ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

บท​สิบ​เก้า

เขาปกป้อง หาเลี้ยงครอบครัว และทำหน้าที่อย่างซื่อสัตย์

เขาปกป้อง หาเลี้ยงครอบครัว และทำหน้าที่อย่างซื่อสัตย์

1, 2. (ก) โยเซฟ​กับ​ครอบครัว​ต้อง​ปรับ​ตัว​ให้​เข้า​กับ​การ​เปลี่ยน​แปลง​ครั้ง​ใหญ่​อะไร? (ข) โยเซฟ​บอก​ข่าว​ร้าย​อะไร​แก่​มาเรีย?

 โยเซฟ​โยน​สัมภาระ​อีก​ชิ้น​หนึ่ง​ขึ้น​บน​หลัง​ลา. ลอง​นึก​ภาพ​เขา​กวาด​สายตา​ไป​รอบ​หมู่​บ้าน​เบทเลเฮม​ท่ามกลาง​ความ​มืด​มิด แล้ว​ตบ​บั้น​ท้าย​เจ้า​ลา​น้อย​จอม​ทรหด​เบา ๆ. เขา​คง​คิด​ถึง​การ​เดิน​ทาง​อัน​ยาว​ไกล​ที่​อยู่​ข้าง​หน้า. จุด​หมาย​ปลาย​ทาง​ของ​เขา​คือ​อียิปต์ ดินแดน​ที่​ต่าง​ผู้​คน ต่าง​ภาษา และ​ต่าง​วัฒนธรรม. ครอบครัว​เล็ก ๆ ของ​เขา​จะ​ปรับ​ตัว​ให้​เข้า​กับ​การ​เปลี่ยน​แปลง​ครั้ง​ใหญ่​นี้​ได้​อย่าง​ไร?

2 การ​บอก​ข่าว​ร้าย​แก่​มาเรีย​ภรรยา​ที่​รัก​ไม่​ใช่​เรื่อง​ง่าย​สำหรับ​โยเซฟ แต่​เขา​ก็​รวบ​รวม​ความ​กล้า​และ​บอก​ให้​เธอ​รู้. โยเซฟ​เล่า​ให้​เธอ​ฟัง​ว่า​ทูตสวรรค์​องค์​หนึ่ง​มา​หา​เขา​ใน​ความ​ฝัน​และ​แจ้ง​ข่าว​จาก​พระเจ้า​ว่า กษัตริย์​เฮโรด​กำลัง​ตาม​ล่า​ชีวิต​บุตร​น้อย​ของ​พวก​เขา! พวก​เขา​ต้อง​หนี​ทันที. (อ่าน​มัดธาย 2:13, 14) มาเรีย​กังวล​มาก. ทำไม​มี​คน​คิด​จะ​ฆ่า​เด็ก​น้อย​ที่​ไร้เดียงสา​และ​ไม่​มี​พิษ​ภัย​เช่น​นี้? ทั้ง​โยเซฟ​และ​มาเรีย​ไม่​เข้าใจ​ว่า​เกิด​เรื่อง​เช่น​นี้​ได้​อย่าง​ไร. แต่​พวก​เขา​ก็​วางใจ​พระ​ยะโฮวา​และ​เตรียม​ออก​เดิน​ทาง.

3. จง​พรรณนา​ตอน​ที่​โยเซฟ​กับ​ครอบครัว​กำลัง​เดิน​ทาง​ออก​จาก​เบทเลเฮม. (ดู​ภาพ​ด้วย)

3 ท่ามกลาง​ความ​มืด​มิด​ระหว่าง​ที่​คน​ใน​เบทเลเฮม​กำลัง​หลับใหล โยเซฟ​ก็​พา​มาเรีย​และ​พระ​เยซู​ออก​จาก​หมู่​บ้าน​อย่าง​เงียบ ๆ. ขณะ​ที่​โยเซฟ​พา​ครอบครัว​มุ่ง​หน้า​ไป​ทาง​ใต้ ท้องฟ้า​ทาง​ตะวัน​ออก​ก็​ค่อย ๆ สว่าง​ขึ้น. โยเซฟ​คง​คิด​ถึง​สิ่ง​ที่​รอ​เขา​อยู่​ข้าง​หน้า. ช่าง​ไม้​ที่​ต่ำต้อย​อย่าง​เขา​จะ​ปก​ป้อง​ครอบครัว​ให้​พ้น​จาก​เงื้อม​มือ​ของ​เฮโรด​ผู้​ทรง​อิทธิพล​ได้​อย่าง​ไร? เขา​จะ​หา​เลี้ยง​ครอบครัว​ได้​ตลอดรอดฝั่ง​ไหม? เขา​จะ​เลี้ยง​ดู​บุตร​ชาย​คน​พิเศษ​ที่​พระ​ยะโฮวา​พระเจ้า​มอบ​ให้​เขา​ดู​แล​จน​เติบ​ใหญ่​ได้​ไหม? โยเซฟ​ต้อง​เจอ​กับ​ปัญหา​และ​ข้อ​ท้าทาย​หลาย​อย่าง. ขณะ​ที่​เรา​พิจารณา​วิธี​ที่​โยเซฟ​รับมือ​กับ​ปัญหา​เหล่า​นั้น เรา​จะ​เห็น​ว่า​พ่อ​ใน​ทุก​วัน​นี้​รวม​ทั้ง​เรา​ทุก​คน​จะ​เลียน​แบบ​ความ​เชื่อ​ของ​โยเซฟ​ได้​อย่าง​ไร.

โยเซฟ​ปก​ป้อง​ครอบครัว

4, 5. (ก) ชีวิต​ของ​โยเซฟ​เปลี่ยน​ไป​อย่าง​สิ้นเชิง​ใน​ทาง​ใด​บ้าง? (ข) ทูตสวรรค์​บอก​อะไร​โยเซฟ?

4 ย้อน​ไป​ประมาณ​หนึ่ง​ปี​ก่อน​หน้า​นั้น​ที่​บ้าน​เกิด​ของ​โยเซฟ​ใน​เมือง​นาซาเรท ชีวิต​เขา​เปลี่ยน​ไป​อย่าง​สิ้นเชิง​หลัง​จาก​หมั้น​กับ​บุตร​สาว​ของ​เฮลี. โยเซฟ​รู้​ว่า​มาเรีย​เป็น​สาว​พรหมจารี​ที่​เลื่อมใส​พระเจ้า. แต่​จู่ ๆ มาเรีย​ก็​บอก​ว่า​เธอ​ตั้ง​ครรภ์! โยเซฟ​ตั้งใจ​จะ​หย่า​กับ​เธอ​อย่าง​ลับ ๆ เพื่อ​ไม่​ให้​เธอ​อับอาย. a แต่​ทูตสวรรค์​องค์​หนึ่ง​มา​บอก​เขา​ใน​ความ​ฝัน​ว่า มาเรีย​ตั้ง​ครรภ์​โดย​พระ​วิญญาณ​บริสุทธิ์​ของ​พระ​ยะโฮวา. ทูตสวรรค์​ยัง​บอก​ด้วย​ว่า​บุตร​ชาย​ที่​เธอ​จะ​ให้​กำเนิด​นั้น​จะ “ช่วย​ประชาชน​ของ​ท่าน​ให้​รอด​จาก​บาป​ของ​พวก​เขา.” ทูตสวรรค์​ให้​กำลังใจ​โยเซฟ​อีก​ว่า “อย่า​กลัว​ที่​จะ​รับ​มาเรีย​ภรรยา​ของ​เจ้า​มา​อยู่​ที่​บ้าน.”—มัด. 1:18-21

5 โยเซฟ​เป็น​คน​ชอบธรรม​และ​เชื่อ​ฟัง​พระเจ้า เขา​จึง​ทำ​ตาม​ที่​ทูตสวรรค์​บอก. เขา​ยอม​รับ​งาน​มอบหมาย​ที่​หนัก​ที่​สุด​คือ​การ​เอา​ใจ​ใส่​เลี้ยง​ดู​เด็ก​ที่​ไม่​ใช่​ลูก​ของ​ตัว​เอง แต่​เป็น​บุตร​ที่​พระเจ้า​รัก​และ​หวง​แหน​อย่าง​ยิ่ง. ต่อ​มา โยเซฟ​ทำ​ตาม​กฤษฎีกา​ของ​ซีซาร์ โดย​พา​ภรรยา​ที่​กำลัง​ตั้ง​ครรภ์​เดิน​ทาง​ไป​เบทเลเฮม​เพื่อ​จด​ทะเบียน​สำมะโนครัว. ที่​หมู่​บ้าน​นี้​เอง​ที่​บุตร​น้อย​คน​นี้​ได้​เกิด​มา.

6-8. (ก) มี​เหตุ​การณ์​อะไร​บ้าง​ที่​ทำ​ให้​โยเซฟ​กับ​ครอบครัว​เล็ก ๆ ของ​เขา​ต้อง​เปลี่ยน​แปลง​ชีวิต? (ข) เรา​รู้​ได้​อย่าง​ไร​ว่า​ดาว​ดวง​นั้น​มา​จาก​ซาตาน? (ดู​เชิงอรรถ​ด้วย)

6 โยเซฟ​ไม่​ได้​พา​ครอบครัว​กลับ​ไป​นาซาเรท. พวก​เขา​อาศัย​อยู่​ใน​เบทเลเฮม​ต่อ​ไป ซึ่ง​อยู่​ห่าง​จาก​กรุง​เยรูซาเลม​เพียง​ไม่​กี่​กิโลเมตร. แม้​พวก​เขา​จะ​ยาก​จน แต่​โยเซฟ​ก็​ทำ​ทุก​อย่าง​เพื่อ​ไม่​ให้​มาเรีย​และ​พระ​เยซู​ต้อง​ขัดสน​ลำบาก. ไม่​นาน​หลัง​จาก​พระ​เยซู​เกิด พวก​เขา​ก็​มี​บ้าน​หลัง​เล็ก ๆ อยู่. แต่​แล้ว​ชีวิต​ของ​พวก​เขา​ก็​ต้อง​เปลี่ยน​แปลง​อีก​ครั้ง​เมื่อ​พระ​เยซู​อายุ​ได้​ขวบ​เศษ ๆ.

7 มี​ชาย​กลุ่ม​หนึ่ง​เดิน​ทาง​มา พวก​เขา​เป็น​โหร​จาก​ทิศ​ตะวัน​ออก​ซึ่ง​คง​เป็น​บาบิโลน​อัน​ไกล​โพ้น. โหร​กลุ่ม​นี้​ติด​ตาม​ดาว​ดวง​หนึ่ง​มา​จน​ถึง​บ้าน​ของ​โยเซฟ​กับ​มาเรีย พวก​เขา​กำลัง​ตาม​หา​เด็ก​คน​หนึ่ง​ซึ่ง​จะ​เป็น​กษัตริย์​ของ​ชาว​ยิว. เมื่อ​เห็น​พระ​กุมาร​พวก​เขา​ก็​หมอบ​ลง​แสดง​ความ​เคารพ​พระองค์.

8 ไม่​ว่า​พวก​โหร​จะ​รู้​หรือ​ไม่ แต่​พวก​เขา​กำลัง​ทำ​ให้​หนู​น้อย​เยซู​อยู่​ใน​อันตราย. ดาว​ดวง​นั้น​ไม่​ได้​นำ​พวก​เขา​มา​ที่​เบทเลเฮม​ทันที แต่​พา​ไป​ที่​เยรูซาเลม​ก่อน. b เมื่อ​ไป​ถึง​ที่​นั่น พวก​โหร​ได้​บอก​กษัตริย์​เฮโรด​ว่า​พวก​เขา​กำลัง​ตาม​หา​เด็ก​คน​หนึ่ง​ที่​จะ​เป็น​กษัตริย์​ของ​ชาว​ยิว. คำ​บอก​เล่า​ของ​พวก​เขา​ทำ​ให้​เฮโรด​โกรธ​และ​ไม่​พอ​ใจ​อย่าง​ยิ่ง.

9-11. (ก) ผู้​ที่​มี​อำนาจ​เหนือ​กว่า​เฮโรด​และ​ซาตาน​คอย​ช่วยเหลือ​ครอบครัว​ของ​โยเซฟ​อย่าง​ไร? (ข) เรื่อง​ที่​เล่า​ใน​เทพนิยาย​เกี่ยว​กับ​การ​เดิน​ทาง​ไป​อียิปต์​ต่าง​จาก​ความ​เป็น​จริง​อย่าง​ไร?

9 แต่​น่า​ดีใจ มี​ผู้​ที่​มี​อำนาจ​เหนือ​กว่า​เฮโรด​คอย​ช่วยเหลือ​ครอบครัว​ของ​โยเซฟ. โดย​วิธี​ใด​ล่ะ? เมื่อ​พวก​โหร​มา​ถึง​บ้าน​ที่​พระ​เยซู​อยู่​และ​เห็น​พระองค์​กับ​มาเรีย พวก​เขา​ก็​ให้​ของ​กำนัล​มาก​มาย​แก่​ครอบครัว​นี้​โดย​ไม่​ได้​ขอ​สิ่ง​ใด​ตอบ​แทน. โยเซฟ​กับ​มาเรีย​คง​แปลก​ใจ​มาก​ที่​จู่ ๆ มี​คน​นำ “ทองคำ กำยาน และ​มดยอบ” มา​ให้. ของ​แต่​ละ​อย่าง​ล้วน​มี​ค่า​และ​ราคา​แพง​ทั้ง​นั้น! พวก​โหร​ตั้งใจ​จะ​กลับ​ไป​บอก​กษัตริย์​เฮโรด​ว่า​พวก​เขา​พบ​พระ​เยซู​ที่​ไหน. แต่​พระ​ยะโฮวา​ทรง​เข้า​แทรกแซง. พระองค์​สั่ง​พวก​โหร​ใน​ความ​ฝัน​ให้​กลับ​ไป​ยัง​บ้าน​เมือง​ของ​ตน​โดย​ใช้​เส้น​ทาง​อื่น.—อ่าน​มัดธาย 2:1-12

10 ไม่​นาน​หลัง​จาก​พวก​โหร​กลับ​ไป พระ​ยะโฮวา​ใช้​ทูตสวรรค์​มา​เตือน​โยเซฟ​ว่า “จง​ลุก​ขึ้น​พา​พระ​กุมาร​กับ​มารดา​หนี​ไป​ประเทศ​อียิปต์​และ​อยู่​ที่​นั่น​จน​กว่า​เรา​จะ​บอก​เจ้า เพราะ​เฮโรด​จะ​ค้น​หา​พระ​กุมาร​เพื่อ​ฆ่า​เสีย.” (มัด. 2:13) โยเซฟ​เชื่อ​ฟัง​และ​ทำ​ตาม​ทันที​ดัง​ที่​เรา​อ่าน​ใน​ตอน​ต้น. เขา​ถือ​ว่า​ความ​ปลอด​ภัย​ของ​บุตร​น้อย​สำคัญ​กว่า​สิ่ง​อื่น​และ​รีบ​พา​ครอบครัว​หนี​ไป​อียิปต์. เนื่อง​จาก​พวก​โหร​นอก​รีต​ได้​ให้​ของ​กำนัล​ที่​มี​ราคา​แพง​มาก​แก่​ครอบครัว​ของ​โยเซฟ ตอน​นี้​พวก​เขา​จึง​มี​เงิน​มาก​พอ​สำหรับ​การ​เดิน​ทาง​ไกล​ที่​รอ​อยู่​ข้าง​หน้า.

โยเซฟ​พร้อม​จะ​ทำ​ทุก​สิ่ง​โดย​ไม่​ลังเล​เพื่อ​ปก​ป้อง​บุตร​ของ​ตน

11 เทพนิยาย​และ​ตำนาน​นอก​สารบบ​พระ​คัมภีร์​ได้​แต่ง​เติม​เรื่อง​การ​เดิน​ทาง​ไป​อียิปต์​จน​กลาย​เป็น​นิยาย​รัก และ​เล่า​ว่า​พระ​กุมาร​เยซู​ได้​ทำ​การ​อัศจรรย์​เพื่อ​ย่น​ระยะ​ทาง​ให้​สั้น​ลง ปราบ​พวก​กองโจร​ที่​คอย​ดัก​ปล้น และ​ถึง​กับ​สั่ง​ให้​ต้น​อินทผลัม​โน้ม​กิ่ง​ลง​มา​เพื่อ​มาเรีย​จะ​เด็ด​ผล​กิน​ได้. c แต่​ความ​จริง​แล้ว การ​เดิน​ทาง​ไป​ยัง​ดินแดน​ที่​พวก​เขา​ไม่​รู้​จัก​ใน​คราว​นั้น​เป็น​การ​เดิน​ทาง​ที่​ยาก​ลำบาก​และ​ยาว​ไกล.

โยเซฟ​พร้อม​จะ​สละ​ความ​สุข​สบาย​ของ​ตน​เพื่อ​ครอบครัว

12. โยเซฟ​เป็น​ตัว​อย่าง​ที่​ดี​อย่าง​ไร​สำหรับ​พ่อ​แม่​ที่​ต้อง​เลี้ยง​ดู​ลูก​ใน​โลก​ที่​เต็ม​ไป​ด้วย​อิทธิพล​ที่​ไม่​ดี?

12 พ่อ​แม่​สามารถ​เรียน​รู้​หลาย​อย่าง​จาก​ตัว​อย่าง​ของ​โยเซฟ. เขา​พร้อม​จะ​ละ​จาก​งาน​และ​สละ​ความ​สุข​สบาย​ของ​ตน​เพื่อ​ปก​ป้อง​ครอบครัว​ให้​พ้น​จาก​อันตราย. เห็น​ชัด​ว่า​สำหรับ​เขา​แล้ว​ครอบครัว​คือ​สมบัติ​ล้ำ​ค่า​ที่​พระ​ยะโฮวา​ฝาก​ไว้. พ่อ​แม่​ใน​ทุก​วัน​นี้​ต้อง​เลี้ยง​ดู​ลูก​ใน​โลก​ของ​ซาตาน​ที่​เต็ม​ไป​ด้วย​อิทธิพล​ที่​ไม่​ดี​ซึ่ง​อาจ​ทำ​ให้​เด็ก​เสีย​คน หรือ​ถึง​กับ​ทำลาย​ชีวิต​ของ​พวก​เขา. พ่อ​แม่​ที่​ทุ่มเท​ตัว​และ​พร้อม​จะ​ทำ​ทุก​สิ่ง​เพื่อ​ปก​ป้อง​ลูก​ให้​พ้น​จาก​อิทธิพล​ที่​เป็น​อันตราย​เช่น​เดียว​กับ​โยเซฟ​สม​ควร​ได้​รับ​คำ​ชมเชย​อย่าง​แท้​จริง.

โยเซฟ​หา​เลี้ยง​ครอบครัว

13, 14. โยเซฟ​กับ​มาเรีย​มา​ลง​หลัก​ปัก​ฐาน​ที่​นาซาเรท​ได้​อย่าง​ไร?

13 ดู​เหมือน​ว่า​ครอบครัว​ของ​โยเซฟ​อยู่​ที่​อียิปต์​ไม่​นาน เพราะ​หลัง​จาก​นั้น​ระยะ​หนึ่ง​ทูตสวรรค์​ก็​มา​บอก​โยเซฟ​ว่า​เฮโรด​ตาย​แล้ว. โยเซฟ​จึง​พา​ครอบครัว​กลับ​ไป​อิสราเอล. คำ​พยากรณ์​เก่า​แก่​ข้อ​หนึ่ง​กล่าว​ไว้​ว่า พระ​ยะโฮวา​จะ​เรียก​บุตร​ของ​พระองค์ “ออก​จาก​อียิปต์.” (มัด. 2:15) โยเซฟ​ช่วย​ให้​คำ​พยากรณ์​ข้อ​นี้​สำเร็จ. แต่​ตอน​นี้​เขา​จะ​พา​ครอบครัว​ไป​อยู่​ที่​ไหน?

14 โยเซฟ​เป็น​คน​รอบคอบ. ระหว่าง​ทาง เขา​ได้​ยิน​ว่า​อาร์คีลาอุส​ซึ่ง​มี​นิสัย​ชั่ว​ช้า​อำมหิต​และ​ชอบ​ฆ่า​คน​เหมือน​เฮโรด​ขึ้น​มา​ปกครอง​ต่อ เขา​จึง​เป็น​ห่วง​ครอบครัว. โยเซฟ​พา​ครอบครัว​ขึ้น​ไป​ทาง​เหนือ​ไกล​จาก​เยรูซาเลม​เพื่อ​จะ​ไม่​ต้อง​รับ​รู้​เรื่อง​ราว​ที่​เกิด​ขึ้น​ตาม​การ​ชี้​นำ​ของ​พระเจ้า. พวก​เขา​กลับ​มา​อยู่​ที่​นาซาเรท​บ้าน​เกิด​ของ​โยเซฟ​ใน​แคว้น​แกลิลี และ​โยเซฟ​กับ​มาเรีย​ก็​ลง​หลัก​ปัก​ฐาน​อยู่​ที่​นั่น.—อ่าน​มัดธาย 2:19-23

15, 16. ลักษณะ​งาน​ของ​โยเซฟ​เป็น​อย่าง​ไร และ​เขา​อาจ​ใช้​เครื่อง​มือ​อะไร​บ้าง?

15 พวก​เขา​ใช้​ชีวิต​อย่าง​เรียบ​ง่าย แต่​ก็​ใช่​ว่า​จะ​สะดวก​สบาย. คัมภีร์​ไบเบิล​เรียก​โยเซฟ​ว่า​ช่าง​ไม้ ซึ่ง​เป็น​คำ​กว้าง ๆ ที่​ทำ​ให้​นึก​ภาพ​ออก​ว่า​เขา​ต้อง​ทำ​งาน​หลาย​อย่าง​เกี่ยว​กับ​ไม้ เช่น โค่น​ต้น​ไม้ ลาก​ไม้ และ​เตรียม​ไม้​เพื่อ​นำ​ไป​ทำ​สิ่ง​ต่าง ๆ ไม่​ว่า​จะ​เป็น​บ้าน เรือ สะพาน​เล็ก ๆ เกวียน ล้อ แอก และ​เครื่อง​มือ​เครื่อง​ใช้​ใน​การ​เกษตร​ทุก​ชนิด. (มัด. 13:55) นี่​เป็น​งาน​ที่​ต้อง​ใช้​แรง​มาก. ช่าง​ไม้​ใน​สมัย​คัมภีร์​ไบเบิล​มัก​ทำ​งาน​กลางแจ้ง​ที่​ลาน​หน้า​บ้าน​หรือ​ใน​โรง​ไม้​ที่​สร้าง​ไว้​ไม่​ห่าง​จาก​ตัว​บ้าน.

16 โยเซฟ​ใช้​เครื่อง​มือ​หลาย​ชนิด​ซึ่ง​บาง​ชนิด​คง​เป็น​มรดก​ตก​ทอด​มา​จาก​บิดา. เขา​อาจ​ใช้​เหล็ก​ฉาก ลูก​ดิ่ง ชอล์ก​สำหรับ​ตี​เส้น ขวาน​ขนาด​เล็ก เลื่อย ขวาน​ถาก​ไม้ ค้อน​หงอน ค้อน​ไม้ สิ่ว สว่าน​คัน​ชัก และ​กาว​ชนิด​ต่าง ๆ หรือ​อาจ​ใช้​ตะปู​ด้วย​แม้​จะ​มี​ราคา​แพง​ก็​ตาม.

17, 18. (ก) พระ​เยซู​เรียน​รู้​อะไร​จาก​โยเซฟ​บิดา​เลี้ยง? (ข) ทำไม​โยเซฟ​ต้อง​ทำ​งาน​หนัก​ขึ้น?

17 ลอง​นึก​ภาพ​พระ​เยซู​ผู้​เยาว์​วัย​เฝ้า​ดู​บิดา​เลี้ยง​ทำ​งาน. พระองค์​คง​จ้อง​มอง​โดย​ไม่​ละ​สายตา​ไม่​ว่า​โยเซฟ​จะ​หยิบ​จับ​หรือ​ทำ​อะไร. พระองค์​คง​ภูมิ​ใจ​เมื่อ​มอง​ดู​บิดา เขา​มี​รูป​ร่าง​ใหญ่​โต​แข็งแรง ไหล่​กว้าง กล้าม​แขน​เป็น​มัด ๆ และ​ใช้​มือ​ทำ​งาน​อย่าง​คล่องแคล่ว รวม​ทั้ง​มี​สายตา​ที่​เฉียบ​คม. โยเซฟ​อาจ​สอน​บุตร​ชาย​วัย​เยาว์​ให้​หัด​ทำ​งาน​ง่าย ๆ เช่น เอา​หนัง​ปลา​แห้ง​มา​ขัด​ผิว​ไม้​ให้​เรียบ. เขา​อาจ​สอน​พระ​เยซู​ให้​รู้​ความ​แตกต่าง​ของ​เนื้อ​ไม้​แต่​ละ​ชนิด เช่น ไม้​จาก​ต้น​มะเดื่อ ต้น​โอ๊ก ต้น​มะกอก และ​ต้น​อื่น ๆ.

โยเซฟ​ฝึก​สอน​บุตร​ชาย​ให้​เป็น​ช่าง​ไม้

18 นอก​จาก​นั้น พระ​เยซู​คง​ได้​เรียน​รู้​ว่า​มือ​ที่​แข็ง​แกร่ง​ซึ่ง​โค่น​ต้น​ไม้ ถาก​ไม้ และ​ตอก​ไม้​ให้​ติด​กัน​นี้​ยัง​เป็น​มือ​ที่​อ่อนโยน​ซึ่ง​คอย​โอบ​กอด​และ​ปลอบโยน​พระองค์​กับ​แม่​และ​น้อง ๆ ด้วย. ครอบครัว​ของ​โยเซฟ​กับ​มาเรีย​ขยาย​ใหญ่​ขึ้น​จน​ใน​ที่​สุด​พวก​เขา​มี​ลูก​อย่าง​น้อย​หก​คน ไม่​รวม​พระ​เยซู. (มัด. 13:55, 56) โยเซฟ​ต้อง​ทำ​งาน​หนัก​ขึ้น​เพื่อ​ดู​แล​และ​หา​เลี้ยง​ทุก​คน​ใน​ครอบครัว.

โยเซฟ​เข้าใจ​ดี​ว่า​การ​ช่วย​สมาชิก​ครอบครัว​ให้​มี​ความ​เชื่อ​และ​มี​สาย​สัมพันธ์​ที่​ใกล้​ชิด​กับ​พระเจ้า​เป็น​สิ่ง​สำคัญ​ที่​สุด

19. โยเซฟ​ช่วย​ครอบครัว​ให้​มี​ความ​เชื่อ​และ​มี​สาย​สัมพันธ์​ที่​ใกล้​ชิด​กับ​พระเจ้า​โดย​วิธี​ใด?

19 อย่าง​ไร​ก็​ตาม โยเซฟ​เข้าใจ​ดี​ว่า​การ​ช่วย​สมาชิก​ครอบครัว​ให้​มี​ความ​เชื่อ​และ​มี​สาย​สัมพันธ์​ที่​ใกล้​ชิด​กับ​พระเจ้า​เป็น​สิ่ง​สำคัญ​ที่​สุด. โยเซฟ​จึง​ให้​เวลา​ลูก​เพื่อ​สอน​พวก​เขา​ให้​รู้​จัก​พระ​ยะโฮวา​พระเจ้า​และ​กฎหมาย​ของ​พระองค์. โยเซฟ​กับ​มาเรีย​พา​ลูก ๆ ไป​ที่​ธรรมศาลา​เป็น​ประจำ​เพื่อ​ฟัง​การ​อ่าน​และ​อธิบาย​พระ​บัญญัติ. เมื่อ​กลับ​บ้าน พระ​เยซู​คง​มี​คำ​ถาม​มาก​มาย​และ​โยเซฟ​ก็​คง​พยายาม​อย่าง​ดี​ที่​สุด​ที่​จะ​ตอบ​คำ​ถาม​บุตร​ที่​สนใจ​ใคร่​รู้​เกี่ยว​กับ​พระเจ้า. นอก​จาก​นั้น โยเซฟ​ยัง​พา​ครอบครัว​ไป​ร่วม​เทศกาล​ทาง​ศาสนา​ที่​กรุง​เยรูซาเลม​ด้วย. เมื่อ​ถึง​เทศกาล​ปัศคา​ประจำ​ปี โยเซฟ​คง​ต้อง​ใช้​เวลา​นาน​ถึง 2 สัปดาห์​เพื่อ​พา​ครอบครัว​เดิน​ทาง​ไกล 120 กิโลเมตร​ไป​เข้า​ร่วม​เทศกาล​นี้​และ​เดิน​ทาง​กลับ​อีก 120 กิโลเมตร.

โยเซฟ​พา​ครอบครัว​ไป​นมัสการ​ที่​พระ​วิหาร​ใน​กรุง​เยรูซาเลม​เป็น​ประจำ

20. หัวหน้า​ครอบครัว​คริสเตียน​จะ​เลียน​แบบ​โยเซฟ​ได้​อย่าง​ไร?

20 หัวหน้า​ครอบครัว​คริสเตียน​ใน​ทุก​วัน​นี้​ก็​ทำ​อย่าง​เดียว​กัน. แม้​ว่า​จะ​ทำ​งาน​หนัก​เพื่อ​จัด​หา​สิ่ง​จำเป็น​ด้าน​วัตถุ​ให้​ลูก แต่​พวก​เขา​ถือ​ว่า​การ​อบรม​สั่ง​สอน​ลูก​ให้​มี​ความ​เชื่อ​ใน​พระเจ้า​เป็น​สิ่ง​สำคัญ​ที่​สุด. พวก​เขา​พยายาม​อย่าง​จริงจัง​เพื่อ​จัด​การ​นมัสการ​ประจำ​ครอบครัว​ที่​บ้าน​และ​พา​ลูก ๆ เข้า​ร่วม​การ​ประชุม​คริสเตียน​ทั้ง​การ​ประชุม​ใหญ่​และ​การ​ประชุม​ประจำ​สัปดาห์. เช่น​เดียว​กับ​โยเซฟ พวก​เขา​รู้​ว่า​นี่​เป็น​การ​ลง​ทุน​ที่​คุ้มค่า​ที่​สุด​ที่​จะ​ทำ​ได้​เพื่อ​ลูก.

“ด้วย​ความ​ร้อน​ใจ”

21. บรรยากาศ​ใน​ช่วง​เทศกาล​ปัศคา​เป็น​อย่าง​ไร และ​โยเซฟ​กับ​มาเรีย​รู้​ตัว​เมื่อ​ไร​ว่า​พระ​เยซู​หาย​ไป?

21 ตอน​พระ​เยซู​อายุ 12 ปี โยเซฟ​พา​ครอบครัว​ไป​ที่​กรุง​เยรูซาเลม​เหมือน​ปี​ก่อน ๆ. ตอน​นั้น​เป็น​เทศกาล​ปัศคา​ซึ่ง​เป็น​ช่วง​เวลา​ที่​รื่นเริง​ยินดี ครอบครัว​ใหญ่​หลาย​ครอบครัว​เดิน​ทาง​ไป​ด้วย​กัน​เป็น​ขบวน ผ่าน​ท้อง​ทุ่ง​ที่​เขียว​ขจี​ใน​ฤดู​ใบ​ไม้​ผลิ. เมื่อ​มา​ถึง​เขต​เนิน​เขา​ซึ่ง​เป็น​ทาง​ขึ้น​ไป​ยัง​กรุง​เยรูซาเลม​ที่​ตั้ง​ตระหง่าน​อยู่​บน​ภูเขา​สูง พวก​เขา​คง​จะ​ร้อง​เพลง​สรรเสริญ​ที่​เรียก​กัน​ว่า​บทเพลง​ที่​ใช้​แห่​ขึ้น. (เพลง. บท 120-134) กรุง​นี้​คง​คลาคล่ำ​ไป​ด้วย​ผู้​คน​นับ​แสน. พอ​สิ้น​สุด​เทศกาล​นั้น แต่​ละ​ครอบครัว​ก็​พา​กัน​เดิน​ทาง​กลับ​บ้าน. โยเซฟ​กับ​มาเรีย​อาจ​ยุ่ง​อยู่​กับ​งาน​หลาย​อย่าง​จึง​คิด​ว่า​พระ​เยซู​เดิน​ทาง​กลับ​มา​ด้วย​แต่​อยู่​กับ​ญาติ​คน​อื่น ๆ. แต่​เมื่อ​ออก​จาก​กรุง​เยรูซาเลม​ได้​หนึ่ง​วัน​เต็ม พวก​เขา​ก็​ตกใจ​มาก​เมื่อ​รู้​ว่า​พระ​เยซู​หาย​ไป!—ลูกา 2:41-44

22, 23. โยเซฟ​กับ​มาเรีย​ทำ​อะไร​เมื่อ​รู้​ว่า​ลูก​ชาย​หาย​ไป และ​มาเรีย​พูด​อะไร​เมื่อ​พบ​พระ​เยซู?

22 ด้วย​ความ​กังวล​ใจ พวก​เขา​รีบ​ย้อน​กลับ​ไป​ทาง​เดิม​เพื่อ​ตาม​หา​พระ​เยซู​ที่​กรุง​เยรูซาเลม. ลอง​นึก​ภาพ​ว่า ขณะ​ที่​พวก​เขา​วิ่ง​เข้า​วิ่ง​ออก​ตาม​ถนน​ต่าง ๆ พร้อม​กับ​ร้อง​เรียก​ชื่อ​ลูก​ชาย พวก​เขา​คง​รู้สึก​ว่า​ตอน​นี้​เมือง​ช่าง​ดู​เงียบ​เหงา​เหลือ​เกิน. ลูก​ชาย​ของ​พวก​เขา​อยู่​ที่​ไหน? หลัง​จาก​ตาม​หา​อยู่ 3 วัน โยเซฟ​อาจ​คิด​ว่า​เขา​บกพร่อง​ใน​หน้า​ที่​อย่าง​ร้ายแรง​เนื่อง​จาก​ไม่​สามารถ​ดู​แล​สมบัติ​ล้ำ​ค่า​ที่​พระ​ยะโฮวา​ฝาก​ไว้. ใน​ที่​สุด พวก​เขา​ก็​เข้า​ไป​ใน​พระ​วิหาร. พวก​เขา​เดิน​หา​จน​มา​ถึง​ห้อง​หนึ่ง​ซึ่ง​มี​บรรดา​อาจารย์​ที่​ชำนาญ​ใน​พระ​บัญญัติ​นั่ง​อยู่ แล้ว​พวก​เขา​ก็​เห็น​พระ​เยซู​อยู่​ที่​นั่น​ด้วย! ลอง​นึก​ดู​สิ​ว่า​โยเซฟ​กับ​มาเรีย​คง​รู้สึก​โล่ง​อก​เพียง​ไร!—ลูกา 2:45, 46

23 พระ​เยซู​กำลัง​นั่ง​ฟัง​ผู้​มี​ความ​รู้​เหล่า​นั้น​และ​ซัก​ถาม​ด้วย​ความ​สนใจ​ใคร่​รู้. อาจารย์​เหล่า​นั้น​รู้สึก​ทึ่ง​เมื่อ​เห็น​เด็ก​ชาย​คน​นี้​มี​ความ​เข้าใจ​และ​ตอบ​คำ​ถาม​ที่​ลึกซึ้ง​ได้. โยเซฟ​กับ​มาเรีย​ประหลาด​ใจ​ที่​เห็น​เช่น​นั้น. ตาม​บันทึก​ใน​พระ​คัมภีร์ โยเซฟ​ไม่​ได้​พูด​อะไร​เลย. แต่​คำ​พูด​ของ​มาเรีย​อธิบาย​ความ​รู้สึก​ของ​เขา​ทั้ง​สอง​ได้​อย่าง​ดี. เธอ​พูด​ว่า “ลูก​เอ๋ย ทำไม​จึง​ทำ​ให้​พ่อ​แม่​เป็น​ห่วง​อย่าง​นี้? ดู​สิ พ่อ​กับ​แม่​ตาม​หา​เจ้า​ด้วย​ความ​ร้อน​ใจ.”—ลูกา 2:47, 48

24. พระ​คำ​ของ​พระเจ้า​ช่วย​ให้​เรา​มอง​เห็น​ภาพ​ที่​ตรง​กับ​ชีวิต​จริง​ของ​คน​ที่​เป็น​พ่อ​แม่​อย่าง​ไร?

24 เพียง​คำ​พูด​ไม่​กี่​คำ​นี้ พระ​คำ​ของ​พระเจ้า​ช่วย​ให้​เรา​มอง​เห็น​ภาพ​ที่​ตรง​กับ​ชีวิต​จริง​ของ​คน​ที่​เป็น​พ่อ​แม่. การ​เลี้ยง​ลูก​ไม่​ใช่​เรื่อง​ง่าย อาจ​ทำ​ให้​รู้สึก​เครียด​หรือ​กังวล แม้​แต่​เมื่อ​มี​ลูก​เป็น​มนุษย์​สมบูรณ์​เช่น​พระ​เยซู! การ​เลี้ยง​ลูก​ใน​โลก​ทุก​วัน​นี้​ที่​เต็ม​ไป​ด้วย​อันตราย​อาจ​ทำ​ให้​พ่อ​แม่ “ร้อน​ใจ” ไม่​หยุดหย่อน แต่​พวก​เขา​คง​มี​กำลังใจ​เมื่อ​รู้​ว่า​พระ​ยะโฮวา​ทรง​เข้าใจ​หัวอก​พ่อ​แม่​ที่​ต้อง​เผชิญ​ข้อ​ท้าทาย​ต่าง ๆ.

25, 26. พระ​เยซู​ตอบ​พ่อ​แม่​ของ​พระองค์​อย่าง​ไร และ​โยเซฟ​คง​รู้สึก​เช่น​ไร​กับ​คำ​พูด​ของ​พระองค์?

25 ไม่​มี​ที่​ไหน​อีก​แล้ว​ที่​พระ​เยซู​จะ​รู้สึก​ใกล้​ชิด​พระ​ยะโฮวา​พระ​บิดา​ใน​สวรรค์​มาก​ไป​กว่า​ที่​พระ​วิหาร. พระองค์​มี​ความ​สุข​มาก​ที่​ได้​เรียน​รู้​เรื่อง​ต่าง ๆ เกี่ยว​กับ​พระ​บิดา. ด้วย​เหตุ​นี้ พระ​เยซู​จึง​ตอบ​มารดา​แบบ​ซื่อ ๆ ตาม​ประสา​เด็ก​ว่า “ทำไม​ต้อง​ตาม​หา​ลูก? พ่อ​กับ​แม่​ไม่​รู้​หรือ​ว่า​ลูก​ต้อง​อยู่​ใน​พระ​นิเวศ​ของ​พระ​บิดา?”—ลูกา 2:49

26 โยเซฟ​คง​คิด​ถึง​ถ้อย​คำ​เหล่า​นั้น​อีก​หลาย​ต่อ​หลาย​ครั้ง. เขา​อาจ​ยิ้ม​ด้วย​ความ​ภาคภูมิ​ใจ​ด้วย​ซ้ำ. ที่​จริง เขา​เอง​เป็น​คน​พร่ำ​สอน​บุตร​บุญธรรม​ให้​มี​ความ​รู้สึก​เช่น​นั้น​ต่อ​พระ​ยะโฮวา​พระ​บิดา​ใน​สวรรค์. แม้​พระ​เยซู​ยัง​เป็น​เด็ก แต่​เนื่อง​จาก​โยเซฟ​เป็น​บิดา​ที่​รัก​และ​เอา​ใจ​ใส่​ครอบครัว​อย่าง​ดี พระองค์​จึง​เข้าใจ​ว่า “บิดา” ที่​เปี่ยม​ด้วย​ความ​รัก​เป็น​อย่าง​ไร.

27. ใน​ฐานะ​พ่อ คุณ​มี​หน้า​ที่​รับผิดชอบ​อัน​มี​เกียรติ​อะไร และ​ทำไม​คุณ​ควร​นึก​ถึง​ตัว​อย่าง​ของ​โยเซฟ?

27 ถ้า​คุณ​เป็น​พ่อ คุณ​ได้​ช่วย​ลูก​ให้​เข้าใจ​ไหม​ว่า​พ่อ​ที่​รัก​และ​พร้อม​จะ​ปก​ป้อง​ลูก​นั้น​เป็น​อย่าง​ไร? และ​คุณ​ตระหนัก​ไหม​ว่า​การ​ช่วย​ลูก​เช่น​นี้​เป็น​หน้า​ที่​รับผิดชอบ​อัน​มี​เกียรติ​จริง ๆ? ถ้า​คุณ​มี​ลูก​เลี้ยง​หรือ​ลูก​บุญธรรม ขอ​ให้​คุณ​นึก​ถึง​ตัว​อย่าง​ของ​โยเซฟ​และ​ปฏิบัติ​ต่อ​ลูก​ด้วย​ความ​รัก ให้​ลูก​รู้สึก​ว่า​เขา​เป็น​คน​พิเศษ​และ​มี​ค่า​สำหรับ​คุณ. จง​ช่วย​พวก​เขา​ให้​พัฒนา​สาย​สัมพันธ์​ที่​ใกล้​ชิด​กับ​พระ​ยะโฮวา​พระเจ้า พระ​บิดา​ใน​สวรรค์.—อ่าน​เอเฟโซส์ 6:4

โยเซฟ​ทำ​หน้า​ที่​อย่าง​ซื่อ​สัตย์​โดย​ไม่​ย่อท้อ

28, 29. (ก) บันทึก​ใน​ลูกา 2:51, 52 บอก​ให้​เรา​รู้​อะไร​เกี่ยว​กับ​โยเซฟ? (ข) โยเซฟ​ช่วย​บุตร​ของ​ตน​ให้​มี​สติ​ปัญญา​เพิ่ม​ขึ้น​อย่าง​ไร?

28 คัมภีร์​ไบเบิล​กล่าว​ถึง​ชีวิต​ของ​โยเซฟ​อีก​เพียง​เล็ก​น้อย แต่​เรื่อง​ราว​เหล่า​นั้น​ก็​มี​ค่า​แก่​การ​ใคร่ครวญ. เรา​อ่าน​ว่า​พระ​เยซู​ทรง ‘อยู่​ใน​การ​ปกครอง​ของ​บิดา​มารดา​ต่อ​ไป.’ นอก​จาก​นี้ เรา​ได้​รู้​ว่า “พระ​เยซู​ก็​เจริญ​ขึ้น​ทั้ง​ทาง​สติ​ปัญญา​และ​ทาง​กาย และ​เป็น​ที่​ชื่น​ชอบ​ของ​พระเจ้า​และ​คน​ทั้ง​หลาย​มาก​ขึ้น​เรื่อย ๆ.” (อ่าน​ลูกา 2:51, 52) ถ้อย​คำ​เหล่า​นั้น​บอก​ให้​รู้​อะไร​เกี่ยว​กับ​โยเซฟ? มี​หลาย​เรื่อง​ที​เดียว. เรา​เรียน​รู้​ว่า​โยเซฟ​ยัง​ทำ​หน้า​ที่​ประมุข​ครอบครัว เพราะ​บุตร​ที่​เป็น​มนุษย์​สมบูรณ์​แสดง​ความ​นับถือ​และ​ยอม​อยู่​ใต้​อำนาจ​เขา​ใน​ฐานะ​บิดา.

29 นอก​จาก​นั้น เรา​ยัง​ได้​รู้​ว่า​พระ​เยซู​มี​สติ​ปัญญา​เพิ่ม​ขึ้น​เรื่อย ๆ. โยเซฟ​คง​มี​บทบาท​อย่าง​มาก​ใน​เรื่อง​นี้. ใน​สมัย​นั้น มี​สุภาษิต​ข้อ​หนึ่ง​ที่​ชาว​ยิว​รู้​จัก​ดี​ซึ่ง​ยัง​หา​อ่าน​ได้​จน​ถึง​ทุก​วัน​นี้. สุภาษิต​นั้น​บอก​ว่า เฉพาะ​คน​ที่​มี​ชีวิต​สุข​สบาย​จึง​จะ​เป็น​คน​มี​ปัญญา แต่​คน​ที่​ทำ​งาน​หนัก เช่น ช่าง​ไม้ ชาว​นา​ชาว​ไร่ และ​ช่าง​ตี​เหล็ก “ไม่​สามารถ​เข้าใจ​เรื่อง​ความ​ยุติธรรม​และ​การ​พิพากษา และ​จะ​ไม่​พบ​พวก​เขา​ใน​ที่​ชุมนุม​ของ​เหล่า​นัก​ปราชญ์.” ใน​เวลา​ต่อ​มา พระ​เยซู​แสดง​ให้​เห็น​ว่า​สุภาษิต​ข้อ​นี้​ไม่​เป็น​ความ​จริง. บ่อย​เพียง​ไร​ที่​พระ​เยซู​ผู้​เยาว์​วัย​ได้​ยิน​บิดา​เลี้ยง​พร่ำ​สอน​เรื่อง “ความ​ยุติธรรม​และ​การ​พิพากษา” ของ​พระ​ยะโฮวา. โยเซฟ​สามารถ​สอน​พระองค์​ให้​เข้าใจ​เรื่อง​ที่​ลึกซึ้ง​ได้​แม้​จะ​เป็น​เพียง​ช่าง​ไม้​ที่​ต่ำต้อย. แน่นอน โยเซฟ​คง​ทำ​เช่น​นั้น​หลาย​ครั้ง​หลาย​หน.

30. โยเซฟ​วาง​ตัว​อย่าง​ที่​ดี​อย่าง​ไร​ให้​หัวหน้า​ครอบครัว?

30 เรา​ยัง​เห็น​ด้วย​ว่า​โยเซฟ​ช่วย​พระ​เยซู​ให้​เติบโต​ด้าน​ร่าง​กาย​ด้วย. เนื่อง​จาก​ได้​รับ​การ​เอา​ใจ​ใส่​อย่าง​ดี พระ​เยซู​จึง​เติบโต​ขึ้น​เป็น​ชาย​หนุ่ม​ที่​มี​สุขภาพ​ดี​และ​ร่าง​กาย​แข็งแรง. นอก​จาก​นั้น โยเซฟ​ยัง​ฝึก​บุตร​ชาย​คน​นี้​ให้​เป็น​ช่าง​ไม้​ที่​ชำนาญ. พระ​เยซู​ไม่​เพียง​ได้​ชื่อ​ว่า​ลูก​ช่าง​ไม้ แต่​ยัง​ถูก​เรียก​ว่า “ช่าง​ไม้” ด้วย. (มโก. 6:3) นี่​แสดง​ว่า​การ​สอน​ของ​โยเซฟ​ได้​ผล​ดี. หัวหน้า​ครอบครัว​ควร​เลียน​แบบ​โยเซฟ​โดย​เอา​ใจ​ใส่​ดู​แล​สวัสดิภาพ​ของ​ลูก และ​สอน​ลูก​ให้​สามารถ​หา​เลี้ยง​ตัว​เอง​ได้​เมื่อ​เติบโต​ขึ้น.

31. (ก) หลักฐาน​ต่าง ๆ บ่ง​ชี้​ว่า​โยเซฟ​เสีย​ชีวิต​เมื่อ​ไร? (ดู​ กรอบ​ด้วย) (ข) โยเซฟ​เป็น​แบบ​อย่าง​ที่​ยอด​เยี่ยม​แก่​เรา​อย่าง​ไร?

31 เมื่อ​เรา​อ่าน​บันทึก​ตอน​ที่​พระ​เยซู​รับ​บัพติสมา​เมื่อ​อายุ​ประมาณ 30 พรรษา เรา​จะ​เห็น​ว่า​คัมภีร์​ไบเบิล​ไม่​ได้​กล่าว​ถึง​โยเซฟ​อีก​เลย. หลักฐาน​ต่าง ๆ บ่ง​ชี้​ว่า​มาเรีย​น่า​จะ​เป็น​ม่าย​ตอน​ที่​พระ​เยซู​เริ่ม​ทำ​งาน​ประกาศ​สั่ง​สอน. (ดู​กรอบ  “โยเซฟ​เสีย​ชีวิต​เมื่อ​ไร?”) ถึง​กระนั้น ประวัติ​ชีวิต​ของ​โยเซฟ​ก็​เป็น​เรื่อง​ที่​น่า​จด​จำ​เพราะ​เขา​เป็น​แบบ​อย่าง​ที่​ยอด​เยี่ยม​สำหรับ​พ่อ. เขา​ปก​ป้อง​ดู​แล หา​เลี้ยง​ครอบครัว และ​ทำ​หน้า​ที่​ของ​ตน​อย่าง​ซื่อ​สัตย์​จน​ถึง​ที่​สุด. ผู้​เป็น​พ่อ หัวหน้า​ครอบครัว และ​คริสเตียน​ทุก​คน​ควร​เลียน​แบบ​ความ​เชื่อ​ของ​โยเซฟ.

a ใน​สมัย​นั้น คน​ที่​หมั้น​กัน​มี​ฐานะ​ใกล้​เคียง​กับ​คน​ที่​สมรส​กัน​แล้ว.

b ดาว​ดวง​นี้​ไม่​ใช่​ปรากฏการณ์​ทาง​ดาราศาสตร์​และ​ไม่​ได้​มา​จาก​พระเจ้า. เห็น​ชัด​ว่า​ซาตาน​ใช้​ปรากฏการณ์​เหนือ​ธรรมชาติ​ใน​แผนการ​ชั่ว​ของ​มัน​เพื่อ​กำจัด​พระ​เยซู.

c คัมภีร์​ไบเบิล​กล่าว​ชัดเจน​ว่า​พระ​เยซู​ทำ “การ​อัศจรรย์​ครั้ง​แรก” หลัง​จาก​พระองค์​รับ​บัพติสมา.—โย. 2:1-11