ผู้​นำ: แปล​ตรง​ตัว​ว่า “คน​สูง​อายุ” คำ​กรีก เพร็สบูเทะรอส ที่​ใช้​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล​มัก​จะ​หมาย​ถึง​คน​ที่​มี​ตำแหน่ง​และ​หน้า​ที่​รับผิดชอบ​ใน​ชุมชน​หรือ​ใน​ชาติ ถึง​แม้​คำ​นี้​บาง​ครั้ง​หมาย​ถึง​คน​ที่​อายุ​มาก​กว่า​หรือ​คน​สูง​อายุ (เช่น​ที่ ลก 15:25; กจ 2:17) แต่​ก็​มี​ความ​หมาย​ใน​แง่​อื่น​ด้วย ใน​ข้อ​นี้​คำ​ว่า “ผู้​นำ” หมาย​ถึง​พวก​ผู้​นำ​ชาว​ยิว​ซึ่ง​คัมภีร์​ไบเบิล​มัก​พูด​ถึง​พวก​เขา​พร้อม​กับ​พวก​ปุโรหิต​ใหญ่​และ​ครู​สอน​ศาสนา สมาชิก​ศาล​แซนเฮดริน​ก็​ประกอบ​ด้วย​คน​จาก 3 กลุ่ม​นี้—มธ 21:23; 26:3, 47, 57; 27:1, 41; 28:12; ดู​ส่วน​อธิบาย​ศัพท์​คำ​ว่า “ผู้​นำ”

ผู้​นำ: ใน​ข้อ​นี้​คำ​ว่า “ผู้​นำ” หมาย​ถึง​พวก​ผู้​นำ​ชาว​ยิว​ซึ่ง​คัมภีร์​ไบเบิล​มัก​พูด​ถึง​พวก​เขา​พร้อม​กับ​พวก​ปุโรหิต​ใหญ่​และ​ครู​สอน​ศาสนา—ดูข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ มธ 16:21

ทนาย​ความ: คำ​กรีก เรโทร มี​ความ​หมาย​เดิม​ว่า “คน​ที่​พูด​ต่อ​หน้า​สาธารณชน, นัก​พูด” แต่​ต่อ​มา​คำ​นี้​ยัง​หมาย​ถึง “คน​ที่​พูด​ใน​ศาล, ทนาย​ความ” ด้วย เทอร์ทูลลัส​เดิน​ทาง​ไป​เมือง​ซีซารียา​เพื่อ​แจ้ง​ข้อ​กล่าวหา​เปาโล​ต่อ​ผู้​ว่า​ราชการ​เฟลิกส์

อาณาจักร: คำ​กรีก​ที่​แปล​ใน​ข้อ​นี้​ว่า “อาณาจักร” (ออยคู่เมะเน) เมื่อ​ใช้​ใน​ความ​หมาย​กว้าง ๆ จะ​หมาย​ถึง​โลก​ซึ่ง​เป็น​ที่​อยู่​อาศัย​ของ​มนุษย์ (ลก 4:5; กจ 17:31; รม 10:18; วว 12:9; 16:14) ใน​ศตวรรษ​แรก มี​การ​ใช้​คำ​นี้​เมื่อ​พูด​ถึง​จักรวรรดิ​โรมัน​อัน​กว้าง​ใหญ่​ซึ่ง​เป็น​ที่​ที่​ชาว​ยิว​กระจัด​กระจาย​กัน​อยู่—กจ 24:5

ชาว​นาซาเร็ธ: เป็น​ฉายา​เรียก​พระ​เยซู และ​ต่อ​มา​ก็​ใช้​เรียก​สาวก​ของ​ท่าน​ด้วย (กจ 24:5) เนื่อง​จาก​ชาว​ยิว​หลาย​คน​มี​ชื่อ​ว่า​เยซู จึง​เป็น​เรื่อง​ปกติ​ที่​จะ​เพิ่ม​คำ​เพื่อ​ระบุ​ตัว​ตน ซึ่ง​ตาม​ธรรมเนียม​ใน​สมัย​คัมภีร์​ไบเบิล คำ​ที่​เพิ่ม​เข้า​ไป​ก็​มัก​จะ​เป็น​ถิ่น​เดิม​หรือ​บ้าน​เกิด​ของ​คน​นั้น (2ซม 3:2, 3; 17:27; 23:25-39; นฮม 1:1; กจ 13:1; 21:29) ตอน​พระ​เยซู​เป็น​เด็ก​ท่าน​ใช้​ชีวิต​ส่วน​ใหญ่​ที่​เมือง​นาซาเร็ธ​แคว้น​กาลิลี จึง​เป็น​เรื่อง​ปกติ​ที่​จะ​ใช้​คำ​นี้​ต่อ​ท้าย​ชื่อ​ของ​ท่าน พระ​เยซู​ถูก​เรียก​ว่า “ชาว​นาซาเร็ธ” ใน​หลาย​โอกาส และ​มี​หลาย​คน​เรียก​ท่าน​แบบ​นี้ (มก 1:23, 24; 10:46, 47; 14:66-69; 16:5, 6; ลก 24:13-19; ยน 18:1-7) พระ​เยซู​ก็​ยอม​รับ​ชื่อ​นี้​และ​เรียก​ตัว​เอง​แบบ​นี้​ด้วย (ยน 18:5-8; กจ 22:6-8) บน​ป้าย​ที่​ปีลาต​ให้​ติด​ไว้​บน​เสา​ทรมาน​ของ​พระ​เยซู เขา​เขียน​ใน​ภาษา​ฮีบรู ละติน และ​กรีก​ว่า “เยซู​ชาว​นาซาเร็ธ กษัตริย์​ของ​ชาว​ยิว” (ยน 19:19, 20) ตั้ง​แต่​วัน​เพ็นเทคอสต์​ปี ค.ศ. 33 พวก​อัครสาวก​และ​คน​อื่น ๆ ก็​มัก​พูด​ถึง​พระ​เยซู​ว่า​เป็น​ชาว​นาซาเร็ธ​ด้วย—กจ 2:22; 3:6; 4:10; 6:14; 10:38; 26:9; ดู​ข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ มธ 2:23 ด้วย

ตัว​ปัญหา: แปล​ตรง​ตัว​ว่า “โรค​ระบาด” ใน​พระ​คัมภีร์​คริสเตียน​ภาค​ภาษา​กรีก​มี​การ​ใช้​คำ​นี้​อีก​แค่​ครั้ง​เดียว​คือ​ที่ ลก 21:11 ซึ่ง​ที่​นั่น​ใช้​คำ​นี้​ใน​ความ​หมาย​ตรง​ตัว​หมาย​ถึง​โรค​ระบาด แต่​ใน​ข้อ​นี้​ใช้​คำ​นี้​ใน​ความ​หมาย​เป็น​นัย​เพื่อ​พูด​ถึง​คน​ที่​สร้าง​ความ​เดือดร้อน​ให้​คน​อื่น จึง​มี​การ​แปล​ว่า “ตัว​ปัญหา”

ทุก​แห่ง: หรือ “ทั่ว​โลก” ดูข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ ลก 2:1

นิกาย: มา​จาก​คำ​กรีก ไฮเระซิส ซึ่ง​น่า​จะ​มี​ความ​หมาย​เดิม​ว่า “การ​เลือก” และ​ใน​ฉบับ​เซปตัวจินต์ ก็​ใช้​คำ​นี้​ใน​ความ​หมาย​นี้​ที่ ลนต 22:18 ที่​นั่น​พูด​ถึง​ชาว​อิสราเอล​ที่​ถวาย​เครื่อง​บูชา “ตาม​ที่​พวก​เขา​เลือก” ใน​พระ​คัมภีร์​คริสเตียน​ภาค​ภาษา​กรีก​ใช้​คำ​นี้​เพื่อ​หมาย​ถึง​กลุ่ม​คน​ที่​ยึด​ถือ​ความ​คิด​เห็น​หรือ​หลัก​คำ​สอน​บาง​อย่าง มี​การ​ใช้​คำ​นี้​กับ 2 นิกาย​ใหญ่ ๆ ของ​ศาสนา​ยิว​คือ​ฟาริสี​กับ​สะดูสี (กจ 5:17; 15:5; 26:5) คน​ที่​ไม่​ใช่​คริสเตียน​เรียก​ศาสนา​คริสต์​ว่า “นิกาย” หรือ “นิกาย​ของ​ชาว​นาซาเร็ธ” เพราะ​พวก​เขา​อาจ​มอง​ว่า​ศาสนา​คริสต์​แตก​ออก​มา​จาก​ศาสนา​ยิว (กจ 24:5, 14; 28:22) คำ​กรีก ไฮเระซิส ยัง​ใช้​เพื่อ​หมาย​ถึง​กลุ่ม​ต่าง ๆ ที่​เกิด​ขึ้น​ใน​ประชาคม​คริสเตียน พระ​เยซู​เน้น​ว่า​สาวก​ของ​ท่าน​ต้อง​เป็น​หนึ่ง​เดียว​กัน​และ​ท่าน​อธิษฐาน​เกี่ยว​กับ​เรื่อง​นี้ (ยน 17:21) และ​พวก​อัครสาวก​ก็​พยายาม​อย่าง​มาก​เพื่อ​ให้​ประชาคม​คริสเตียน​เป็น​หนึ่ง​เดียว​กัน​ด้วย (1คร 1:10; ยด 17-19) ถ้า​พี่​น้อง​ใน​ประชาคม​แตก​แยก​กัน​เป็น​กลุ่ม ๆ พวก​เขา​ก็​จะ​ไม่​เป็น​หนึ่ง​เดียว​กัน ดัง​นั้น คำ​กรีก ไฮเระซิส ที่​ใช้​ใน​พระ​คัมภีร์​จึง​มี​ความ​หมาย​ใน​แง่​ลบ​หมาย​ถึง​การ​แตก​เป็น​กลุ่ม ๆ หรือ​การ​แยก​ออก​เป็น​นิกาย​ต่าง ๆ การ​แตก​แยก​ทาง​ความ​เชื่อ​แบบ​นี้​ทำ​ให้​เกิด​การ​โต้​เถียง ความ​ขัด​แย้ง และ​การ​เป็น​ศัตรู​กัน (เทียบ​กับ กจ 23:7-10) ประชาคม​คริสเตียน​จึง​ต้อง​ไม่​แตก​แยก​เป็น​นิกาย​ต่าง ๆ เพราะ​นั่น​เป็น “การ​กระทำ​ที่​เกิด​จาก​ความ​ต้องการ​ของ​ร่าง​กาย​ที่​มี​บาป”—กท 5:19-21; 1คร 11:19; 2ปต 2:1

ชาว​นาซาเร็ธ: ดูข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ มก 10:47

สำเนา​พระ​คัมภีร์​ภาษา​กรีก​ยุค​หลัง​บาง​ฉบับ​และ​ฉบับ​แปล​เก่าแก่​บาง​ฉบับ​เพิ่ม​ข้อ​ความ​ในข้อ 6-8 ว่า “และ​ก็​คง​จะ​ได้​พิพากษา​เขา​ตาม​กฎหมาย (7) แต่​นาย​พัน​ลีเซียส​ได้​มา​ใช้​อำนาจ​แย่ง​ตัว​เขา​ไป​จาก​มือ​ของ​เรา (8) และ​สั่ง​ให้​เรียก​โจทก์​มา​ฟ้อง​เขา” แต่​ข้อ​ความ​นี้​ไม่​มี​ใน​สำเนา​พระ​คัมภีร์​ที่​เก่าแก่​ที่​สุด​และ​น่า​เชื่อถือ​ที่​สุด และ​ดู​เหมือน​ไม่​เคย​เป็น​ส่วน​หนึ่ง​ของ​ข้อ​ความ​ต้น​ฉบับ​ของ​หนังสือ​กิจการ—ดูภาค​ผนวก ก​3

ผม​ทำ​งาน​รับใช้​ที่​ศักดิ์สิทธิ์​ให้: หรือ “ผม​นมัสการ” คำ​กริยา​กรีก ลาตรือโอ โดย​ทั่ว​ไป​แล้ว​หมาย​ถึง​การ​รับใช้ แต่​ใน​บาง​ท้อง​เรื่อง​คำ​นี้​อาจ​แปล​ได้​ว่า “นมัสการ” เมื่อ​ใช้​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล โดย​ทั่ว​ไป​แล้ว​คำ​กรีก ลาตรือโอ หมาย​ถึง​การ​รับใช้​พระเจ้า​หรือ​การ​นมัสการ​พระองค์ (มธ 4:10; ลก 1:74; 2:37; 4:8; รม 1:9; ฟป 3:3; 2ทธ 1:3; ฮบ 9:14; 12:28; วว 7:15; 22:3) หรือ​ทำ​งาน​รับใช้​ที่​วิหาร​หรือ​ที่​ศักดิ์สิทธิ์ (ฮบ 8:5; 9:9; 10:2; 13:10) บาง​ครั้ง​มี​การ​ใช้​คำ​นี้​กับ​การ​นมัสการ​เท็จ คือ​การ​กราบ​ไหว้​หรือ​นมัสการ​สิ่ง​ที่​ถูก​สร้าง—กจ 7:42; รม 1:25

ฟื้น​ขึ้น​จาก​ตาย: คำ​กรีก อานาสทาซิส แปล​ตรง​ตัว​ว่า “ทำ​ให้​ลุก​ขึ้น, ยืน​ขึ้น” มี​การ​ใช้​คำ​นี้​ประมาณ 40 ครั้ง​ใน​พระ​คัมภีร์​คริสเตียน​ภาค​ภาษา​กรีก​เพื่อ​พูด​ถึง​การ​ปลุก​คน​ตาย​ให้​ฟื้น (ตัว​อย่าง​อื่น ๆ อยู่​ที่ มธ 22:31; กจ 2:31; 4:2; 17:18, 32; 23:6; 1คร 15:12, 13) ใน​ฉบับ​เซปตัวจินต์ ที่ อสย 26:19 ซึ่ง​มี​ข้อ​ความ​ว่า “คน​ของ​พวก​เจ้า​ที่​ตาย​แล้ว​จะ​มี​ชีวิต ​อีก” มี​การ​ใช้​คำ​กริยา อานาสทาซิส เพื่อ​แปล​คำ​กริยา​ฮีบรู “มี​ชีวิต”—ดูส่วน​อธิบาย​ศัพท์

นาย​ร้อย: นาย​ทหาร​ใน​กองทัพ​โรมัน​ที่​มี​ทหาร​อยู่​ใต้​บังคับ​บัญชา 100 นาย

เบอร์นิส: เป็น​พี่​น้อง​กับ​เฮโรด​อากริปปา​ที่ 2 และ​มี​ข่าว​ลือ​อย่าง​กว้าง​ขวาง​ว่า​เธอ​เป็น​ภรรยา​ของ​เขา​ด้วย หลัง​จาก​นั้น​เธอ​ก็​มา​เป็น​ภรรยา​น้อย​ของ​แม่ทัพ​ติตุส​ก่อน​ที่​เขา​จะ​ได้​เป็น​จักรพรรดิ​ของ​โรม

ดรูสิลลา: เป็น​ลูก​สาว​คน​ที่ 3 และ​เป็น​ลูก​คน​สุด​ท้อง​ของ​เฮโรด​ที่​พูด​ถึง​ใน กจ 12:1 ซึ่ง​ก็​คือ​เฮโรด​อากริปปา​ที่ 1 เธอ​เกิด​ประมาณ​ปี ค.ศ. 38 และ​เป็น​น้อง​สาว​ของ​อากริปปา​ที่ 2 และ​เบอร์นิส และ​มาเรียม​ที่ 3 (ดู​ข้อมูล​สำหรับ​ศึกษา​ที่ กจ 25:13 และ​ส่วน​อธิบาย​ศัพท์​คำ​ว่า “เฮโรด”) ผู้​ว่า​ราชการ​เฟลิกส์​เป็น​สามี​คน​ที่ 2 ของ​เธอ เธอ​แต่งงาน​ครั้ง​แรก​กับ​กษัตริย์​ซีเรีย​ที่​ชื่อ​อา​ซีอุส​แห่ง​เอเมซา​แต่​หย่า​กับ​เขา แล้ว​แต่งงาน​กับ​เฟลิกส์​ประมาณ​ปี ค.ศ. 54 ซึ่ง​เป็น​ตอน​ที่​เธอ​อายุ​ประมาณ 16 ปี เป็น​ไป​ได้​ว่า​เธอ​อยู่​ด้วย​ตอน​ที่​เปาโล​พูด​กับ​เฟลิกส์ “เรื่อง​การ​ทำ​สิ่ง​ที่​ถูก​ต้อง การ​รู้​จัก​ควบคุม​ตัว​เอง และ​การ​พิพากษา​ที่​จะ​เกิด​ขึ้น” (กจ 24:25) และ​ตอน​ที่​เฟสทัส​มา​รับ​ตำแหน่ง​ต่อ​จาก​เฟลิกส์ เฟลิกส์​ปล่อย​ให้​เปาโล​ถูก​กัก​ขัง​ต่อ​ไป​เพราะ “อยาก​เอา​ใจ​ชาว​ยิว” และ​เอา​ใจ​ภรรยา​สาว​คน​นี้​ที่​เป็น​ชาว​ยิว​ด้วย—กจ 24:27