ŴANTHU anandi awona kuti palivi suzgu kuwonere vinthu vakuyuska chiryokuryoku chakugonana. Kweni anyaki awona kuti nchinthu chiheni cho akhumbika kulimbana nachu. Imwi muwona wuli? Kumbi mukhumbika kuchitanji asani mwakumana ndi mayeseru ngenanga?

Tiziŵa kuti ndi mayeseru ngosi cha ngo ngangachitiska suzgu yikulu. Mwakuyeruzgiyapu, munthu wangakumana ndi suzgu yikulu cha asani wangarya chakurya chinyaki mwakubisa chinanga kuti waguta kali, kweni wangakumana ndi masuzgu ngakulu asani wangathera ku mayeseru nganyaki, ukongwa ngo ngangapangisa kuti wachiti ureŵi. Bayibolo litcheŵeska kuti: “Yo wachita ureŵi walivi chinjeru, yo watichichita ichi watijibwanthuwa mweneku.”—Nthanthi 6:32, 33.

Kumbi mukhumbika kuchitanji asani mwakumana ndi mayeseru? Bayibolo limuka kuti: “Chifukwa khumbu laku Chiuta ndenili, kutozgeka kwinu nkhwakuti mujitintheku ku ureŵi.” Munthu yosi waziŵi kukanizga liŵavu laki munthowa yakwenere kuti waje wakupaturika pamasu paku Chiuta. (1 Ŵatesalonika 4:3, 4) Kumbi mungachita wuli venivi? Tiyeni tiwoni fundu zitatu zo zingawovya.

Kuwonesesa vinthu vakuyuska chiryokuryoku chakugonana kungachitiska munthu kuti wayambi kuja ndi maŵanaŵanu ngaheni. Yesu wangukamba kuti pe kukoliyana pakati pa vo munthu wangawona ndi kukhumbira. Iyu wanguti: “Yosi wakulereska munthukazi kumkhumbira, wareŵa nayu kali mumtima waki.” Kuti fundu iyi yivwiki umampha, iyu wangukamba so kuti: “Asani jisu laku lamaryi litikuguŵiska, ulikorowo, ndi ulitayi; chifukwa nkhwamandulika [nkhwamampha] . . . kuti chinangiki chimoza cha viŵaru vaku, kwakuruska kuti litayiki mugehena liŵavu laku lizirima [losi].” (Mateyu 5:28, 29) Kumbi ndi fundu wuli yo tisambirapu pa lemba ili? Kuti tikani mayeseru, titenere kuchita vinthu mwazeru ndipuso titenere cha kuwonere vinthu vakuyuska chiryokuryoku chakugonana.

 Chakuyeruzgiyapu: Yeruzgiyani kuti mwawona motu wakung’anima ukongwa po munthu wawotchere visulu. Kumbi mungalutirizga kulereskaku? Viwoneke limu kuti mungachita viyo cha! Mukhoza kung’anamukiya kumphepeti pamwenga kujala kumasu kuti masu nginu ngaleki kunangika. Mwakuyanana ŵaka, mukhumbika kulereska kumphepeti asani mwawona vithuzi viheni munyuzipepala, pa TV, pamwenga asani mwawona munthu yo wavwala uheni. Muvikiliyengi maŵanaŵanu nginu kuti ngaleki kunangika. Munthu munyaki zina laki Juan, yo wanguziŵiriya kuwonere vithuzi viheni wangukamba kuti: “Asani ndawona munthukazi wakutowa, kanandi ndakhumbanga kuti ndimulereskengi so ukongwa. Mwaviyo, ndajichichizganga kuti ndileki kumulereska, ndipu ndawonanga kuti ndikhumbika ‘kuromba mwaliŵi kwaku Yehova.’ Maŵanaŵanu ngaheni ngatuwangamu liŵi asani ndaromba.”—Mateyu 6:9, 13; 1 Ŵakorinte 10:13.

Ŵanaŵaniyani so Jobu, munthu wakugomezgeka yo wangukamba kuti: “Ndachita phanganu ndi masu ngangu kuti ndileki kulereska ukongwa mwali?” (Jobu 31:1, NW) Namwi yesesani kuchita viyo?

Yesani kuchita ivi: Mulereskengi kumphepeti mwaliŵi asani mwawona vithuzi vakuyuska chiryokuryoku chakugonana. Muchitengi nge mo wanguchitiya munthu munyaki yo wakulembaku Bayibolo. Iyu wanguromba kuti: “Wezgani masu ngangu ku kulereska vo vambura chanduwu; ndipaskeni umoyu mu nthowa zinu.”—Sumu 119:37.

Chifukwa chakuti te ŵanthu ambula kufikapu, nyengu zinyaki tisuzgika ndi maŵanaŵanu ngaheni. Ndichu chifukwa chaki Bayibolo likamba kuti: “Kweni munthu weyosi wateseka, pakuguguzika ndi likhumbira laku yija. Pavuli penipo likhumbira lo, lati lakuwa, lipapa ulakwi.” (Yakobe 1:14, 15) Kumbi mungachita wuli kuti muleki kuŵanaŵana vinthu viheni vo vingakusuzgani kuti muvileki?

Ziŵani kuti mukhoza kusaniya nthowa yo mungaleke kuŵanaŵana vinthu viheni. Yesesani kulimbana navu kuti vituliyemu limu m’maŵanaŵanu nginu ndipu mungaviŵanaŵananga so cha chinanga nkhamanavi. Munthu munyaki, zina laki Troy yo wanguziŵiriya kuwonere vinthu vakuyuska chiryokuryoku  chakugonana pa Intaneti wangukamba kuti: “Ndayesesanga kuŵanaŵana vinthu vamampha m’malu mwa vinthu viheni. Ivi venga vipusu cha. Nyengu zinyaki ndayambanga so kuviŵanaŵana. Kweni pavuli paki, ndinguleke limu.” Munthu munyaki so zina laki Elsa yo wasuzgikanga ndi maŵanaŵanu ngaheni weche msungwana, wangukamba kuti, “Ndayesesanga kutangwanika ndi vinthu vinyaki ndipuso ndarombanga kwaku Yehova. Ivi vandiwovyanga kuti ndileki kuŵanaŵana vinthu viheni.”

Yesani kuchita ivi: Asani mwayamba kuŵanaŵana vinthu viheni, mulekengi liŵi kuviŵanaŵana ndipuso murombengi. Mungaleka kuŵanaŵana vinthu viheni asani muŵanaŵaniya vinthu “vosi vakuneneska, vo vosi vavitumbiku, vo vosi vakurunjika, vo vosi vikhovu, vo vosi vamanjika, vo vosi vamarumbika; asani kwe umampha, wakuti, ndipu asani kwe thamu lakuti, pimani ndi venivo.”​—Ŵafilipi 4:8.

Asani munthu waŵanaŵana vinthu viheni, wayeseka kuti wachiti vo waŵanaŵana ndipu asani mpata wasanirika, wakhoza kuvichita nadi. (Nthanthi 7:6-23) Kumbi mungachita wuli kuti venivi vileki kukuchitikiyani?

Bayibolo lititipaska ulongozgi wazeru wakuti: “Munthu wakuphwere wawona urwani ndipu wabisama; kweni munthu wauliuli wakiyakiya, ndipu wakomwiyapu.” (Nthanthi 22:3) Mwaviyo, muphweriyengi ndi vo muchita. Mujengi masu ndi vinthu vo vingayambisa masuzgu ndipu muyesesengi kuvigwentha. (Nthanthi 7:25) Munthu munyaki, zina laki Filipe yo pakwamba wawonanga vithuzi viheni wangukamba kuti: “Ndaŵikanga kompyuta pamalu ngo munthu weyosi wangawona ndipu ndinguŵikamu pulogilamu yinyaki yo yachitiskanga kuti ndilekengi kuwona vinthu vinyaki viheni. Ndajulanga cha Intaneti asani ndilipu ndija.” Troy yo tamuzumbuwa kali nayu wangukamba kuti: “Ndayesesanga kuti ndileki kuwonere mafilimu ngaheni ndipuso kwanjana ndi ŵanthu wo atanja kukamba nkhani za kugonana. Ndakhumbanga cha kuŵika umoyu wangu pangozi.”

Yesani kuchita ivi: Ziŵani masuzgu ngo mwenangu ndipu lekani kuchitiya dala vinthu vo vingachitiska kuti mukumani ndi mayeseru.​—Mateyu 6:13.

Nyengu zinyaki mungatondeka kulimbana ndi mayeseru. Asani ve viyo, kumbi mungachita wuli? Mungafwanga mphwayi cha, lutirizgani kulimbana nangu. Bayibolo likamba kuti: “Munthu murunji watuwa kankhondi ndi kaŵi ndipu wayuka so.” (Nthanthi 24:16) Awuskefwi akuchanya atitiwovya kuti ‘tiyuki.’ Kumbi muzomerengi kuti Chiuta wakuwovyeni? Mwaviyo, mungalekanga cha kuromba kwaku Yehova. Lutirizgani kusambira Mazu ngaki kuti muje ndi chigomezgu chakukho. Mulutengi ku maunganu ngachikhristu nyengu zosi. Mukumbukengi layizgu laku Chiuta lakuti: “Ndikakukhomeskanga, ndikakovyanga.”—Yesaya 41:10.

Cody, yo tamuzumbuwa pakwamba wangukamba kuti: “Ndakhumbikanga kuyesesa kuti ndileki chiziŵirizga chakuwonere vinthu vakuyuska chiryokuryoku chakugonana. Ndakumananga ndi masuzgu nganandi kweni Chiuta wangundiwovya ndipu ndinguleka kuwonere vithuzi viheni.” Dylan, yo tamuzumbuwa so kali wangukamba kuti: “Ndinguwe pamanavi kuti ndichiti ureŵi ndi munthu yo ndagwiranga nayu nchitu, kweni ‘ndingumukaniya.’ Sonu ndikondwa kuti nde ndi njuŵi yamampha. Ndiziŵa kuti chinthu chakukhumbika ukongwa nchakuti ndikukondwesa Yehova.”

Tikayika cha kuti Chiuta wakondwengi namwi asani muyesesa kukana mayeseru.—Nthanthi 27:11.