Ŵanthu anyaki akamba nkhani za anyawu kuti aŵanangiyi mbiri. Chinanga kuti nkhani zo akamba ziheni cha kweni vipweteka asani waziŵa kuti wo awandisa nkhani yo mbanyaku ukongwa pamwenga mbabali ŵaku.—Masalimo 55:12-14.

 “Ndinguvwa kuti munyangu wandinenanga kuti ndiŵanaŵaniya anyangu cha. Vingundipweteka ukongwa! Ndinguvwisa cha chifukwa cho wangukambiya viyo.”—Ashley.

 Fundu yauneneska: Chinanga kuti yo wawandisa nkhani yinu ndi mubwezi winu ukongwa, vikondwesa cha asani mwaziŵa kuti ŵanthu akambanga vinthu viheni vakukwaskana ndi yimwi.

 Ŵanthu angakamba vaku isi pa vifukwa vakupambanapambana, nge ivi:

 Atikuŵanaŵaniyani. Taŵanthu tikondwa asani ticheza ndi anyidu. Mwaviyo, mwakawi tikamba nkhani za ŵanthu anyaki. Ndipu Bayibolu lititichiska kuti ‘tiŵanaŵaniyengi’ anyidu.—Afilipi 2:4.

 “Nkhani zo zikondweska ukongwa kukambiskana zakukwaskana ndi ŵanthu!”—Bianca.

 “Yapa ndikambi uneneska, ndikhumba kuziŵa vo vichitikiya ŵanthu ndipu asani ndaziŵa ndikambiya ŵanthu anyaki. Ndiziŵa cha chifukwa cho ndichitiya viyo, vitindikondwesa waka.”—Katie.

 Kusoŵa chakuchita. Mu nyengu yakali, ŵanthu anyaki “nyengu yawu yosi yakupumuliya ayimaliyanga pa vinthu vinyaki cha, kweni alongoronga ndi kuvwisiya vinthu vasonu.” (Machitidu 17:21) Viyanana waka ndi mazuŵa nganu!

 “Nyengu zinyaki asani palivi nkhani yakukambiskana, ŵanthu apeka waka nkhani kuti asaniyi chakukambiskana.”—Joanna.

 Kujikayikiya. Bayibolu litititcheŵesa kuti titenere cha kujiyeruzgiya ndi anyidu. (Agalatiya 6:4) Vakupaska chitima kuti ŵanthu anyaki wo atijikayikiya, akhumba kumalana ndi suzgu lawu mwa kuwandisanga nkhani zaboza za anyawu.

 “Ŵanthu wo akamba nkhani ziheni za anyawu avumbuwa waka nkharu yo ŵe nayu. Kanandi wo achita viyo aja kuti atimuchitiya sanji munyawu. Yiwu awandisa nkhani ziheni za munthu yo kuti awoneki amampha kuluska munyawu.”—Phil.

 Fundu yauneneska: Kwali mukhumba pamwenga cha, ŵanthu akambengi mbwenu nkhani za anyawu, kusazgapu yimwi.

 Kukamba uneneska mungakhwecha cha kuneneka, kweni mungasankha waka vo mungachita asani vachitika. Asani mwaziŵa kuti nkhani yinu ye peposi, mungachita vinthu viŵi ivi.

 1: Mungasulaku waka. Asani muwona kuti nkhani yo njikulu cha, nthowa yamampha nkhuvileka waka. Gwiriskiyani ntchitu ulongozgi wa mu Bayibolu wakuti: “Ungakwiyanga liŵi cha, pakuti kukwiya kugona muchifuŵa cha azereza.”—Wakutawula 7:9.

 “Ŵanthu anguwandisa nkhani kuti ndenga pa chibwezi ndi munyamata munyaki yo nditimuziŵa ndi kumuziŵa cha. Ndinguseka ndi kuvileka waka.”—Elise.

 “Asani munthu we ndi mbiri yamampha ufipa mtima cha. Chinanga kuti ŵanthu angawandisa nkhani ziheni kweni asani we ndi mbiri yamampha mbamanavi wo angagomezga. Pavuli paki uneneska uwoneka.”—Allison.

 Fundu yakovya: Lembani (1) vo ŵanthu akamba vakukwaskana ndi yimwi ndipuso (2) mo vakukwaskiyani. Asani mwayiŵanaŵaniya “mumtima mwinu,” mungawona kuti ntchipusu kuviluwa waka.—Masalimo 4:4.

 2: Kumanani ndi munthu yo wawandisa nkhani. Nyengu zinyaki asani muwona kuti nkhani njikulu, kakumaneni ndi munthu yo wakwambisa nkhani yo.

 “Asani mwakumana ndi munthu yo wawandisa nkhani yinu, wangaziŵa kuti vo wakambanga mwavwa. Kweniso vingawovya kuti uneneska wa nkhani yo uziŵiki ndi kumalisa vinthu vo wakambanga.”—Elise.

 Mwechendafumbi munthu yo wawandisanga nkhani yinu, mungachita umampha kuŵanaŵaniya fundu za mu Bayibolu ndi kujifumba mafumbu yanga.

•   “Munthu yo wamuka nkhani wechendayivwisi, ndi muzereza ndipuso wachita soni.” (Nthanthi 18:13) ‘Kumbi ndiziŵa fundu zosi? Kumbi munthu yo wandikambiya wanguvwisa nadi nkhani yosi?’

•   “Munthu weyosi waŵi mpusu kuvwa, wakusweriyapu kulongoro, ndipuso wambula kukwiya liŵi.” (Yakobe 1:19) ‘Kumbi ndi nyengu yakwenere kuti nkhakumani nayu munthu uyu? Kumbi vo ndikhumba kuchita vakwenere? Pamwenga pajumphi dankha nyengu kuti mtima wangu ujalikiskiki dankha pasi?’

•   “Vinthu vosi vo mukhumba kuti ŵanthu akuchitiyeni, namwi muŵachitiyi venivo.” (Mateyu 7:12) ‘Asani ndenga ini kumbi ndatingi ndiyanjengi kuti anyangu akambiskani nani wuli? Kumbi ndatingi ndiyanjengi kuti akambiskani nani malu nanga? Kumbi ndatingi ndiyanjengi kuti alongoro mazu wuli kweniso chisku chawu chiwonekengi wuli?’

 Fundu yakovya: Mwechendakumani ndi munthu yo, mungalemba vinthu vo mukhumba kuti mukalongoro. Lindizani kwa sabata yimoza pemwena ziŵi, wereyanimu mu vo mungulemba ndipuso wonani asani pakhumbika kusintha. Kweniso mungakambisana ndi apapi pamwenga mubwezi winu wakukhwima mwauzimu ndipu fumbani ulongozgi.

 Fundu yauneneska: Nge mo viŵiya ndi vinthu vinyaki paumoyu, ŵanthu angaleka cha kutinena. Kweni venivi ving’anamuwa kuti mungatondeka cha kuchitapu kanthu!