KUMBI VIKUJAKU WAKA VIJA?
Mo Somba za Grunion Zitayiriya Mazira
Mu nyanja ya Pacific ku California, ku U.S.A., kweniso Baja California, ku Mexico, mwe somba zinyaki zimanazimana zo zidanika kuti California grunion ndipu zitayiya mazira mumphepeti mwa nyanja zenizi. Somba zenizi ziziŵa mazuŵa kweniso nyengu chayiyu yo zingatayiya mazira yo ŵana ŵawu angafwa cha.
Ŵanaŵaniyani ivi: Somba za Grunions zitayiya mazira pa usiku wa zuŵa lachitatu pamwenga lachinayi kutuliya po mwezi wajaliya wamphumphu. Asani zatayiya nyengu yakuti mwezi wechendaje wamphumphu, mazira ngaki ngakukurwiya munyanja ndi mayiŵa ndipu ngawundika ndi mchenga wo utuwa kumtunda. Ndipu chifukwa chakuti zitayiya asani pajumpha waka kanyengu kamanavi kutuliya po nyanja yayukiya, mazira ngaja ngakuvikilirika chifukwa ngawundika ndi mchenga unandi.
Wally Skalij/Los Angeles Times via Getty Images
Kusazgiyapu yapa, somba izi zitanja kutayiya mazira munyengu yakuzizira kweniso yakufunda. Pa nyengu yeniyi, mayiŵa ngaja nganthazi ukongwa ndi usiku kuluska musana vo vitovya kuti somba zisaniyi mwaŵi wakulutiya ku mtunda ndi kuchivikiliya mazira.
Kuti somba za grunions zitayiyi mazira, zilindiza dankha kuti kuchiti mayiŵa ngakulungakulu ndi chilatu chakuti zipingiki ndi mayiŵa ngenanga kuchifika kumtunda. Ndipu jiŵa linyaki lechendazi, somba zinthukazi zikumba zenji lakukwana masentimita 5 mpaka 8 ( ma inchi ngaŵi mpaka ngatatu) pa mchenga wakuzumbwa ndipu zitijiwundiya waka kumuchiya. Asani somba yinthukazi yatayiya mazira, somba yimoza pamwenga zinandiku zinthulumi zituza ndikudirapu unthulumi wawu. Pavuli paki, somba izi ziwere so munyanja mwakuchita kupingika ndi jiŵa linyaki asani laza.
Venivi vilongo kuti mazira nga somba izi ngakhome mu mchenga wakuzumbwa kweni ngalindizga dankha mayiŵa kuti ngayambi kukonkhomoka. Mwaviyo, asani pajumpha pafufupi masabata ngaŵi, kutuliya pa nyengu yo kwachitikiya mphepu yanthazi, mazira ngakonkhomoka, chinanga kuti nyengu zinyaki ngangaja kwa masabata nganayi.
Kumbi yimwi muŵanaŵana wuli?: Kumbi vikuchitika waka vija kuti somba za grunion zifiskengi kuziŵa nyengu yakwenere yo zingatayiya mazira kweniso mo zingachitiya venivi? Pamwenga ndimu zikulengeke?