Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

Tinhla-nkulu Leti Humaka Eka Mapapila Lama Yaka Eka Tito, Filemoni Ni Le Ka Vaheveru

Tinhla-nkulu Leti Humaka Eka Mapapila Lama Yaka Eka Tito, Filemoni Ni Le Ka Vaheveru

Rito Ra Yehovha Ra Hanya

Tinhla-nkulu Leti Humaka Eka Mapapila Lama Yaka Eka Tito, Filemoni Ni Le Ka Vaheveru

ENDZHAKU ka loko muapostola Pawulo a ntshunxiwile ro sungula ekhotsweni eRhoma hi 61 C.E., u endzele xihlala xa Kreta. Loko a xiye leswaku mavandlha ya kwalaho a ma fanele ma tiyisa vuxaka bya wona na Yehovha u kombele Tito leswaku a sala leswaku a ta ma tiyisa. Endzhakunyana, kumbexana loko a ri eMakedoniya Pawulo u tsalele Tito papila ra ku n’wi letela eka mintirho ya yena ni ku kombisa leswaku yena u nyike Tito vulawuri bya ku endla ntirho lowu.

Emahlweninyana ko va a ntshunxiwa ekhotsweni hi 61 C.E., Pawulo u tsalele Filemoni papila, ku nga makwerhu la nga Mukreste loyi a a tshama eKolosa. A a n’wi kombela tanihi munghana.

Kwalomu ka 61 C.E., Pawulo u tlhele a tsalela vapfumeri va Vaheveru lava nga eYudiya papila, leri a ri kombisa ku tlakuka ka Vukreste eka fambiselo ra Xiyuda. Mapapila lawa hi manharhu ka wona ma ni ndzayo leyi nga ya nkoka eka hina.—Hev. 4:12.

TSHAMA U HANYILE ERIPFUMELWENI

(Tito 1:1–3:15)

Endzhaku ka loko a lerise leswaku ku ‘vekiwa vakulukumba emutini wun’wana ni wun’wana’ Pawulo u tsundzuxe Tito leswaku a “hambeta a va tshinya hi rilondzo [lava nga lawulekiki] leswaku va hanya eripfumelweni.” U tsundzuxe hinkwavo emavandlheni ya Kreta leswaku ‘va hambana ni ku nga xiximi Xikwembu ni ku hanya hi mianakanyo yo hluteka.’—Tito 1:5, 10-13; 2:12.

Pawulo u tlhele a nyikela ndzayo yin’wana leswaku a pfuna vamakwerhu va le Kreta leswaku va tshama va ri ni vuxaka lebyinene na Yehovha. U lerise Tito leswaku a “papalata swivutiso swa vuphukuphuku . . . ni ku lwisana ni Nawu.”—Tito 3:9.

Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:

1:15—“Swilo hinkwaswo” swi nga va leswi “[baseke] eka vanhu lava baseke” kambe swi va leswi nga basangiki “eka vanhu lava nyameke ni vo pfumala ripfumelo” hi ndlela yihi? Leswaku hi kuma nhlamulo hi fanele hi twisisa leswi Pawulo a a vula swona loko a ku “swilo hinkwaswo.” A a nga vulavuli hi swilo leswi swi soriwaka hi ku kongoma eRitweni ra Xikwembu leri tsariweke, kambe a a vulavula hi swilo leswi mupfumeri a nga tiendlelaka xiboho eka swona hi ku ya hi ripfalo ra yena. Eka munhu loyi a anakanyaka swilo hi ku pfumelelana ni milawu ya Xikwembu, swilo sweswo swi basile. Kambe eka munhu loyi mianakanyo yakwe yi soholotiweke ni loyi ripfalo rakwe ri nyameke, swilo sweswo a swi basanga. *

3:5—Vakreste lava totiweke va ‘ponisiwa hi ku hlantswiwa’ ni ku ‘endliwa lavantshwa hi moya lowo kwetsima’ hi ndlela yihi? Va ‘ponisiwa hi ku hlantswiwa’ hikuva Xikwembu xi va hlantswile kumbe xi va basisile hi ngati ya Yesu ya gandzelo ra nkutsulo. Va ‘endliwe lavantshwa hi moya lowo kwetsima’ hikuva va hundzuke “xivumbiwa lexintshwa” tanihi vana va Xikwembu lava tswariweke hi moya.—2 Kor. 5:17.

Leswi Hi Swi Dyondzaka:

1:10-13; 2:15. Valanguteri lava nga Vakreste va fanele va kombisa xivindzi loko va ololoxa leswi hoxeke evandlheni.

2:3-5. Ku fana ni le ka lembe-xidzana ro sungula, vamakwerhu va xisati lava wupfeke lava nga Vakreste va fanele va va ni “mahanyelo ya xichavo, va nga vi lava lumbetaka hambi ku ri ku va mahlonga ya vhinyo yo tala, va va vadyondzisi va leswi nga swinene.” Loko va endla tano va ta swi kota ku letela “vaxisati lavatsongo” va le vandlheni exihundleni.

3:8, 14. Ku veka ‘mianakanyo ya hina eku hlayiseni ka mintirho leyinene’ i ‘swinene naswona swa pfuna’ hikuva swi hi pfuna leswaku hi veka mihandzu entirhweni wa Xikwembu naswona swi hi endla hi hambana ni misava yo homboloka.

KHONGOTELA “EXISEKELWENI XA RIRHANDZU”

(Film. 1-25)

Filemoni u bumabumeriwile hikwalaho ko veka xikombiso lexinene eku kombiseni ka ‘rirhandzu ni ripfumelo.’ Leswi a a phyuphyisa Vakreste-kulobye swi tisele Pawulo “ntsako lowukulu ni nchavelelo.”—Film. 4, 5, 7.

Pawulo u tamele mhaka yo tikanyana ya Onesima hi ku nga lerisi kambe a khongotela “exisekelweni xa rirhandzu,” xisweswo a vekela valanguteri hinkwavo xikombiso. U byele Filemoni a ku: “Ndza ku tsalela, hi ku tshemba ku yingisa ka wena, ndza swi tiva leswaku u ta endla ku tlula ni leswi ndzi swi vulaka.”—Film. 8, 9, 21.

Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:

10, 11, 18—Xana Onesima loyi eku sunguleni “a a nga ri mpfuno” u ve ni “mpfuno” hi ndlela yihi? Onesima a ri hlonga leri a ri nga lavi ku tirha leri balekeke endyangwini wa Filemoni eKolosa ri ya eRhoma. Swi nga ha endleka Onesima a a tlhele a yiva mali ya n’wini wakwe leswaku a hakelela riendzo leri ra 1 400 wa tikhilomitara. Hakunene, a a nga pfuni nchumu eka Filemoni. Kambe, loko Onesima a fika eRhoma Pawulo u n’wi pfunile leswaku a va Mukreste. Sweswi khale ka hlonga leri a ri “nga ri mpfuno” se a a ri ri Mukreste loyi a nga “mpfuno.”

15, 16—Ha yini Pawulo a nga kombelanga Filemoni leswaku a ntshunxa Onesima? Pawulo a a lava ku namarhela swinene ntirho wa yena wa ku ‘chumayela hi mfumo wa Xikwembu ni ku dyondzisa swilo leswi khumbaka Hosi Yesu Kreste.’ Hikwalaho, u hlawule ku ka a nga ngheneleli eka timhaka ta ntshamisano, to tanihi leti khumbaka vuhlonga.—Mint. 28:31.

Leswi Hi Swi Dyondzaka:

2. Filemoni u pfule kaya ra yena leswaku ku khomeriwa minhlangano ya Vukreste eka rona. I lunghelo leswaku nhlangano wa nsimu wu khomeriwa ekaya ra hina.—Rhom. 16:5; Kol. 4:15.

4-7. Hi fanele ku va vo rhanga ku bumabumela vapfumeri-kulorhi lava nga xikombiso lexinene eripfumelweni ni le rirhandzwini.

15, 16. A hi fanelanga hi pfumelela swiendlakalo leswi nga tsakisiki evuton’wini swi hi vangela ku vilela ku tlula mpimo. Vuyelo byi nga va lebyi pfunaka ku fana ni le mhakeni ya Onesima.

21. Pawulo a a langutele leswaku Filemoni a rivalela Onesima. Na hina hi languteriwe ku rivalela makwerhu loyi a nga ha vaka a hi hlundzukisile.—Mat. 6:14.

CHIVIRIKANI EKU WUPFENI

(Hev. 1:1–13:25)

Ku kombisa leswaku ku pfumela eka gandzelo ra Yesu i swa nkoka ku tlula mintirho ya Nawu, Pawulo u kandziyise vukulukumba bya Musunguri wa Vukreste, vuprista bya yena, gandzelo ra yena ni ntwanano lowuntshwa. (Hev. 3:1-3; 7:1-3, 22; 8:6; 9:11-14, 25, 26) Vutivi lebyi byi fanele byi pfune Vakreste va Vaheveru leswaku va kota ku langutana ni ku xanisiwa hi Vayuda. Pawulo u khutaze vapfumeri-kulobye va Vaheveru leswaku va ‘chivirikela eku wupfeni.’—Hev. 6:1.

Xana ripfumelo i ra nkoka ku fikela kwihi eka Mukreste? Pawulo u tsarile a ku: “Handle ka ripfumelo a swi koteki ku xi tsakisa kahle [Xikwembu].” U khutaze Vaheveru a ku: “A hi tsutsumeni hi ku tiyisela eka mphikizano lowu vekiweke emahlweni ka hina,” hi endla tano hi ripfumelo.—Hev. 11:6; 12:1.

Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:

2:14, 15—Xana leswi Sathana ‘a nga ni tindlela to vanga rifu’ swi vula leswaku a nga vanga rifu ra un’wana ni un’wana? Doo! Hambiswiritano, ku sukela loko Sathana a vange vubihi aEdeni, mavunwa ya yena ma vange rifu hikuva Adamu u dyohile kutani a hundzisela xidyoho ni rifu evanhwini. (Rhom. 5:12) Ku tlula kwalaho, vayimeri va Sathana va laha misaveni va xanise malandza ya Xikwembu ma kala ma fa, hilaha va endleke hakona eka Yesu. Kambe leswi a swi vuli swona leswaku Sathana u na matimba ya ku dlaya mani na mani loyi a lavaka ku n’wi dlaya. Loko a swi ri tano, a a ta va a herise vagandzeri va Yehovha khale swinene. Yehovha u sirhelela vanhu va yena tanihi ntlawa naswona a nga n’wi pfumeleli Sathana leswaku a va herisa. Hambiloko Xikwembu xi pfumela leswaku van’wana va hina va fa loko va hlaseriwa hi Sathana, hi nga tiyiseka leswaku Xikwembu xi ta herisa ku karhateka hinkwako loku tisiwaka ehenhla ka hina.

4:9-11—Hi “nghena [njhani] eku wiseni [ka Xikwembu]”? Eku heleni ka masiku ya tsevu ya ku tumbuluxiwa ka swilo, Xikwembu xi wisile eka ntirho wa xona wo tumbuluxa, xi tiyiseka leswaku xikongomelo xa xona malunghana ni misava ni vanhu xi ta hetiseka. (Gen. 1:28; 2:2, 3) Hi “nghena eku wiseni koloko” hi ku tshika ku tiyimelela ni hi ku amukela lunghiselelo ra Xikwembu leswaku hi ponisiwa. Loko hi kombisa ripfumelo eka Yehovha naswona hi yingisa N’wana wa yena ematshan’weni yo lwela ku titsakisa, hi kuma ku phyuphyisiwa ni mikateko leyinene siku ni siku.—Mat. 11:28-30.

9:16I mani “munhu wa nyama la endleke ntwanano” wa ntwanano lowuntshwa? Yehovha i Muendli wa ntwanano lowuntshwa, kasi Yesu i “munhu wa nyama la endleke ntwanano.” Yesu i Muhlanganisi wa ntwanano wolowo, naswona hi rifu rakwe u nyikele gandzelo leri a ri laveka leswaku a wu endla wu tirha.—Luka 22:20; Hev. 9:15.

11:10, 13-16—I yini “muti” lowu Abrahama a wu rindzerile? A ku nga ri muti wa xiviri kambe a wu ri wo fanekisela. Abrahama a a rindzele “Yerusalema wa le tilweni,” lowu vumbiwaka hi Kreste Yesu swin’we ni vafumi-kulobye va 144 000. Vafumi lava va tlhela va vuriwa “muti wo kwetsima, Yerusalema Lowuntshwa,” eku vangameni ka vona ka le tilweni. (Hev. 12:22; Nhlav. 14:1; 21:2) Abrahama a a langutele ku hanya ehansi ka Mfumo wa Xikwembu.

12:2—A ku ri yini “ntsako lowu a wu vekiwe emahlweni ka [Yesu ]” lowu endleke leswaku ‘a tiyisela mhandzi ya nxaniso’? A ku ri ntsako wa ku vona leswi vutirheli bya yena a byi ta swi hetisisa—leswi katsaka ku kwetsimisiwa ka vito ra Yehovha, ku lweriwa ka vuhosi bya Xikwembu ni ku kutsuriwa ka vanhu eka rifu. Yesu nakambe a a langutele hakelo ya ku fuma tanihi Hosi ni ku va Muprista Lonkulu leswaku vanhu va vuyeriwa.

13:20—Ha yini ntwanano lowuntshwa wu vuriwa “lowu nga heriki”? Hikwalaho ka swivangelo swinharhu: (1) A wu nge siviwi, (2) leswi wu swi hetisisaka a swi heli, naswona (3) “tinyimpfu tin’wana” ti ta hambeta ti vuyeriwa eka lunghiselelo ra ntwanano lowuntshwa endzhaku ka Armagedoni.—Yoh. 10:16.

Leswi Hi Swi Dyondzaka:

5:14. Hi fanele hi hisekela ku dyondza Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele, hi tlhela hi tirhisa leswi hi swi dyondzeke eka rona. A ku na ndlela yin’wana yo ‘letela matimba ya hina ya ku twisisa leswaku hi hambanisa leswi lulameke ni leswi hoxeke.’—1 Kor. 2:10.

6:17-19. Ku endla ntshembo wa hina wu va lowu tiyeke exitshembisweni xa Xikwembu ni le ka xihlambanyo xa xona swi ta hi pfuna leswaku hi nga hambuki endleleni ya ntiyiso.

12:3, 4Ematshan’weni ya ku va hi ‘karhala hi wa mapa eka mimoya-xiviri ya hina’ hikwalaho ka miringo yitsongo kumbe nkaneto leswi hi nga ha hlangavetanaka na swona, hi fanele hi kula eku wupfeni naswona hi antswisa vuswikoti bya hina bya ku tiyisela miringo. Hi fanele hi tiyimisela ku tserhama “ngati yi kala yi huma,” hi leswaku ku fikela eku feni.—Hev. 10:36-39.

12:13-15. Hi nga pfumeleli “rimitsu ra vuxungu,” kumbe munhu wihi na wihi evandlheni loyi a solaka ndlela leyi swilo swi endliwaka ha yona, a hi sivela ku ‘endlela milenge ya hina magondzo yo lulama.’

12:26-28. “Swilo leswi endliweke” hi mavoko ku nga ri ya Xikwembu—mafambiselo hinkwawo ya sweswi ya swilo hambi ku ri “tilo” ro homboloka—swi ta ninginisiwa swi nga ha vi kona. “Swilo leswi nga ninginisiwangiki,” ku nga Mfumo ni vaseketeri va wona va ta sala. I swa nkoka leswaku hi va vahuweleri va Mfumo lava hisekaka naswona hi hanya hi misinya ya milawu ya wona.

13:7, 17. Ku hlayisa xitsundzuxo lexi xa ku yingisa ni ku titsongahata eka valanguteri emavandlheni swi ta hi pfuna ku va ni moya wo tirhisana.

[Nhlamuselo ya le hansi]