30, 31 udi wamba ne: ‘Paulo wakalalamu bidimu bibidi, wakadi mu wende nzubu ufuta muena nzubu, wakadi witabuja bantu bonso bakalua kudiye, ubambila bua bukalenge bua Nzambi, ubayisha malu a Mukalenge Yezu Kristo ne dikima dionso, muntu kakamukanda.’ Mukanda wa Bienzedi udi ujika ne mêyi a mushinga aa.

21. Ntshinyi tshitudi mua kulongela ku tshilejilu tshia Paulo pavuaye mu buloko?

21 Tshilejilu tshia Paulo tshidi mua kutulongesha tshinyi? Pavuaye mu buloko, Paulo kavua ne mushindu wa kuyisha ku nzubu ne ku nzubu to. Kadi, uvua umona malu mu mushindu muimpe ne uyisha bantu bonso bavua balua kudiye. Bia muomumue, batendeledi ba Nzambi ba bungi lelu badi ne disanka ne badi batungunuka ne kuyisha nansha mudibu babela mu maloko bua ditabuja diabu kakuyi bualu. Bamue bana betu kabena ne mushindu wa kuendakana, imue misangu badi mua kuikala basombele miaba itubu balamina bakulakaja bualu kabatshiena ne makanda anyi bua masama. Bu mudibu ne mushindu wa kuakula, badi bayisha baminganga, bena mudimu, bantu badi balua kubatangila ne bantu bakuabu. Dijinga diabu ndia kuyisha Bukalenge bua Nzambi ne muoyo mujima. Tudi tuanyisha bikole tshilejilu tshiabu.

22. a) Ntshinyi tshidi tshituambuluisha bua kumanya malu adi mu mukanda wa Bienzedi? (Bala kazubu kadi kuulu eku.) b) Ntshinyi tshiudi mudisuike bua kuenza paudi muindile kabutu ka bulongolodi ebu?

22 Bushuwa, kudi malu a bungi adi mua kutuambuluisha bua kushala batabale atudi mua kulongela kudi bapostolo ne bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala badibu batele mu mukanda wa Bienzedi. Bu mutudi bindile kabutu ka bulongolodi ebu, tudienzejayi bua kuidikija bena Kristo ba kumpala aba bua kuyisha ne dikima ne tshisumi. Kakuena tshintu tshidi tshipite diakalenga dinene ditudi nadi dia ‘kuyisha’ ne muoyo mujima Bukalenge bua Nzambi to.​—Bien. 28:23.

[Nkonko ya dilonga]

[Kazubu mu dibeji 13]

“BUANYI MEME MUKANDA WA BIENZEDI NEWIKALE AMU NE MALU MAPIAMAPIA”

Pakajikija mutangidi wa tshijengu kampanda kubala mukanda wa ‘Rends pleinement témoignage au sujet du Royaume de Dieu,’ wakamba ne: “Buanyi meme mukanda wa Bienzedi newikale anu ne malu mapiamapia.” Muanetu eu ukavua mubale mukanda wa Bienzedi misangu ya bungi, kadi pavuaye mubale mukanda mupiamupia eu, mmumone ne: udi mua kupeta malu a bungi mu mukanda wa Bienzedi adi mua kumuambuluisha.

[Tshimfuanyi mu dibeji 12]

Muanjelu wakapatuila Petelo ku tshîbi tshinene tshia tshiamu