1, 2. Nĩ ũndũ wĩva kĩla ũmwe witũ waĩlĩte kwĩyĩĩkĩĩthya? (Sisya visa ĩthangũnĩ yĩĩ.)

O TONDŨ ĩsomo ĩvĩtu yĩwetete, Ndevili asasya kana Yeova ti we waĩle kũsumbĩka, na kana maũndũ methĩwa kavala andũ makesumbĩka. Ndeto isu sya Satani nĩ sya w’o? Kwasũanĩa ĩkũlyo yĩĩ: Andũ makatw’ĩka no mesumbĩke na mayĩkala tene na tene, mo no maendeee nesa matasumbĩkĩtwe nĩ Ngai? We ũkakwata mwanya wa kwĩkala ũtatongoew’e nĩ Ngai na ũitw’ĩka wĩĩkala tene na tene, wĩthĩwa na ũtanu mwingangĩ?

² No we mwene ũtonya kwĩsũngĩĩa makũlyo asu. Kĩla ũmwe witũ nĩwaĩle kũmavindĩĩsya mũno. Kwĩka ũu no kũtũĩkĩĩthye nesa kana ũsumbĩki mũnene wa Ngai nĩw’o mwaĩlu. Vai ũsumbĩki ũngĩ mũseo ta ũsumbĩki ũsu. Na ve kĩtumi kĩseo kya kũlũmany’a naw’o na ngoo yonthe. Mbivilia nĩtũnengete kĩtumi kĩseo kya kwĩthĩwa na ũĩkĩĩthyo ũsu. Kwa ngelekany’o, Maandĩko nĩmatũtavĩtye kana Yeova e weka no we waĩlĩte kwĩthĩwa e Mũsumbĩki Mũnene. Kwaekai twone kĩla mawetete.

3. Nĩkĩ no Yeova e weka waĩlĩte kwĩthĩwa e Mũsumbĩki Mũnene?

³ Yeova nĩwe waĩlĩte kwĩthĩwa e Mũsumbĩki Mũnene wa nthĩ yonthe, nĩkwĩthĩwa nĩwe Mũmbi na Ngai mwene vinya w’onthe. (1 Mav. 29:11; Meko 4:24) Kwosana na ĩvuku ya Ũvuan’yo 4:11,  ala 144,000 mesumbĩka na Klĩsto monanĩtw’e woninĩ mayasya: “Nĩwaĩle we, Mwĩaĩi waitũ na Ngai waitũ, kwosa ndaĩa na nguma na vinya: nĩkwĩthĩwa nĩwoombie syĩndũ syonthe, na kwondũ wa kwenda kwaku syaĩ kw’o, na ĩngĩ syoombwa.” Nũndũ Yeova nĩwe woombie syĩndũ syonthe, nĩwe waĩlĩte kũsumbĩka andũ vamwe na syũmbe sya ĩtunĩ.

4. Nĩkĩ ũla waleana na ũsumbĩki mũnene wa Ngai wĩthĩawa atũmĩa naĩ ũthasyo wake?

⁴ Vai kĩndũ Satani waaũmba. Kwoou nde ũndũ wĩsa kũũngama naw’o akasya nĩwe waĩle kwĩthĩwa e mũsumbĩki mũnene wa nthĩ yonthe. Satani na asyai maitũ ma mbee makwatiwe nĩ mĩtũlyo na nĩkyo kĩtumi maleanile na ũsumbĩki mũnene wa Yeova. (Yel. 10:23) Nũndũ maĩ na ũthasyo wa kwĩnyuvĩa, Ngai ndaĩ amasiĩĩa kũnyuva kũlea kũsumbĩkwa nĩwe. Ĩndĩ ũu nĩw’o maaĩlĩte kwĩka? Ũthasyo ũsu ndwamanengete mwanya ũsu. Ũthasyo ũla tũnengetwe wa kwĩnyuvĩa kwĩka maũndũ ũtumaa twĩthĩwa tũtonya kwĩyĩkĩa motwi maseo kĩla mũthenya. Ĩndĩ ũthasyo ũsu ndũnengete mũndũ mwanya wa kũlea kũmwĩw’a Ngai ũla wamũmbie na amũnenga thayũ. Kwoou kũleana na kĩla Yeova ũkũweta nĩ kũtũmĩa naĩ ũthasyo ũla ũtũnengete. Mũndũ aĩlĩte kũsumbĩkwa no Yeova e weka.

5. Nĩkĩ tũi na nzika kana Ngai eeka ũtwi ethĩawa aatĩĩe ũsili wa katĩ?

⁵ Kwasũanĩa kĩtumi kĩngĩ kĩkwonany’a nĩkĩ no Yeova e weka waĩlĩte kwĩthĩwa Mũsumbĩki Mũnene. Kĩtumi kĩva? Ĩla ũkwĩka maũndũ, aatĩĩaa ũsili wa katĩ ũkethĩa o na ndaumw’a kaũvavathĩ. Aĩtye atĩĩ: “Ninyie Yeova ũla wonanasya ũseo wĩ wendo, na ũsili wa katĩ, na ũlũngalu, kũũ nthĩ: nũndũ nĩtanĩaa maũndũ asu.” (Yel. 9:24) Yeova ndaatĩĩaa mĩao ya andũ aĩ nĩ kana amanye nĩ kyaũ kyaĩle na nĩ kĩva kĩtaĩle. Nũndũ wa ũsili ũsu wake wa katĩ, nĩwe wĩthĩawa esĩ nesa vyũ kĩla kyaĩle na kĩla kĩtaĩle, na kwoou nĩwe waumĩisye andũ mĩao ĩla maĩle kũatĩĩa. Nũndũ “ũlũngalu na sila wa katĩ nĩsyo wambĩlĩlyo wa kĩvĩla [kyake] kya ũsumbĩ,” tũi na nzika kana mĩao yake yonthe, myolooto yake, na motwi make nĩ malũngalu. (Sav. 89:14; 119:128) Kĩvathũkany’o nake, Satani nũemetwe nĩ kwĩthĩwa na ũsumbĩki wĩ ũsili wa katĩ o na kau aasya ũsumbĩki mũnene wa Yeova ndũtonya kũsumbĩka nesa.

6. Kĩtumi kĩmwe kyonanasya kana Yeova nĩwe waĩle kũsumbĩka nthĩ nĩ kyaũ?

⁶ O na ĩngĩ, Yeova nĩwe waĩlĩte kwĩthĩwa e Mũsumbĩki Mũnene nĩkwĩthĩwa e na ũmanyi na ũĩ ũtoetye kũsũvĩa kyonthe kĩla woombie. Kwa ngelekany’o, Ngai nĩwanengie Mwana wake vinya wa kũvosya mowau o na matavow’a nĩ ndakĩtalĩ. (Mt. 4:23, 24; Mko. 5:25-29) O na kau ithyĩ twonaa kĩu ta kyama, methonĩ ma Yeova kĩu ti kyama. Yeova nĩwĩsĩ nesa ũndũ mwĩĩ witũ ũmbĩkĩte, na e na ũtonyi wa kũvosya vandũ o na va vala ve na thĩna. O na e ũtonyi wa kũthayũũkya ala akw’ũ na wa kũsiĩĩa mĩisyo ta ithingitho sya nthĩ.

7. Elesya ũndũ ũĩ wa Yeova ũtaelekanw’a o na vanini na ũĩ wa nthĩ ĩno ĩsumbĩkĩtwe nĩ Satani.

⁷ Nthĩ ĩno ĩsumbĩkĩtwe nĩ Satani ĩtũaa ĩmanthaa ũndũ ĩkamina mathĩna katĩ wa nthĩ na mbaĩ. Ĩndĩ Yeova e weka no we wĩsĩ ũndũ ũkesa kũete mũuo ĩũlũ wa nthĩ. (Isa. 2:3, 4; 54:13) Kĩla ĩvinda tweemanyĩsya ĩũlũ wa ũĩ wa Yeova twĩw’aa ta twasya ũndũ mũtũmwa Vaulo waisye. Aisye ũũ aveveewe nĩ veva mũtheu: “A! kyũngũ kya ũthwii wa ũĩ na ũmanyi wa Ngai! motw’ĩo make matamanyĩka, na nzĩa syake itamanthĩka!”—Alo. 11:33.

8. Nĩ kyaũ kĩũtanĩthasya mũno wasũanĩa ũndũ Yeova ũsumbĩkaa?

⁸ Nĩtwoona Mbivilia nĩyonanĩtye nesa vyũ kana Yeova nĩwe waĩle kũsumbĩka. Ĩndĩ ti ũu wĩ w’oka. Nĩsyokete ĩkaelesya nĩkĩ ũsumbĩki  mũnene wa Yeova nĩw’o mũseo vyũ kwĩ ũsumbĩki o na wĩva. Kĩtumi kĩmwe ĩnenganĩte nĩ kana we nĩwendete ala ũsumbĩkĩte. Na vai nzika kana nĩtwĩw’aa mũyo mũno twasũanĩa ũndũ we ũsumbĩkaa andũ make. We nĩ Ngai “wĩ tei na mũseo, ũtathataa mĩtũkĩ, na wĩ na wingĩ wa ũseo wĩ wendo na w’o.” (Kuma 34:6) Ngai ndavũthĩtye andũ, ĩndĩ nũmanengae ndaĩa. O na atũthĩnĩkĩaa kwĩ ũndũ ithyĩ ene twĩthĩnĩkĩaa. E kĩvathũkany’o vyũ na ũndũ Ndevili waasya, nĩkwĩthĩwa we ndaimaa athaithi make kĩndũ kĩseo. Ũu nĩw’o nũndũ o na anenganie Mwana wake mwendwa nĩ kana twĩthĩwe na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene!—Soma Savuli 84:11; Alomi 8:32.

9. Twĩsĩ ata kana Ngai nũsũanĩaa mũno ĩũlũ wa kĩla ũmwe wa athaithi make?

⁹ Yeova nĩwendete andũ make onthe me kĩkundi. Ĩndĩ mbeange wa vau nũsũanĩaa mũno ĩũlũ wa kĩla ũmwe wa athaithi make. Nĩ kana twone kĩu, kwasũanĩa myaka ĩla Yeova wookĩlasya asili na kũmanenga vinya wa kwovosya mbaĩ ya Isilaeli mokonĩ ma amaitha moo. Myakanĩ ĩsu nĩwoonie mũndũ mũka ũmwe ũtaĩ Mũisilaeli weetawa Luthi. Luthi nĩweeyumisye mũno nĩ kana atw’ĩke mũthaithi wa w’o. Na kwoou Yeova nĩwamũathimie na mũũme na amũnenga mwana mũndũũme. Ĩndĩ Yeova ndaaeka kũmũathimĩla vau. Ĩla Luthi ũkathayũũkw’a akeethĩa kaĩ Masia aumie nzyawanĩ ya mwana wake! O na kwasũanĩa mũyo ũla Luthi ũkew’a ĩla ũkamanya kana ngewa yake yaandĩkiwe ĩvukunĩ yĩtĩtwe na ĩsyĩtwa yake na yĩkekĩwa Mbivilianĩ!—Lu. 4:13; Mt. 1:5, 16.

10. Twĩsĩ ata kana Yeova ndavinyĩĩaa ala ũsumbĩkĩte?

¹⁰ Yeova ndasumbĩkaa na kĩthũi na ndavinyĩĩaa ala ũsumbĩkĩte. Ũsumbĩki wake nũnengae andũ ũthasyo na nũmatetheeasya makekala na ũtanu. (2 Ako. 3:17) Ndaviti aisye ũũ ĩũlũ wa Ngai: “Ndaĩa na ũnene syĩ mbee wake: vinya na ũtanu syĩ vala ũĩ.” (1 Mav. 16:7, 27) O na mũandĩki ũngĩ wa Savuli weetawa Ethani aandĩkie ũũ: “Kũathimwa nĩ andũ ala mesĩ wasya wa ũtanu: Nĩmaendaa kyeninĩ kya ũthyũ waku, we Yeova. Nĩmatanaa syĩtwanĩ yaku mũthenya w’onthe; na nĩmanenevaw’a ũlũngalunĩ waku.”—Sav. 89:15, 16.

11. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũĩkĩĩe vyũ kana ũsumbĩki mũnene wa Yeova nĩw’o mũseo?

¹¹ Kũvindĩĩsya mavinda maingĩ ĩũlũ wa ũseo wa Yeova nĩkũtũtetheeasya kũĩkĩĩa vyũ kana ũsumbĩki wake nĩw’o mũseo. Kũtumaa twĩthĩwa na woni ta ũũ waĩ na mũandĩki wa Savuli: “Mũthenya ũmwe nĩ nthĩnĩ wa nza syaku nĩ kavaa kwĩ mĩthenya ngili.” (Sav. 84:10) Na nengĩ nĩ va vangĩ ve kavaa eka kwa Yeova? Nũndũ Yeova nĩwe watũmbie na nũtwendete, nĩwĩsĩ kĩla kĩtonya ũtũnenga ũtanu wa w’o na nĩwosaa ĩtambya nĩ kana atwĩanĩĩsye vata ũsu. Mĩao yonthe ũtũnengete nĩ kwondũ wa ũseo witũ, na twamĩatĩĩa tũkwataa ũtanu mwingĩ mũno. Tũilea kũkwata ũtanu ũsu o na ethĩwa no nginya twambe kwĩyĩima maũndũ amwe nĩ kana tũmĩatĩĩe.—Soma Isaia 48:17.

12. Nĩ ũndũ wĩva mũnene ũtumaa tũlũmany’a na ũsumbĩki mũnene wa Yeova?

¹² Mbivilia nĩwetete kana ĩtina wa Ũsumbĩki wa Myaka Ngili wa Klĩsto, andũ amwe makatw’a kũleana na ũsumbĩki mũnene wa Yeova. (Ũvu. 20:7, 8) Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩsa kũmasukuma meke ũu? Nĩkwĩthĩwa Ndevili akeethĩwa no ĩndĩ walekw’a na akeethĩwa ayenda mũno kwasya andũ, ndakalea kũmelelũkya mambĩĩe kwĩyenda mo ene. Na ũu now’o wĩthĩĩtwe ayĩka. No kwĩthĩwa akatata kwonethya andũ kana no matonye kwĩkala tene na tene o na mateũmwĩw’a Yeova. Vate nzika, kĩu kĩitonyeka. Ĩndĩ ĩkũlyo ya vata yĩla twaĩle kwĩkũlya nĩ, ‘Nyie ngaaw’a nĩ ũvũngũ ũsu?’ Ethĩwa nĩtũmwendete Yeova na tũmũthũkũmaa nũndũ wa ũseo wake na nũndũ wa kũmanya kana nĩwe waĩlĩte kwĩthĩwa e Mũsumbĩki Mũnene wa nthĩ yonthe,  ũvũngũ ũsu wa Ndevili ndũkatwasya nongi. Vai ĩvinda tũkeliĩla ũsumbĩki ũngĩ o na wĩva eka ũsumbĩki mũnene wa Yeova, nĩkwĩthĩwa we nũtwendete.

13. Nĩ kyaũ kĩngĩ tũtonya kwĩka tũkonany’a nĩtũlũmanĩtye na ũsumbĩki mũnene wa Ngai?

¹³ Kwa w’o, nĩtwaĩlĩte vyũ kũlũmany’a na ũsumbĩki mũnene wa Yeova. O tondũ twoona, nĩwe waĩlĩte kũsumbĩka na vai ũsumbĩki ũngĩ mũseo ta wake. No twonany’e nĩtũlũmanĩtye na ũsumbĩki mũnene wa Yeova twekala twĩ aĩkĩĩku na twamũthũkũma tũteũnoa. Nĩ kyaũ kĩngĩ tũtonya kwĩka tũkonany’a twĩ vamwe nake? Nĩ kwĩka maũndũ ũndũ we Yeova wendaa mekwe. Tweeka maũndũ ũndũ Yeova ũkwenda, twĩthĩawa tũyonany’a kana nĩtwendete ũsumbĩki wake na nĩtũlũmanĩtye naw’o.—Soma Aeveso 5:1, 2.

14. Atumĩa na ene mĩsyĩ matonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Yeova ata?

¹⁴ Nĩtũsomete Mbivilianĩ tũkona kana Yeova atũmĩaa ũkũmũ wake nesa. Kwoou ethĩwa ene mĩsyĩ na atumĩa ma kĩkundi nĩmendete ũsumbĩki mũnene wa Yeova, maikatũmĩaa kĩthũi ta matw’ĩkie me na kaũsumbĩ koo kasumbĩkĩte andũ. Vandũ va ũu, makatataa kũatĩĩa ngelekany’o yake. Mũndũ ũmwe waatĩĩie ngelekany’o ya Ngai na Mwana wake nĩ Vaulo. (1 Ako. 11:1) Vaulo ndendaa kwĩkĩĩthya angĩ nthoni kana kũmasukuma maatĩĩe woni ũla waĩlĩte. Eekaa kũmesũva. (Alo. 12:1; Aev. 4:1; Vil. 8-10) Ũu now’o Yeova wĩkaa. Kwoou onthe ala mendete ũsumbĩki wake na malũmanĩtye naw’o maĩlĩte kwĩkaa oou.

15. Elesya ũndũ kũnenga ndaĩa ala matongoesye maũndũ kwonanasya kana nĩtwendete ũsumbĩki wa Yeova.

¹⁵ Ĩkũlyo nĩ atĩĩ: Ithyĩ nĩtũkwatĩanĩaa na ala Yeova ũmaiĩte matongoesye maũndũ? Twakwatĩanĩa namo twĩnyivĩtye, twĩthĩawa tũyonany’a kana nĩtũlũmanĩtye na ũsumbĩki wake mũnene. O na ethĩwa tũikũelewa vyũ nĩkĩ ũtwi mũna wĩkiwe kana tũikwĩtĩkĩlana naw’o, tũkeethĩawa na mea ma kwĩka  kĩla Yeova ũkwenda kĩkwe. Andũ ma nthĩ mayĩkaa ũu, ĩndĩ ũu nĩw’o ala masumbĩkĩtwe nĩ Yeova mekaa. (Aev. 5:22, 23; 6:1-3; Aevl. 13:17) Twaatĩĩa nzĩa ĩsu nĩtũunĩkaa, nĩkwĩthĩwa kĩla ĩvinda Ngai ethĩawa aitwendea ũseo.

16. Ala malũmanĩtye na ũsumbĩki mũnene wa Ngai mekaa motwi moo ata?

¹⁶ No twonany’e nĩtũlũmanĩtye na ũsumbĩki mũnene wa Ngai ĩla tũkwĩka motwi maitũ ene. Yeova ndatũnengete mĩao kwondũ wa kĩla kaũndũ konthe twĩkaa. Ekaa kũtũtavya woni wake nĩ kana atũtongoesye tũmanye ũtwi ũla twaĩle kwĩka. Kwa ngelekany’o, ndatũtalanĩlye ngũa ila twaĩle kwĩkĩa twĩ Aklĩsto. Kĩvathũkany’o na ũu, onanĩtye kana we ew’aa mũyo twaeka kwĩkĩa kwitũ na kwĩyanakavya kwitũ kwĩthĩwe kwĩ kwa ndaĩa na kwaĩle athũkũmi ma Kĩklĩsto. (1 Tim. 2:9, 10) O na ndendete kwona tũilulutĩkya angĩ kana tũyĩka motwi meũtuma mathĩnĩka. (1 Ako. 10:31-33) Twaeka mosũanĩo ma Yeova matũtongoesye vandũ va kũtongoew’a nĩ ngoo sitũ, tũkeethĩawa tũyonany’a kana nĩtwendete ũsumbĩki wake na nĩtũlũmanĩtye naw’o.

17, 18. Ala matwaanĩte matonya kwĩka ata makonany’a kana nĩmalũmanĩtye na ũsumbĩki mũnene wa Yeova?

¹⁷ Kwaeka yu twone ũndũ ũmwe ũkonetye Aklĩsto ala matwaanĩte, nĩ kana twone nata maĩle kwĩka makaatĩĩa nzĩa ya Yeova na mailũmany’a na ũsumbĩki wake mũnene. Mũtwaano nũtonya kweta kwĩ ũndũ ala matwaanĩte masũanĩaa. Vathi ũu mwaĩle kwĩka ata? Kana nata maũndũ ala mweekwatĩtye makaema kwĩanĩa? Mwĩona ata mũkamba kwosa ĩvinda mũkasũanĩa ũndũ Yeova weekanaa na mbaĩ ya Isilaeli? Mbivilianĩ Yeova eyĩtĩte mũũme wa mbaĩ ĩsu. (Isa. 54:5; 62:4) Kwoou no ũsũanĩe ũndũ “mũtwaano” ũsu weetete. Ĩndĩ Yeova ndaawĩkĩsya ngoo. O na kau mbaĩ ĩsu nĩyamũvĩtĩasya mavinda maingĩ, kĩla ĩvinda amĩw’ĩaa ĩnee na ndendaa kwananga ũtianĩo ũla watianĩĩte nayo. (Soma Savuli 106:43-45.) We wasũanĩa wendo ũsu Yeova waĩ naw’o, tyo ũkwĩw’a ũikiitwa ngoo?

¹⁸ O ta ũu, Aklĩsto ala matwaanĩte na mendete kwĩka ũndũ Yeova wĩkaa nĩmatataa kũatĩĩa ngelekany’o ĩsu yake. Ethĩwa mũtwaano woo nĩwalika mathĩna, maimanthaa nzĩa ĩtosanĩte na Maandĩko ya kũmina mũtwaano ũsu. Nĩmesĩ kana ũla ũmakwatanĩtye nĩ Yeova na eenda mekale ‘malũmanĩtye.’ Kĩtumi kĩla Maandĩko manenganĩte kya kũthasya mũtwaano na kũtwaana na mũndũ ũngĩ no ũlaalai. (Mt. 19:5, 6, 9) Ala matwaanĩte matata ũndũ matonya maĩlye mũtwaano woo o na ethĩwa wĩ na mathĩna, makeethĩawa mayonany’a kana nĩmalũmanĩtye vyũ na ũsumbĩki wa Yeova.

19. Twaĩle kwĩka ata twavĩtya?

¹⁹ Ithyĩ twĩ ene naĩ, na kwoou mavinda kwa mavinda nĩtũmũthatasya Yeova. O nake nĩwĩsĩ tũilea kũvĩtya, na nĩkyo kĩtumi weekie mũvango Klĩsto aumye nthembo kwondũ witũ. Kwoou ĩla twesa kũvĩtya, nĩtwaĩle kũmũvoya Yeova atũekee. (1 Yoa. 2:1, 2) Twamũvoya tũyaĩle kũendeea kwĩsilĩla, ĩndĩ twaĩle kũsũanĩa ũndũ tũtonya kwĩka tũikaasyokee ĩvĩtyo yĩu ĩngĩ. Twekala na ngwatanĩo nzeo na Yeova, akatũekea na aitwĩkĩa vinya na ĩndĩ aitũtetheesya tũkĩlye vinya matatwa mailyĩ ta asu ĩvinda yũkĩte.—Sav. 103:3.

20. Nĩkĩ yĩĩ nĩyo ĩvinda ya kũlũmany’a na ũsumbĩki mũnene wa Yeova?

²⁰ Nthĩ nzaũ yavika, kĩla mũndũ akeethĩwa asumbĩkĩtwe nĩ ũsumbĩki mũnene wa Yeova na akeemanyĩsya kũatĩĩa nzĩa syake ndũngalu. (Isa. 11:9) Ĩndĩ yu tũĩ, ithyĩ tũendeee kũmanyĩw’a nzĩa isu syake. Na o mĩtũkĩ, ndũkona mũndũ ũkũya nzika na ũsumbĩki mũnene wa Ngai. Yĩĩ nĩyo ĩvinda ya kũlũmany’a na ũsumbĩki wake mũnene kwa kwĩkala twĩ aĩkĩĩku, kwa kũmũthũkũma na ngoo yonthe, na kwa kũtata ũndũ tũtonya tũatĩĩe ngelekany’o yake maũndũnĩ onthe.