Eskê azo apeut ti hunzi bira nga na sarango ye ti ngangu na zo?
Azo ayeke sara bira ndali ti araison nde nde. Ambeni ayeke sara bira ndali ti tënë ti poroso, kpale ti nginza wala ti tene a sara ye na ala na lege ni. Ti ambeni, ala yeke tiri ti bata kodro ti ala nga na amosoro ti gbe ti sese. Mingi ti abira ayeke londo ndali ti tënë ti mara nga na tënë ti Bungbi ti Nzapa. Nyen la azo apeut ti sara ti hunzi bira nga ti ga na siriri? Eskê azo apeut ti sara si bira ahunzi biani biani?
AGOUVERNEMENT AYEKE GI TI LEKE KPALE TI NGINZA
Raison ni ayeke nyen?: A yeke ti sara si gigi ti azo aga nzoni. Ye so apeut ti aidé ti tene a hunzi kpale ti nginza wala ti réduire ni ndali ti so ayeke mbeni oko ti aye so ayeke sara si bira alondo.
Ngbanga ti nyen la a yeke ngangu?: Agouvernement ayeke changé fason so ala yeke dépensé na nginza. Na ngu 2022, a dépensé nduru na 34 milliard ti dollar ndali ti siriri na yâ ti dunia kue. Me, nginza ni so ayeke kete mingi tongana a haka ni na nginza so a dépensé ni ndali ti aturugu.
“A yeke dépensé gbâ ti nginza nga na amosoro ti gbe ti sese ndali ti abira ahon ti dépensé ni ndali ti siriri.”—António Guterres, secrétaire général ti Nations Unies.
Ye so Bible afa: Agouvernement ti azo nga na abungbi so azo asigi na ni apeut ti aidé awayere, me ala peut lâ oko ape ti hunzi yere biani biani.—Deutéronome 15:11; Matthieu 26:11.
AGOUVERNEMENT AYEKE GI TI MÄ TERÊ TI GA NA SIRIRI
Raison ni ayeke nyen?: A yeke ti leke akpale nga ti ga na siriri na lege so ala yeke pika patara nga ala yeke mä terê ti sara aye so apeut ti ga na aye ti nzoni na ala kue.
Ngbanga ti nyen la a yeke ngangu?: Mbeni gouvernement wala ambeni apeut ti ke tënë ti mango terê ni. Na ye so ayeke buba tënë ti mango terê ndali ti siriri ni.
“Lakue la mango terê ndali ti siriri ayeke réussir ape. Mango terê so ayeke na popo ti akodro use ti hunzi mbeni bira apeut ti marché ape na ayeke sara si mbeni bira alondo.”—Raymond Smith, American Diplomacy.
Ye so Bible afa: Azo ayeke “gi siriri”. (Psaume 34:14). Me, mingi ti azo laso ayeke “azo so ayeke abe-ta-zo pëpe, . . . azo so aye ti mä terê na amba ti ala pëpe, . . . azo ti kango amba ti ala”. (2 Timothée 3:1-4). Mara ti asarango ye tongaso asara si ayeke ngangu na akota zo ti poroso ti kanga lege na tënë ti bira.
DÉSARMEMENT
Raison ni ayeke nyen?: A yeke ti tene aye ti bira amû ndo mingi ape wala a zi ni na maboko ti azo, andu aye tongana bombe nucléaire, chimique nga na aye ti bira so a leke ni na asioni yorö.
Ngbanga ti nyen la a yeke ngangu?: Mingi ni, azo apeut ape ti zi ngombe kue na maboko ti azo ndali ti so ala sara mbeto ti perdre komandema ti ala nga na ngangu so ala yeke na ni ti défendre terê ti ala. Zingo ngombe na maboko ti azo la ayeke kanga lege ape na ala ti sara bira.
“Depuis na ngu 1991 la agouvernement amû lani yanga ti zi angombe na maboko ti azo, me ala sara ye alingbi na ni ape, ye so andu kangango lege na aye ti sioni ti si, akpale so ayeke na popo ti akodro nga ti tene azo aduti na siriri nga na sécurité na yâ ti dunia kue.”—“Securing Our Common Future: An Agenda for Disarmament.”
Ye so Bible afa: Azo adoit ti zia ti sara kua na aye ti bira nga ala “pika a-épée ti ala si aga alê ti kpoka ti charrue”. (Ésaïe 2:4). Me ti tene bira ahunzi, azo adoit ti sara aye mingi ndali ti so sarango ye ti ngangu na zo alondo na bê.—Matthieu 15:19.
AGOUVERNEMENT AYEKE MÄ TERÊ NA AMBENI KODRO TI GI TI KANGA LEGE NA BIRA
Raison ni ayeke nyen?: Agouvernement ayeke mä terê na ambeni mba ti ala ti tiri na awato ti ala. Na bango ni, ala pensé so awato ni ayeke ye ande ape ti sara bira ni ndali ti so awato ni abâ so tongana ala sara bira ni, ala yeke tiri na gbâ ti aturugu.
Ngbanga ti nyen la a yeke ngangu?: Ti bungbi terê oko ti tiri na mbeni kodro la ayeke ga na siriri ape. Azo ayeke sara ye lakue ape alingbi na yanga so ala mû, wala ala yeke mä terê ape na ndö ti fason so ala yeke tiri na awato ti ala nga na ngoi ni.
“Atâa so Bungbi ti amara nga na Bendo ti gigi ayeke sara kua ngangu ti aidé agouvernement ti mä terê na amba ti ala, amango terê ni so ayeke kanga lege ape na bira ti londo.”—“Encyclopedia Britannica.”
Ye so Bible afa: Mingi ni, tongana azo amä terê ti sara kua maboko na maboko ayeke ga na aye ti nzoni (Zo-ti-fa-tene 4:12). Me, gouvernement ti azo nga na aye so ala zia na sese apeut pëpe ti ga na tâ siriri nga na nzoni duti. “Ala azo, ala zia bê ti ala na ndö ti amokonzi pëpe; amokonzi ayeke asenge zo, ala lingbi ti sö zo pëpe. Na ndembe so pupu ti azo ni ayeke sigi, ala yeke kiri na yâ ti sese; na lango ni so, aye so ala leke na bê ti ala ti sarango ni, aye ni ayeke kui legeoko na ala.”—Psaume 146:3, 4, Mbeti ti Nzapa, Tënë so amu fini.
Atâa so mingi ti azo ayeke sara effort ti ga na siriri, me bira angbâ lakue.