Julani

Lutani pa vo ve mukati

VO VINGATIWOVYA KUTI TIKONDWENGI

Chilatu cha Umoyu

Chilatu cha Umoyu

ŴANTHU AKULENGEKA MWAPADE MUNTHOWA ZINANDI. MWAKUYERUZGIYAPU, TAŴANTHU TILEMBA, TIJAMBULA, TIPANGA VINTHU NDIPUSO TITIJIFUMBA MAFUMBU NGAKUKHUMBIKA NGE YANGA: Kumbi ndiyani yo wakupanga vinthu? Kumbi tikuŵaku wuli? Kumbi chilatu cha umoyu ntchakuti wuli? Kumbi kunthazi kwenji?

Anandi akhumba cha kufumba mafumbu ngenanga chifukwa awona kuti ngakusuzga kumuka. Anyaki akamba kuti mafumbu ngenanga ngambula fundu chifukwa aŵanaŵana kuti taŵanthu tikuchita kusambuka. Musambizi munyaki wa sayansi ndi mbiri yakali, zina laki William Provine, wangukamba kuti Chiuta kulivi kweniso kuti vosi vo tichita vaŵaka. Iyu wangukamba so kuti palivi munthu yo wakuŵika marangu ndipu umoyu ulivi ntchitu.

Ŵanthu anyaki awona kuti maŵanaŵanu ngenanga ngambula kwenere. Yiwu awona kuti chilengedu chikupangika mwandondomeku kweniso chitende marangu. Yiwu azizwa ndi mo chilengedu chikupangikiya ndipu ŵanthu anyaki atole vinthu va muchilengedu pakupanga vinthu. Ndipu vinthu va muchilengedu vitiŵawovya kuziŵa kuti vamoyu vikuchita kusambuka cha, kweni vikulengeka mwalusu ndipuso kuti yo wakuvilenga ngwazeru.

Fundu zenizi zachitiska ŵanthu anyaki wo agomezganga kuti vinthu vikuchita kusambuka, kuŵanaŵaniyapu so vo agomezganga. Tiyeni tikambiskani za ŵanthu ŵaŵi.

ALEXEI MARNOV, DOKOTALA WA WONGU. Iyu wangukamba kuti, “Kusukulu tasambiranga kuti Chiuta kulivi ndipuso kuti vinthu vikuchita kusambuka. Weyosi yo wagomezganga kuti kwe Chiuta, amuwonanga kuti waziŵa vinthu cha.” Kweni mu 1990, Alexei wangwamba kusintha maŵanaŵanu ngaki.

Alexei wangukamba kuti, “Ndakhumbisiskanga ukongwa kuziŵa chifukwa cho vinthu vikulengeke, kusazgapu wongu wa munthu. Wongu ndiwu ukulengeka mwakuziziswa ukongwa mu chilengedu. Kweni kumbi wongu ukulengeka kuti usambirengi ŵaka vinthu ndipu pavuli paki ufwengi? Ivi vingachitika cha ndipu vingaŵa vambula zeru. Mwaviyo, ndingwamba kujifumba mafumbu yanga: ‘Ntchifukwa wuli tiliku? Kumbi chilatu cha umoyu ntchakuti wuli?’ Ndati ndaŵanaŵaniyapu ukongwa mafumbu yanga, ndinguziŵa kuti kutenere kuti kwe Mulengi.”

Alexei wangwamba kusambira Bayibolu chifukwa wakhumbanga kuziŵa chilatu cha umoyu. Pavuli paki, muwolu waki nayu wangwamba kusambira Bayibolu. Nayu wenga dokotala ndipu wagomezganga kuti Chiuta kulivi. Pakwamba wasambiranga Bayibolu kuti wasuskengi vo mulumu waki wasambiranga. Sonu, wosi agomezga kuti kwe Chiuta ndipu aziŵa chifukwa cho Chiuta wakulenge ŵanthu nge mo Malemba ngakambiya.

DR HUABI YIN. Iyu wangusambira va sayansi ndipu kwa vyaka vinandi wafufuzanga za lumwi.

Huabi wangukamba kuti, “Nyengu zosi asani isi asayansi tisambira za vinthu va muchilengedu, tiwona kuti vikuŵikika mwandondomeku, kulongo kuti vitende marangu. Mwaviyo, ndajifumbanga kuti, ‘Kumbi marangu ngenanga ngakuŵaku wuli? Asani motu wakubikapu ndiwu tikhumbika kusonkhaku pamwenga kusonkho kuti unyekengi pa sayizi yamampha, kumbi ndiyani yo wachitiska kuti lumwi lilekengi kuwotcha mwakujumphisa?’ Mukuluta kwa nyengu ndinguziŵa kuti vo Bayibolu limuka ndivu vakuvwika. Bayibolu likamba kuti: ‘Pakwamba Chiuta wangulenga kuchanya ndi charu chapasi.’”—Chiyambo 1:1.

Asayansi aziŵa kwamuka kwa mafumbu nganandi nge yanga: Kumbi maselu nga mu wongu ngagwira wuli ntchitu? Kumbi lumwi lipanga wuli kufunda ndi ukweru? Kweni Alexei ndi Huabi, anguziŵa vo Bayibolu limuka pa mafumbu ngakukhumbika ukongwa nge yanga: Kumbi ndiyani yo wakupanga vinthu? Ntchifukwa wuli chilengedu chitende marangu? Ndipuso ntchifukwa wuli tiliku?

Pakukamba za charu, Bayibolu likamba kuti: “[Chiuta] wakuchilenga ŵaka cha, kweni wakuchipanga kuti ŵanthu ajengemu.” (Yesaya 45:18) Vesi ili likamba kuti Chiuta wenga ndi chilatu pakulenga charu ndipu chilatu ichi, chikoliyana ukongwa ndi vo tilindizga kunthazi, nge mo nkhani yapanthazi yikonkhoskiyengi.