1, 2. Aiseā na teena ai e le Atua se tasi na faaalia muamua le faamaulalo? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.)

NA AMATA le nofoaiga a le tupu o Saulo i Isaraelu o sē e faamaulalo ma faaaloalogia. (1 Samu. 9:1, 2, 21; 10:20-24) Peitaʻi, e leʻi leva ona avea ma tupu ae faaauau loa ona gaoioi o ia ma le faamaualuga. Ina ua tuai ona taunuu atu le perofeta o Samuelu i Kilikala, e leʻi lava le onosaʻi o Saulo. O le taimi lea ua sauni Filisitia e tau, ma ua taapeape ese tagata Isaraelu mai iā Saulo. Atonu na manatu ifo o ia, ʻUa tatau nei ona ou vave faia se gaoioiga.’ O lea, na ia ofo ai le taulaga i le Atua, o se mea e leʻi faatagaina ona ia faia, ma na lē fiafia ai le finagalo o Ieova.—1 Samu. 13:5-9.

² Ina ua taunuu atu Samuelu i Kilikala, na ia aʻoaʻia Saulo. Peitaʻi, nai lo o le talia o le faasaʻoga, na faia e Saulo ni faamolemolega, taumafai e tuuaʻia isi, ma manatu māmā i le mea sesē na ia faia. (1 Samu. 13:10-14) O le amataga lenā o le faasologa o mea leaga na faia e Saulo, na iʻu ai ina aveesea lona tulaga tautupu ma teena ai o ia e Ieova. (1 Samu. 15:22, 23) E ui lava i se amataga lelei, ae na matuā leaga le iʻuga o le olaga o Saulo.—1 Samu. 31:1-6.

3. (a) O le ā le manatu o le toʻatele e faatatau i le faamaulalo? (e) O ā fesili o le a tatou talanoaina?

 ³ I lenei lalolagi ua taatele ai le faatautavā, e manatu le toʻatele e ao ona matilatila ese i latou mai i isi ina ia taulau manuia ai. O lea, ua latou manatu māmā ai i le uiga lea o le faamaulalo. O se faataʻitaʻiga, na taʻua e se tagata lauiloa i ata tifaga ae na mulimuli ane avea ma faipolotiki: “E lē fetaui iā te aʻu lenā upu o le faamaulalo. Ou te manaʻo ia ou ausia mea uma ou te manaʻo e fai.” Ae aiseā e tāua ai pea le faamaulalo? O le ā e faatatau i ai le faamaulalo, ae o le ā e lē uiga i ai? E faapefea ona tatou faaalia pea le faamaulalo e ui i tulaga faigatā po o luʻi mai i isi? O le a taliina i lenei mataupu fesili muamua e lua. O le a talanoaina le fesili lona tolu i le mataupu o sosoo mai.

4. O le ā e faasino i ai le faaupuga “gaoioiga faamaualuga”?

⁴ I le Tusi Paia, e tuufaafeagai le faamaulalo ma le faamaualuga. (Faitau le Faataoto 11:2.) Na talosaga atu Tavita iā Ieova ʻia taofia o ia mai i gaoioiga faamaualuga.’ (Sala. 19:13) O le ā e faasino i ai le faaupuga “gaoioiga faamaualuga”? E faatatau atu i lo tatou faia o se gaoioiga e leai sa tatou pule po o se aiā e faia ai, atonu ona o lo tatou lē onosaʻi po o le faualuga. Talu ai ona o le agasala tuufaasolo, e tatou te gaoioi ai ma le faamaualuga i nisi taimi. Peitaʻi, e pei o le faataʻitaʻiga i le tupu o Saulo, pe a faaauau ona tatou faaalia se uiga fia matamuamua, o le a faaleagaina ai la tatou faiā ma le Atua. Ua faapea mai le Salamo 119:21 e faatatau iā Ieova: “Ua e aʻoaʻia o ē e faamaualuga.” Aiseā?

5. Aiseā e matuiā ai gaoioiga faamaualuga?

⁵ E sili atu ona matuiā gaoioiga faamaualuga nai lo o mea sesē e faia ma le lē iloa. Aiseā? Muamua, pe a gaoioi ma le faamaualuga, ua tatou lē faamamaluina ai Ieova o lo tatou Pule Silisili Ese. Lua, pe a tatou faia se mea e leai sa tatou aiā e faia ai, e lē taumatea o le a tatou feeseeseaʻi ai ma isi. (Faata. 13:10) Tolu, pe a oo ina matilatila atu a tatou gaoioiga faamaualuga, e tatou te ono māsiasi pe faalumaina ai. (Luka 14:8, 9) O gaoioiga faamaualuga e lē iʻu atu i se lelei. Ua faailoa mai i le Tusi Paia, o le faamaulalo o le ala saʻo lea i taimi uma.

6, 7. O le ā le lotomaulalo, ma o le ā le sootaga ma le faamaulalo?

⁶ E vaavaalua le faamaulalo ma le lotomaulalo. I le Tusi Paia, e faasino atu le lotomaulalo i le lē faamaualuga po o le lē faasausili. (Fili. 2:3) O se tagata e lotomaulalo, o ia foʻi o sē e faamaulalo, e na te iloa tonu le mea e gata ai lona malosi, e na te taʻutino atu ana mea sesē, ma talia fautuaga ma manatu fou. O le lotomaulalo e matuā faafiafiaina ai le finagalo o Ieova.

⁷ I le Tusi Paia, e faasino atu foʻi le faamaulalo i le iai lea o se vaaiga talafeagai iā i tatou lava, ma iloa le mea e gata ai lo tatou malosi. Ua faaalia i le gagana Eleni na tusia ai lenei manatu, e iai le sootaga o le iloa o le mea e gata ai lo tatou malosi, ma le auala e tatou te feutagaʻi ai ma isi.

8. O ā nisi o faailoga lapataʻi o ni mafaufauga ma gaoioiga faamaualuga?

⁸ O le ā le taimi e ono amata ai ona tatou mafaufau pe gaoioi ma le faamaualuga? O nisi nei o faailoga lapataʻi. Atonu ua tatou faatāua naʻuā i tatou lava ma o tatou faaeaga. (Roma 12:16) E tatou te ono faia ni mea ina ia soona faauaʻi mai ai isi iā i  tatou. (1 Timo. 2:9, 10) Pe atonu foʻi ua amata ona tatou taʻu i isi le mea e tatau ona fai ma le mea e lē tatau ona fai, e fua i o tatou tulaga, faiā ma isi, ma o tatou lava manatu. (1 Kori. 4:6) Pe a amata ona tatou gaoioi faapea, ua tatou aafia la i le faamaualuga e aunoa ma lo tatou iloaina.

9. Aiseā na gaoioi ai ma le faamaualuluga nisi? Aumai se faaaʻoaʻoga mai i le Tusi Paia.

⁹ O so o se tasi lava e mafai ona gaoioi ma le faamaualuga pe a lē pulea ona tuʻinanauga o le tino. O le manatu faapito, matauʻa, ma le lē pulea o le ita, na māfua ai ona faia e le toʻatele ni gaoioiga faamaualuga. O tagata o loo taʻua i le Tusi Paia e pei o Apisaloma, Usia, ma Nepukanesa, na lolo atu i na galuega a le tino ma faasalaina ai i latou e Ieova ona o le faamaualuluga.—2 Samu. 15:1-6; 18:9-17; 2 No. 26:16-21; Tani. 5:18-21.

10. Aiseā e tatau ai ona tatou ʻalofia le faamasinosino i uunaʻiga o gaoioiga a isi? Aumai se faaaʻoaʻoga mai i le Tusi Paia.

¹⁰ E iai māfuaaga e ono faia ai e nisi ni gaoioiga faamaualuga. Mātau faaaʻoaʻoga o loo taʻua i le Kenese 20:2-7 ma le Mataio 26:31-35. Pe na faamaualuluga Apimeleko ma Peteru? Po o le mea e la te leʻi iloa faamatalaga uma pe na puʻea faamanu i ofaga foʻi i laʻua? Talu ai e lē mafai ona tatou iloa loto o isi, o se mea atamai la ma alofa le ʻalofia o le faamasinosino i uunaʻiga o gaoioiga a isi.—Faitau le Iakopo 4:12.

11. O le ā le fesootaʻiga o le faamaulalo ma le amanaʻia o a tatou matafaioi i le faatulagaga a le Atua?

¹¹ O le faamaulalo e amata mai i le amanaʻia lea o a tatou matafaioi i le faatulagaga a le Atua. Talu ai o Ieova o le Atua maopoopo, ua tofu la i tatou ma se matafaioi ua tuu mai i ai e Ieova i totonu o le faapotopotoga. E eseese uma matafaioi a tagata taʻitoʻatasi ma e tāua uma lava. O le agalelei faifua o Ieova ua ia tuuina mai ai iā i tatou taʻitoʻatasi ni meaalofa, tomai, ma taleni, ia e mafai ona faaaogā e faamamaluina ai o ia ma maua ai e isi aogā. (Roma 12:4-8) Ua tuuina mai e Ieova iā i tatou le tofi o ni auauna pule, o se tiute tauave ua ia faamamaluina ma maufaatuatuaina ai i tatou.—Faitau le 1 Peteru 4:10.

12, 13. Aiseā e lē tatau ai ona faateʻia i tatou pe a suia a tatou matafaioi i le faatulagaga a le Atua?

¹² Peitaʻi, o a tatou matafaioi i le faatulagaga a le Atua e mafai ona sui mai lea taimi i lea taimi. O se faaaʻoaʻoga o Iesu. I le amataga, e na o i laʻua ma Ieova na iai. (Faata. 8:22) Na sosoo ai ma lona fesoasoani i le foafoaina o isi foafoaga agaga, le lagi ma le lalolagi, faapea ma tagata. (Kolo. 1:16) Mulimuli ane, na talia e Iesu se isi matafaioi fou i le lalolagi ina ua fanau mai o se pepe, ma faasolo ina avea ma tagata matua. (Fili. 2:7) Ina ua mavae lona maliu faataulagaina, na toe afio o ia i le lagi ina ia avea ai ma Tupu o le Malo o le Atua i le 1914. (Epe. 2:9) Ae e lē o le taimi mulimuli lenā o le a suia ai lona tofiga. Pe a māeʻa le pulega a Iesu mo le Afe Tausaga, o le a ia tuuina atu lona Malo iā Ieova “ina ia pule aoao le Atua i le aoao o mea.”—1 Kori. 15:28.

¹³ E tatou te faatalitalia foʻi suiga i a tatou matafaioi mai lea taimi i lea taimi, ma o nisi o na suiga e māfua ona o a tatou filifiliga. O se faataʻitaʻiga, pe na e nofofua a ua e faaipoipo? Po ua amata ona e tausia aʻe se fanau? A o faasolosolo ina e matua, po ua faafaigofie lou olaga ina ia e auai i le faiva faataimi atoa? O na filifiliga taʻitasi e eseese faaeaga ma tiute  tauave e aofia ai. O suiga i o tatou tulaga e mafai ona faalautele pe faatapulaa ai la tatou auaunaga. Po o oe o se talavou po o se tagata matua? Po o lelei lou soifua mālōlōina pe e poʻia gofie i maʻi o le tino? E silafia lelei e Ieova le auala sili e faaaogā ai i tatou i le auaunaga iā te ia. E talafeagai mea ua ia faafinagaloina mai iā i tatou, ma e na te matuā talisapaia so o se mea e tatou te faia mo ia.—Epe. 6:10.

14. E faapefea i le faamaulalo ona fesoasoani iā i tatou ina ia olioli ai i so o se tulaga?

¹⁴ Na olioli Iesu i tofiga uma na ia mauaina, ma e mafai foʻi ona tatou olioli i o tatou faaeaga. (Faata. 8:30, 31) O le tagata faamaulalo, e lotomalie o ia i ona tofiga ma tiute tauave ua iai i totonu o le faapotopotoga. E lē popole o ia i le mauaina o ni faaeaga i le lumanaʻi po o mea foʻi o loo ausia e isi. Nai lo o lea, e taumafai o ia e olioli i ona faaeaga ua iai ona e manatu i ai e mai iā Ieova. I le taimi e tasi, e na te amanaʻia foʻi matafaioi ua tuuina atu e Ieova i isi. O le faamaulalo e fesoasoani iā i tatou e faaalia ai le faaaloalo i isi ma lagolagoina i latou.—Roma 12:10.

15. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le faamaulalo o Kitiona?

¹⁵ O Kitiona o se faaaʻoaʻoga lelei o sē e faamaulalo. Ina ua faatoʻā faaali atu le agelu a Ieova iā Kitiona, na vave ona faailoa atu e Kitiona le faatauvaa o lona tupuaga ma ona agavaa. (Faama. 6:15) Ina ua talia e Kitiona le tofiga mai iā Ieova, na ia  faamautinoa ua malamalama lelei i mea e aofia ai, ma na faalagolago atu iā Ieova mo le taʻitaʻiga. (Faama. 6:36-40) O  Kitiona o se tagata e lototele, ae na gaoioi ma le faaeteete ma le faautauta. (Faama. 6:11, 27) E na te leʻi faaaogāina lona tofiga ina ia siitia ai lona tulaga. Nai lo o lea, sa toe foʻi ma le fiafia i lona aiga ina ua uma ona faataunuu lona tofiga.—Faama. 8:22, 23, 29.

16, 17. O le ā e iloilo e se tagata faamaulalo pe a mafaufau e agaʻigaʻi i luma faaleagaga?

¹⁶ O le faamaulalo e lē uiga atu e faapea e lē tatau ona tatou aapa atu pe talia ni faaeaga faaopoopo i le auaunaga. O loo faalaeiau i tatou uma i le Tusi Paia ia agaʻigaʻi i luma. (1 Timo. 4:13-15) Po o lona uiga la e tatou te manaʻomia ni tofiga fou ina ia agaʻigaʻi ai i luma? E leai. E ala i le faamanuia a Ieova, e mafai lava ona tatou agaʻigaʻi i luma faaleagaga i so o se matafaioi o loo tatou auauna ai i le taimi nei. E mafai ona faaauau ona atiaʻe o tatou tomai mai i le Atua, ma faateleina a tatou galuega lelei.

¹⁷ A o leʻi taliaina se tofiga fou, o se tagata faamaulalo e na te saʻili muamua po o ā mea o faatalitalia mai iā te ia mo lenā tofiga. O le faia faapea o le a ia faia ai se iloiloga faamaoni e fua i lona tulaga. Mo se faataʻitaʻiga, po o le a mafai ona ia faatinoina isi galuega po o tiute tauave e aunoa ma le lafoaʻia ai o isi mea tāua? Pe e mafai ona tuu atu i isi nisi o galuega o loo ia faia, ina ia mafai ai ona ia faatino le tiute tauave fou? Pe afai o le tali i nei fesili o le leai, atonu la o loo iai se isi e ono talafeagai lelei lona tulaga e tauaveina lea tofiga. O se iloiloga faamaoni faatasi ma le tatalo, o le a fesoasoani iā i tatou e ʻalofia ai le taumafai e fai se mea e lē oo i ai lo tatou malosi. O le faamaulalo o le a tatou lē taliaina ai se tiute tauave faaopoopo pe a lē mafai ona tatou faatinoina.

18. (a) O le ā e faia e se tagata faamaulalo pe a ia maua se tofiga fou? (e) E faapefea ona fesoasoani le Roma 12:3 iā i tatou ina ia faamaulalo?

¹⁸ Pe a tatou talia se tofiga fou, o le faaaʻoaʻoga a Kitiona e faamanatu mai ai e lē mafai ona tatou taulau, pe a aunoa ma le taʻitaʻiga ma le faamanuia a Ieova. Ua valaaulia i tatou uma ina ia ʻsavavali ma lo tatou Atua ma le faamaulalo.’ (Mika 6:8) O so o se taimi la e tatou te maua ai ni tiute tauave fou, ia tatou manatunatu faatasi ma le tatalo i so o se mea o loo taʻu mai e Ieova e ala mai i lana Afioga ma lana faalapotopotoga. E tatau ona tatou iloa fetuunaʻi o tatou ala fesuisuiaʻi ina ia ōgatusa ma le taʻitaʻiga tumau a Ieova. Tau ina ia tatou manatua, o le agamalu o Ieova “ua faasilisilia ai” i tatou ae e lē o o tatou lava tomai. (Sala. 18:35) O le filifili e savavali ma le faamaulalo ma le Atua, o le a fesoasoani iā i tatou e ʻalofia ai le mautinoa naʻuā pe soona manatu māmā iā i tatou lava.—Faitau le Roma 12:3.

19. O ā māfuaaga e tatau ai ona tatou atiaʻe le faamaulalo?

¹⁹ O le tagata faamaulalo e na te avatu iā Ieova le āva e tatau ai, ona o Ieova o ia o Lē na foafoaina mea uma ma o le Pule Silisili Ese. (Faaa. 4:11) E fesoasoani le faamaulalo e tatou te maua ai le faamalieina ma taulau ai i a tatou matafaioi i le faatulagaga a le Atua. O le faamaulalo e tatou te ʻalofia ai gaoioiga e faalumaina ai, ma faamalosia ai le autasi o tagata o Ieova. O le faamaulalo foʻi e uunaʻia ai i tatou ina ia manatu e sili isi iā i tatou, ma tatou mataala ai ina ia ʻalofia le faia o ni sesē matuiā. O lea, e tāua pea i tagata uma o le Atua le faamaulalo, ma e tāua iā Ieova i latou o loo atiaʻe lenei uiga. Ae faapefea pe a tatou feagai ma luʻi? O le a talanoaina i le mataupu o sosoo mai auala e tatou te faamaulalo ai pea pe a feagai ma tulaga faigatā.