Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

Riníʼcabe pur ca diidxaʼ nacubi ne galán nezalú ca juez jma risaca

Riníʼcabe pur ca diidxaʼ nacubi ne galán nezalú ca juez jma risaca

«UYÉ purti ma ulié laabe chi güi né be ca judíu stiidxaʼ, ne cani cadi judíu, ne ca rey» (Hechos 9:15). Hombre ni guníʼ Jesús lu textu riʼ nga ti judíu ni nacubi gulibe para gaca xpínnibe, hombre riʼ nga apóstol Pablu.

Nerón nga tobi de «ca rey» ni guyé Pablu nezalú para guiniʼbe pur fe stibe. Xi ñuni sentirluʼ pa ñeluʼ nezalú ti gobernador zacá yaʼ. Biblia na chinándanu ejemplu stiʼ Pablu (1 Corintios 11:1). Ora guidúʼyanu xi bíʼnibe dxi guyebe nezalú ca juez de tiempu que zacané ni laanu chinándanu ejemplu stibe.

Ca judíu de guidxi Israel que naquiiñeʼ chinándacaʼ ni na Ley stiʼ Moisés. Ne raqué nga nexheʼ ximodo naquiiñeʼ guibani ca judíu ni runi adorar Dios, ra tiica nabézacaʼ. Peru lu Pentecostés stiʼ iza 33 biiyacabe maʼ cadi naquiiñeʼ chinándacabe Ley que (Hechos 15:28, 29; Gálatas 4:9-11). Neca zaqué qué ñuu dxi niníʼ Pablu nin xcaadxi xpinni Cristu mal de Ley que. Ngue gucané laacabe gucheechecabe diidxaʼ ndaaniʼ intiica guidxi ra nuu ca judíu (1 Corintios 9:20). Casi Pablu la? guyebe ndaaniʼ ca sinagoga, o yuʼduʼ, para gusiidibe ca binni ni runibiáʼ Dios stiʼ Abrahán ne biquiiñebe Stiidxaʼ Dios para gucanebe laacaʼ guiénecaʼ (Hechos 9:19, 20; 13:5, 14-16; 14:1; 17:1, 2).

Dede ndaaniʼ guidxi Jerusalén nga biiyaʼ ca apóstol que modo guireeche diidxaʼ ne ndaaniʼ yuʼduʼ stini nga bisiidicabe (Hechos 1:4; 2:46; 5:20). Lu tobi de ca viaje guyé Pablu Jerusalén gunaazecabe laa, ne pur ngue guyebe nezalú caadxi juez dede yendabe Roma.

BIQUIIÑEʼ PABLU CA LEY STIʼ ROMA

Xi guníʼ ique cani runi mandar lu imperiu stiʼ Roma de ca diidxaʼ bicheeche Pablu yaʼ. Para gánnanu ni la? guidúʼyanu ximodo biiyaʼ ca romanu guiráʼ religión. Qué nibeecabe ca binni ni guleza lu imperiu que de ni runi crecaʼ, peru bíʼnicabe ni ora si gúʼyacabe zapa xquídxicabe guendanagana o zuchaa ni modo nabánicaʼ.

Bidii Roma lugar gapa ca judíu que derechu lu stale cosa. Libru Backgrounds of Early Christianity (Modo bibani ca primé xpinni Cristu dxiqué) na sicaríʼ: «Biaʼ ra runi mandar Roma nabé biʼniʼ respetárcabe religión stiʼ ca judíu. [...] Ca judíu que bíʼnicaʼ guiráʼ ni runi religión sticaʼ sin nuchiiñacabe laacaʼ ne guirutiʼ tu nucaa laacaʼ ñuni adorarcaʼ ca bidóʼ nuu ndaaniʼ guidxi que. Gunda yenándacaʼ ca ley sticaʼ ra gulézacaʼ». Laaca cadi naquiiñeʼ gúnicabe serviciu militar. * Biquiiñeʼ Pablu ca ley stiʼ Roma ni racané ca judíu gudxiilucaʼ pur religión sticaʼ nezalú ca juez stiʼ Roma, ne bíʼnibe zacá ora gúʼyabe caquiiñeʼ gúnibe ni.

Ca xhenemigu Pablu biyúbicaʼ gadxé gadxé modo para nucaalucaʼ ca binni de guidxi que ne cani runi mandar raqué (Hechos 13:50; 14:2, 19; 18:12, 13). Guidúʼyanu ti ejemplu, ti dxi bieeteʼ lade ca judíu cayábibe binni «cadi chi nanda ca ley que». Ni bieeteʼ ca ñanda nucaa ni chupa chonna de ca judíu ni nacubi guca xpinni Cristu niníʼ íquecaʼ qué runi respetar apóstol que cani maca gudixhe Dios. Ne pur ngue ñanda niníʼ Sanedrín que gadxé ni cusiidiʼ ca xpinni Cristu de ni rusiidiʼ religión stiʼ ca judíu. Ñúnicabe menu laacaʼ ne maʼ qué nudiicabe lugar nusiidicaʼ ndaaniʼ yuʼduʼ ne ndaaniʼ ca sinagoga que. Ora gunna ca ancianu ni nuu ndaaniʼ congregación de Jerusalén ni, gúdxicabe Pablu cheʼ ndaaniʼ yuʼduʼ que ne guni xiixa ni cadi canabaʼ Dios, peru laaca cadi malu ni. Ti gusihuínnibe cadi dxandíʼ ni cananíʼ ca binni que (Hechos 21:18-27).

Dxi guyé Pablu raqué bizaaca caadxi cosa ni bicaa laa cheʼ nezalú ca juez para guiníʼ pur ca xpinni Cristu ti gápacaʼ derechu gucheechecaʼ diidxaʼ (Filipenses 1:7). Guca yaya ca judíu ndaaniʼ yuʼduʼ ne gucaláʼdxicaʼ ñuuticaʼ laabe, ngue runi gunaazeʼ ti soldadu romanu laabe. Ora gucaláʼdxicabe nuguucabe chicote laabe guniʼbe laaca romanu laabe. De raqué yenécabe laabe Cesarea, ra runi tendércabe ca guendanagana rapa binni de Judea. Raqué si nga gunda guniʼbe de ni rusiidiʼ ca xpinni Cristu nezalú cani runi mandar ne nezalú ca binni ni zándaca huaxiéʼ nanna de Jesús ne de cani bisiidiʼ, ne bíʼnibe ni né stale guendanadxibalú.

Lu capítulo 24 stiʼ Hechos cusiene xi bizaaca dxi guyé Pablu nezalú Félix, gobernador romanu stiʼ Judea, laa maʼ huayunadiaga de cani runi cré ca xpinni Cristu. Guníʼ ca judíu que chonna modo bicheenebe ley stiʼ ca romanu. Bidxiibacabe donda ique Pablu purtiʼ nácabe canautíndebe ca judíu nuu lu imperiu que, guníʼcabe xaíque stiʼ ti secta malu laabe ne qué gápabe respetu yuʼduʼ ni guyuu lu náʼ Roma dxiqué (Hechos 24:5, 6). Pur guiráʼ ni bigaanicabe luguiabe ñanda niníʼcabe ñátibe.

Laanu, ca xpinni Cristu, zanda guizíʼdinu stale de modo biʼniʼ Pablu dxi cayuni juzgárcabe laa. Qué niniʼbe naduxhuʼ né ca binni que ne gúpabe respetu laacaʼ. Guniʼbe de ni rusiidiʼ Ley que ne de ca profeta, ne bizeetebe derechu ni rudii ley stiʼ ca romanu que xcaadxi judíu, de guni adorarcaʼ Dios stiʼ ca bixhozególacaʼ (Hechos 24:14). Despué, gunda guníʼ Pablu pur fe stiʼ nezalú sti gobernador ni láʼ Porcio Festo, ne nezalú rey Herodes Agripa.

Últimu, para gaca juzgar Pablu jneza la? gunábabe chebe nezalú gobernador jma risaca tiempu que. Sicaríʼ guniʼbe: «Rinaba utiidi lu naa lu ná César» (Hechos 25:11).

BIʼNIʼ JUZGAR TRIBUNAL STIʼ CÉSAR PABLU

Despué gudxi ti ángel Pablu: «Naquiiñe chi uzuhuaa lu lu César» (Hechos 27:24). Ra bizulú cayuni mandar emperador romanu Nerón guníʼ cadi laa diʼ zuni juzgar guiráʼ guendanagana chiné binni ra nuu justicia. Biaʼ xhono iza de cayuni mandarbe, jma nga bidiibe xcaadxi binni guni dxiiñaʼ ca. Libru The Life and Epistles of Saint Paul (Xquendanabani San Pablu ne ca carta bicaa) cuzeeteʼ ora quixhe Nerón laa guni juzgar tuuxa la? rúnibe ni ndaaniʼ palaciu stibe ne rutagulisaabe ti grupo de cani jma nanna gudii conseju ne risaca stiidxaʼ.

Qué ruzeeteʼ diʼ Biblia pa bicaadiaga ne biʼniʼ juzgar Nerón Pablu o pa gunabaʼ tuuxa guni tender laabe ne despué gábicabe laa xi biaanacaʼ. Modo tiica guca ni, zándaca bisiene Pablu laacabe runi adorar Dios stiʼ ca judíu ne rabi binni guni respetar gobiernu (Romanos 13:1-7; Tito 3:1, 2). Rihuinni biʼniʼ ganarbe ora guniʼbe pur ca diidxaʼ nacubi ne galán que nezalú ca juez jma risaca que, purtiʼ bindaa tribunal stiʼ César laabe (Filipenses 2:24; Filemón 22).

NAQUIIÑEʼ GUININU PUR CA DIIDXAʼ NACUBI NE GALÁN

Jesús gudxi ca discípulo stiʼ sicaríʼ: «Zuchiña cabe laatu ra nuu ca gobernador ne ra nuu rey purti xpinne laatu, ne zacá laca zanda güi tu stiidxa nezalú cani cadi za de Israel» (Mateo 10:18). Nabé risaca nga gusihuínninu xpinni Jesús laanu nezalú cani runi mandar. Guiráʼ ni gúninu ora guininu pur ca diidxaʼ nacubi ne galán ca zanda gacané cani guni ganarnu nezalú ca juez. Peru nánnanu cadi purtiʼ si maʼ gudixhe ca hombre ca zanda guireeche ca diidxaʼ nacubi ne galán ca maʼ qué ziuu dxi guixá ni gudíxhecabe. Reinu si stiʼ Dios nga zabee laanu lu guiráʼ guendanagana ne zuni juzgar jneza sin chuʼ tu guxhá ni quixheʼ (Eclesiastés 8:9; Jeremías 10:23).

Ora guininu pur fe stinu nezalú justicia, rusisácanu lá Jiobá. Ora gúninu zacá, chinándanu ejemplu stiʼ Pablu ne cadi gácanu naduxhuʼ, ca diidxaʼ guininu guiree cani de ladxidoʼno ne gusihuínninu dxandíʼ ni caninu. Gudxi Jesús ca xpinni cadi caquiiñeʼ guni ensayarcaʼ ni guiniʼcaʼ nezalú juez purtiʼ laabe zábibe laacaʼ xi guiniʼcaʼ ne zudiibe guendabiaaniʼ laacaʼ para guni ganarcaʼ ca xhenemígucaʼ (Lucas 21:14, 15; 2 Timoteo 3:12; 1 Pedro 3:15).

Ora guininu pur fe stinu nezalú ca rey, gobernador ne xcaadxi binni risaca racané ni laanu gucheechenu diidxaʼ ra nuu ca binni ni zándaca qué rucaadiaga laanu ora rúninu ni sti modo. Ne ora chuʼ ca juez pur laanu la? tiidiʼ si tiempu ruchaa caadxi ley ne raca respetar derechu ni nápanu de guininu ni runi crenu ne gúninu ni runi religión stinu. Peru intiica quixhe ca juez ca gaca, nabé riecheʼ Jiobá gusihuinni ca xpinni nadxibalucaʼ ora gápacaʼ guendanagana.

Ora rininu pur fe stinu rusisácanu lá Jiobá.

^ párrafo 8 Escritor James Parkes na: «Bidiicabe lugar chinanda ca judíu ca costumbre sticaʼ. Cadi guendaridxagayaa diʼ nga bidiicabe lugar guni ca binni ca zacá, purtiʼ zacapeʼ runi ca romanu lu imperiu sticaʼ, rudiicabe lugar ca guidxihuiiniʼ que gaca mandarcaʼ stúbicaʼ».