Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

XI ZANDA GUCUEEZA ESTRÉS RÁPANU

Ni zanda gúniluʼ ora nápaluʼ estrés

Ni zanda gúniluʼ ora nápaluʼ estrés

Para ganda guni controlarluʼ estrés nápaluʼ bietenalaʼdxiʼ caquiiñeʼ gápaluʼ lii ti cadi gaca huaraluʼ, gúʼyaluʼ modo ridxaagaluʼ xcaadxi ne gúʼyaluʼ xii nga ca cosa jma risaca lu xquendanabániluʼ. Lu tema riʼ zeeda caadxi conseju ni zacané lii guni controlarluʼ estrés nápaluʼ ne cadi tan guninani lii.

Cadi chuʼ xhaataluʼ xizaa pur ni chigaca sti dxi

«Cadi lica chuʼtu xizaa xi gaca guixíʼ, purtiʼ guixiruʼ nga gúʼyatu xi cuʼ xizaa laatu» (MATEO 6:34).

Xi riníʼ ni. Normal nga chuʼ binni xizaa. Guiráʼ dxi nga riuʼnu xizaa pur xiixa peru cadi galán diʼ chuʼ xhaataluʼ xizaa pur ca cosa ni caʼruʼ gaca. Biʼniʼ stipa cadi chuʼ xhaataluʼ xizaa pur ni chigaca despué.

  • Zanda gápaluʼ ansiedad pa nápaluʼ stale estrés. Yanna, ¿xi zanda gúniluʼ yaʼ? Caquiiñeʼ gúniluʼ chupa cosa, primé la? caquiiñeʼ guiéneluʼ guiranu nga rápanu estrés, peru pa chuʼluʼ xizaa pur ca cosa ni qué zanda guni controlarluʼ la? jma zápaluʼ estrés. Ne guiropa la? bietenalaʼdxiʼ nuu tiru nin qué rizaaca ca cosa ni riguu xizaa lii.

Guca binni riuu razón

«Guendabiaaniʼ ni zeeda de guibáʼ [...] racaneni binni chuʼ razón» (SANTIAGO 3:17).

Xi riníʼ ni. Cadi cuézaluʼ guiree guiráʼ cosa gúniluʼ jneza. Cadi guni presionarluʼ laca lii ne cadi guni presionarluʼ ca binni nuu gaxha de lii.

  • Cadi gudxiibaluʼ laca lii, bietenalaʼdxiʼ nuu cosa ni zanda gúniluʼ ne nuu ni qué zanda gúniluʼ, ne laaca bietenalaʼdxiʼ nuu cosa ni qué zanda guni ca binni ni nuu gaxha de lii. Pa gúniluʼ zacá, ziuuluʼ galán ne ca binni nuu gaxha de lii laaca ziuucaʼ galán ne zaree ca cosa gúniluʼ jneza. Laaca galán chuʼluʼ nayecheʼ. Ora ruxídxinu neca qué guiree ca cosa gúninu jneza, jma riuʼnu nayecheʼ ne ribeendunu ni galán.

Biiyaʼ xii nga ca cosa ni runi estresar lii

«Ti hombre ni riene la? qué ridxiichi nagueenda ne cadi casi zeʼ rundaa ruaa xiixa» (PROVERBIOS 17:27).

Xi riníʼ ni. Ca binni ni nagueenda ridxiichi ne qué gapa paciencia qué randa riníʼ ique xii nga ni jma jneza guni, nga runi biʼniʼ stipa gucueezuʼ laca lii.

  • Biiyaʼ xii nga ca cosa ni riguu xizaa lii ne ximodo runi reaccionarluʼ. Casi ora nápaluʼ stale estrés biiyaʼ xi riníʼ íqueluʼ, xi runi sentirluʼ ne xi rúniluʼ. Dede zanda gucaaluʼ cani paxaraa. Pa gúʼyaluʼ xii nga ca cosa ni rúniluʼ ora nápaluʼ stale estrés zacaneni lii para cadi guniná peʼ ni lii. Pa qué zanda gucueezaluʼ ca cosa ni runi estresar lii, biyubi modo cadi tan guninácani lii. Ti cosa ni zacané lii nga gúniluʼ stipa quixhe chaahuiluʼ tiempu ne ca cosa chigúniluʼ.

  • Gadxé gadxé nga ni riguu xizaa cada binni ne nuu tiru la? laca laanu nga rusiroʼbanu ca guendanagana stinu pur modo riníʼ íquenu. ¿Xiñee que quixheʼ íqueluʼ chinándaluʼ chonna cosa riʼ?

    1. Cadi nagueendaca guiníʼ íqueluʼ mal de binni. Guzéʼtenu ti ejemplu, guníʼ ique zuhuaaluʼ lu ti fila ne málasi zeeda ti binni guyuu delante de lii para gaca tocar laa primé, pa guiníʼ íqueluʼ bíʼnibe ni purtiʼ qué runi respetarbe binni la? zadxiichiluʼ. Jma galán pa guiníʼ íqueluʼ nuu xi bicaa laabe gúnibe ni. Zándaca ngue peʼ nga bizaaca.

    2. Biyubi cueenduluʼ ni galán ora guizaacaluʼ xiixa. Casi pa caquiiñeʼ cuézaluʼ stale tiempu para guedandá ti autobús o pa caquiiñeʼ cuézaluʼ guni tender ti doctor lii, zanda guni aprovecharluʼ tiempu nápaluʼ para gúʼndaluʼ xiixa o gúʼyaluʼ caadxi cosa ni caquiiñeʼ gúniluʼ ra dxiiñaʼ.

    3. Guníʼ ique pa siempre zuniná ca guendanagana riʼ lii. Gunabadiidxaʼ laca lii: «¿Ñee ziuaaʼ xizaa pur guendanagana riʼ guixíʼ o sti semana ca la?». Biiyaʼ chaahuiʼ gunáʼ nga cosa ni caquiiñeʼ guni tenderluʼ nagueenda ne ni zanda cueza ti cadi cúʼcani lii xizaa.

Gudixhe chaahuiʼ ca ni chigúniluʼ

«Peru gaca guiráʼ cosa jneza ne gaca ni né orden» (1 CORINTIOS 14:40).

Xi riníʼ ni. Biʼniʼ stipa quixhe chaahuiluʼ ca cosa chigúniluʼ.

  • Guiranu nga caquiiñeʼ quixhe chaahuinu ca cosa rúninu. Pa gusaananu cani para despué, zanda cúʼcani laanu xizaa, ne lugar de guixiéʼ dxiiñaʼ stinu laga jma zadale ni. ¿Xiñee qué gúniluʼ guiropaʼ cosa riʼ?

    1. Biʼniʼ ti horariu ni ganda chinándaluʼ ne yenanda ni.

    2. Guníʼ ique xiñee rusaanaluʼ ca cosa chigúniluʼ para despué ne biʼniʼ stipa guchaaluʼ.

Gulee tiempu para guiziiláʼdxiluʼ

«Jma galán cuee binni tiempu para guiziilaʼdxiʼ ti ratu que cuee stale tiempu para guni dxiiñaʼ o para gacalaʼdxiʼ guinaazeʼ ti puñu bi» (ECLESIASTÉS 4:6).

Xi riníʼ ni. Zándaca nuu binni ni nabé runi dxiiñaʼ qué ribee tiempu para guiziilaʼdxiʼ neca ti ratu o guiree chizá.

  • Cadi guiníʼ íqueluʼ gúniluʼ dxiiñaʼ ne gápaluʼ bueltu nga ni jma risaca. Cadi tisi napa tuuxa bueltu qué zadxaagalú guendanagana o qué zapa estrés. Stale biaje jma peʼ riuu binni xizaa, casi ná Eclesiastés 5:12: «Peru ti binni ricu qué randa rasi pur guiráʼ ni napa». Nga runi, chuʼnu nayecheʼ né biaʼ nápanu.

  • Biʼniʼ xiixa ni riuuláʼdxiluʼ. Pa cueeluʼ tiempu para gúniluʼ xiixa ni riuuláʼdxiluʼ huaxiéʼ zápaluʼ estrés. Peru pa gúʼyaluʼ televisión stale tiempu, zanda guninani lii ne zándaca qué zacaneni lii.

  • Biʼniʼ stipa cadi tan iquiiñeluʼ celular o tableta. Pa cadi caquiiñeʼ peʼ la? cadi gúʼyaluʼ ca mensaje stiluʼ o ca red social nápaluʼ. Ne pa zanda la? gulee xaíque ca cosa de dxiiñaʼ stiluʼ ora maʼ nuuluʼ ra lídxiluʼ ne ora maʼ caziiláʼdxiluʼ.

Gupa cuerpu stiluʼ

«Racané ejerciciu cuerpu stinu» (1 TIMOTEO 4:8).

Xi riníʼ ni. Pa gúniluʼ ejerciciu gatigá, ziuuluʼ jma nazaaca.

  • Biʼniʼ cosa ni gacané cuerpu stiluʼ. Qué zuniná peʼ estrés lii pa gatigá gúniluʼ ejerciciu. Gudó ni gacané cuerpu stiluʼ, cadi gutiidiluʼ ora guendaró. Biʼniʼ stipa gásiluʼ biaʼ caquiiñeʼ.

  • Cadi guyúbiluʼ ni rábiluʼ «zutiidiʼ» estrés stiluʼ casi cúbaluʼ gueza, cúbaluʼ droga o xhúdxiluʼ purtiʼ lugar de gacanécani lii laga jma zuninácani lii, zápaluʼ jma estrés ne zaguíteluʼ xpuéltuluʼ.

  • Pa rábiluʼ qué zanda guni controlarluʼ estrés nápaluʼ la? mejor guyé ra nuu doctor. Cadi guituí luluʼ cheluʼ ra nuu doctor.

Biiyaʼ chaahuiʼ xii nga ca cosa jma risaca

Laganna chaahuiʼ «xii nga ni jma risaca» (FILIPENSES 1:10).

Xi riníʼ ni. Biiyaʼ chaahuiʼ gunáʼ nga ca cosa jma risaca para lii.

  • Bicaa xii nga ca cosa caquiiñeʼ gúniluʼ primé. Zacaneni lii gudiiluʼ cuenta gunáʼ nga ca cosa jma caquiiñeʼ guni tenderluʼ, gunáʼ nga ni zanda cueza, ni zanda gudiiluʼ sti binni guni o dede ni maʼ cadi caquiiñeʼ peʼ gúniluʼ.

  • Bicaa xi guiráʼ rúniluʼ ndaaniʼ ti semana ne pabiáʼ tiempu riquiiñeluʼ para laacani. De racá guníʼ ique ximodo zanda iquiiñeluʼ tiempu stiluʼ jma jneza. Ora quixhe chaahuiluʼ tiempu stiluʼ qué zápaluʼ estrés.

  • Gulee tiempu para guiziiláʼdxiluʼ. Pa guiziiláʼdxiluʼ neca ti ratu, zanda gacaneni lii guni sentirluʼ galán ne ziete estrés nápaluʼ.

Biyubi tu gacané lii

«Ora nuu ansiedad ndaaniʼ ladxidóʼ ti hombre, raca deprimir, peru ti diidxaʼ galán la? rusiecheʼ ni laa» (PROVERBIOS 12:25).

Xi riníʼ ni. Zanda chuʼluʼ gana pur ca diidxaʼ nadóʼ ne galán ni gabi sti binni lii.

  • Gudxi ti xhamíguluʼ xi cayuni sentirluʼ o xi naguu xizaa lii. Zanda gacané ti binni nápaluʼ confianza laa gúʼyaluʼ ca cosa ca de sti modo, dede zanda gacanebe lii guidxélaluʼ ximodo guni chaahuiluʼ guendanagana nápaluʼ. Ne nuu tiru la? neca guiníʼ siouʼ xi cayácaluʼ racaneni lii.

  • Gunabaʼ gacanécabe lii. ¿Ñee zanda guinábaluʼ sti binni guni ti dxiiñaʼ pur lii la?

  • Pa pur ti compañeru de dxiiñaʼ stiluʼ rápaluʼ estrés la? guniʼné laabe. Ñanda ninabadiidxaluʼ laabe né diidxaʼ nadóʼ: ¿Xiñee rúniluʼ cosa ni ruchiichi naa o ni runi estresar naa? (Proverbios 17:27). Ne pa nin zacá qué guiénebe la? maʼ cadi tan guidxaagaluʼ laabe.

Biyubi gacané Dios lii

«Dichoso ca ni nanna caquiiñeʼ Dios» (MATEO 5:3).

Xi riníʼ ni. Riquiiñeʼ binni ni gó, ni gacuʼ ne ra gasiʼ para guibani ne chuʼ galán, peru laaca caquiiñeʼ chuʼ gaxha de Dios para guibani galán. Ne para ganda chuʼnu nayecheʼ caquiiñeʼ gánnanu naquiiñeʼ chuʼnu gaxha de Dios.

  • Ti cosa ni zanda gacané lii nga guni orarluʼ. Cayuni invitar Dios lii gábiluʼ laa ni naguu xizaa lii purtiʼ rizaaláʼdxibe lii (1 Pedro 5:7). Ora guni orarluʼ ne guiníʼ íqueluʼ cosa galán zaguixhedxini ladxidoʼloʼ (Filipenses 4:6, 7).

  • Biindaʼ ca cosa ni zacané lii chuʼluʼ gaxha de Dios. Guiráʼ conseju zeeda lu revista riʼ biree cani lu Biblia, gucuá libru riʼ para gacaneni laanu chuʼnu gaxha de Dios. Laaca zacané ca conseju zeeda luni lii gácaluʼ binni nuu xpiaaniʼ ne guiníʼ íqueluʼ jma jneza (Proverbios 3:21). ¿Xiñee que quixhe íqueluʼ gúʼndaluʼ Biblia? Ñanda nuzulú ñuundaluʼ libru ni láʼ Proverbios.