Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bishima mmalu malelela anyi mafuikakaja?

Bishima mmalu malelela anyi mafuikakaja?

Bishima mmalu malelela anyi mafuikakaja?

NTEMA ya muntu mulume kampanda yakaya diakamue kudi kabeji kavuabu balamike ku vuatire mukuabu uvua upita mu njila, kikale ne mêyi a se: “Bishima bidiku, ebeja banjelu.” Nansha muvuaye utendelela, kavua mumanye tshivua mêyi au umvuija to. Kabeji aku kavua kaleja ne: muendeshi wa vuatire au uvua witabuja bishima anyi? Peshi kavua kaleja mu nsenda ne: kanyemesha au kavua witabuja bishima ne banjelu?

Pamuapa mêyi akamba mufundi wa mu ditunga dia Allemagne Manfred Barthel adi mua kukoka ntema yebe. Wakamba ne: “Tshishima mmuaku udi utapulula diakamue babadi mu bitupa bibidi bidi kabiyi bipetangana to.” Bantu badi bitabuja bishima mbatuishibue ne: bitu bienzeka, ne pamuapa bitu bienzeka misangu ya bungi. * Tshilejilu, badi baleja ne: mu ditunga dia Grèce mu bidimu bishale ebi, bena kuitabuja mbambe mudi bishima bienzeka musangu bu umue ku ngondo. Ebi biakafikisha muepiskopo mukuabu wa Ekeleziya wa bena Ortodokse wa mu Grèce bua kudimuija bantu ne: “Bena kuitabuja mbasue kuvuija Nzambi, Mariya ne bansantu bantu. Bena kuitabuja kabena ne bua kuya ne malu kule mushindu eu to.”

Mu amue matunga bantu ba bungi kabatu bitabuja bishima. Bilondeshile nkonko ivuabu bele bantu mu ditunga dia Allemagne mu 2002, bantu 71 pa lukama badi bangata bishima bu malu mafuikakaja, ki mbu malu malelela nansha. Kadi munkatshi mua bantu bungi bushadile ku tshia bisatu tshimue tshia badi bitaba bishima mudi bantu bakaji basatu badi bamba mukadi Mariya Virgo muyikile nabu. Ngondo mikese kunyima kua Mariya (muikale ne banjelu ne nyunyi wa nkudimba) mumane kubamuenekela mudibu bamba amu, tshikandakanda kampanda tshia mu Allemagne tshiakamba ne: “Too ne mpindieu, bantu batue ku 50 000 batu basue kuya ku miaba minsantu, bamue mu dikeba dia luondapu ne bakuabu anu bua kumona patupu, mbalonde ne ntema mikole bikena-kumona bivua bakaji abu bapete.” (Westfalenpost) Bavua batekemene kabidi bua bantu bakuabu 10 000 kupuilabu mu musoko au bua kumonabu Mariya pavuaye mua kumueneka tshiakabidi. Batu bamba muvua Mariya Virgo mumuenekele kabidi bantu ku Lourdes, mu ditunga dia France mu 1858, ne mu musoko wa Fátima, mu ditunga dia Portugal mu 1917.

Netuambe tshinyi bua bitendelelu bidi kabiyi bia bena Kristo?

Ditabuja bishima didi mu bitendelelu pabuipi ne bionso. Mukanda mukuabu udi umvuija ne: bantu badi babangishe Buena-Buddha, Buena-Kristo, Bu-Mizilman bavua ne ngenyi mishilangane bua bishima, kadi udi uleja ne: “Malu akalua kuenzeka a bitendelelu ebi adi aleja kakuyi mpata bua se: bishima ne miyuki ya malu a bishima mbilue kubuela mu nsombelu wa bantu mu malu a ntendelelu.” Mukanda eu udi wamba ne: “Buddha mene uvua misangu mikuabu wenza bishima.” Kunyima pavua “Buena-Buddha bubuele mu ditunga dia Chine, bamisionere bena Buddha bavua misangu mivule benza bishima.”​—The Encyclopedia of Religion.

Kunyima kua mukanda eu mumane kutela bivule bia ku bishima bia ku dîna ebi, udi ujikija ne mêyi aa ne: “Muntu udi mua kuikala kayi mudilongolole bua kuitaba yonso ya ku miyuki eyi ya malu a bishima milonda kudi batendeledi batu bafunda miyuki ya nsombelu ya bantu. Kadi bavua bayifuikakaje ne tshipatshila tshimpe tshia kutumbisha Buddha, uvua ne bukokeshi bua kupesha bayidi bende ba lukunukunu bukole bua kuenza bishima.” Mukanda umue umue eu udi wamba bua Bu-Mizilman ne: “Ba-Mizilman ba bungi kabatu banji kulekela kutekemena bishima to. Badi bamba mu miyuki ya malu adibu bitabuja (hadīths) muvua Mohammad muenze bishima patoke misangu mivule. . . . Nansha kunyima kua lufu lua bansantu, bantu batu bitabuja ne: badi mua kuenzela batendeledi bishima pa nkita yabu ne bantu aba batu balomba bansantu aba bua babakuile.”

Netuambe tshinyi bua bishima mu Buena-Kristo?

Ba bungi ba ku badi bitabe Buena-Kristo mbatapuluke mu malu adibu bitabuja. Bamue badi bitaba ne: malu adi Bible wamba bua bishima bivua Yezu Kristo anyi basadidi ba Nzambi ba kumpala kua bena Kristo benze mmalelela. Kadi, bantu ba bungi badi bitaba tshivua Mulombodi wa bena Mishonyi Martin Luther muambe. Mukanda kampanda udi wamba bua bualu buende ne: “Luther ne Calvin bakafunda ne: tshikondo tshia bishima tshikavua tshipite ne bantu kabena ne bua kutekemena dienzeka diabi nansha.” Mukanda eu udi wamba kabidi ne: Ekeleziya Katolike wakatungunuka ne kuitabuja bishima kadi “kayi ukeba kumvuija mushindu uvuabi bienzeke.” Pabi “bamanyi ba mukanda bena Mishonyi bakafika ku ditabuja ne: dilonda dia Buena-Kristo divua nangananga tshilumbu tshia kuikala ne ngikadilu muimpe, Nzambi anyi bifukibua bia mu nyuma kabatu bapetangana ne bantu, kabitu ne bukokeshi bunene pa nsombelu wabu nansha.”​—The Encyclopedia of Religion.

Bakuabu bena Kristo ba ku dîna ne bamue balombodi ba bitendelelu kabena bitaba bua se: bishima bitela mu Bible mbilelela to. Angata tshilejilu tshia muyuki wa tshipuka tshitema kapia udi mu Bible mu Ekesode 3:1-5. Munga mukanda udi umvuija ne: bena teoloji ba bungi ba mu Allemagne kabatu bangata bualu ebu bu tshishima tshienzeke nansha. Kadi batu babumvuija bu “tshimfuanyi tshia mvita ivua munda mua Mose ne tunyinganyinga tukole tuvuaye natu mu kondo ka muoyo.” Mukanda eu udi wamba kabidi ne: “Ndimi ya kapia idi kabidi mua kumueneka bu bilongo bidi biunzuluka diakamue padi butoke budi buleja dikalaku dia Nzambi bubitua.”​—What the Bible Really Says.

Udi mua kumona diumvuija edi kadiyi dikusankisha to. Nunku ntshinyi tshiudi ne bua kuitaba? Mbiakanyine bua kuitaba ne: bishima bikadi bienzeke anyi? Netuambe tshinyi bua bishima bia matuku etu aa? Bu mutudi katuyi mua kuebeja banjelu, nganyi utudi mua kuebeja?

Tshidi Bible wamba

Kakuena muntu udi mua kuvila tshidi Bible wamba ne: imue misangu mu matuku a kale Nzambi uvua wenza malu avua bantu kabayi mua kukumbaja. Tudi tubala bua Nzambi ne: ‘Wakalopola bantu bebe bena Isalele mu buloba bua Ejipitu ku bimanyinu ne ku malu a kukema, ku tshianza tshikole, ku diboko diolola ne ku ditshinyisha dikole dia bantu.’ (Yelemiya 32:21) Ela meji bua muvuabu batuishe ditunga ditambe bukole dia mu tshikondo atshi binu panshi ne bipupu dikumi bia kudi Nzambi, kusangisha ne lufu lua muan’a bute wadi. Ebi bivua bishima bulelela!​—Ekesode, nshapita wa 7 too ne wa 14.

Kunyima kua nkama ya bidimu, bafundi banayi ba Evanjeliyo bakalonda bishima 35 bivua Yezu muenze. Bushuwa, mêyi abu adi aleja ne: wakenza mene bishima bia bungi bipite bidibu balonde. Malu adibu balonde aa mmalelela anyi mmafuikakaja? *​—Matayo 9:35; Luka 9:11.

Bikala Bible muikale tshidiye wamba, mmumue ne: Dîyi dia Nzambi dia bulelela, nanku udi ne bijadiki bijalame bua kuitabuja bishima bidiye utela. Bible udi uleja patoke ne: bishima bivua bienzeke kale bu mudi bia luondapu, dibisha bantu ku lufu ne bikuabu, kadi udi kabidi umvuija bimpe ne: bishima ebi kabitu bienzeka kabidi to. (Bala kazubu ka “Tshidi bishima kabiyi bienzekela kabidi lelu” mu dibeji 4.) Nanku abi bidiku biumvuija ne: nansha aba badi bitaba Bible kabena bitaba bishima bidi bienzeka lelu anyi? Tshiena-bualu tshidi tshilonda tshidi tshiandamuna.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 3 Mu tshiena-bualu etshi, muaku “bishima” udi ne diumvuija didi mu nkonga-miaku mukuabu wa malu a mu Bible dia se: “Malu adi enzeka panu adi apita lungenyi luonso lua bantu anyi makole a mu bintu bifuka ne adibu bamba ne: mmenzeke ku bukole bupite bua bantu.”

^ tshik. 14 Udi mua kukonkonona bijadiki bia se: Bible mmukanda muakanyine kuitabuja. Udi mua kubipeta mu mukanda wa La Bible: Parole de Dieu ou des hommes? mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.

[Kazubu mu dibeji 4]

TSHIDI BISHIMA KABIYI BIENZEKELA KABIDI LELU

Bible mmuakule bua bishima bia mishindu kabukabu. (Ekesode 7:19-21; 1 Bakelenge 17:1-7; 18:22-38; 2 Bakelenge 5:1-14; Matayo 8:24-27; Luka 17:11-19; Yone 2:1-11; 9:1-7) Bivule bia ku bishima ebi biakambuluisha bua kumanyisha Yezu bu Masiya, ne biakajadika ne: Nzambi uvua umukuatshisha. Bayidi ba Yezu ba kumpala bakapeta bipedi bia kuenza bishima bu mudi diakula miakulu mikuabu ne dijingulula dia mêyi mamba ku nyuma muimpe. (Bienzedi 2:5-12; 1 Kolinto 12:28-31) Bipedi bia tshishima ebi biakambuluisha tshisumbu tshia bena Kristo ku ntuadijilu kuatshi. Bua tshinyi nanku?

Bualu Mifundu ivuabu batentulule ivua mikese. Pa tshibidilu, anu babanji ke bavua ne mivungu anyi mikanda ya mishindu mikuabu. Mu bisamba bivua kabiyi bia bena Kristo, bantu kabavua bamanye Bible anyi Mumufundishi, udi muikale Yehowa to. Bena Kristo bavua ne bua kumanyisha malongesha abu ne mêyi a mukana. Bipedi bia kuenza bishima bivua biambuluisha bua kuleja ne: Nzambi uvua wenza mudimu ne tshisumbu tshia bena Kristo.

Kadi Paulo wakumvuija ne: bipedi ebi bivua ne bua kujimina pavua mudimu wabi ujika. Wakamba ne: ‘Bikala mayisha a baprofete adiku, neashikile; bikala miakulu ya bantu idiku, neyipue; bikala [dimanya] didiku, nedishikile. Bua tudi bamanye anu tshitupa tshia malu, tudi tuamba anu tshitupa tshia mêyi a Nzambi; kadi palua dikumbana dia malu onso, malu adi a tshitupa neashikile.’​—1 Kolinto 13:8-10.

Lelu’eu, bantu badi ne Bible ne mikanda ya miaku ya mu Bible ne mikanda minene ya mumvuija. Bena Kristo balongesha bimpe bapite pa miliyo isambombo badi benda bambuluisha bantu bakuabu bua kupeta dimanya dia Nzambi didi mu Bible. Nunku, bishima kabitshiena kabidi ne mushinga bua kushindika ne: Yezu Kristo ke Mupandishi muteka kudi Nzambi anyi bua kujadika ne: Yehowa udi ukuatshisha basadidi bende to.