CHIGAŴA 15
Mchimi Walongoleka Chiwona cha Vinthu Vamunthazi we ku Ukapolu
Danyele wachima vakukwaskana ndi Ufumu waku Chiuta ndipuso kuza kwa Mesiya. Kuwa kwa Babiloni
DANYELE, wenga mnyamata wa chigomezgu chakukho ndipu wangutoreke ku ukapolu ku Babiloni, Yerusalemu wechendabwanganduliki. Iyu pamoza ndi Ayuda anyaki angukoleka ukapolu, ufumu wa Yuda wati wabwangandulika ndipu angupaskika wanangwa umanavi waka ndi ŵanthu wo anguŵako. Pa nyengu yo wenga ku Babiloni, Danyele wangutumbikika ukongwa ndi Chiuta, iyu wangupozomoka ku nyifwa mu zenji la nkharamu ndipu wangulongoleka chiwona cho chingumuchitisa kuziŵa vinthu va munthazi. Pa mauchimi ngakukhumbika ukongwa ngo Danyele wanguchima, ngakambanga ukongwa zaku Mesiya ndi muwusu Waki.
Danyele waziŵiskika nyengu yo Mesiya waziyengi. Danyele wanguziŵiskika za nyengu yo ŵanthu aku Chiuta akhumbikanga kulindizga kuza kwaku [‘Mesiya Mulongozgi,’ NW] masabata 69 ŵati alangulika kuti ayambi so kusopa kwauneneska ndi kuzenga so mpanda wa Yerusalemu. Sabata yimoza ye ndi mazuŵa 7 kweni pa nkhani ya uchimi, “sabata” yimiya vyaka 7. Dangu lakuti ayambi so kusopa kwauneneska ndi kuzenga so mpanda wa Yerusalemu, linguperekeka nyengu yaku Danyele yati yajumpha, umu mwenga mu 455 B.C.E. Mwaviyo, “masabata” 69 ngamiya vyaka 483, kwambiya m’chaka cha 455 B.C.E. kufika m’chaka cha 29 C.E. Mu vigaŵa vakunthazi va buku ili, tiwonengi vo vinguchitika m’chaka chenichi. Danyele wanguwona so kuti Mesiya “walikhikenge” pamwenga kubayika, chifukwa chakukhumba kuti maubudi ngagowokereki.—Danyele 9:24-26.
Mesiya wazamuja Fumu kuchanya. Muchiwona chakuziziswa cha kuchanya, Danyele wanguwona Mesiya ndipu wenga “wakukozgana ndi mwana wa munthu,” iyu wenga pafupi ndi chitengu chaku Yehova. Yehova wangumupaska iyu “mtufu, unkhankhu ndi ufumu.” Ufumu weniwo watingi ujengi kwamuyaya. Danyele, wangukambirika so vinthu vinyaki vakukondwesa vakukwaskana ndi Ufumu wa Umesiya, Fumu yo yatingi yiŵengi ndi gulu la ŵanthu anyaki akuwusa nayu limoza, gulu ili ladanikanga kuti, “ŵanthu ŵatuŵa ŵaku Wapachanya Limu.”—Danyele 7:13, 14, 27.
Ufumu wo wazamubwanganduwa maboma ngosi nga charu ichi. Chiuta wangumupaska zeru Danyele kuti wang’anamuliyi malotu ngo ngangusuzga Nebukadanezara, fumu ya ku Babiloni. Fumu yingulota chikozgu chikulu cho chenga ndi mutu wagolide, chifuŵa ndi manja ngaki venga va siliva, lufu ndi viŵa vaki venga va mkuŵa, misolonthi yaki yenga ya chisulu ndi marundi ngaki kurwandi ngenga nga chisulu ndipu kurwandi ngenga nga dongu. Mwa ungudumulika kutuliya ku phiri ndipu unguwa pa marundi ngambula kukho nga chikozgu cho ndi kuchivikita. Danyele wangukonkhoska kuti vigaŵa vinyaki va chikozgu ichi vimiya kuluta panthazi kwa miwusu ya charu, kwambiya ndi Babiloni nge mutu wa golidi wa chikozgu cho. Danyele wanguwona so kuti, kukumaliya kwa miwusu ya m’charu chiheni ichi, Ufumu waku Chiuta wazamuchitapu kanthu. Wazamubwanganduwa maufumu ngosi nga charu ichi. Ndipu pavuli paki, wazamuwusa kwamuyaya.—Danyele chaputala 2.
Chinanga kuti Danyele wangukota ukongwa, kweni wanguja ndi umoyu mpaka po Babiloni wangubwangandulikiya. Fumu Sirusi ndiyu yinguthereska msumba wa Babiloni, nge mo achimi angukambiya. Pati pajumpha nyengu yimanavi, Ayuda angufwatulika ku ukapolu pa nyengu yaki, pati pajumpha vyaka 70, charu chawu chilivi ŵanthu. Mwakulongozgeka ndi alongozgi akugomezgeka, asembi ndipuso achimi, pakumaliya Ayuda anguzenga so Yerusalemu ndi nyumba yakusopiyamu yaku Yehova. Kumbi nchinthu wuli cho chatingi chizichitikengi pakumaliya pa vyaka 483?
—Nkhani iyi yatuliya m’buku la Danyele.