Ayon kay Mateo 20:1-34
Talababa
Study Notes
para kumuha ng mga manggagawa: May ilang manggagawa na kinukuha para magtrabaho sa buong panahon ng pag-aani, pero may ilang kinukuha nang paisa-isang araw lang, depende sa pangangailangan.
denario: Baryang pilak ng mga Romano na may timbang na mga 3.85 g at may larawan ni Cesar sa isang panig. Gaya ng makikita sa talatang ito, ang mga trabahador sa bukid noong panahon ni Jesus ay karaniwan nang tumatanggap ng isang denario para sa 12-oras na trabaho.—Tingnan sa Glosari at Ap. B14.
mga ikatlong oras: Mga 9:00 n.u. Noong unang siglo C.E., 12 oras ang maghapon para sa mga Judio, at nagsisimula ang pagbilang sa pagsikat ng araw bandang 6:00 n.u. (Ju 11:9) Kaya ang ikatlong oras ay mga 9:00 n.u., ang ikaanim na oras ay bandang tanghali, at ang ikasiyam na oras ay mga 3:00 n.h. Dahil walang mga orasan noon na makapagbibigay ng eksaktong oras, karaniwan nang tinatantiya lang sa mga ulat ang oras ng isang pangyayari.—Ju 1:39; 4:6; 19:14; Gaw 10:3, 9.
mga ikaanim na oras: Mga 12:00 n.t.—Tingnan ang study note sa Mat 20:3.
ikasiyam na oras: Mga 3:00 n.h.—Tingnan ang study note sa Mat 20:3.
mga ikatlong oras: Mga 9:00 n.u. Noong unang siglo C.E., 12 oras ang maghapon para sa mga Judio, at nagsisimula ang pagbilang sa pagsikat ng araw bandang 6:00 n.u. (Ju 11:9) Kaya ang ikatlong oras ay mga 9:00 n.u., ang ikaanim na oras ay bandang tanghali, at ang ikasiyam na oras ay mga 3:00 n.h. Dahil walang mga orasan noon na makapagbibigay ng eksaktong oras, karaniwan nang tinatantiya lang sa mga ulat ang oras ng isang pangyayari.—Ju 1:39; 4:6; 19:14; Gaw 10:3, 9.
mga ikatlong oras: Mga 9:00 n.u. Noong unang siglo C.E., 12 oras ang maghapon para sa mga Judio, at nagsisimula ang pagbilang sa pagsikat ng araw bandang 6:00 n.u. (Ju 11:9) Kaya ang ikatlong oras ay mga 9:00 n.u., ang ikaanim na oras ay bandang tanghali, at ang ikasiyam na oras ay mga 3:00 n.h. Dahil walang mga orasan noon na makapagbibigay ng eksaktong oras, karaniwan nang tinatantiya lang sa mga ulat ang oras ng isang pangyayari.—Ju 1:39; 4:6; 19:14; Gaw 10:3, 9.
mga ika-11 oras: Mga 5:00 n.h.—Tingnan ang study note sa Mat 20:3.
mga ikatlong oras: Mga 9:00 n.u. Noong unang siglo C.E., 12 oras ang maghapon para sa mga Judio, at nagsisimula ang pagbilang sa pagsikat ng araw bandang 6:00 n.u. (Ju 11:9) Kaya ang ikatlong oras ay mga 9:00 n.u., ang ikaanim na oras ay bandang tanghali, at ang ikasiyam na oras ay mga 3:00 n.h. Dahil walang mga orasan noon na makapagbibigay ng eksaktong oras, karaniwan nang tinatantiya lang sa mga ulat ang oras ng isang pangyayari.—Ju 1:39; 4:6; 19:14; Gaw 10:3, 9.
mainggitin: Lit., “masama; napakasama.” Ang literal na mata na may diperensiya ay hindi nakakakita nang malinaw. Ganiyan din ang matang mainggitin; hindi ito makapagpokus sa kung ano talaga ang mahalaga. (Mat 6:33) Ang gayong mata ay sakim, hindi nakokontento, at nawawala sa pokus. Ang taong may ganiyang mata ay nagkakamali ng tingin o pagtantiya sa mga bagay-bagay at namumuhay nang makasarili.—Tingnan ang study note sa Mat 6:22.
inggit: Lit., “masamang mata.” Ginamit dito ang terminong “mata” sa makasagisag na paraan, at tumutukoy ito sa intensiyon, saloobin, o damdamin ng isang tao. Ang “inggit” sa tekstong ito ay puwede ring isaling “mainggiting mata.”—Tingnan ang study note sa Mat 6:23; 20:15.
naiinggit ka: Lit., “masama ang mata mo.” Ang salitang Griego na isinaling “naiinggit” ay literal na nangangahulugang “masama.” (Tingnan ang study note sa Mat 6:23.) Dito, ang “mata” ay tumutukoy sa intensiyon, disposisyon, at damdamin ng isang tao.—Tingnan ang study note sa Mar 7:22.
mabuti: O “bukas-palad.” Sa kontekstong ito, ang kabutihan ay may direktang kaugnayan sa pagiging bukas-palad.
tumawid ng Jordan . . . sa hangganan ng Judea: Lumilitaw na tumutukoy ito sa Perea, isang rehiyon sa silangan ng Ilog Jordan, partikular na sa bahagi ng Perea na hangganan ng Judea. Umalis si Jesus sa Galilea at bumalik lang doon pagkatapos siyang buhaying muli.—Tingnan ang Ap. A7, Mapa 5.
Habang papunta: Sa ilang manuskrito, mababasa ang ideya na “bago pumunta,” pero mas maraming manuskrito ang sumusuporta sa ekspresyong ginamit sa saling ito.
papunta sa Jerusalem: Lit., “paakyat sa Jerusalem.” Ang lunsod ay mga 750 m (2,500 ft) ang taas mula sa lebel ng dagat, kaya karaniwan nang sinasabi sa Kasulatan na ang mga mananamba ay “paakyat” sa Jerusalem. (Mar 10:32; Luc 2:22; tlb.) Manggagaling noon si Jesus at ang mga alagad niya sa Lambak ng Jordan (tingnan ang study note sa Mat 19:1), na ang pinakamababang bahagi ay mga 400 m (1,300 ft) ang baba mula sa lebel ng dagat. Kaya kailangan nilang umakyat nang mga 1,000 m (3,330 ft) para makarating sa Jerusalem.
Anak ng tao: Tingnan ang study note sa Mat 8:20.
Anak ng tao: Lumilitaw ito nang mga 80 beses sa Ebanghelyo. Ginamit ito ni Jesus para tukuyin ang sarili niya, maliwanag na para idiin na isa talaga siyang tao na ipinanganak ng isang babae, at katumbas siya ni Adan, na may kapangyarihang tubusin ang mga tao mula sa kasalanan at kamatayan. (Ro 5:12, 14, 15) Ginamit din ang ekspresyong ito para tukuyin si Jesus bilang Mesiyas, o Kristo.—Dan 7:13, 14; tingnan sa Glosari.
pahirapang tulos: O “tulos na pambitay.” Sa klasikal na Griego, ang salitang stau·rosʹ ay pangunahing tumutukoy sa isang patayong tulos o poste. Kapag ginamit sa makasagisag na paraan, tumutukoy ito kung minsan sa pagdurusa, kahihiyan, kalupitan, at kamatayan pa nga na nararanasan ng mga tao dahil sa pagiging tagasunod ni Jesus.—Tingnan sa Glosari.
pahirapang tulos: O “tulos na pambitay.” Ito ang unang paglitaw ng salitang Griego na stau·rosʹ. Sa klasikal na Griego, pangunahin itong tumutukoy sa isang patayong tulos o poste. Kapag ginamit sa makasagisag na paraan, tumutukoy ito kung minsan sa pagdurusa, kahihiyan, kalupitan, at kamatayan pa nga na nararanasan ng mga tao dahil sa pagiging tagasunod ni Jesus.—Tingnan sa Glosari.
pahirapang tulos: O “tulos na pambitay.”—Tingnan sa Glosari, “Tulos”; “Pahirapang tulos”; tingnan din ang study note sa Mat 10:38 at 16:24, kung saan ginamit ang terminong ito sa makasagisag na paraan.
ibayubay sa tulos: O “ibitin sa tulos.” Ito ang una sa mahigit 40 paggamit ng pandiwang Griego na stau·roʹo sa Kristiyanong Griegong Kasulatan. Ito ang pandiwa ng pangngalang Griego na stau·rosʹ, na isinasaling “pahirapang tulos.” (Tingnan ang study note sa Mat 10:38; 16:24; 27:32 at Glosari, “Tulos”; “Pahirapang tulos.”) Ginamit ng Septuagint ang pandiwang ito sa Es 7:9, kung saan ipinag-utos na ibitin si Haman sa tulos na mahigit 20 m (65 ft) ang taas. Sa klasikal na Griego, nangangahulugan itong “bakuran o palibutan ng tulos o poste.”
asawa ni Zebedeo: Ang ina ng mga apostol na sina Santiago at Juan. Sa ulat ni Marcos, sina Santiago at Juan ang lumapit kay Jesus. (Mar 10:35) Lumilitaw na sila ang may kahilingan, pero ipinadaan nila ito sa ina nilang si Salome, na posibleng tiyahin ni Jesus.—Mat 27:55, 56; Mar 15:40, 41; Ju 19:25.
Lumuhod: O “Yumukod.”—Tingnan ang study note sa Mat 8:2; 18:26.
yumukod sa harap ng hari: O “nagbigay-galang sa hari.” Kapag ang pandiwang Griego na pro·sky·neʹo ay ginagamit para tumukoy sa pagsamba sa diyos o bathala, isinasalin itong “sumamba.” Pero sa kontekstong ito, tumutukoy ito sa paggalang o pagpapasakop ng isang alipin sa taong may awtoridad sa kaniya.—Tingnan ang study note sa Mat 2:2; 8:2.
lumuhod sa harap niya: O “yumukod sa harap niya; nagbigay-galang sa kaniya.” Sa ulat ng Hebreong Kasulatan, ang mga tao noon ay yumuyukod din sa harap ng mga propeta, hari, o iba pang kinatawan ng Diyos. (1Sa 25:23, 24; 2Sa 14:4-7; 1Ha 1:16; 2Ha 4:36, 37) Maliwanag, kinilala ng lalaking ito na ang kausap niya ay kinatawan ng Diyos na may kapangyarihang magpagaling. Angkop lang na lumuhod o yumukod para magpakita ng paggalang sa Hari na pinili ni Jehova.—Mat 9:18; para sa higit pang impormasyon sa salitang Griego na ginamit dito, tingnan ang study note sa Mat 2:2.
ang isa sa kanan mo at ang isa sa kaliwa mo: Dito, ang mga posisyong ito ay parehong nagpapahiwatig ng karangalan at awtoridad, pero laging nasa kanan ang may pinakamalaking karangalan.—Aw 110:1; Gaw 7:55, 56; Ro 8:34; tingnan ang study note sa Mat 25:33.
isa sa kanan mo at isa sa kaliwa mo: Tingnan ang study note sa Mar 10:37.
Hindi ninyo alam kung ano ang hinihingi ninyo: Ipinapakita ng anyong pangmaramihan ng mga pandiwang Griego at ng konteksto na ang kinakausap na ni Jesus ay ang dalawang anak at hindi ang ina.—Mar 10:35-38.
inuman ang kopa: Sa Bibliya, ang “kopa” ay sumasagisag sa kalooban ng Diyos, o “nakalaang bahagi,” para sa isang tao. (Aw 11:6; 16:5; 23:5) Ang ekspresyon dito na “inuman ang kopa” ay nangangahulugang magpasakop sa kalooban ng Diyos. Sa kasong ito, ang “kopa” ay tumutukoy, hindi lang sa paghihirap at kamatayang daranasin ni Jesus dahil sa maling paratang ng pamumusong, kundi pati sa pagkabuhay niyang muli bilang isang imortal na espiritu sa langit.
nag-aastang panginoon sa mga nasasakupan nila: Tingnan ang study note sa Mar 10:42.
nag-aastang panginoon sa mga nasasakupan nila: Apat na beses lang ginamit ang Griegong terminong ito sa Kristiyanong Griegong Kasulatan. (Mat 20:25; Mar 10:42; 1Pe 5:3; at sa Gaw 19:16, kung saan isinalin itong “binugbog”) Maiisip sa payong ito ni Jesus ang pagpapahirap ng mga Romano at ang malupit na pamamahala ng mga Herodes. (Mat 2:16; Ju 11:48) Maliwanag na nakuha ni Pedro ang punto, kaya pinayuhan niya ang Kristiyanong matatanda na manguna sa pamamagitan ng halimbawa at huwag mag-astang panginoon. (1Pe 5:3) Isang kaugnay na pandiwa ang ginamit sa Luc 22:25, kung saan ganito rin ang punto ni Jesus, at ginamit din ito sa 2Co 1:24, kung saan sinabi ni Pablo na ang mga Kristiyano ay hindi “mga panginoon” ng pananampalataya ng mga kapatid nila.
lingkod: O “ministro.” Kadalasan nang ginagamit ng Bibliya ang salitang Griego na di·aʹko·nos para tumukoy sa mga patuloy na naglilingkod sa iba nang mapagpakumbaba. Ginamit ang termino para tumukoy kay Kristo (Ro 15:8), sa mga lingkod ni Kristo (1Co 3:5-7; Col 1:23), mga ministeryal na lingkod (Fil 1:1; 1Ti 3:8), mga alipin sa sambahayan (Ju 2:5, 9), at mga opisyal ng pamahalaan (Ro 13:4).
lingkod: O “ministro.” Kadalasan nang ginagamit ng Bibliya ang salitang Griego na di·aʹko·nos para tumukoy sa mga patuloy na naglilingkod sa iba nang mapagpakumbaba. Ginamit ang termino para tumukoy kay Kristo (Ro 15:8), sa mga lingkod ni Kristo (1Co 3:5-7; Col 1:23), mga ministeryal na lingkod (Fil 1:1; 1Ti 3:8), mga alipin sa sambahayan (Ju 2:5, 9), at mga opisyal ng pamahalaan (Ro 13:4).
hindi para paglingkuran, kundi para maglingkod: Tingnan ang study note sa Mat 20:26.
pantubos: Ang salitang Griego na lyʹtron (mula sa pandiwang lyʹo, na nangangahulugang “pakawalan; palayain”) ay ginagamit ng sekular na mga Griegong manunulat para tumukoy sa bayad para makalaya ang isang alipin o para pakawalan ang mga bihag sa digmaan. Dalawang beses itong ginamit sa Kristiyanong Griegong Kasulatan, dito at sa Mar 10:45. Ang kaugnay na salitang an·tiʹly·tron na ginamit sa 1Ti 2:6 ay isinalin ding “pantubos,” na nangangahulugang halaga na katumbas ng naiwala. Ang iba pang kaugnay na salita ay ly·troʹo·mai, na nangangahulugang “palayain; tubusin” (Tit 2:14; 1Pe 1:18; pati mga tlb.), at a·po·lyʹtro·sis, na karaniwang isinasalin na “palayain sa pamamagitan ng pantubos” (Efe 1:7; Col 1:14; Heb 9:15; 11:35; Ro 3:24; 8:23).—Tingnan sa Glosari.
Jerico: Ang unang lunsod sa Canaan sa kanluran ng Ilog Jordan na nasakop ng mga Israelita. (Bil 22:1; Jos 6:1, 24, 25) Noong panahon ni Jesus, nagkaroon ng isang bagong lunsod mga 2 km (mahigit isang milya) sa timog ng naunang lunsod. Posibleng iyan ang dahilan kaya sa kaparehong ulat sa Luc 18:35, ang binanggit ay “habang papalapit si Jesus sa Jerico.” Puwedeng ginawa ni Jesus ang himala habang papalabas siya sa Judiong lunsod at papalapit sa Romanong lunsod o kabaligtaran.—Tingnan ang Ap. B4 at B10.
anak ni David: Ipinapakita nito na si Jesus ang inapo ni David na magiging tagapagmana ng tipan para sa Kaharian na ipinakipagtipan kay David.—2Sa 7:11-16; Aw 89:3, 4.
si David na hari: May ibang mga hari na binanggit sa talaangkanang ito, pero si David lang ang tinawag na “hari.” Ang dinastiya ng mga hari sa Israel ay tinawag na “sambahayan ni David.” (1Ha 12:19, 20) Sa pagtawag kay Jesus na “anak ni David” sa talata 1, itinampok ni Mateo ang Kaharian at tinukoy si Jesus bilang ang tagapagmanang hari gaya ng ipinangako sa tipan kay David.—2Sa 7:11-16.
lumuhod: O “yumukod; nagbigay-galang.” Sa pagtawag kay Jesus na “Anak ni David” (Mat 15:22), maliwanag na kinilala ng di-Judiong babaeng ito na siya ang ipinangakong Mesiyas. Lumuhod ang babae sa harap ni Jesus, hindi dahil isa siyang diyos o bathala, kundi dahil kinatawan siya ng Diyos.—Tingnan ang study note sa Mat 2:2; 8:2; 14:33; 18:26.
dalawang lalaking bulag: Isang bulag lang ang binanggit nina Marcos at Lucas, malamang na dahil nagpokus lang sila kay Bartimeo, na pinangalanan sa ulat ni Marcos. (Mar 10:46; Luc 18:35) Mas espesipiko si Mateo sa bilang ng mga bulag na naroroon.
Anak ni David: Sa pagtawag kay Jesus na “Anak ni David,” hayagang kinilala ng mga bulag na si Jesus ang Mesiyas.—Tingnan ang study note sa Mat 1:1, 6; 15:25.
awa: O “habag.”—Tingnan ang study note sa Mat 9:36.
naawa: Ang pandiwang Griego na ginamit dito (splag·khniʹzo·mai) ay may kaugnayan sa salita para sa “bituka” (splagʹkhna), na nagpapahiwatig ng isang damdaming nadarama sa kaloob-looban ng isang tao, isang matinding emosyon. Isa ito sa pinakamapuwersang salita sa Griego para sa pagkadama ng awa.
Media

Ang ilang pamilihan, gaya ng makikita rito, ay nasa mga lansangan. Ang mga nagtitinda ay karaniwan nang naglalagay ng maraming paninda sa lansangan kaya sumisikip ang daan. Ang mga residente ay makakabili roon ng mga kailangan nila sa bahay, kagamitang luwad, at mamahaling gamit na babasagín, pati ng sariwang prutas at gulay. Dahil wala pang refrigerator noon, kailangan nilang pumunta sa pamilihan araw-araw para bumili ng suplay. Dito, maraming masasagap na balita galing sa mga mangangalakal o iba pang dayo. Puwedeng maglaro dito ang mga bata at mag-abang ng trabaho ang mga tao. Nagpagaling si Jesus ng maysakit at nangaral si Pablo sa mga pamilihan. (Gaw 17:17) Gustong-gusto naman ng mayayabang na eskriba at Pariseo na pumunta sa ganitong pampublikong lugar para mapansin at batiin ng mga tao.

Ang pinakanakapangingilabot na panghagupit ay tinatawag na flagellum. May hawakan ito na kinakabitan ng ilang kurdon o nakatirintas na mahahabang piraso ng katad. Ang mga pirasong ito ng katad ay nilalagyan ng matatalim na piraso ng buto o metal para lalong maging masakit ang mga hampas.