Po o se Talafatu le Tala iā Noa ma le Lolo?
Tali a le Tusi Paia
Na tupu moni lava le Lolo lea na faaoo mai e le Atua ina ia faaumatia ai tagata amioleaga. Peitaʻi, na ia faatonuina Noa e fau le vaa e faasaoina ai tagata amiolelei ma manu. (Kenese 6:11-20) E mafai ona tatou talitonu na tupu moni lava le Lolo, auā o loo faamauina i le Tusi Paia lea “e mai i le agaga o le Atua.”—2 Timoteo 3:16.
Po o se tala moni po o se talafatu?
Ua faailoa mai i le Tusi Paia na soifua moni Noa ma na tupu moni foʻi le Lolo, ae e lē o ni talafatu po o ni fagogo.
Na talitonu tusitala o le Tusi Paia na soifua moni lava Noa. O se faataʻitaʻiga, o Esera ma Luka o ni tusitala o le Tusi Paia ma o ni tusitala tomai foʻi o le talafaasolopito, na la faaaofia Noa i a la faamaumauga o gafa o le nuu o Isaraelu. (1 Nofoaiga a Tupu 1:4; Luka 3:36) Na faamauina foʻi e tusitala o Evagelia o Mataio ma Luka faamatalaga a Iesu e faatatau iā Noa ma le Lolo.—Mataio 24:37-39; Luka 17:26, 27.
Na taʻua foʻi e le perofeta o Esekielu ma le aposetolo o Paulo Noa o se faaaʻoaʻoga o le faatuatua ma le amiotonu. (Esekielu 14:14, 20; Eperu 11:7) Pe e talafeagai le taʻua e nei tusitala o se tasi e fai ma faaaʻoaʻoga lelei, ae e leʻi soifua moni lenā tagata? E manino mai, o Noa ma isi tane ma fafine o le faatuatua, o ni faaaʻoaʻoga e mulimuli i ai ona na soifua moni i latou.—Eperu 12:1; Iakopo 5:17.
O loo taʻua i le Tusi Paia ni faamatalaga maʻoti e faatatau i le Lolo. O loo taʻua ai tausaga, o masina, ma aso o mea na tutupu e fesootaʻi atu i le Lolo. (Kenese 7:11; 8:4, 13, 14) O loo faailoa mai ai foʻi le telē o le vaa na fau e Noa. (Kenese 6:15) O faamatalaga maʻoti o loo i le Tusi Paia, e faamaonia ai o le Lolo o se mea moni na tupu ae e lē o se talafatu.
Aiseā na oo mai ai le Lolo?
Ua faapea mai le Tusi Paia na “matuā leaga amioga a tagata,” a o lumanaʻi le Lolo. (Kenese 6:5) E lē gata i lea, “i le silasila a le Atua moni, ua faaleagaina le lalolagi” ona ua tumu i faiga sauā ma amioga lē mamā taufeusuaʻiga.—Kenese 6:11; Iuta 6, 7.
Ua faamatala i le Tusi Paia na māfua nei faafitauli ona o agelu amioleaga na tuua le lagi, ae ō mai i le lalolagi e feusuaʻi ma fafine. Na iai fanau a nei agelu na taʻua o Nefilimi, o ē na matuā sauā i tagata. (Kenese 6:1, 2, 4) O lea, na filifili ai le Atua e tafiesea tagata amioleaga mai i le lalolagi, ae tuu le avanoa e maua ai e tagata amiolelei se amataga fou i o latou olaga.—Kenese 6:6, 7, 17.
Pe na iloa e tagata o le a oo mai le Lolo?
Ioe. Na faailoa atu e le Atua iā Noa le mea o le a tupu, ma faatonuina o ia e fau se vaa e faasao ai lona aiga ma manu. (Kenese 6:13, 14; 7:1-4) Na lapataʻia e Noa tagata e faatatau i le faaumatiaga o loo faaloloʻi ane, ae na latou faataligatuli. (2 Peteru 2:5) Ua faapea mai le Tusi Paia, e “latou te leʻi ano i ai seʻia oo mai le Lolo ma tafiesea ai i latou uma.”—Mataio 24:37-39.
O ā foliga o le vaa o Noa?
O le fausaga o le vaa e pei o se pusa telē faatafafā e pe tusa ma le 133 mita (437 futu) le umi, 22 mita (73 futu) le lautele, ma e 13 mita (44 futu) le maualuga. a Na faia le vaa i le laau o le kofa, ma sa puluti totonu ma fafo i le tā. E tolu ona fogāvaa, ma na iai foʻi ma potu. Sa iai se faitotoʻa i le itu o le vaa, ma sa iai se faamalama e lata i le taualuga. E foliga mai e lē laugatasi le taualuga ae e maualuga teisi le ogatotonu, ina ia lē toʻa ai i luga le timu.—Kenese 6:14-16.
O le ā le umi na fau ai e Noa le vaa?
E lē o taʻua i le Tusi Paia le umi na fausia ai e Noa le vaa, ae e foliga mai na ia faaalu le tele o tausaga e fausia ai. E silia ma le 500 tausaga o Noa ina ua fanau lona atalii ulumatua, ma e 600 ona tausaga ina ua tupu le Lolo. b—Kenese 5:32; 7:6.
Na fetalai le Atua iā Noa e fau le vaa, ina ua matutua ma faaipoipo lana fanau tama e toʻatolu, lea atonu e 50 pe 60 tausaga na aofia ai. (Kenese 6:14, 18) Pe afai o le tulaga lenā, e foliga mai la e 40 pe 50 tausaga le umi na fausia ai le vaa.
a O loo faaaogā i le Tusi Paia kupita e fuaina ai le vaa. O le “fua masani faa-Eperu mo le kupita e 17.5 inisi (44.45 senitimita).”—The Illustrated Bible Dictionary, Lomiga ua Toe Teuteuina, Vaega 3, itulau 1635.
b Ina ia iloa le umi na soifua ai tagata e pei o Noa, tagaʻi i le mataupu “Pe e Moni na Uumi Soifuaga o Tagata i Taimi o le Tusi Paia?” i Le Olomatamata o Tesema 1, 2010.