Ha Yini Hi Fanele Hi Khumbeka Hileswi Xikwembu Xi Kombeke Nowa Tintswalo?

VO TALA va hina ha ha yi tsundzuka minkarhi leyi hi tweke mahungu ya nkoka. A hi tsundzuki ntsena leswaku a hi ri kwihi ni leswaku a hi endla yini kambe hi tsundzuka ni ndlela leyi hi titweke ha yona. A swi hlamarisi leswi Nowa a nga ri rivalangiki siku leri a byeriweke timhaka ta nkoka hi Yehovha Xikwembu, Hosi ya vuako hinkwabyo. Xana hi yihi mhaka ya kona? Yehovha u vule leswaku a a tiyimisele ku lovisa “nyama hinkwayo.” Nowa a a fanele a aka ngalava leyikulu leswaku a tiponisa yena swin’we ni ndyangu wakwe ni swiharhi swa mixaka hinkwayo.—Genesa 6:9-21.

Xana Nowa u endle yini? Xana u tsakile loko a twa mhaka leyi kumbe u gungurile? Xana u yi hundzisele njhani mhaka leyi eka nsati wakwe ni vana vakwe? Bibele a yi vuli nchumu hi sweswo. Leswi yi hi byelaka swona hi leswi: “Nowa a endla hinkwaswo hilaha Xikwembu xi n’wi leriseke hakona. U endle tano.”—Genesa 6:22.

Yoleyo i yinhla ya nkoka hakunene, hikuva marito wolawo ma hlamusela swin’wana leswi endleke leswaku Nowa a kuma tintswalo ematihlweni ya Xikwembu; Nowa a a tiyimisele ku endla leswi Xikwembu xi n’wi kombeleke ku swi endla. (Genesa 6:8) Hi swihi swilo swin’wana leswi endleke leswaku Xikwembu xi komba Nowa tintswalo? Nhlamulo ya kona i ya nkoka hikuva hi fanele hi tekelela Nowa leswaku hi kota ku pona loko Xikwembu xi tlhela xi herisa vuhomboloki emisaveni. Kambe xo sungula a hi kambisiseni leswaku vutomi a byi ri njhani emahlweni ka Ndhambi ya le minkarhini ya Nowa.

Madimona Ma Xikela eMisaveni

Nowa u hanye eku sunguleni ka matimu ya vanhu. U velekiwe kwalomu ka gidi ra malembe endzhaku ka loko munhu wo sungula a vumbiwile. Hi nkarhi wolowo vanhu a va nga tshami emabakweni—va ri ni voya emirini wa vona hinkwawo, va ri swivumbiwa leswi nga tlharihangiki leswi famba-fambaka swi khome swigombo, hilaha vanhu vo tala va ehleketaka hakona. A ku ri ni switirho swa nsimbi ni koporo, naswona swi nga ha endleka leswaku Nowa u tirhise switirho sweswo loko a aka ngalava. Naswona a ku ri ni swichayachayana. Vanhu a va tekana, va va ni vana, va rima naswona a va ri ni swifuwo. A va xava ni ku xavisa swilo. Xisweswo, vutomi hi nkarhi wolowo a byi fana swinene ni bya namuntlha.—Genesa 4:20-22; Luka 17:26-28.

Kambe hi tindlela tin’wana swilo a swi hambane swinene ni leswi swi nga xiswona namuntlha. Ku hambana kun’wana loku a ku ri kona hileswaku vanhu va khale a va hanya nkarhi wo leha. A swi tolovelekile ku va munhu a hanya malembe yo tlula 800. Nowa u hanye malembe ya 950; Adamu u hanye malembe ya 930; kasi Metusela, kokwa wa Nowa, u hanye malembe ya 969. *—Genesa 5:5, 27; 9:29.

Ku hambana kun’wana ku hlamuseriwa eka Genesa 6:1, 2 leyi nge: “Loko nhlayo ya vanhu yi sungula ku andza ehenhla ka vuandlalo bya misava naswona va velekeriwe vana va vanhwanyana, kutani vana va Xikwembu xa ntiyiso va sungula ku vona leswaku vana va vanhwanyana va vanhu va sasekile; hiloko va ya teka vasati eka vona, ku nga hinkwavo lava va va hlawuleke.” “Vana [lava] va Xikwembu xa ntiyiso” a ku ri tintsumi leti humaka etilweni, leti tihundzuleke vanhu kutani ti tshama ni vanhu laha misaveni. A ti nga rhumiwanga hi Xikwembu leswaku ti ta laha misaveni; naswona a ti nga telanga ku ta pfuna vanhu. Ematshan’weni ya sweswo, “ti [fularhele] vutshamo bya tona lebyi faneleke” etilweni leswaku ti ta va ni vuxaka bya rimbewu ni vavasati vo saseka laha misaveni. Ti ve madimona.—Yudha 6.

Tintsumi toleto leti nga madimona leti xandzukeke, leti veke ni vuxaka bya rimbewu leri nga amukelekiki, leti nga ni matimba yo tlula ya munhu ni leti tlhariheke, ti ve ni nkucetelo wo biha eka vanhu. Swi nga ha endleka leswaku a ti lawula ni ku tshikilela vanhu. Sweswo a ti nga swi endli exihundleni, ku fana ni xigevenga lexi tlhariheke lexi nga laviki ku voniwa naswona xi endlaka vugevenga bya xona exihundleni. Kambe ti xandzukele lunghiselelo ra Xikwembu erivaleni hi ndlela leyi khomisaka tingana.

Vana lava va Xikwembu lava nga tintsumi, va ve ni vuxaka bya rimbewu ni vavasati kutani va veleka vana lava loko se va kurile va veke ni matimba lama nga tolovelekangiki. Va sungule ku vitaniwa hi vito ra Xiheveru leri nge “Manefilimi.” Hi byeriwa leswi: “Emasikwini wolawo a ku ri ni Manefilimi emisaveni, ni le ndzhaku ka sweswo, loko vana va Xikwembu xa ntiyiso va tivane ni vana va vanhu kutani va va tswalela vana, a ku ri khale va ri kona naswona va ri ni matimba, va ri vavanuna va ndhuma.” (Genesa 6:4) Manefilimi a ma fanele ma chaviwa swinene. Rito leri nge “Manefilimi” ri vula leswaku “lava endlaka van’wana va wa.” A va ri vadlayi lava swiendlo swa vona swa madzolonga swi nga ha endlekaka leswaku a swi vonaka eka tinhenha leti ku vulavuriwaka ha tona eka mintsheketo ya khale.

Ku Konya Ka Vanhu Lava Lulameke

Bibele yi hlamusela leswaku vanhu va le nkarhini wolowo a va hanya hi madzolonga lawa a ma tele emisaveni hinkwayo. Yi ri: “Vubihi bya munhu byi andzile emisaveni nileswaku mboyamelo hinkwawo wa miehleketo ya mbilu yakwe wu bihile nkarhi hinkwawo. . . . Misava yi tala madzolonga. . . . Nyama hinkwayo a yi onhe ndlela ya yona emisaveni.”—Genesa 6:5, 11, 12.

Yoleyo a ku ri misava leyi Nowa a a hanya eka yona. Ku hambana ni vanhu lava a va hanya enkarhini wakwe, “Nowa a a ri munhu wo lulama” loyi “a a famba ni Xikwembu xa ntiyiso.” (Genesa 6:9) A  swi olovi ku va munhu loyi a lulameke a hanya ni vanhu lava nga lulamangiki. Hakunene Nowa a swi n’wi twisa ku vava swilo leswi vanhu volavo a va swi vula ni ku swi endla! A swi kanakanisi leswaku u titwe hi ndlela leyi Lota, wanuna un’wana wo lulama la hanyeke endzhaku ka Ndhambi a titweke ha yona. Lota loyi a a tshama ni vanhu va le Sodoma lava a va ri ni mahanyelo yo biha, “a a karhateka swinene hi vanhu lava delelaka nawu, va tipeta eku tikhomeni ko biha,” naswona “a a xaniseka eka moya-xiviri wakwe wo lulama hikwalaho ka swiendlo swa vona swo kala nawu leswi a a swi vona ni ku swi twa siku ni siku loko a ha tshama na vona.” (2 Petro 2:7, 8) Kutani Nowa na yena u fanele a titwe hi ndlela leyi fanaka.

Xana u dyisiwa mbitsi hi swiendlakalo leswi tsemaka nhlana leswi u swi twaka emahungwini kumbe swilo leswi endliwaka hi vanhu lava u akelaneke na vona lava nga hanyiki hi milawu ya Xikwembu? Loko swi ri tano, u nga yi twisisa ndlela leyi Nowa a titweke ha yona. Ehleketa ndlela leyi swi n’wi tikeleke ha yona ku tiyiselela misava yoleyo yo homboloka ku ringana malembe ya 600, hikuva a a ri ni malembe wolawo loko Ndhambi yi fika. Hakunene a a swi navela hi mbilu hinkwayo leswaku vubihi byi herisiwa!—Genesa 7:6.

Nowa U Ve Ni Xivindzi Xo Tihambanisa Ni Vanhu Vo Biha

Nowa u “tikombise a pfumala xihoxo exikarhi ka lava a a hanya swin’we na vona.” (Genesa 6:9) Xiya leswaku Bibele yi vula leswaku a a pfumala xihoxo exikarhi, ku nga ri hi ku ya hi langutelo ra lava a a hanya swin’we na vona. Hi marito man’wana, a a pfumala xihoxo ematihlweni ya Xikwembu, kambe eka vanhu lava a va hanya emahlweni ka Ndhambi, Nowa a a hanya hi ndlela leyi nga tolovelekangiki. Hi nga tiyiseka leswaku a a nga fambisani ni mavonelo ya vo tala, naswona a nga hlanganyelanga eka vuhungasi lebyi nga xi tsakisiki Xikwembu ni swilo leswi a swi endliwa hi vanhu va le minkarhini yakwe. Ehleketa ndlela leyi vanhu va n’wi tekeke ha yona loko a sungula ku aka ngalava! Swi nga ha endleka leswaku va n’wi hlekile va tlhela va n’wi hlekula. A va swi tekelanga enhlokweni swilo leswi a a va byela swona.

Ku tlula kwalaho, Nowa a a hanya hi tidyondzo ta vukhongeri naswona a nga tshikanga ku ti byela van’wana. Bibele yi vula leswaku a a ri “muchumayeri wa leswo lulama.” (2 Petro 2:5) Swi le rivaleni leswaku Nowa a a swi tiva leswaku a a ta kanetiwa. Enoko kokwana-xinguwe wakwe a a ri wanuna wo lulama loyi a profeteke leswaku Xikwembu a xi ta avanyisa vanhu vo homboloka. Entiyisweni sweswo swi endle leswaku Enoko a xanisiwa, kambe Xikwembu a xi swi pfumelelanga leswaku vakaneti vakwe va n’wi dlaya. (Genesa 5:18, 21-24; Vaheveru 11:5; 12:1; Yudha 14, 15) Nowa a a fanele a va ni xivindzi ni ku tshemba leswaku Yehovha a nga n’wi sirhelela eka Sathana, madimona, Manefilimi ni le ka vanhu vo tala lava a va nga n’wi rhandzi kumbe lava a va n’wi kaneta.

Minkarhi hinkwayo vanhu lava tirhelaka Xikwembu va kanetiwa hi lava nga xi tirheliki. Hambi ku ri Yesu Kreste a a vengiwa, kutani ni lava n’wi landzelaka va vengiwa. (Matewu 10:22; Yohane 15:18) Nowa a a ri ni xivindzi xo tirhela Xikwembu hambileswi vanhu vo tala a va nga swi tsakeli ku xi tirhela. A a swi twisisa leswaku ku amukeriwa hi Xikwembu a swi ri swa nkoka swinene ku tlula ku amukeriwa hi vanhu lava lwisanaka na xona. Xisweswo Nowa a a tsakeriwa hi Xikwembu.

Nowa U Swi Lemukile

Hilaha hi hlayeke hakona, Nowa u chumayele vanhu van’wana hi xivindzi. Xana va angule njhani eka rungula leri a va byeleke rona? Bibele yi vula leswaku emahlweni ka Ndhambi vanhu a “va dya, va nwa, vavanuna va teka ni vavasati va hlomisiwa, ku fikela siku leri Nowa a ngheneke ha rona engalaveni; nileswi va nga lemukangiki nchumu ku fikela loko ndhambi yi fika yi va kukula hinkwavo.” Va tsandzeke ku yingisa xilemukiso.—Matewu 24:38, 39.

Yesu u vule leswaku ku ta humelela nchumu lowu fanaka emasikwini ya hina. Ku tlula malembe ya dzana, Timbhoni ta Yehovha ti lemukisa vanhu leswaku Yehovha u ta teka magoza lamakulu leswaku a hetisisa xitshembiso xakwe xo simeka misava leyintshwa yo lulama. Hambileswi vanhu va timiliyoni va anguleke hi ndlela leyi tsakisaka, kambe vanhu va magidi ya timiliyoni a va lemuki nchumu. “Hi ku navela ka vona,” va honisa mhaka ya leswaku Ndhambi a yi ri ya xiviri ni nhlamuselo ya yona.—2 Petro 3:5, 13.

Hambiswiritano, Nowa u swi lemukile. U swi pfumerile leswi Yehovha Xikwembu a n’wi byeleke swona. Ku yingisa kakwe ku endle leswaku a ponisiwa. Muapostola Pawulo u tsarile: “Hi ripfumelo Nowa, loko a nyikiwe xilemukiso xa Xikwembu xa  swilo leswi nga si voniwaka, u kombise nchavo lowu nga ni vukwembu ivi a aka ngalava leswaku ku ponisiwa ndyangu wakwe.”—Vaheveru 11:7.

Xikombiso Lexi Hi Faneleke Hi Xi Tekelela

Ngalava leyi Nowa a yi akeke a yi ri yikulu swinene—yi lehe ku tlula rivala ra bolo ya milenge naswona yi tlakuke ku ringana ni muako wa swithezi swinharhu. A yi lehe timitara ta 30, yi tlula xikepe lexi vuriwaka Wyoming, lexi ku vuriwaka leswaku a xi lehe ku tluka swikepe hinkwaswo leswi tshameke swi akiwa hi mapulanga. I ntiyiso leswaku ngalava a yi nga ri xikepe; leswi a swi laveka a ku ri leswaku yi papamala ematini. Hambiswiritano, a ku laveka vutshila lebyikulu leswaku yi akiwa. Naswona a yi fanele yi funengetiwa endzeni ni le handle hi xikontiri. Swi nga ha endleka leswaku ku hele malembe yo tlula 50 yi ri karhi yi akiwa.—Genesa 6:14-16.

A swi helelanga kwalaho. Nowa a a fanele a hlengeleta swakudya leswi a swi ta dyiwa hi ndyangu wakwe ni swiharhi ku ringana lembe hinkwaro. Loko Ndhambi yi nga si fika, swiharhi a swi fanele swi hlengeletiwa kutani swi nghenisiwa engalaveni. “Nowa a endla hinkwaswo hilaha Yehovha a n’wi leriseke hakona.” Nowa u fanele a tsake ngopfu loko swilo hinkwaswo swi lunghekile kutani Yehovha a pfala nyangwa wa ngalava!—Genesa 6:19-21; 7:5, 16.

Hiloko Ndhambi yi sungula. Mpfula yi ne masiku ya 40 ni vusiku bya 40. Hinkwaswo a swi fanele swi tshama endzeni ka ngalava ku ringana lembe hinkwaro kukondza mati ma vohla. (Genesa 7:11, 12; 8:13-16) Vanhu hinkwavo vo homboloka va file. I Nowa ntsena ni ndyangu wakwe lava poneke va nghena emisaveni leyi basisiweke.

Bibele yi vula leswaku Ndhambi ya le masikwini ya Nowa leyi neke emisaveni hinkwayo i “xikombiso xa swilo leswi taka.” Hi ndlela yihi? Ha hlaya: “Matilo ni misava leyi nga kona sweswi swi hlayiseriwe ndzilo naswona swa ha vekiwile ku fikela siku ra vuavanyisi ni ra ndzoviso wa vanhu lava va nga xi xiximiki Xikwembu.” Hambiswiritano, ku fana ni le masikwini ya Nowa ku ta va ni lava nga ta pona. U nga tiyiseka leswaku “Yehovha wa yi tiva ndlela yo va kutsula endzingweni vanhu lava nga ni ku tinyiketela loku nga ni vukwembu.”—2 Petro 2:5, 6, 9; 3:7.

Nowa a a ri wanuna la tinyiketeleke eka Xikwembu, wanuna wo lulama exikarhi ka xitukulwana xo homboloka. U yingise Xikwembu hi ku helela. A a ri ni xivindzi xo endla swilo leswi lulameke hambileswi a a swi tiva leswaku sweswo a swi ta endla leswaku a deleriwa ni ku vengiwa hi lava a va nga swi lavi ku tirhela Xikwembu. Loko hi tekelela Nowa hi tindlela leti, na hina hi nga amukeriwa hi Xikwembu naswona hi nga tiyiseka leswaku xi ta hi ponisa hi nghena emisaveni leyintshwa leyi nga ta fika ku nga ri khale.—Pisalema 37:9, 10.

[Nhlamuselo ya le hansi]

 [Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 5]

Swiendlo swa madzolonga swa Manefilimi swi nga ha endleka leswaku a swi vonaka eka tinhenha leti ku vulavuriwaka ha tona eka mintsheketo ya khale

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Loko hi tekelela ripfumelo ra Nowa, hi nga amukeriwa hi Xikwembu

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 5]

Alinari/Art Resource, NY