จากปก | ชีวิตมาจากไหน?
สองคำถามที่น่าคิด
1 ชีวิตเริ่มต้นมาอย่างไร?
คนทั่วไปคิดอย่างไร? บางคนคิดว่าชีวิตเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติจากสิ่งไม่มีชีวิต
ทำไมหลายคนไม่พอใจกับคำตอบที่ได้รับ? ปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์ได้รู้เรื่องโครงสร้างทางเคมีและโมเลกุลของชีวิตมากยิ่งกว่าสมัยใด ๆ แต่พวกเขาก็ยังไม่รู้คำตอบว่าจริง ๆ แล้วชีวิตเป็นมาอย่างไร แม้แต่สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวที่มีโครงสร้างแบบง่ายที่สุดก็ยังต่างกันราวฟ้ากับดินเมื่อเทียบกับสิ่งที่ไม่มีชีวิต
นักวิทยาศาสตร์ได้แต่คาดเดาว่าสภาพบนโลกเป็นอย่างไรเมื่อหลายพันล้านปีก่อน พวกเขามีความคิดเห็นแตกต่างกันว่าชีวิตมาจากไหน เช่น บางคนบอกว่าอาจมาจากภูเขาไฟหรือไม่ก็จากใต้ทะเลลึก ส่วนบางคนเชื่อว่าส่วนประกอบแรกของชีวิตเกิดขึ้นที่ไหนสักแห่งในจักรวาลและมาถึงโลกเราโดยฝังตัวอยู่ในอุกกาบาต แต่ทฤษฎีนี้ก็ยังไม่ได้ตอบคำถามว่าชีวิตมาจากไหน เพียงแต่เบี่ยงเบนประเด็นเป็นว่าชีวิตเริ่มขึ้นจากที่ไหนสักแห่งเท่านั้น
นักวิทยาศาสตร์คาดเดาว่ามีโมเลกุลบางชนิดที่มีอยู่ก่อนดีเอ็นเอ และโมเลกุลเหล่านี้เกิดขึ้นอย่างกะทันหันจากสิ่งไม่มีชีวิตและขยายพันธุ์ แต่ถึงอย่างนั้นวิทยาศาสตร์ก็ยังไม่มีหลักฐานใด ๆ ที่พิสูจน์ว่าเคยมีโมเลกุลแบบนั้นอยู่ หรือแม้แต่นักวิทยาศาสตร์เองก็ไม่สามารถสร้างโมเลกุลแบบนั้นในห้องทดลองได้
สิ่งมีชีวิตมีความพิเศษที่ไม่มีใดเหมือนในการเก็บข้อมูลและประมวลผลออกมา เซลล์ต่าง ๆ ถ่ายทอด วิเคราะห์ข้อมูล และทำตามคำสั่งที่อยู่ในรหัสพันธุกรรม นักวิทยาศาสตร์บางคนเปรียบรหัสพันธุกรรมเหมือนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ (ซอฟต์แวร์) ส่วนโครงสร้างทางเคมีของเซลล์เป็นเหมือนอุปกรณ์คอมพิวเตอร์ (ฮาร์ดแวร์) แต่ทฤษฎีวิวัฒนาการไม่สามารถอธิบายแหล่งที่มาของข้อมูลในรหัสพันธุกรรมได้
โมเลกุลโปรตีนเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการทำงานของเซลล์ โมเลกุลโปรตีนทั่วไปประกอบด้วยกรดอะมิโนนับร้อยชนิดที่เรียงตัวกันตามลำดับที่แน่นอน ยิ่งกว่านั้น เพื่อจะเป็นโมเลกุลโปรตีนที่เป็นประโยชน์ต่อเซลล์มันต้องรวมตัวกันเป็นรูปทรงเฉพาะแบบสามมิติ นักวิทยาศาสตร์บางคนจึงสรุปว่าโอกาสที่จะเกิดโมเลกุลโปรตีนขึ้นเองตามธรรมชาติ แม้แต่โมเลกุลเดียวก็เป็นไปไม่ได้เลย พอล เดวีส์ นักฟิสิกส์เขียนว่า “เพื่อที่เซลล์จะทำงานได้นั้นต้องประกอบด้วยโปรตีนหลายพันชนิด จึงเป็นเรื่องที่ไม่น่าเชื่อถือเลยถ้าจะบอกว่าโมเลกุลโปรตีนเกิดขึ้นมาเอง”
สรุป หลังจากที่มีการค้นคว้ามานานหลายสิบปีจากทุกสาขาทางวิทยาศาสตร์ ความจริงที่ยังไม่เปลี่ยนก็คือสิ่งมีชีวิตย่อมเกิดจากสิ่งมีชีวิตที่มีอยู่ก่อนเสมอ
2 สิ่งมีชีวิตพัฒนามาอย่างไร?
คนทั่วไปคิดอย่างไร? สิ่งมีชีวิตแรกค่อย ๆ พัฒนามาเป็นสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ รวมถึงมนุษย์ด้วย โดยกระบวนการของการกลายพันธุ์แบบสุ่ม และการคัดเลือกโดยธรรมชาติ
ทำไมหลายคนไม่พอใจกับคำตอบที่ได้รับ? เซลล์บางเซลล์มีความซับซ้อนมากกว่าเซลล์อื่น ๆ จากแหล่งอ้างอิงหนึ่งบอกว่าวิธีที่เซลล์ธรรมดาจะพัฒนาเป็นเซลล์ที่มีความซับซ้อนเป็น “ปริศนาอันดับสองของทฤษฎีวิวัฒนาการรองจากจุดเริ่มต้นของชีวิต”
นักวิทยาศาสตร์ค้นพบว่าแต่ละเซลล์มีโมเลกุลที่เปรียบเหมือนเครื่องจักรที่มีประสิทธิภาพซึ่งประกอบไปด้วยโมเลกุลโปรตีนที่ทำงานอย่างซับซ้อน เช่น ลำเลียงสารอาหารและเปลี่ยนให้เป็นพลังงาน ซ่อมแซมส่วนต่าง ๆ ของเซลล์ และส่งคำสั่งไปยังทุกส่วนของเซลล์ ฉะนั้น เป็นไปได้ไหมที่การทำงานอย่างประสานกันของส่วนประกอบต่าง ๆ ที่ซับซ้อนจะเกิดจากการกลายพันธุ์แบบสุ่มและการคัดเลือกโดยธรรมชาติ? หลายคนรู้สึกว่าเป็นเรื่องที่ยอมรับได้ยาก
มนุษย์และสัตว์เจริญเติบโตมาจากไข่ที่ปฏิสนธิ ภายในตัวอ่อน เซลล์จะเพิ่มจำนวนขึ้นและมีรูปร่างแตกต่างกันเพื่อทำตามหน้าที่ที่ถูกกำหนดไว้แล้ว จากนั้นก็รวมกลุ่มกันเพื่อสร้างอวัยวะต่าง ๆ ของร่างกาย แต่ทฤษฎีวิวัฒนาการไม่สามารถอธิบายว่าเซลล์แต่ละเซลล์ “รู้” ได้อย่างไรว่า ต้องกลายเป็นอวัยวะอะไรและจะอยู่ส่วนไหนของร่างกาย
ปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์รู้ว่าการที่สัตว์ชนิดหนึ่งจะพัฒนาเป็นอีกชนิดหนึ่งต้องมีการเปลี่ยนแปลงมากมายถึงขั้นระดับโมเลกุลภายในเซลล์ ในเมื่อนักวิทยาศาสตร์ไม่สามารถสร้างแม้แต่เซลล์ที่มีโครงสร้างแบบ “ง่ายที่สุด” ได้ แล้วจะเป็นไปได้ไหมที่การกลายพันธุ์แบบสุ่มและการคัดเลือกโดยธรรมชาติจะทำให้สัตว์ชนิดต่าง ๆ เกิดขึ้นบนโลก? เมื่อพูดถึงโครงสร้างของสัตว์ นักชีวเคมีชื่อไมเคิล บีฮีบอกว่า ในขณะที่งานวิจัย “เปิดเผยความซับซ้อนที่คาดไม่ถึงและน่าทึ่งแต่กลับไม่ได้ช่วยให้เข้าใจเลยว่าความซับซ้อนแบบนี้จะมาจากกระบวนการที่เกิดขึ้นโดยความบังเอิญ”
มนุษย์มีจิตสำนึกและรู้จักตัวเอง มีความสามารถในการคิด หาเหตุผล และมีคุณลักษณะที่ดีต่าง ๆ เช่น ความเอื้อเฟื้อ ความเสียสละ และรู้ว่าอะไรถูกอะไรผิด การกลายพันธุ์แบบสุ่มและการคัดเลือกโดยธรรมชาติอธิบายไม่ได้ว่าทำไมถึงมีคุณลักษณะที่ยอดเยี่ยมเหล่านี้ในจิตใจของมนุษย์
สรุป เมื่อคิดถึงคำถามที่ว่าชีวิตเริ่มต้นและพัฒนามาอย่างไร หลายคนยืนกรานว่าชีวิตเกิดจากวิวัฒนาการซึ่งเป็นข้อเท็จจริงที่ไม่สามารถแย้งได้ แต่คนอื่น ๆ กลับไม่พอใจคำตอบอย่างนี้