1-3. Nĩ mũmaitha wĩva ũtũatĩĩe ithyonthe, na nĩkĩ kũmanya ũndũ Mbivilia ĩmanyĩasya nĩkũtũnengae wĩkwatyo?

KWASŨANĨA nũsembete ũkĩĩte mũmaitha mũthũku vyũ. E na vinya na ndũmũtia. Nĩwĩsĩ nde tei nũndũ nĩwonete ayũaa anyanyau. O ũndũ ũsembete, now’o ũkũthengee. Ĩndĩ ũte na wĩkwatyo, vayumĩla mũndũ ũtonya kũũvonokya. E na vinya kũvĩtũka mũmaitha waku, na nĩwĩyumĩtye kũũtetheesya. Wĩw’a wakiakiw’a mũno!

² Nũatĩĩwe nĩ mũmaitha ta ũsu. Ithyonthe nĩtũatĩĩwe nĩ mũmaitha ũsu. O ta ũndũ tũneemanyĩisye Kĩlungunĩ kya 6, Mbivilia yĩtĩte kĩkw’ũ mũmaitha. Vaiĩ mũndũ ũtonya kũsiĩĩa kĩkw’ũ kana kũkĩveta. Nĩtwonete mũmaitha ũsu ayũaa endwa maitũ. Ĩndĩ Yeova e vinya kũvĩtũka kĩkw’ũ. Nĩ Mũvonokya wĩ wendo ũla ũminĩte kwonany’a e ũtonyi wa kũsinda kĩkw’ũ. Nĩwathanĩte kũvetanga kĩkw’ũ tene na tene. Mbivilia ĩmanyĩasya: “Mũmaitha wa mũminũkĩlyo ũla ũkanangwa nĩ kĩkw’ũ.” (1 Akolintho 15:26) Ũsu nĩ ũvoo mũseo!

³ Eka tũsũanĩe ũndũ twĩw’aa yĩla mwendwa witũ wakw’a. Kwĩka ũu nĩkũũtũtetheesya kũelewa ũndũ ũngĩ  ũtonya ũtũtanĩthya. Yeova nĩwathanĩte kana akw’ũ makathayũũka. (Isaia 26:19) Makeethĩwa thayũ ĩngĩ. Kwoou ve wĩkwatyo wa ũthayũũkyo.

4. (a) Nĩkĩ ũndũ Yesũ weewie Lasalo akw’a ũtũmanyĩasya ũndũ Yeova wĩw’aa twakw’ĩĩwa? (b) Yesũ endete mũno aaũ?

⁴ Waakw’ĩĩwa nĩ mwendwa waku? Kũmĩĩsya kwĩthĩawa kwĩ vinya nũndũ wa woo ũla wĩw’aa. Yĩla twĩ ĩvindanĩ yũmũ ta yĩu, nĩtwaĩle kũmantha ũkiakisyo Ndetonĩ ya Ngai. (2 Akolintho 1:​3, 4) Mbivilia nĩtũtetheeasya kũmanya ũndũ Yeova na Yesũ mew’aa ĩũlũ wa kĩkw’ũ. Yesũ ailye ta Ĩthe wake vyũ, na nĩweesĩ ũndũ mũndũ wĩw’aa akw’ĩĩwa. (Yoana 14:9) Yesũ e Yelusaleme, nĩwaendaa kwa aa Lasalo na eĩtu-a-inyia Meli na Matha, ala mekalaa Mbethania. Nĩwamendete mũno. Mbivilia yaĩtye kana: “Yesũ nĩwamwendete Matha, na mwĩĩtu-a-inyia, na Lasalo.” (Yoana 11:5) Ĩndĩ o ũndũ tũneemanyĩisye Kĩlungunĩ kya 6, Lasalo nĩwakwie.

5, 6. (a) Yesũ eekie ata yĩla waĩ na andũ ma mũsyĩ ma Lasalo maimeta? (b) Nĩkĩ kwĩw’a woo vevanĩ kwa Yesũ nĩkũtwĩkĩaa vinya?

⁵ Yesũ eewie ata akw’ĩĩwa nĩ mũnyanyae? Mbivilia ĩtwĩĩte Yesũ nĩwaendie mũsyĩ kwa andũ maa Lasalo na eethwa vamwe namo na anyanyae maimeta. Amona nĩweewie tei, na “eew’a woo vevanĩ, na aũũya.” Na ĩngĩ Mbivilia yĩtwĩa, ‘Yesũ nĩwaĩie.’(Yoana 11:​33, 35) Kwĩw’a woo vevanĩ kwoonanasya kana Yesũ ndaĩ na wĩkwatyo? Ũu ti w’o nũndũ Yesũ nĩweesĩ kana ũndũ wa kũsengy’a nĩwakilĩlye kwĩkĩka. (Yoana 11:​3, 4) Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, Yesũ nĩweewie woo na kyeva kĩla kĩetawe nĩ kĩkw’ũ.

⁶ Kyeva kya Yesũ nĩkĩtwĩkĩaa vinya. Kũtũmanyĩasya kana Yeova na Yesũ nĩmamenete kĩkw’ũ. Ĩndĩ Yeova e ũtonyi wa ũmina kĩkw’ũ! Nĩtũkwona ũndũ Ngai wamũtonyethisye Yesũ kwĩka.

7, 8. Ĩtina wa Lasalo kũkw’a nĩkĩ andũ moonaa vate wĩkwatyo, ĩndĩ Yesũ eekie ata?

⁷ Lasalo athikĩtwe ngunganĩ na Yesũ asya ĩvia yĩla yamĩvingĩte yĩvetangwe. Matha nĩwaleile nũndũ mĩthenya 4 yaĩ mĩvĩtu kuma Lasalo akw’a, na mwĩĩ wake no nginya wĩthĩwe wanyungaa. (Yoana 11:39) Kwosana na mawoni ma mũndũ, vayaĩ wĩkwatyo o na ũmwe.

⁸ Ĩvia yĩu nĩyavetangiwe na Yesũ aneena na wasya mũnene asya: “Lasalo, umaala.” Kweekĩkie ata? ‘Ũla waĩ mũkw’ũ nĩwaumaalile.’ (Yoana 11:​43, 44) Wĩona andũ tameewie ata? Ala masyaanĩw’e na Lasalo, andũ ma mũsyĩ, anyanyae, o na atũi, nĩmeesĩ aĩ mũkw’ũ. Ĩndĩ athayũũkiw’e e o Lasalo ũla meesĩ. Ũndũ ũsu no nginya wĩthĩwe woonekaa ũtatonyeka. Aingĩ nĩmatanie kũmwona Lasalo. Kĩkw’ũ nĩkyasindiwe vyũ!

9, 10. (a) Yesũ oonanisye ata vala waumĩtye vinya wa kũthayũũkya Lasalo? (b) Kũmanya ũvoo ũsu wa Mbivilia ĩũlũ wa ũthayũũkyo kũtonya ũtũtethya ata?

⁹ Yesũ ndaaasya kana eekie kyama kĩu na vinya wake. Mboyanĩ yake atanamwĩta Lasalo, nĩwoonanisye nesa kana Yeova nĩwe wamũnengie vinya ũsu wa kũmũthayũũkya. (Yoana 11:​41, 42) Ti ĩvinda yĩu o yoka Yeova woonanisye vinya wake ũu. O vamwe na kũthayũũkw’a kwa Lasalo, Mbivilia nĩwetete syama 9 sya ũthayũũkyo. * Kũmanya ĩũlũ wa syama isu nĩkũetae ũtanu. Syama isu itũmanyĩasya Ngai ti mwendeesya wa andũ, nũndũ ala mathayũũkiw’e maĩ andũ ma mũika, akũũ, aũme na aka, na Aisilaeli na andũ-ma-mbaĩ-ingĩ. Maandĩko asu nĩmonanĩtye kana ũthayũũkyo ũsu waetie ũtanu mwingĩ  mũno! Kwa ngelekany’o yĩla Yesũ wathayũũkisye kelĩtu, asyai mako ‘nĩmaseng’ie na ũseng’yo mũnene.’ (Maliko 5:​42) Kwa w’o Yeova nĩwatumie methĩwa na ũtanu ũtamola.

¹⁰ Andũ ala Yesũ wathayũũkisye nĩmakwie ĩngĩ. Ũu nĩkwonany’a kana ndwaĩ ũndũ wa vata kũmathayũũkya? Ũu ti w’o. Ũvoo ũsu wa Mbivilia nũĩkĩĩthasya ũw’o wa vata ũmanyĩĩtw’e Mbivilianĩ na nũtũnengae wĩkwatyo.

11. Kũthaayũũkw’a kwa Lasalo kũĩkĩĩthasya ata ũndũ Mũtavan’ya 9:5 yaasya?

¹¹ Mbivilia ĩtũmanyĩasya kana akw’ũ “matyĩsĩ ũndũ o na wĩva.” Maithayũ na mai vandũ maĩ matonya kwĩwa ũndũ. Kũthaayũũkw’a kwa Lasalo nĩkũĩkĩĩthĩtye ũw’o ũsu. Yĩla Lasalo wathayũũkiw’e, we aaelesya andũ ĩũlũ wa ĩtunĩ? Kana akamatelemya kwa ngewa ya ĩia ya mwaki? Aiee, ndaaĩka ũu nũndũ Mbivilia ndĩwetete maũndũ asu. Mĩthenya ĩna yĩla waĩ mũkw’ũ, ‘ndeesĩ ũndũ o na wĩva.’ (Mũtavan’ya 9:5) Lasalo nĩwakomete kĩkw’ũnĩ.​​—⁠Yoana 11:11.

12. Nĩ kyaũ kĩtonya kũĩkĩĩthya kana kwa w’o Lasalo nĩwathayũũkiw’e?

¹² Kũthaayũũkw’a kwa Lasalo kũtũmanyĩasya kana ũthayũũkyo nĩ ũndũ wa w’o ĩndĩ ti wano. Yesũ athayũũkisye Lasalo andũ aingĩ mene. O na atongoi ma ndĩni ala mamũmenete Yesũ mayaakaĩa kyama kyu. Ĩndĩ maisye: “Twĩĩka ata? nũndũ mũndũ ũũ [Yesũ] ekaa syama mbingĩ? ” (Yoana 11:47) Andũ aingĩ nĩmaendie kũmwona Lasalo athayũũkw’a. Na aingĩ moo nĩmamũĩkĩĩie Yesũ. Nũndũ wa kũthayũũkya Lasalo andũ asu nĩmoonie ũĩkĩĩthyo kana Yesũ atũmĩtwe nĩ Ngai. Ũĩkĩĩthyo ũsu waĩ mũlũmu nginya watuma atongoi ma ndĩni ya Ayuti ala  maĩ na ngoo nyũmũ matw’a kũaa Yesũ na Lasalo.​​—⁠Yoana 11:53; 12:​9-11.

13. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũĩkĩĩa kana Yeova kwa w’o akathayũũkya akw’ũ?

¹³ Kwĩtĩkĩla kana kwĩ ũthayũũkyo nĩ ũndũ ũtatonyeka? Ti ũndũ ũtatonyeka nũndũ Yesũ amanyĩisye kana “onthe ala me mbũanĩ” makathayũũkw’a. (Yoana 5:28) Yeova nĩwe Mũmbi wa syĩndũ syonthe syĩ thayũ. Nĩwĩthĩwa wĩ ũndũ ũtatonyeka kwake kũmatũnga thayũ andũ ala makwie? Wĩkwatyo wĩvo nũndũ wa kĩlilikano kya Yeova. Yeova nũtonya kũlilikana endwa maitũ ala makwie? Matunĩ kwĩ Ndata itatalĩka ĩndĩ Ngai nĩwĩsĩ syĩtwa ya kĩla ĩmwe! (Isaia 40:26) Kwoou Yeova Ngai nũtonya kũlilikana endwa maitũ ala makwie na maũndũ onthe ĩũlũ wamo, na e na ũtonyi wa kũmathayũũkya.

14, 15. Kwĩanana na ũndũ Yovu waisye, nĩ kyaũ kĩkwonany’a kana Yeova e na mea ma kũthayũũkya andũ?

¹⁴ Mbivilia ĩmanyĩasya kana Yeova e na mea ma kũthayũũkya akw’ũ. Nĩkĩ tũtonya kũĩkĩĩa ũu? Yovu ũla waĩ mũlũngalu akũlilye atĩĩ: “Ethĩwa mũndũ akakw’a, akeethĩwa thayũ ĩngĩ? ” Yovu aneeneaa ĩũlũ wa kweteela mbũanĩ kũvikĩa Ngai amũlilikane. Amwĩie Yeova: ‘Naku ũkeetana, nakwa ngakwĩtĩka: Ũkeethĩwa na mea ma wĩa wa moko maku.’​​—⁠Yovu 14:​13-​15.

¹⁵ Kwasũanĩa! Yeova e na mea mũno ma kũthayũũkya andũ. Nĩ ũndũ wa ũtanu kũmanya Yeova e na mea asu. Ĩndĩ nata ĩũlũ wa ũthayũũkyo wa ĩvinda yũkĩte? Naaũ makathayũũkw’a, na makathayũũkw’a kuma va?

16. Akw’ũ makathayũũkw’a mekale nthĩ ĩilye ata?

¹⁶ Ũthayũũkyo ũla ũwetetwe Mbivilianĩ ũtũmanyĩasya ĩũlũ wa ũthayũũkyo wa ĩvinda yũkĩte. Andũ ala mathayũũkiw’e kũũ nthĩ nĩmasyokeanĩie na endwa  moo. Ũthayũũkyo wa ĩvinda yũkĩte ũkeethĩwa ũvw’anene na ũsu ĩndĩ wĩ mũseango. O tondũ tweemanyĩisye Kĩlungunĩ kya 3, kĩeleelo kya Ngai nĩ nthĩ yonthe ĩtw’ĩke valatiso. Kwoou akw’ũ maikathayũũkw’a nthĩ yĩ kaũ, ũng’endilĩ kana ũwau. Makeethĩwa matonya kwĩkala tene na tene kũũ nthĩ me na mũuo na ũtanu.

17. Ala methayũũkw’a makeethĩwa meana ata?

¹⁷ Naaũ makathayũũkw’a? Yesũ aisye ‘onthe ala me mbũanĩ makew’a wasya wake, namo makauma.’ (Yoana 5:​28, 29) Na Ũvuan’yo 20:​13, NW yaĩtye ũũ: “Na ũkanga waumya akw’ũ ala maĩ nthĩnĩ waw’o; na kĩkw’ũ na Mbũa syaumya akw’ũ ala maĩ nthĩnĩ wasyo.” “Mbũa” nĩ vala akw’ũ mathikawa. (Sisya Ũvoo wa Kwongeleela ĩthangũnĩ ya 212-213.) Mbũa syonthe ikatiwa syĩ nthei. Akw’ũ onthe ala mathũmũĩte nthĩnĩ wasyo makeethĩwa thayũ ĩngĩ. Mũtũme Vaulo aisye: “Kũkeethĩwa ũthayũũkyo wa ala alũngalu, na ala mate alũngalu nao.” (Meko ma Atũmwa 24:15) Ũu wonanasya ata?

18. “Ala alũngalu” methayũũkw’a nĩ meva, na wĩkwatyo ũsu ũtonya kũũtethya ata?

¹⁸ Aingĩ “ala alũngalu” makathayũũkw’a nĩ ala mawetetwe Mbivilianĩ maĩ thayũ mbee wa Yesũ atanoka kũũ nthĩ. Amwe nĩ ta Noa, Avalaamu, Sala, Mose, Esita, na angĩ aingĩ. Aũme na aka asu maĩ na mũĩkĩĩo nĩ mawetetwe ĩvukunĩ ya Aevelania kĩlungu kya 11. Angĩ “ala alũngalu” nĩ athũkũmi ma Yeova ala makusaa ĩvindanĩ yĩĩ tũĩ. Kũmanya ũw’o ĩũlũ wa kĩkw’ũ nĩkũtũthaasya kumana na w’ĩa wa kũkw’a.​​—⁠ Aevelania 2:​15.

19. Nĩ aaũ ala “mate alũngalu,” na Yeova kwa ũseo wake amanengete mwanya wa kwĩka ata?

¹⁹ Kũkeethĩwa ata kwa andũ onthe ala mataamũthaitha Yeova nĩkwĩthĩwa mayamwĩsĩ? Andũ asu mbilioni mbingĩ “mate alũngalu” maikola. O namo makathayũũkw’a  na mainengwa mwanya wa kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Ngai ũla wa w’o na kũmũthaitha. Nthĩnĩ wa ĩvinda ya myaka 1,000 akw’ũ makathayũũkw’a na maithaithaa Yeova vamwe na andũ ala angĩ aĩkĩĩku kũũ nthĩ. Ĩkeethĩwa ĩvinda ya ũtanu. Ĩvinda yĩu nĩyo yĩtawa Mũthenya wa Sila Mbivilianĩ. *

20. Ngĩena nĩ kyaũ, na nĩ andũ meva ala maendaa vau?

²⁰ Ũu nĩkwonanay’a kana andũ onthe ala makwie makathayũũkw’a? Ũu tiw’o, nũndũ Mbivilia yaĩtye akw’ũ amwe me “Ngienanĩ.” (Luka 12:5) Syĩtwa yu Ngiena yaumanie na ĩima ya mavuti yĩla yaĩ nza wa Yelusaleme ya tene. Mavuti na andũ ala makw’a mavĩvĩaw’a ĩimanĩ yĩu yeetawa Ngiena. Andũ ala makusaa na mayĩkw’a vau moonekaa nĩ Ayuti mataĩle kũthikwa na kũthayũũkw’a. Kwoou Ngiena nĩ wonany’o waĩle wa kwanangwa vyũ ũtakoneka ĩngĩ tene na tene. O na kau Yesũ nũnengetwe mwĩao wa kũsilĩla ala me thayũ na akw’ũ, Yeova nĩwe Mũsili wa mũthya. (Meko ma Atũmwa 10:42) Ndakathayũũkya ala ũsilĩlĩte na kũmatw’ĩĩa kwĩthĩwa athũku na matekwenda kũalyũka.

21, 22. (a) Nĩ ũthayũũkyo ũngĩ wĩva ũwetetwe Mbivilianĩ? (b) Nũũ wa mbee weethĩiwe na ũthayũũkyo wa veva?

²¹ Mbivilia nĩwetete ĩũlũ wa ũthayũũkyo ũngĩ wa kũthayũũkw’a na mwĩĩ wa veva na kũthi ĩtunĩ. No ngelekany’o ĩmwe ya ũthayũũkyo ũsu ĩnenganĩtwe Mbivilianĩ nayo nĩ ũthayũũkyo wa Yesũ.

²² Yĩla Yesũ wooaiwe e mũndũ mũĩkĩĩku, Yeova ndaamũeka Mwana ũsu Wake ekale mbũanĩ. (Savuli 16:10; Meko ma Atũmwa 13:​34, 35) Ngai nĩwamũthayũũkisye  ĩndĩ ndaamũthaayũkya na mwĩĩ wa mũndũ. Vetelo aeleetye kana Yesũ ‘ooaiwe mwĩĩ, ĩndĩ eekĩwa thayũ vevanĩ.’ (1 Vetelo 3:​18) Kĩu kyaĩ kyama kĩnene. Yesũ nĩwatw’ĩkie kyũmbe kĩ vinya ĩngĩ! (1 Akolintho 15:​3-6) Yesũ nowe wa mbee kwĩthĩwa na ũthayũũkyo ũsu wĩ ũtisu mũtheu. (Yoana 3:​13) Tiwe waĩ ethĩwe wa mũthya kũthayũũkw’a.

23, 24. “Ĩĩthya ĩnini” ya Yesũ naaũ, na meana ata?

²³ Nũndũ Yesũ nĩweesĩ akasyoka ĩtunĩ, nĩweeie amanyĩw’a make kana ‘akamaseũvĩsya vandũ’ kũu ĩtunĩ. (Yoana 14:2) Yesũ ametie ala makathi ĩtunĩ “ĩĩthya ĩnini” yake. (Luka 12:32) Nĩ andũ meana me nthĩnĩ wa ĩĩthya yĩu ĩnini ya Aklĩsto aĩkĩĩku? Kwĩanana na ĩvuku ya Ũvuan’yo 14:​1, mũtũmwa Yoana aĩtye: “Na noona, na sisya, kala Katena ka ĩlondu [Yesũ Klĩsto] aũngeme kĩĩmanĩ kya Saioni, na vamwe nake andũ ngili ĩana na mĩongo ĩna na inya, me na syĩtwa yake, na syĩtwa ya Ĩthe wake, maandĩkĩtwe itulyanĩ syoo.”

²⁴ Aklĩsto asu 144,000, o vamwe na atũmwa aĩkĩĩku ma Yesũ, mathayũũkaw’a na maithi ĩtunĩ. Ũthayũũkyo woo wambĩĩaa ĩndĩĩ? Mũtũmwa Vaulo andĩkie waĩ wambĩĩe ĩvinda ya kũka, kana kwĩthĩwa vo kwa Klĩsto. (1 Akolintho 15:23) O ta ũndũ ũkemanyĩsya Kĩlungunĩ kya 9, yu twĩ ĩvindanĩ yĩu. Kwoou ala matiele ma andũ asu 144,000, ala makusaa ũmũnthĩ, mathayũũkaw’a vate kweteela. (1 Akolintho 15:​51-​55) Ĩndĩ andũ ala aingĩ makathayũũkw’a mekale kũũ nthĩ yĩ Valatiso.

25. Tũkeemanyĩsya kyaũ Kĩlungunĩ kya 8?

²⁵ Yeova akasinda kĩkw’ũ, mũmaitha witũ vyũ, na kĩikethwa vo ĩngĩ! (Isaia 25:8) Ĩndĩ, ala makathayũũkw’a kũthi ĩtunĩ, makathi kwĩka ata kũu? Makatw’ĩka asumbĩ Ũsumbĩnĩ wa ĩtu. Tũkeemanyĩsya ĩũlũ wa ũsumbĩ usu Kĩlungunĩ kya 8.