Rito Ra Yehovha Ra Hanya

Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Ezekiyele—II

A KU ri December 609 B.C.E. Hosi ya Babilona a yi sungule ku rhendzela muti wa Yerusalema ro hetelela. Ku fikela nkarhi wolowo, loko Ezekiyele a vulavula ni mahlonga ya le Babilona a a ma byela mhaka yin’we ntsena: ku nga ku wa ni ku lovisiwa ka muti lowu rhandzekaka wa Yerusalema. Kambe, vuprofeta bya Ezekiyele byi cince nhloko-mhaka yi va ku avanyisiwa ka matiko ya vuhedeni lama tsakelaka ku vona vanhu va Xikwembu va weriwa hi khombo. Loko muti wa Yerusalema wu lovisiwa endzhaku ka tin’hweti ta 18, rungula ra Ezekiyele ri tlhele ri cinca nhloko-mhaka ri va: ku pfuxetiwa loku tsakisaka ka vugandzeri bya ntiyiso.

Ezekiyele 25:1–48:35 yi tamele vuprofeta lebyi vulavulaka hi matiko lama akelaneke na Israyele ni ku ponisiwa ka vanhu va Xikwembu. * Rungula ra vuprofeta lebyi ri tlhandlamana kahle kambe a ri katsi leri kumekaka eka Ezekiyele 29:17-20. Nilokoswiritano, tindzimana leti ta mune a ti fambisani ni vuprofeta lebyi kambe ti vulavula hi vuprofeta bya ku hlaseriwa ka tiko ra Egipta. Tanihi leswi buku ya Ezekiyele yi nga xiphemu xa Matsalwa lama huhuteriweke, yi ni rungula leri ‘hanyaka ni leri nga ni matimba.’—Vaheveru 4:12.

‘TIKO RERO RI TA FANA NI NTANGA WA EDENI’

(Ezekiyele 25:1–39:29)

Loko Yehovha a vona ndlela leyi miti ya Amoni, Mowabu, Edomu, Filisita, Tiri na Sidoni a yi ta angula ha yona loko ku lovisiwa muti wa Yerusalema, u byele Ezekiyele leswaku a profeta hi ta khombo leri yi nga ta langutana na rona. Tiko ra Egipta a ri ta phangiwa. “Faro hosi ya Egipta ni ntshungu wakwe” va fanisiwe ni murhi wa mukedari lowu a wu ta tsemiwa hi “banga ra hosi ya Babilona.”—Ezekiyele 31:2, 3, 12; 32:11, 12.

Endzhaku ka loko ku hundze tin’hweti ta kwalomu ka tsevu ku sukela loko muti wa Yerusalema wu lovisiwile hi 607 B.C.E., ku fike munhu la balekeke emutini wolowo kutani a fika a byela Ezekiyele a ku: “Muti wu hlaseriwile!” Muprofeta se a a ta swi ‘kota ku vulavula’ ni lava nga le vukhumbini. (Ezekiyele 33:21, 22) A a fanele a ya va byela vuprofeta bya ku pfuxetiwa ka muti. Yehovha a a ‘ta va vekela murisi un’we, nandza wakwe Davhida.’ (Ezekiyele 34:23) Muti wa Edomu a wu ta pfumala vaaki, kambe tiko leri akelaneke na wona ra Yuda a ri ta “fana ni ntanga wa Edeni.” (Ezekiyele 36:35) Yehovha u tshembise vanhu vakwe lava tlheleleke etikweni ra rikwavo leswaku u ta va ponisa eka nhlaselo wa “Gogo.”—Ezekiyele 38:2.

Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:

29:8-12—Hi rini laha muti wa Egipta wu tshameke wu ri marhumbi ku ringana malembe ya 40? Endzhaku ka loko muti wa Yerusalema wu lovisiwile hi lembe ra 607 B.C.E., masalela ya Vayuda ma balekele etikweni ra le Egipta ku nga khathariseki xilemukiso lexi muprofeta Yeremiya a va nyikeke xona. (Yeremiya 24:1, 8-10; 42:7-22) Ku balekela ka wona aEgipta a ku ma pfunanga hikuva Nebukadnetsara u tile kutani a hlula tiko rero. Swi nga endleka leswaku muti wa Egipta wu ve rhumbi ku ringana malembe ya 40 endzhaku ka ku hluriwa koloko. Hambileswi matimu ma nga vuliki nchumu hi ku hluriwa loku, a hi kanakani leswaku leswi swi endlekile hikuva Yehovha i Muhetisisi wa vuprofeta.—Esaya 55:11.

29:18—Xana “nhloko yin’wana ni yin’wana yi tsemetiwe mpandla” hi ndlela yihi naswona “katla rin’wana ni rin’wana ri tshwumukile” hi ndlela yihi? Ntirho wo rhendzela tiko ra Tiri leri nga exikarhi ka matiko man’wana a wu tika swinene lerova tinhloko ta masocha ya Nebukadnetsara ti ve ni mpandla hikwalaho ka leswi a ti khuhliwa hi swihuku naswona makatla ya wona a ma  tshwumukile hikwalaho ko pakatsa nhundzu yo aka swihondzo ni marhangu.—Ezekiyele 26:7-12.

Leswi Hi Swi Dyondzaka:

29:19, 20. Leswi vaaki va muti wa Tiri va tekeke rifuwo ra vona ro tala loko va balekela emutini wa vona lowu nga exihlaleni, Hosi Nebukadnetsara a nga kumanga rifuwo ro tala eTiri. Hambileswi Nebukadnetsara a a ri mufumi la tikukumuxaka, Yehovha u n’wi hakerile eka ntirho lowu a wu endleke hi ku n’wi nyika tiko ra Egipta tanihi “hakelo ya vandla rakwe ra nyimpi.” Na hina hi fanele hi tekelela Xikwembu xa ntiyiso hi ku hakela swibalo hikwalaho ka ntirho lowu mimfumo yi hi endlelaka wona! Mahanyelo ya vafumi kumbe ndlela leyi va swi tirhisaka ha yona swibalo leswi hi swi hakelaka a swi fanelanga swi hi tshikisa ku hakela swibalo.—Varhoma 13:4-7.

33:7-9. Ntlawa wa murindzi wa manguva lawa—ku nga masalela lama totiweke—ni vanghana va vona a va fanelanga va tshika ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo ni ku lemukisa vanhu hi ku ta ka “nhlomulo lowukulu.”—Matewu 24:21.

33:10-20. Hi ta pona ntsena loko hi tshika tindlela to biha kutani hi endla leswi Xikwembu xi swi lavaka. Ina, ndlela ya Yehovha yi ‘lulamisiwe kahle.’

36:20, 21. Vaisrayele va thyakise vito ra Xikwembu exikarhi ka matiko, hi ku nga hanyi hi ku pfumelelana ni vito leri a va tiviwa hi rona, leri nge “vanhu va Yehovha.” A hi fanelanga hi gandzela Yehovha hi nomu ntsena.

36:25, 37, 38. Paradeyisi ya moya leyi hi nga eka yona namuntlha yi tele hi “ntlhambi wa vanhu vo kwetsima.” Hikokwalaho, hi fanele hi lwela leswaku yi tshama yi basile.

38:1-23. Swi tiyisa nhlana ku tiva leswaku Yehovha u ta va ponisa vanhu va yena eka nhlaselo wa Gogo loyi a humaka etikweni ra Magogo! Gogo i vito leri nyikiweke “mufumi wa misava leyi,” Sathana Diyavulosi, endzhaku ka loko a hlongoriwile etilweni. Tiko ra Magogo ri yimela misava leyi, ku nga ndhawu leyi Sathana ni madimona ya yena va hikeriweke eka yona.—Yohane 12:31; Nhlavutelo 12:7-12.

“VEKA MBILU YA WENA EKA HINKWASWO LESWI NDZI KU KOMBISAKA SWONA”

(Ezekiyele 40:1–48:35)

Se a ku ri lembe ra vu-14 endzhaku ka loko muti wa Yerusalema wu lovisiwile. (Ezekiyele 40:1) Mahlonga a ma ha saleriwe hi malembe ya 56. (Yeremiya 29:10) Ezekiyele se a a ri ekusuhi swinene ni ku va ni malembe ya 50 hi vukhale. Exivonweni u yisiwe etikweni ra Israyele. Kutani a byeriwa leswi: “N’wana wa munhu, languta hi mahlo ya wena, u twa hi tindleve ta wena, u veka mbilu ya wena eka hinkwaswo leswi ndzi ku kombisaka swona.” (Ezekiyele 40:2-4) Swi fanele swi n’wi tsakisile Ezekiyele ku vona tempele leyintshwa exivonweni!

Tempele leyo kwetsima leyi Ezekiyele a yi voneke a yi ri ni minyangwa ya tsevu, makamara yo dyela eka wona ya 30, Ndhawu yo Kwetsima ni Ndhawu yo Kwetsima Ngopfu, alitari leyi endliweke hi ntsandza ni alitari yo hisela magandzelo eka yona. A ku ri ni xinambyana xa mati lexi ‘humaka ehansi’ ka tempele kutani xi hundzuka maboboma ya mati. (Ezekiyele 47:1) Nakambe Ezekiyele exivonweni u vone nyimba ha yin’we yi  kuma ndzhaka etikweni—ndzhaka yin’wana ni yin’wana yi suka evuxeni yi ya evupela-dyambu naswona a ku ri ni ntsindza exikarhi ka ndzhaka ya nyimba ya Yuda ni ya Benjamini. “Vukwetsimelo bya Yehovha” ni ‘muti’ lowu vitaniwaka Yehovha-Xamaha a swi kumeka eka ntsindza wolowo.—Ezekiyele 48:9, 10, 15, 35, nhlamuselo ya le hansi ya NW.

Tinhlamulo Ta Swivutiso Swa Matsalwa:

40:3–47:12—Tempele leyi Ezekiyele a yi voneke exivonweni yi yimela yini? Tempele leyikulu leyi Ezekiyele a yi voneke exivonweni kahle-kahle a yi si tshama yi akiwa. Yi yimela tempele ya moya ya Xikwembu—leyi ku nga lunghiselelo ra xona ra vugandzeri byo tenga lebyi nga kona namuntlha. (Ezekiyele 40:2; Mikiya 4:1; Vaheveru 8:2; 9:23, 24) Xivono xa tempele xi hetiseka “emasikwini yo hetelela” loko vaprista va ri karhi va tengisiwa. (2 Timotiya 3:1; Ezekiyele 44:10-16; Malakiya 3:1-3) Hambiswiritano, xi ta hetiseka hilaha ku heleleke hi nkarhi wa Paradeyisi. Tempele leyi voniweke exivonweni yi nyike mahlonga ya Vayuda xitiyisekiso xa leswaku vugandzeri byo tenga byi ta tlhela byi ya emahlweni naswona ndyangu wun’wana ni wun’wana wa Vayuda wu ta kuma ndzhaka etikweni.

40:3–43:17—Xana ku pimiwa ka tempele ku kombisa yini? Ku pimiwa ka tempele i xikombiso xa leswaku xikongomelo xa Yehovha malunghana ni vugandzeri byo tenga xi ta hetiseka hakunene.

43:2-4, 7, 9—“Mintsumbu ya tihosi ta yona” leyi a yi fanele yi humesiwa etempeleni a ku ri yini? Swi tikomba onge mintsumbu leyi ku vulavuriwaka hi yona a yi yimela swifaniso swa hava. Vafumi va muti wa Yerusalema swin’we ni vanhu va wona a va tate tempele ya Xikwembu hi swikwembu swa hava—entiyisweni a va swi endle tihosi ta vona.

43:13-20—Xana alitari leyi Ezekiyele a yi voneke exivonweni yi fanekisela yini? Alitari yo fanekisela yi yimela ku rhandza ka Xikwembu loku fambisanaka ni gandzelo ra nkutsulo ra Yesu Kreste. Hikwalaho ka gandzelo leri, vatotiwa swin’we ni “ntshungu lowukulu” va vuriwa lava lulameke hikwalaho ka leswi va baseke va tlhela va tenga ematihlweni ya Xikwembu. (Nhlavutelo 7:9-14; Varhoma 5:1, 2) Kumbexana hi yona mhaka leyi “lwandle leri endliweke hi ku n’okisiwa” leri a ri ri etempeleni ya Solomoni—ku nga xibya lexikulu xa mati lexi a a hlayisa mati lawa a ma tirhisiwa hi vaprista ku hlamba ha wona—ri nga ri kona etempeleni leyi Ezekiyele a yi voneke exivonweni.—1 Tihosi 7:23-26.

44:10-16—I vamani lava yimeriwaka hi ntlawa wa vaprista? Ntlawa wa vaprista wu fanekisela Vakreste lava totiweke lava hanyaka namuntlha. Ku tengisiwa ka vona ku endleke hi 1918 loko Yehovha a ‘tengisa ni ku basisa’ tempele ya yena ya moya. (Malakiya 3:1-5) Lava a va basile kumbe lava a va hundzukile va ye emahlweni ni ntirho wa vona. Endzhaku ka sweswo, a va fanele va tirha hi matimba leswaku va tshama va “nga ri na xivati xa misava,” xisweswo va va swikombiso eka “ntshungu lowukulu” lowu yimeriwaka hi rixaka leri nga riki ra vaprista.—Yakobo 1:27; Nhlavutelo 7:9, 10.

45:1; 47:13–48:29—Xana “tiko” ni ku aviwa ka rona swi yimela yini? Tiko ri yimela xivandla xa ntirho xa vanhu va Xikwembu. Kun’wana ni kun’wana laha mugandzeri wa Yehovha a tikumaka a ri kona, u le tikweni leri pfuxetiweke loko ntsena a seketela vugandzeri bya ntiyiso. Ku aviwa ka tiko ku ta hetiseka ro hetelela emisaveni leyintshwa loko munhu un’wana ni un’wana a kuma ndhawu tanihi ndzhaka ya yena.—Esaya 65:17, 21.

 45:7, 16—Xana minyikelo leyi vanhu va yi yisaka eka vaprista ni tindhuna yi yimela yini? Etempeleni ya moya, minyikelo leyi yi yimela ku seketeriwa ka swilo swa moya—hi ku pfuneta ni ku va ni moya wo tirhisana.

47:1-5—Xana mati lawa Ezekiyele a ma voneke enambyeni exivonweni xa yena ma fanekisela yini? Mati wolawo ma fanekisela nyiko ya Yehovha ya vutomi hi tlhelo ra moya, ku katsa ni gandzelo ra nkutsulo ra Kreste Yesu ni ku va ni vutivi bya Xikwembu lebyi kumiwaka eBibeleni. (Yeremiya 2:13; Yohane 4:7-26; Vaefesa 5:25-27) Nambu lowu wu ya wu enta leswaku wu kota ku amukela vanhu lavantshwa lava amukelaka vugandzeri bya ntiyiso. (Esaya 60:22) Nambu lowu wu ta tala swinene hi mati ya vutomi hi nkarhi wa Gidi ra Malembe naswona mati ya wona ma ta katsa matwisiselo lama dzikeke lama kumiwaka eka “tibuku-nsongwa” leti nga ta pfuriwa hi nkarhi wolowo.—Nhlavutelo 20:12; 22:1, 2.

47:12—Xana mirhi leyi tswalaka mihandzu yi yimela yini? Mirhi leyi yo fanekisela yi yimela lunghiselelo ra Xikwembu ra moya leri nga ta endla vanhu va va lava hetisekeke.

48:15-19, 30-35, nhlamuselo ya le hansi ya NW—Xana muti lowu Ezekiyele a wu voneke exivonweni wu yimela yini? Muti lowu vuriwaka “Yehovha-Xamaha” wu le kusuhi ni muti lowu “nyameke” leswi kombisaka leswaku wu yimela swin’wana leswi nga la misaveni. Muti lowu wu tikomba wu yimela vulawuri bya laha misaveni lebyi nga ta vuyerisa vanhu hinkwavo lava lulameke lava nga ta va va vumba “misava leyintshwa.” (2 Petro 3:13) Minyangwa yo nghena leyi nga kona ematlhelo hinkwawo ya muti yi kombisa leswaku wu ta tshama wu pfuriwile. Valanguteri lava nga kona exikarhi ka vanhu va Xikwembu swi fanele swi olova ku tshinela eka vona.

Leswi Hi Swi Dyondzaka:

40:14, 16, 22, 26. Swifaniso swa murhi wa ncindzu leswi a ku khavisiwe ha swona emakhumbini ya vungheno bya tempele swi kombisa leswaku ku ta nghena ntsena lava nga ni mahanyelo lamanene. (Pisalema 92:12) Leswi swi hi dyondzisa leswaku vugandzeri bya hina byi ta amukeleka eka Yehovha loko ntsena hi lulamile.

44:23. Hi wu tlangela swonghasi ntirho lowu ntlawa wa namuntlha wa vaprista wu hi endlelaka wona! “Hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” ri ya emahlweni ri hi nyika swakudya swo moya leswi fikaka hi nkarhi, leswi hi pfunaka leswaku hi kota ku vona ku hambana exikarhi ka leswi nga basangiki ni leswi baseke emahlweni ka Yehovha.—Matewu 24:45.

47:9, 11. Vutivi—ku nga byona byi fanekiseriwaka hi mati yo fanekisela—byi ya emahlweni byi hanyisa vanhu hi ndlela yo hlamarisa enkarhini wa hina. Kun’wana ni kun’wana laha byi tisiwaka kona eka vanhu, bya va hanyisa emoyeni. (Yohane 17:3) Hi hala tlhelo, lava va alaka mati lawa ya vutomi va ta ‘nyikiwa munyu’—ku nga ku lovisiwa hi ku helela. I swa nkoka leswaku hi ‘endla leswi nga ematimbeni ya hina leswaku hi ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.’—2 Timotiya 2:15.

“Kunene Ndzi Ta Hlawulekisa Vito Ra Mina Lerikulu”

Endzhaku ka loko hosi yo hetelela yi susiwile enxaxamelweni wa tihosi ta rixaka ra Davhida, Xikwembu xa ntiyiso xi endle leswaku ku hundza nkarhi wo leha swinene ku nga si fika Loyi “mfanelo [yo fuma] yi nga ya yena.” Hambiswiritano, Xikwembu a xi tshikanga ntwanano lowu xi wu endleke na Davhida. (Ezekiyele 21:27; 2 Samuwele 7:11-16) Vuprofeta bya Ezekiyele byi vulavula hi “nandza wa mina Davhida” loyi a nga ta va “murisi” ni “hosi.” (Ezekiyele 34:23, 24; 37:22, 24, 25) Loyi ku vulavuriwaka hi yena laha i Yesu Kreste loyi a nyikiweke matimba ya Mfumo. (Nhlavutelo 11:15) Yehovha u ta “hlawulekisa vito ra [yena] lerikulu” hi ku tirhisa Mfumo wa Mesiya.—Ezekiyele 36:23.

Ku nga ri khale, vanhu hinkwavo lava va thyakisaka vito ro kwetsima ra Xikwembu va ta lovisiwa. Kambe lava va hlawulekisaka vito leri evuton’wini bya vona hi ku gandzela Yehovha hi ndlela leyi amukelekaka va ta kuma vutomi lebyi nga heriki. Kutani a hi nweni mati lawa ya vutomi lama khulukaka hi vunyingi namuntlha naswona hi tlhela hi endla leswaku vutomi bya hina byi sekeriwa evugandzerini bya ntiyiso.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Tempele leyi vangamaka leyi Ezekiyele a yi voneke exivonweni

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Xana nambu wa mati ya vutomi lowu Ezekiyele a wu voneke exivonweni wu fanekisela yini?

[Xihlovo Xa Kona]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.