Swivutiso Swa Vahlayi . . .

Xana Kayini U N’wi Kume Kwihi Nsati?

▪ “Loko ku ri leswaku Adamu na Evha a va ri ni vana vambirhi va majaha, ku nga Kayini na Avele, xana Kayini u n’wi kume kwihi nsati?” Hambileswi xivutiso lexi xi talaka ku vutisiwa hi vanhu lava lwisanaka ni Bibele, Bibele yi na yona nhlamulo leyi enerisaka ya xivutiso lexi.

Tindzima 3 na 4 ta buku ya Genesa ti ni rungula leri landzelaka: (1) Evha a a ri “mana wa hinkwavo lava hanyaka.” (2) Ku hundze nkarhi wo leha endzhaku ka loko Kayini a velekiwile naswona Xikwembu a xi ri amukelanga gandzelo rakwe. (3) Endzhaku ka loko a hlongoriwile kutani a va “mutsendzeleki ni mubaleki,” Kayini a a tshama a chuhile hi ku ehleketa leswaku mani na mani la nga ta n’wi kuma u ta n’wi dlaya. (4) Xikwembu xi endlele Kayini mfungho leswaku vamakwenu ni maxaka yakwe va nga n’wi dlayi. (5)  “Endzhaku” Kayini a tivana ni nsati wakwe “etikweni ra Vubalekelo.”—Genesa 3:20; 4:3, 12, 14-17.

Hi ku ya hi rungula leri nga laha henhla, hi nga gimeta hileswaku nsati wa Kayini a a ri ntukulu wa Evha la nga velekiwa endhawini leyi nga tiviwiki. Genesa 5:4 yi kombisa leswaku emalembeni ya 930 lawa Adamu a ma hanyeke u ve “tata wa vana va majaha ni va vanhwanyana.” Bibele a yi vuli leswaku nsati wa Kayini a ku ri n’wana wa nhwanyana wa Evha. Leswi nsati wakwe ku vulavuriwaka ha yena endzhaku ka loko a hlongoriwile, sweswo swi kombisa leswaku ku hundze nkarhi wo leha endzhaku ka loko a velekiwile naswona swi nga ha endleka leswaku a a ri ntukulu wa Adamu na Evha. The Amplified Old Testament na yona yi vula leswaku nsati wa Kayini a a ri “un’wana wa vatukulu va Adamu.”

Hi lembe-xidzana ra vu-19, Adam Clarke, la nga mukambisisi wa Bibele u vule leswaku Xikwembu xi endlele Kayini mfungho wo n’wi sirhelela hikwalaho ka leswi se a ku ri ni vatukulu vo tala va Adamu, lava a va “tshama eswimitanini swo hambana-hambana.”

Vanhu van’wana va vula leswaku mhaka ya leswaku Kayini u teke sesi wakwe kumbe ntukulu wa Adamu a yi twali nikatsongo. Leswi swi vangiwa hi swiyilayila kumbe switekela leswi nga kona namuntlha. Loko F. LaGard Smith a tshahiwa ebukwini leyi nge The Narrated Bible in Chronological Order u te: “Swi nga ha endleka leswaku vamakwavo wa xisati ni va xinuna a va tekana, hambileswi a swi nga ta va tano eka vana lava nga ta landzela.” Ku tekana ka maxaka kumbe vamakwavo swi hele loko Xikwembu xi nyika Muxe milawu leyi a a fanele a yi hundzisela eka Vaisrayele hi 1513 B.C.E.—Levhitika 18:9, 17, 24.

Namuntlha hi le kule swinene ni ku hetiseka loku vatswari va hina vo sungula a va ri na kona. Ndlela leyi switekela swi nga ni khombo ha yona namuntlha swi nga ha endleka leswaku eka vona a swi nga ri xiphiqo. Ku tlula kwalaho, mindzavisiso leyi ya ha ku endliwaka, yo tanihi leyi nga eka Journal of Genetic Counseling, yi kombisa leswaku vamuzala lava velekiwaka hi hahani na malume a va le khombyeni ro veleka vana lava lamaleke loko vo tshuka va tekana hilaha vanhu va ehleketaka hakona. Kutani swi nga ha endleka leswaku swilo swo tanihi leswi a swi nga ri xiphiqo enkarhini wa Adamu ni le nkarhini wa Nowa. Xisweswo, hi nga gimeta hi ku vula leswaku nsati wa Kayini a ku nga ri makwavo wakwe, kambe a ku ri xaka rakwe.