1, 2. (a) Sortu wroko Rut ben e du? (b) Sortu bun sani Rut kon sabi fu a Wèt fu Gado èn fu a pipel fu en?

RUT e kindi na wan ipi aleisitiki di a ben piki a dei dati. Neti e fadon na Betlehem èn furu wrokoman e bigin gowe libi den gron. Safrisafri den e waka a pasi di e go na a portu fu a pikin foto disi di de na tapu wan bergi krosibei. Wi kan frustan fa Rut ben weri fu di a ben wroko fu mamanten te go miti neti. Toku a e go doro èn a e naki na aleisi nanga wan pikin tiki fu lusu den siri. Awansi fa a no fa, a dei ben waka bun, iya, moro bun leki san a ben fruwakti.

² Sani ben o go moro bun now gi a yongu uma disi di ben lasi en masra na ini dede? Soleki fa wi ben si na ini a kapitel na fesi, dan Rut ben bosroiti fu tan nanga Naomi, a mama fu en masra. A ben sweri fu tan nanga en èn fu teki Yehovah, a Gado fu Naomi, leki en Gado. Den tu uma disi di ben lasi den masra na ini dede, ben gowe libi Moab fu go na Betlehem. Syatu baka dati, a Moab uma Rut kon sabi taki a Wèt fu Yehovah ben e yepi pôtiwan nanga trakondre sma na ini Israel, so taki den no ben e firi leki den na wisiwasi sma. A pipel fu Yehovah ben kweki nanga a Wèt èn den ben leri fu hori a Wèt disi. Ma Rut kon si taki sonwan fu den sma disi ben lobi a Wèt trutru fu di den ben e tyari densrefi na wan bun fasi èn fu di den ben e sori switifasi gi en. A sani disi ben de wan trowstu gi en.

3, 4. (a) Fa Boas gi Rut deki-ati? (b) Fa na eksempre fu Rut e yepi wi na ini a muilek ten disi?

³ Wan fu den sma di sori switifasi gi Rut na Boas, wan gudu man di owru moro en. Rut e piki aleisi na ini den gron fu a man disi, èn tide Boas taki nanga en leki wan papa. A  e lafu ini ensrefi te a e prakseri fa Boas prèise en fu di a e sorgu so bun gi Naomi èn fu di a bosroiti fu suku kibri na a tru Gado, Yehovah.​—Leisi Rut 2:11-14.

⁴ Ma kande Rut e aksi ensrefi fa en libi o waka. A de wan trakondre sma di kon pôti èn a no abi masra noso pikin. Sobun, fa a o sorgu gi ensrefi èn gi Naomi na ini den yari di e kon? A o man sorgu ensrefi te a e piki nyanyan na den gron? Suma o sorgu en te a kon owru? Wi kan frustan taki a e broko en ede nanga den sani dati. Na ini a muilek ten disi pe ala sani kon diri, furu sma abi den srefi sortu problema dati. Wi kan leri wan moi sani te wi e luku fa a bribi fu Rut yepi en fu pasa den problema disi.

5, 6. (a) Fa sani waka a fosi dei di Rut go piki aleisi na ini a gron fu Boas? (b) San Naomi taki di a si Rut?

⁵ Di Rut kaba naki na aleisi puru na den tiki èn a tyari ala aleisi kon na wán, dan a si taki a ben abi sowan 30 pontu (14 kilo) aleisi. Kande a tai en na ini wan duku poti na tapu en ede. Baka dati a e syow en tyari gowe na Betlehem, aladi neti e tapu.​—Rut 2:17.

⁶ Naomi breiti fu si Rut èn kande a no man bribi te a e si taki a tyari so furu aleisi kon. Boiti dati, Rut tyari pikinso fu a nyanyan kon di Boas ben gi den wrokoman fu en. Na so den tu uma disi ben abi wan sani fu nyan. Naomi aksi en: „Pe yu go piki nyanyan tide èn pe yu go wroko? Meki Gado blesi a sma di ben poti prakseri na yu” (Rut 2:19). Di Naomi si o furu aleisi Rut tyari kon, dan a frustan taki a ben musu fu de so taki wan sma yepi a yongu uma disi.

7, 8. (a) Soleki fa Naomi ben e si en, dan suma meki Boas sori switifasi gi Rut, èn fu san ede? (b) Na sortu tra fasi Rut sori taki a ben abi tranga lobi gi Naomi?

⁷ Den tu uma disi e bigin taki èn Rut e fruteri Naomi fa Boas sori switifasi gi en. A sani disi e naki Naomi ati èn a e taki: „Meki a man dati kisi blesi fu Yehovah di e tan sori bun-ati gi den libiwan nanga den dedewan” (Rut 2:20). Naomi e frustan taki na Yehovah meki Boas sori switifasi gi en fu di Yehovah e leri den futuboi fu en fu abi a gwenti fu gi  trawan sani. A e pramisi den tu taki a o blesi den te den sori switifasi gi trawan. *​—Leisi Odo 19:17.

⁸ Naomi taigi Rut fu tan piki nyanyan na den gron fu Boas, soleki fa Boas ben taki, èn fu tan krosibei fu den yongu uma di ben e wroko gi en. Na so den tra kotiman no ben o fruferi en. Rut du san Naomi taki, èn a „tan nanga a mama fu en masra” (Rut 2:22, 23). Den wortu dati e sori wi ete wan tron taki Rut ben abi tranga lobi gi Naomi. Kande na eksempre fu Rut e meki wi aksi wisrefi efu wi e horibaka gi den famiriman fu wi èn efu wi e yepi den te dati de fanowdu. Te wi e sori a lobi dati, dan ala ten Yehovah e si dati.

9. San Rut nanga Naomi e leri wi te a abi fu du nanga famiri?

⁹ A de so taki Rut nanga Naomi no ben de wan osofamiri trutru? Son sma feni taki wan osofamiri musu abi wan masra, wan wefi, manpikin, umapikin, granpapa nanga granmama èn so moro fara. Ma a tori fu Rut nanga Naomi e sori wi taki futuboi fu Yehovah kan opo den ati fu sori switifasi nanga lobi gi iniwan famiri di lasi wan lobiwan na ini dede, awansi o pikin a famiri dati de. Yu e warderi den famiri fu yu? Yesus ben memre den bakaman fu en taki srefi te wan sma no abi famiri, dan a Kresten gemeente kan de leki wan famiri gi en.​—Mark. 10:29, 30.

10. Fa Naomi ben wani yepi Rut?

¹⁰ Bigin fu april, a ten te den Israelsma e koti groto, teleki yuni, a ten te den e koti aleisi, Rut tan piki nyanyan na ini den gron fu Boas. A no de fu taki dati na ini ala den wiki dati, Naomi ben e broko en ede fa a ben kan yepi Rut di a  lobi so te. Di den ben de na Moab, Naomi ben e prakseri taki noiti a no ben o man yepi Rut fu feni wan tra masra (Rut 1:11-13). Ma now a e si a tori tra fasi. A e taigi Rut: „Mi pikin, na mi musu suku wan tanpe gi yu fu meki sani go bun nanga yu, a no so?” (Rut 3:1) Na a ten dati, papa nanga mama ben gwenti suku trowpatna gi den pikin fu den, èn Naomi ben e si Rut leki en eigi pikin. A ben wani feni „wan tanpe” gi Rut. Sobun, a ben wani taki Rut feni wan masra di ben o kibri en, so taki sani waka bun nanga en. Ma san Naomi ben kan du?

11, 12. (a) Di Naomi kari Boas a „sma di abi a reti fu bai wi puru na nowtu”, dan fu sortu seti na ini a Wèt a ben e taki? (b) Fa Rut ben feni a rai di Naomi gi en?

¹¹ Di Rut kari Boas en nen, dan Naomi taki: „A man na wan famiri fu wi. En na wan fu den sma di abi a reti fu bai wi puru na nowtu” (Rut 2:20). San dati wani taki? A Wèt di Gado gi Israel ben abi wan tu moi seti fu yepi osofamiri di ben de na ini problema fu di den ben kon pôti noso fu di dede ben miti a famiri dati. Efu wan uma ben lasi en masra fosi a kisi pikin, dan a sani di ben e hati en moro, na taki a nen fu en masra ben o lasi gowe fu di a no ben o abi bakapikin. Ma a Wèt fu Gado ben gi pasi taki a brada fu na uma en masra ben kan trow nanga na uma disi so taki a  ben kan kisi wan pikin. Na so a nen fu a man no ben e lasi gowe èn den gudu fu en ben e tan na ini a famiri. *​—Deut. 25:5-7.

¹² Ne Naomi fruteri Rut san a ben o du. Prakseri fa a yongu uma e fruwondru te a e yere san Naomi e taki. A Wèt fu Israel nyun ete gi Rut èn a no sabi furu fu den gwenti drape ete. Ma fu di a abi furu lespeki gi Naomi, meki a e arki bun san a e taigi en. Kande a no ben lobi a sani di Naomi ben aksi fu en, iya, a kan taki a ben syen srefi. Toku Rut bosroiti fu du a sani dati. Na wan safri-ati fasi a taki: „Mi o du ala sani di yu taigi mi fu du.”​—Rut 3:5.

13. Te a abi fu du nanga a rai fu sma di owru moro wi, dan san wi e leri fu Rut? (Luku sosrefi Yob 12:12.)

¹³ Son leisi a muilek gi yongu sma fu teki rai fu sma di owru moro den èn di abi moro ondrofeni leki den. A makriki fu denki taki owru sma no e frustan den problema fu yongu sma. A sakafasi di Rut ben abi e memre wi taki te wi e arki a koni rai fu owru sma di lobi wi èn di wani taki sani waka bun nanga wi, dan wi o kisi furu blesi. (Leisi Psalm 71:17, 18.) Ma sortu rai Naomi ben gi Rut? Rut kisi wini trutru di a teki a rai dati?

14. Pe den ben e masi aleisi, èn fa den ben e du en?

¹⁴ A mofoneti dati Rut e go na a presi pe den e masi aleisi. Dati na wan plata pisi gron pe a doti ben tranga. Drape den gronman ben e tyari aleisi kon fu masi èn fu puru a buba na a aleisi. Nofo tron a presi disi ben de na seisei fu wan bergi noso na tapusei fu en pe furu winti ben e wai te lati bakadina èn te mofoneti. Fu puru na aleisi na den tiki èn fu puru a buba na a aleisi, dan den wrokoman ben e gebroiki bigi forku noso skopu fu fringi na aleisi go na loktu. Na so a lekti aleisibuba ben e wai gowe èn den siri di ben moro hebi ben e fadon go baka na gron.

15, 16. (a) Fruteri san e pasa na a presi pe den e masi aleisi te Boas kaba wroko te neti. (b) Fa Boas kon si taki Rut ben e didon na en futusei?

¹⁵ Rut e tanapu pikinso moro fara e luku fa a wroko e kon na wan kaba a neti dati. Boas e luku fa den wrokoman e wai na aleisi fu en di e tron wan bigi ipi te fu kaba. Baka te a nyan switi, a e go didon na sei na ipi. Soleki fa a sori, dan sma ben gwenti du disi, kande fu sorgu taki fufuruman no ben e kon fufuru na aleisi. Rut e si te Boas e go didon. A ten ben doro fu du san Naomi ben taigi en.

¹⁶ Rut e kroipi go moro krosibei. En ati e naki. A e si taki Boas e sribi dipi. Sobun, a e go na Boas en futusei neleki fa Naomi taigi en, a e puru a duku di e tapu Boas futu èn a e go didon drape. Dan a e wakti. A ten e pasa. Gi Rut a musu fu sori langa. Na wan ten fu mindrineti kowru e bigin naki Boas èn a e langa en anu fu hari a duku fu tapu en futu baka. Ne a e si taki wan sma de drape. A tori e taki: „Ne a si wan uma e didon na en futusei.”​—Rut 3:8.

17. Kari tu sani di sma e frigiti te den e taki dati Rut no ben tyari ensrefi na wan krin fasi.

¹⁷ Boas aksi en: „Suma na yu?” Ne Rut piki en, kande nanga wan beifibeifi sten: „Mi na Rut, yu umasrafu. Kibri mi, so taki sma no du ogri nanga yu umasrafu, bika yu na a sma  di abi a frantwortu fu bai mi puru na nowtu” (Rut 3:9). Son sma di e fruklari Bijbel feni taki den sani di Rut du èn taki, e sori taki a ben wani abi seks nanga Boas. Ma den e frigiti tu sani. A fosi sani, na taki a sani di Rut ben du ben de wan gwenti fu a ten dati. Ma furu fu den gwenti dati no de moro na ini a ten disi. Dati meki a no ben o bun fu taki dati Rut ben tyari ensrefi leki den sma na ini a ten disi di e libi wan yayo libi. A di fu tu sani, na taki Boas sori krin taki a ben e si Rut leki wan uma di ben tyari ensrefi na wan krin fasi èn na wan lespeki fasi.

18. San Boas ben taki fu trowstu Rut, èn gi sortu tu sani a prèise en?

¹⁸ Boas e taki na wan switi fasi nanga Rut. A musu de so taki a sani dati e meki taki Rut no e frede moro. Boas e taki: „Meki Yehovah blesi yu, mi pikin. Den sani di yu du bifo sori taki yu abi lobi, ma a sani di yu du now e sori dati moro krin srefi, fu di yu no trow nanga wan yonkuman, awinsi na wan guduwan noso wan pôtiwan” (Rut 3:10). Den wortu „den sani di yu du bifo” abi fu du nanga a tranga lobi di Rut ben abi gi Naomi fu di a ben go nanga en na Israel èn fu di a ben sorgu gi en. Den wortu „a sani di yu du now” abi fu du nanga a bosroiti di a ben teki fu trow nanga Boas. Boas ben frustan taki wan yongu uma leki Rut ben o wani trow nanga wan moro yongu man, awinsi na wan gudu man noso wan pôti man. Ma na presi fu dati, Rut ben wani du bun gi Naomi èn gi Naomi en masra di ben dede kaba, so taki a nen fu a man disi no lasi gowe na ini Israel. Wi kan frustan taki a ben naki Boas en ati di a si taki a yongu uma disi no ben prakseri ensrefi nomo.

19, 20. (a) Fu san ede Boas no trow wantewante nanga Rut? (b) Na sortu fasi Boas sori taki a no ben wani taki Rut kisi porinen?

¹⁹ Boas taki moro fara: „We mi pikin, yu no abi fu frede. Ala san yu aksi mi, mi o du. Ala sma na ini a foto sabi taki yu na wan bun uma” (Rut 3:11). Boas ben breiti di a si taki wan okasi ben de fu man trow nanga Rut èn kande a no ben fruwondru di Rut aksi en fu bai en puru na nowtu. Ma Boas ben de wan reti-ati man èn a no ben denki ensrefi nomo. A taigi Rut taki wan tra man ben de di ben abi a reti fu bai en puru na nowtu. A man dati ben de wan moro krosibei famiriman fu Naomi en masra. Boas ben o go taki fosi nanga a man dati èn a ben o gi en na okasi fu trow nanga Rut.

 ²⁰ Boas e taigi Rut fu go didon baka èn fu rostu teleki musudei mamanten. Baka dati a kan gowe sondro fu meki wan sma si en. Boas no wani taki en nanga Rut kisi porinen, fu di sma ben kan denki taki den du wan sani di no fiti. Rut e go didon baka na a man en futusei. Kande a no e broko en ede so furu moro fu di Boas ben sori na wan switi fasi taki a ben o du san a ben aksi en. Aladi a dungru ete, Rut e opo. Boas e lai aleisi na ini a dyakti fu Rut, èn Rut e go baka na Betlehem.​—Leisi Rut 3:13-15.

21. Fa a du kon taki sma ben sabi Rut leki „wan bun uma”? Fa wi kan teki na eksempre fu en?

²¹ Rut ben musu fu breiti di a prakseri san Boas taigi en. Boas ben taki dati ala sma sabi en leki „wan bun uma”. A no de fu taki dati Rut ben abi wan bun nen fu di a ben de fayafaya fu kon sabi Yehovah èn fu dini en. Boiti dati, a ben sori switifasi gi Naomi nanga en pipel èn a ben lespeki den gwenti fu den. Iya, a ben de klariklari fu fiti ensrefi na den gwenti dati, aladi a no ben sabi den. Efu wi abi bribi neleki Rut, wi o sori bigi lespeki gi trawan èn gi den gwenti fu den. Te wi e du dati, dan wi srefi o kon abi wan bun nen na sma.

22, 23. (a) Fu san ede Boas ben gi Rut na aleisi? (Luku sosrefi san skrifi na ondrosei fu a bladzijde.) (b) Sortu rai Naomi gi Rut?

²² Di Rut doro na oso, Naomi taki: „Na yu drape, mi pikin?” Kande Naomi ben aksi disi fu di a ben dungru, ma a ben wani sabi tu efu Rut ben de a srefi uma ete di masra dede, noso efu now a ben de wan uma di ben de fu trow. Esi-esi Rut fruteri Naomi ala sani di pasa na mindri en nanga Boas. Rut sori Naomi a bigi bondru aleisi tu di Boas ben seni gi en. *​—Rut 3:16, 17.

²³ Naomi gi Rut a koni rai fu no go na den gron fu piki nyanyan a dei dati, ma fu tan na oso. A gi Rut a dyaranti disi: „A man disi no o rostu fosi a seti a tori disi tide.”​—Rut 3:18.

24, 25. (a) Fa Boas sori taki a ben de wan reti-ati man di no ben e denki ensrefi nomo? (b) Sortu blesi Rut kisi?

 ²⁴ A sani di Naomi ben taki fu Boas, ben tru. Boas go na a portu fu a foto pe den owru man fu a foto ben gwenti kon makandra, èn a wakti teleki a man di ben de wan moro krosibei famiri, pasa drape. Na fesi den sma di ben de drape, Boas gi a man na okasi fu trow nanga Rut, so taki a ben kan bai en puru na nowtu. Ma a man no ben wani, fu di a ben feni taki a ben o lasi en famirigudu. Ne, leti na fesi den sma di ben e sidon na a portu fu a foto, Boas taki dati en ben o bai Naomi puru na nowtu. Iya, a ben o bai den gudu fu Elimeilek, Naomi en masra di dede kaba, èn a ben o trow nanga Rut di fosi ben de a wefi fu Maklon, a manpikin fu Elimeilek. Boas taigi den sma taki a e howpu taki a sani di a ben o du ben o meki taki ’a famirigudu tan tapu a nen fu a man di dede” (Rut 4:1-10). A no de fu taki dati Boas ben de wan reti-ati man di no ben e prakseri ensrefi nomo.

²⁵ Ne Boas trow nanga Rut. Wi e leisi san pasa baka dati: „Yehovah meki Rut kon de nanga bere èn a kisi wan manpikin.” Den uma fu Betlehem blesi Naomi èn den prèise Rut fu di a ben du bun gi Naomi, moro leki fa seibi manpikin ben o du dati. Bakaten wi e leri taki a manpikin fu Rut tron wan afo fu a bigi Kownu David (Rut 4:11-22). David fu en sei, tron wan afo fu Yesus Krestes.​—Mat. 1:1. *

26. San na eksempre fu Rut nanga Naomi e leri wi?

²⁶ A no de fu taki dati Rut kisi furu blesi. Na so a ben de tu nanga Naomi di yepi kweki a pikin leki en eigi pikin. A tori fu den tu uma disi e sori wi krin taki Yehovah Gado e poti prakseri na ala sma di abi sakafasi, di e wroko tranga fu sorgu den osofamiri, èn di e dini en fayafaya makandra nanga en pipel. Ala ten a e blesi reti-ati sma, soleki Boas, Naomi, nanga Rut.