1-2. Ndungata cia Jehova ikoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩkũ kĩa magegania?

KĨĨRĨGĨRĨRO nĩ kĩa bata mũno. Andũ amwe nĩ merĩgagĩrĩra gũkorũo na kĩhiko kĩrĩ na gĩkeno, kũrera ciana irĩ na ũgima mwega wa mwĩrĩ, kana kũhona mũrimũ mũũru. O na ithuĩ tũrĩ Akristiano nĩ twĩriragĩria gũkorũo na maũndũ macio. No kĩĩrĩgĩrĩro gitũ nĩ kĩa bata makĩria gũkĩra maũndũ macio tondũ nĩ twĩrĩgagĩrĩra gũgaatũũra tene na tene na kuona endwa aitũ arĩa makuĩte.

² Mũtũmwo Paulo ooigire ũũ: “Ndĩ na kĩĩrĩgĩrĩro harĩ Ngai, . . . atĩ nĩ gũkaariũkio andũ arĩa athingu na arĩa matarĩ athingu.” (Atũm. 24:15) Paulo tiwe warĩ wa mbere kwaria ũhoro wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro gĩa kũriũka. O na Ayubu nĩ aarĩtie ũhoro ũcio. Nĩ eetĩkĩtie biũ atĩ Ngai nĩ akaamũririkana na amũriũkie.​—Ayub. 14:7-10, 12-15.

3. Tũngĩgunĩka atĩa kuumana na 1 Akorintho mũrango wa 15?

³ “Kũriũkio kwa arĩa akuũ” nĩ ũndũ ũmwe wa “mũthingi” kana “ũrutani wa mũthingi” wa morutani mothe ma Gĩkristiano. (Ahib. 6:1, 2) Ũhoro ũrĩa Paulo aarĩrĩirie wĩgiĩ kĩĩrĩgĩrĩro gĩa kũriũka ũrĩ thĩinĩ wa 1 Akorintho mũrango wa 15. Ũhoro ũcio aandĩkire no mũhaka ũkorũo nĩ wekĩrire hinya wĩtĩkio wa Akristiano a karine ya mbere. Mũrango ũcio no ũtwĩkĩre hinya o na ithuĩ na wĩkĩre hinya kĩĩrĩgĩrĩro gitũ kĩgiĩ kũriũka.

4. Kĩĩrĩgĩrĩro gitũ atĩ endwa aitũ nĩ makaariũkio kĩĩhocetie harĩ kĩĩ?

⁴ Kũriũkio kwa Jesu Kristo nĩ gũtũmaga tũkorũo na ma atĩ andũ aitũ nĩ makaariũkio. Kũriũka gwake nĩ gĩcunjĩ kĩmwe kĩa “ũhoro ũrĩa mwega” Paulo aahunjĩirie Akorintho. (1 Kor. 15:1, 2) O na aameerire atĩ Mũkristiano angĩkorũo ndetĩkĩtie atĩ Jesu nĩ aariũkirio, wĩtĩkio wake nĩ wa tũhũ. (1 Kor. 15:17) Gũkorũo  na ma atĩ Jesu nĩ aariũkirio nĩ gũtũmaga twĩtĩkie atĩ andũ nĩ makaariũkio.

5-6. Ciugo iria irĩ thĩinĩ wa 1 Akorintho 15:3, 4 ingĩtũteithia atĩa?

⁵ Rĩrĩa Paulo aambagĩrĩria kwandĩka ũhoro wĩgiĩ kũriũka, nĩ aagwetire maũndũ matatũ ma ma. Maũndũ macio nĩ: (1) “Kristo aakuire nĩ ũndũ wa mehia maitũ.” (2) “Nĩ aathikirũo.” (3) “Akĩriũkio mũthenya wa gatatũ kũringana na Maandĩko.”​—Thoma 1 Akorintho 15:3, 4.

⁶ Tũgunĩkaga atĩa nĩ ũndũ wa gũkua, gũthikwo, na kũriũkio kwa Jesu? Mũnabii Isaia nĩ aarathĩte atĩ Mesia nĩ angĩkeherio “bũrũri-inĩ wa arĩa marĩ muoyo,” na aheo “handũ ha gũthikwo hamwe na andũ aganu.” No nĩ harĩ ũndũ ũngĩ wa bata ũngĩekĩkire. Isaia ningĩ ooigire atĩ Mesia nĩ angĩgaakuua “mehia ma andũ aingĩ.” Jesu eekire ũguo rĩrĩa aarutire muoyo wake ũrĩ ũkũũri. (Isa. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rom. 5:8) Kwoguo gũkua, gũthikwo, na kũriũkio kwa Jesu nĩ gũtũmaga tũkorũo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩrũmu atĩ nĩ tũgaakũũrũo kuuma harĩ mehia na gĩkuũ na tũtũũranie rĩngĩ na endwa aitũ arĩa makuĩte.

7-8. Akristiano makoragwo na ma atĩ Jesu nĩ aariũkirio nĩkĩ?

⁷ Kĩĩrĩgĩrĩro gitũ gĩa kũriũkio kĩhocetie harĩ kũriũka kwa Jesu na kwoguo nĩ twagĩrĩirũo gũkorũo na ma biũ atĩ Jesu nĩ aariũkirio. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tũkorũo na ma biũ atĩ Jehova nĩ aariũkirie Jesu?

⁸ Kũrĩ andũ aingĩ meeyoneire Jesu thutha wa kũriũkio na makĩmenyithia andũ angĩ ũhoro ũcio. (1 Kor. 15:5-7) Mũndũ wa mbere ũrĩa Paulo agwetete nĩ mũtũmwo Petero kana Kefa. Arutwo aigana ũna a Jesu nĩ mooigire atĩ Petero nĩ oonire Jesu thutha wa kũriũkio. (Luk. 24:33, 34) Makĩria ma ũguo, atũmwo arĩa “Ikũmi na Erĩ” nĩ moonire Jesu thutha wa kũriũkio. Ningĩ Kristo nĩ ooimĩrĩire “ariũ a Ithe witũ makĩria ma 500 ihinda-inĩ rĩmwe,” hihi mũcemanio-inĩ warĩ na gĩkeno ũrĩa wekĩirũo Galili ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Mathayo 28:16-20. Jesu thutha ũcio nĩ ‘ooimĩrĩire Jakubu,’ ũrĩa hihi warĩ mũrũ wa nyina, o ũcio ũteetĩkĩtie mbere ĩyo atĩ Jesu aarĩ Mesia. (Joh. 7:5) Rĩrĩa Jakubu oonire Jesu thutha wa kũriũkio, nĩ aamwĩtĩkirie. Kĩndũ mwaka wa 55 M.M., rĩrĩa Paulo aandĩkire marũa macio, andũ aingĩ arĩa meeyoneire Jesu thutha wa kũriũka maarĩ o muoyo, na kwoguo mũndũ warĩ na nganja nĩ angĩaiguire ũira wa ĩmwe kwa ĩmwe kuuma kũrĩ aira acio a kwĩhokeka.

9. O ta ũrĩa Atũmwo 9:3-5 yonanĩtie-rĩ, nĩkĩ no tuuge atĩ Paulo aarĩ mũira atĩ Jesu nĩ aariũkĩtio?

⁹ Thutha ũcio Jesu nĩ ooimĩrĩire Paulo we mwene. (1 Kor. 15:8) Paulo (Saulu) aarĩ njĩra erekeire Dameski rĩrĩa aaiguire mũgambo wa Jesu thutha wa kũriũkio na akĩmuona na njĩra ya kĩoneki arĩ kũrĩa igũrũ arĩ na riri. (Thoma Atũmwo 9:3-5.) Ũndũ ũcio Paulo eeyoneire, nĩ ũndũ ũngĩ woonanirie na ma biũ atĩ Jesu nĩ aariũkĩtio.​—Atũm. 26:12-15.

10. Paulo eekire atĩa nĩ ũndũ wa gũkorũo na ma biũ atĩ Jesu nĩ aariũkĩtio?

¹⁰ Andũ amwe nĩ mangĩetĩkirie ũira wa Paulo tondũ mbere ya Jesu kũmuumĩrĩra nĩ aanyariraga Akristiano. Thutha wa Paulo gwĩtĩkia biũ atĩ Jesu nĩ ariũkĩtio, nĩ eerutanĩirie mũno gũteithia andũ arĩa angĩ metĩkie ũhoro ũcio. Nĩ aahũũrirũo, akĩohwo njera, na agĩthũkĩrũo nĩ meri hĩndĩ ĩyo aahunjagĩria andũ atĩ Jesu nĩ aakuĩte na rĩu aarĩ muoyo rĩngĩ. (1 Kor. 15:9-11; 2 Kor. 11:23-27) Paulo nĩ eetĩkĩtie biũ atĩ Jesu nĩ aariũkĩtio ũũ atĩ nĩ eehaarĩirie gũkua nĩguo ahunjie ũhoro ũcio. Na githĩ ũira ũcio wa Akristiano a karine ya mbere ndũratũteithia gwĩtĩkia atĩ Jesu nĩ aariũkirio? Na ningĩ ũira ũcio nĩ ũrekĩra hinya kĩĩrĩgĩrĩro gitũ gĩa kũriũka.

11. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩkorũo watũmaga andũ amwe thĩinĩ wa Korintho makorũo na mawoni moru megiĩ kũriũka?

¹¹ Andũ amwe thĩinĩ wa itũũra rĩa Korintho rĩa Angiriki maarĩ na mawoni moru megiĩ kũriũka tondũ o na mooigaga atĩ “gũtirĩ kũriũkio kwa arĩa akuũ.” Nĩ kĩĩ gĩatũmaga moige ũguo? (1 Kor. 15:12) Nĩ tondũ athomi thĩinĩ wa itũũra rĩngĩ rĩa Ngiriki rĩa Athene, nĩ maanyũrũragia ũrutani wa atĩ Jesu nĩ aariũkĩtio. No kũhoteke andũ amwe thĩinĩ wa Korintho nĩ maagĩte na mwĩcirĩrie ta ũcio. (Atũm. 17:18, 31, 32) Angĩ nao no gũkorũo meeciragia atĩ ũhoro wa kũriũka ti ũhoro wa ma, no nĩ ngerekano ya kuonania atĩ rĩrĩa mũndũ eekaga mehia aarĩ “mũkuũ” no thutha wa gũtuĩka Mũkristiano “akĩriũkio.” Gũtekũmakania kĩrĩa gĩatũmaga mage gwĩtĩkia ũrutani wa kũriũkio, ũũma nĩ atĩ wĩtĩkio wao warĩ wa tũhũ. Korũo Ngai ndaariũkirie Jesu, nĩ kuonania atĩ ũkũũri ndwarĩhirũo, na kwoguo andũ othe matioheirũo mehia mao. Nĩ ũndũ ũcio, arĩa maareganaga na ũrutani wa kũriũkio matiarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro kĩa ma.​—1 Kor. 15:13-19; Ahib. 9:12, 14.

12. Kũringana 1 Petero 3:18, 22, kũriũkio kwa Jesu kwarĩ ngũrani atĩa na arĩa maariũkĩtio mbere yake?

¹² Paulo aarĩ mũira atĩ Kristo nĩ “[aariũkĩtio] kuuma kũrĩ arĩa akuũ.” Kũriũkio kwa Jesu kwarĩ kwega gũkĩra arĩa maariũkĩtio mbere yake tondũ acio nĩ maacokire magĩkua rĩngĩ. Paulo ooigire atĩ Jesu aarĩ “maciaro ma mbere harĩ arĩa makomete gĩkuũ-inĩ.” Jesu aarĩ wa mbere na njĩra ĩrĩkũ? Jesu nĩwe warĩ mũndũ wa mbere kũriũkio arĩ kĩũmbe kĩa roho, na nĩwe warĩ mũndũ wa mbere kũriũkio na akambata igũrũ.​—1 Kor. 15:20; Atũm. 26:23; thoma 1 Petero 3:18, 22.

13. Paulo oonanirie ngũrani atĩa gatagatĩ ka Adamu na Jesu?

¹³ Hihi gĩkuũ kĩa mũndũ ũmwe kĩngĩatũmire andũ milioni nyingĩ macokio muoyo atĩa? Paulo nĩ onanĩtie wega macokio ma kĩũria kĩu. Nĩ oonanirie ngũrani ya ũndũ ũrĩa warehirũo nĩ Adamu, na ũndũ ũrĩa ũkaahoteka kũgerera harĩ Kristo. Paulo akĩaria ũhoro wĩgiĩ Adamu aandĩkire ũũ: “Gĩkuũ gĩokire kũgerera harĩ mũndũ.” Rĩrĩa Adamu eehirie eereheire gĩkuũ o hamwe na njiarũa ciake. Andũ no mathiaga na mbere kũnyamarĩka nĩ ũndũ wa ũremi wake. No tondũ Ngai nĩ aariũkirie Mũrũ wake, ũndũ ũcio nĩ ũtũmaga tũkorũo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩega kĩa mahinda marĩa maroka. Paulo aandĩkire ũũ: “Kũriũkio kwa arĩa akuũ o nakuo gũũkaga kũgerera harĩ mũndũ [nĩwe Jesu]. Nĩ gũkorũo o ta ũrĩa othe makuaga nĩ ũndũ wa Adamu, noguo othe magaacokio muoyo nĩ ũndũ wa Kristo.”​—1 Kor. 15:21, 22.

14. Hihi Adamu nĩ akaariũkio? Taarĩria.

¹⁴ Hihi Paulo eendaga kuuga atĩa rĩrĩa ooigire “othe makuaga nĩ ũndũ wa Adamu”? Paulo aaragia ũhoro wĩgiĩ andũ othe arĩa moimanĩte na Adamu arĩa maagaire mehia na kwaga gũkinyanĩra na kwoguo matingĩĩthema gĩkuũ. (Rom. 5:12) Adamu ti ũmwe wa andũ arĩa “magaacokio muoyo.” Adamu ndakaagunĩka kuumana na ũkũũri ũrĩa warutirũo nĩ Kristo tondũ aarĩ mũkinyanĩru, na aaremeire Ngai akĩendaga. O na andũ arĩa “Mũrũ wa mũndũ” agatuĩra atĩ nĩ a mũhaano wa “mbũri” nĩ “makeeherio tene na tene” o ta Adamu.​—Mat. 25:31-33, 46; Ahib. 5:9.

15. Andũ amwe arĩa “magaacokio muoyo” nĩ arĩkũ?

¹⁵ Rora wone atĩ Paulo ooigire “othe magaacokio muoyo nĩ ũndũ wa Kristo.” (1 Kor. 15:22) Paulo aandĩkaga marũa macio kũrĩ Akristiano aitĩrĩrie maguta a Korintho arĩa  mangĩariũkirio mathiĩ igũrũ. Akristiano acio nĩ ‘maatheretio marĩ na ũiguano na Kristo Jesu, na magetwo matuĩke andũ aamũre.’ Ningĩ Paulo nĩ aaririe ũhoro wĩgiĩ “arĩa makomete gĩkuũ-inĩ marĩ na ũiguano na Kristo.” (1 Kor. 1:2; 15:18; 2 Kor. 5:17) Paulo akĩandĩka marũa mangĩ matongoretio nĩ roho ooigire atĩ arĩa marĩ na “ũrũmwe hamwe [na Jesu] nĩ ũndũ wa gĩkuũ ta gĩake,” nĩ makaagĩa na “ũrũmwe hamwe nake nĩ ũndũ wa kũriũka ta gwake.” (Rom. 6:3-5) Jesu aariũkirio arĩ kĩũmbe kĩa roho na agĩthiĩ igũrũ. Na ũguo nĩguo gũgaathiĩ harĩ arĩa marĩ na “ũiguano na Kristo,” ũguo nĩ kuuga Akristiano othe arĩa aitĩrĩrie maguta.

16. Paulo eendaga kuuga atĩa rĩrĩa eetire Jesu “maciaro ma mbere”?

¹⁶ Paulo aandĩkire atĩ Kristo aariũkirio arĩ we “maciaro ma mbere harĩ arĩa makomete gĩkuũ-inĩ.” No ririkana atĩ kũrĩ andũ angĩ maariũkĩtio ta Lazaro na magathiĩ na mbere gũtũũra gũkũ thĩ, no Jesu nĩwe warĩ mũndũ wa mbere kũriũkio arĩ kĩũmbe kĩa roho na kũheo muoyo wa tene na tene. No tuuge atĩ aatariĩ ta maciaro ma mbere ma magetha marĩa Aisiraeli maarutagĩra Ngai. Ningĩ rĩrĩa Paulo eetire Jesu “maciaro ma mbere,” eendaga kuonania atĩ nĩ kũrĩ angĩ mangĩariũkirio thutha wake na mathiĩ igũrũ. Thutha-inĩ, atũmwo na andũ angĩ arĩa maarĩ na “ũiguano na Kristo” nĩ mangĩariũkirio mathiĩ igũrũ ta Jesu.

17. Nĩ rĩ arĩa marĩ na “ũiguano na Kristo” mangĩkamũkĩra ngerenwa yao kũrĩa igũrũ?

¹⁷ Rĩrĩa Paulo aandĩkagĩra Akorintho marũa macio, ihinda rĩa arĩa marĩ na “ũiguano na Kristo” rĩa kũriũkio mathiĩ igũrũ rĩtiakinyĩte. Paulo oonanirie atĩ ũndũ ũcio ũngĩgeekĩka ihinda rĩrĩa rĩroka. Aandĩkire: “O mũndũ ihinda-inĩ rĩake mwene: Kristo arĩ we maciaro ma mbere, thutha ũcio, arĩa marĩ a Kristo hĩndĩ ya gũkorũo kuo gwake.” (1 Kor. 15:23; 1 Thes. 4:15, 16) Tũratũũra ihinda-inĩ rĩu rĩeranĩirũo rĩa “gũkorũo kuo” gwa Kristo. Atũmwo na Akristiano angĩ aitĩrĩrie maguta arĩa maakuĩte nĩ maabataraga gweterera ihinda rĩu rĩa gũkorũo kuo gwake nĩguo mariũkio maheo ngerenwa kũrĩa igũrũ na makorũo na “ũrũmwe hamwe [na Jesu] nĩ ũndũ wa kũriũka ta gwake.”

18. (a) Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ nĩ gũgaakorũo na ũriũkio ũngĩ tiga wa arĩa makaariũkio mathiĩ igũrũ? (b) O ta ũrĩa 1 Akorintho 15:24-26 yonanĩtie-rĩ, nĩ maũndũ marĩkũ mageekĩka kũrĩa igũrũ?

¹⁸ Ĩ nao Akristiano acio angĩ othe ehokeku arĩa matakoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra  igũrũ hamwe na Kristo? O nao nĩ makoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa kũriũkio. Bibilia yonanagia atĩ Paulo, na arĩa angĩ mathiaga igũrũ mariũkagio “ũriũkio ũrĩa wa kĩambĩrĩria kuuma kũrĩ arĩa akuũ.” (Afil. 3:11) Na githĩ ũndũ ũcio ndũronania atĩ nĩ harĩ ũriũkio ũngĩ ũngĩkaarũmĩrĩra? Ũndũ ũcio nĩ ũratwarana na ũrĩa Ayubu ooigĩte igũrũ rĩgiĩ ũtũũro wake wa mahinda mokĩte. (Ayub. 14:15) “Arĩa marĩ a Kristo hĩndĩ ya gũkorũo kuo gwake,” magaakorũo kũrĩa igũrũ hamwe na Jesu hĩndĩ ĩrĩa akaaniina biũ thirikari ciothe, wathani, na hinya wothe. O na “thũ ya mũico,” nĩyo gĩkuũ, nĩ ĩkaaniinwo. Kwoguo andũ arĩa makaariũkio mathiĩ igũrũ matigaacoka gũkua rĩngĩ. Ĩ andũ acio angĩ nao?​—Thoma 1 Akorintho 15:24-26.

19. Nĩ ũndũ ũrĩkũ andũ arĩa marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra gũkũ thĩ mangĩĩrĩgĩrĩra?

¹⁹ Nĩ ũndũ ũrĩkũ andũ arĩa marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra gũkũ thĩ mangĩĩrĩgĩrĩra? No makorũo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩĩhocetie harĩ ciugo ici cia Paulo: “Ndĩ na kĩĩrĩgĩrĩro . . . atĩ nĩ gũkaariũkio andũ arĩa athingu na arĩa matarĩ athingu.” (Atũm. 24:15) Tondũ gũtirĩ mũndũ ũtarĩ mũthingu ũngĩthiĩ igũrũ, ciugo icio ironania atĩ nĩ gũgaakorũo na ũriũkio wa andũ arĩa magaatũũra gũkũ thĩ.

20. Kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku kĩgiĩ kũriũka gĩekĩrũo hinya atĩa?

²⁰ Hatarĩ nganja, “nĩ gũkaariũkio andũ”! Arĩa makaariũkio rĩngĩ gũkũ thĩ magaakorũo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũtũũra tene na tene. Gĩa na wĩtĩkio atĩ kĩĩranĩro kĩu nĩ gĩkaahinga. Kĩĩrĩgĩrĩro kĩu no gĩkũũmagĩrĩrie hĩndĩ ĩrĩa weciria ũhoro wĩgiĩ endwa aku arĩa makuĩte. Nĩ makaariũkio hĩndĩ ĩrĩa Kristo na aitĩrĩrie maguta “magaathana marĩ athamaki . . . ihinda rĩa mĩaka ĩyo 1,000.” (Kũg. 20:6) O nawe no ũkorũo na ma atĩ ũngĩkua mbere ya mĩaka ĩyo ngiri Kristo agaakorũo agĩathana, nĩ ũkaariũkio. Bibilia ĩtwĩraga ũũ: “Kĩĩrĩgĩrĩro kĩu gĩtingĩtũma tũkue ngoro.” (Rom. 5:5) No gĩkũhe hinya mahinda-inĩ maya, na gĩkeno gĩaku kĩongerereke ũgĩtungatĩra Jehova. Ĩndĩ o ta ũrĩa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire gĩkuonania, nĩ kũrĩ maũndũ mangĩ maingĩ tũngĩĩruta kuuma kũrĩ 1 Akorintho mũrango wa 15.