Маттай 19:1—30

19  Гайсә шул сүзләрен тәмамлагач, Гәлилә́ядән китте һәм Үрдү́н аръягындагы Яһүдия́ чикләренә* килде.+ 2  Аңа зур халык төркеме иярде, һәм ул аларны анда савыктырды. 3  Шунда аның янына фарисейлар килде һәм, аны сынарга теләп, аңардан: «Ир кешегә хатыны белән теләсә нинди сәбәп аркасында аерылышырга ярыймы?» — дип сорады.+ 4  Ул аларга мондый җавап бирде: «Кешеләрне барлыкка китерүче аларны башлангычтан ук ир һәм хатын итеп яраткан дигәнне+ 5  һәм аның: „Шуңа күрә кеше ата-анасын калдырыр да хатынына ябышыр, һәм икесе бер тән булыр“+,— дигән сүзләрен сез укымадыгызмыни? 6  Шулай итеп, алар инде ике түгел, ә бер тән. Шуңа күрә Аллаһы кушылдырганны кеше аермасын».+ 7  Алар аңардан: «Ник соң, алайса, Муса аерылышу кәгазе язарга кушкан һәм аерылышырга рөхсәт иткән?»+ — дип сорады. 8  Ул аларга болай диде: «Муса сезгә сез таш йөрәкле булганга хатыннарыгыз белән аерылышырга рөхсәт биргән,+ әмма башлангычта алай булмаган.+ 9  Сезгә шуны әйтәм: фахишәлек кылмаган хатыны белән аерылышып башкага өйләнүче кеше зина кыла».+ 10  Шәкертләре аңа: «Ир белән аның хатыны арасындагы мөнәсәбәтләр андый икән, ул чакта өйләнмәү хәерлерәк»,— диделәр. 11  Ул аларга болай диде: «Андый тормышны барысы да түгел, ә бары тик кемгә Аллаһы биргән, шул гына кабул итә ала.+ 12  Кайберәүләр тумыштан җенси якынлыкка яраксыз, икенчеләрен кешеләр шундый итә, ә өченчеләре күкләр Патшалыгы хакына өйләнүдән баш тарта. Моны кабул итә алучы кабул итсен».+ 13  Шуннан соң аның янына, ул аларга кагылсын өчен һәм алар турында дога кылсын өчен, балаларны китерә башладылар; ләкин шәкертләр ул кешеләрне шелтәләде.+ 14  Шунда Гайсә аларга: «Балаларга тимәгез һәм аларга минем янга килергә башка комачауламагыз, чөнки күкләр Патшалыгы нәкъ шундыйларныкы»+,— диде һәм 15  балалар өстенә кулларын куйгач, аннан китте. 16  Менә аның янына бер кеше килде һәм: «Остаз, миңа мәңгелек тормышны мирас итеп алыр өчен нинди игелек эшләргә?» — дип сорады.+ 17  «Ник син игелек хакында миннән сорыйсың? Аллаһы гына игелекле.+ Мәңгелек тормышка ия буласың килсә, әмерләрне үтәп яшә»+,— диде аңа Гайсә. 18  «Ниндиләрен?» — дип сорады тегесе. Гайсә аңа болай диде: «Кеше үтермә,+ зина кылма,+ урлама,+ ялган шаһитлек бирмә,+ 19  әтиеңне һәм әниеңне хөрмәт ит,+ якыныңны үзеңне яраткандай ярат».+ 20  «Мин боларның барысын үтәп яшим. Миңа тагын нәрсә эшләргә?» — дип сорады егет. 21  «Камил буласың килсә, бар, милкеңне сатып акчаны ярлыларга өләш һәм күктәге хәзинәгә ия булырсың.+ Аннары яныма кил дә минем шәкертем бул»,— диде аңа Гайсә.+ 22  Бу сүзләрне ишеткәч, егет боегып китеп барды, чөнки аның бик күп мал-мөлкәте бар иде.+ 23  Шунда Гайсә үз шәкертләренә болай диде: «Сезгә хак сүз әйтәм: бай кешегә Аллаһы Патшалыгына керү кыен булачак.+ 24  Сезгә тагын шуны әйтәм: бай кешегә Аллаһы Патшалыгына керүгә караганда, дөягә энә күзе аша үтү җиңелрәк».+ 25  Моны ишеткәч, шәкертләр бик нык гаҗәпләнде һәм аңардан: «Алайса, кем котылып кала алыр?» — дип сорады.+ 26  Гайсә аларга туп-туры карады да: «Кешеләр моны булдыра алмый, ә Аллаһы барысын да булдыра ала»+,— диде. 27  Шунда Пете́р аңа: «Менә без бөтен нәрсәбезне калдырып, сиңа ияреп киттек. Безгә моның өчен нәрсә булачак?» — диде.+ 28  Гайсә аларга болай дип әйтте: «Сезгә хак сүз әйтәм: Адәм Улы шөһрәтле тәхетенә утыргач, Аллаһы бар нәрсәне яңартачак. Шул вакытта сез дә, миңа иярүчеләр, 12 тәхеткә утырачаксыз һәм Исраилнең 12 кабиләсен хөкем итәчәксез.+ 29  Һәм йортларын, я абый-энеләрен, я апа-сеңелләрен, я әтисен, я әнисен, я балаларын, я басуларын минем хакка калдырган һәркем 100 тапкыр күбрәк алачак, һәм аңа мирас итеп мәңгелек тормыш биреләчәк.+ 30  Әмма беренче булган күпләр ахыргы булыр, ә ахыргылар беренче булыр.+

Искәрмәләр

Яки «өлкәләренә».

Искәрмәләр

Үрдүн аръягындагы Яһүдия чикләренә: Бу, күрәсең, Үрдүн елгасының көнчыгыш ягындагы өлкәне — Переяне, аеруча аның Яһүдия чигенә якын өлешен аңлата. Гайсә Гәлиләядән киткән һәм анда үледән терелтелгәннән соң гына кайткан. (А7 кушымт., 5 нче картаны кара.)

ябышыр: Монда кулланылган грек фигыле сүзгә-сүз «җилемләү, бергә тыгыз тоташу (бәйләнү); сарылу» дигән мәгънә йөртә. Монда ул символик мәгънәдә кулланыла һәм ир белән хатынны, җилем белән ябыштыргандай, берләштерергә тиеш бәйләнешне күрсәтә.

бер тән: Бу сүзтезмә Яр 2:24 тә кулланылган еврей төшенчәсенең грек теленә сүзгә-сүз тәрҗемәсе, һәм ул шулай ук «бер гәүдә» я «бер шәхес» дип тә бирелергә мөмкин. Ул ике кеше арасында иң тыгыз бәйләнешне сурәтли. Ул җенси мөнәсәбәтләрне генә түгел, ә ирле-хатынлы арасындагы бар мөнәсәбәтләрне аңлата; андый мөнәсәбәтләр ярдәмендә ике кеше тугры һәм аерылгысыз тормыш иптәшләре булып китә. Андый бәйләнеш таркатылса, бу ике якка да зыян китерәчәк.

аерылышу кәгазе: Яки «азат итү кәгазе». Аерылышырга булган ир-аттан рәсми кәгазь әзерләргә һәм, бәлки, өлкәннәр белән киңәшләшергә таләп итеп, Канун аңа андый җитди карары турында яңадан уйланырга вакыт биргән. Канунның максаты, күрәсең, дуамал аерылышуларга юл куймау һәм хатыннарны күпмедер дәрәҗәдә хокук яктан яклау булган (Кн 24:1). Ләкин Гайсә көннәрендә дини җитәкчеләр аерылышуны җиңеләйткән. Беренче гасырда яшәгән тарихчы Иосиф Флавий, үзе аерылышкан фарисей, аерылышу «һәртөрле сәбәп аркасында (һәм андый сәбәпләр бик күп булырга мөмкин)» рөхсәт ителгән дигән. (Мт 5:31 гә аңлатманы кара.)

фахишәлек: Грекча порне́йа. (Мт 5:32 гә аңлатманы һәм сүзлекне кара.)

хатыны белән аерылышып: Мк 10:12 гә аңлатманы кара.

зина кыла: Сүзлекне кара.

җенси якынлыкка яраксыз: Туры мәгънәдә печелгән ир-атлар. Бу шигырьдә шушы төшенчә туры һәм образлы мәгънәдә кулланыла.

өйләнүдән баш тарта: Сүзгә-сүз «үзләрен печтерелгән ир-атлар итә». Яки «печтерелгән ир-атлар кебек яшәргә була». Монда үзләрен печкән я печтерелгән ир-атлар турында сүз бармый. Ә үз ирекләре белән ялгыз калырга булган ир-атлар турында әйтелә.

Аллаһы гына игелекле: Яки «Бер генә игелекле шәхес бар». Монда Гайсә Йәһвәнең генә яхшылык ягыннан иң бөек үрнәк күрсәткәнен таныган. Шуңа күрә Аллаһы безгә үз Сүзе Изге Язмалар аша нәрсә яхшы икәнен белдергән (Мк 10:18; Лк 18:19).

якыныңны: Мт 22:39 га аңлатманы кара.

Камил: Монда кулланылган грек сүзе, берәр хакимият урнаштырган нормалар буенча, «тулы» я «хатасыз» дигәнне аңлатырга мөмкин. (Мт 5:48 гә аңлатманы кара.) Бу контекстта шушы кешегә Аллаһыга хезмәт итүендә камил булырга, ягъни тулы булырга, мал-мөлкәт комачаулаган (Лк 8:14).

диде аңа Гайсә: Гайсә бу яшь кешенең никадәр эчкерсез булганын күргән һәм, Мк 10:21 буенча, «аңа ярату тулы караш белән карап куйган». Шуңа күрә Гайсә, бәлки, бу кешегә шәкерт булып китәр өчен күбрәк фидакарьлек рухы үстерергә кирәк икәнен күреп, аңа болай дигән: милкеңне сатып акчаны ярлыларга өләш. Гайсәгә иярер өчен барысын калдырып киткән Петер һәм башкалардан аермалы буларак, бу яшь кеше шәкерт булып китәр өчен үз милкеннән аерыла алмаган (Мт 4:20, 22; Лк 18:23, 28).

хак сүз: Мт 5:18 гә аңлатманы кара.

дөягә энә күзе аша үтү җиңелрәк: Монда Гайсә үз фикерен аңлатыр өчен гипербола куллана. Дөя энә күзе аша үтә алмаган кебек, бай кеше дә, үз байлыгын Йәһвә белән мөнәсәбәтләреннән өстен куюын дәвам итсә, Патшалыкка керә алмый. Гайсәнең бер бай кеше дә Патшалыкны мирас итеп алмаячак дип әйтәсе килмәгән, чөнки ул аннары болай дигән: «Аллаһы барысын булдыра ала» (Мт 19:26).

Адәм Улы: Мт 8:20 гә аңлатманы кара.

яңартачак: Яки «яңадан барлыкка китерәчәк; яңадан торгызачак». Монда кулланылган грек сүзе палингенеси́а ике өлештән тора; беренчесенең мәгънәсе «яңадан; кабат; тагын бер кат», икенчесенең — «туу; барлыкка килү». Борынгы яһүд язучысы Филон бу сүзне, Туфаннан соңгы дөньяның торгызылуы турында әйткәндә, кулланган. Ә яһүд тарихчысы Флавий аны Исраилнең әсирлектән соңгы торгызылуына караткан. Монда Маттайның хәбәрендә бу төшенчә Мәсихнең һәм аның хакимдәшләренең идарәсе җирне яңартачак вакытны аңлата. Ул вакытта беренче кешеләр гөнаһ кылганчы шатланган оҗмах кайтарылачак.

хөкем итәчәксез: Бу фикер Мәсихнең хакимдәшләре аның белән бергә хөкем итәчәк икәнен күрсәтүче башка шигырьләр белән туры килә (1Кр 6:2; Ач 20:4). Изге Язмалар буенча, идарә итү һәм хөкем итү вазифаларын берьюлы үтәү булмаган хәл түгел. Анда кайвакыт «хөкем итү» төшенчәсе киңрәк мәгънәдә — «идарә итү» я «хакимлек итү» мәгънәсендә кулланыла (Хк 2:18; 10:2; Абд 21).

100 тапкыр: Берничә кулъязмада «күп тапкыр» диелсә дә, бу язылышны күбрәк кулъязмалар раслый. (Мк 10:30; Лк 18:30 белән чагыштыр.)

мирас итеп... биреләчәк: Мт 25:34 кә аңлатманы кара.

Медиаматериал

Үрдүннең көнчыгыш ягындагы өлкә. Перея
Үрдүннең көнчыгыш ягындагы өлкә. Перея

Бу фоторәсемдә Перея буларак билгеле булган өлкәнең бер өлеше күрсәтелгән. Бу өлкә Үрдүн елгасының көнчыгышында урнашкан булган. Ул төньякта Пеллага таба, ә көньякта Үле диңгезнең көнчыгыш ягына таба сузылган булган. «Перея» төшенчәсе Изге Язмаларда очрамый. Әмма бу төшенчә «икенче як, аръяк» дигән мәгънә йөрткән грек сүзеннән барлыкка килгән. Бу грек сүзе Изге Язмаларда берничә тапкыр кулланыла һәм кайчак Перея өлкәсен күрсәтә (Мт 4:25; Мк 3:8). Гәлиләя халкы, Иерусалимга барганда, кайчак Перея аша үткән. Үз хезмәтенең ахырында Гайсә берникадәр вакыт Переядә өйрәтеп йөргән (Лк 13:22). Соңрак Гайсә, Иерусалимга барганда, кабат Перея аша үткән (Мт 19:1; 20:17—19; Мк 10:1, 32, 46).

1. Үрдүн елгасы

2. Үрдүн елгасының көнчыгышындагы тигезлекләр

3. Гилад таулары

Аерылышу кәгазе
Аерылышу кәгазе

Б. э. 71 я 72 елына караган бу аерылышу кәгазе арамей телендә язылган булган. Ул Яһүдия чүлендәге корыган елга юлы Вади-Мураббаатның төньяк ягында табылган булган. Анда язылганча, яһүдләр фетнәсенең алтынчы елында, Масада шәһәрендә яшәгән Наксан улы Йосыф Йонафан кызы Мириам белән аерылышкан.

Дөя
Дөя

Гайсә яшәгән көннәрдә ул җирләрдә дөя иң зур йортлаштырылган хайван булган. Изге Язмаларда гадәттә бер өркәчле дромедар дөясе (Camelus dromedarius) искә алына дип санала. Изге Язмаларда беренче тапкыр дөя Ибраһим турында сүз барганда искә алына: ул Мисырда вакытлыча яшәгәндә, аңа андый йөк хайваннары бирелгән булган (Яр 12:16).