PIDABALWA ine mu nthanda ya Murope ya caka 1930, ndikhali pakati pa acibale na axamwali akuti akhatumikira Yahova mwakukhulupirika. Cikhali cisa ca Namkumba, cifupi na nzinda wa Lilongwe, mu dziko yakuti cincino isacemerwa Malawi. Mu caka 1942, ndaperekeka kwa Mulungu mbandibatizwa mu ubodzi mwa mikulo yathu yakubalika. Mu pyaka pyakupiringana 70 pidatowerera, ndawangisira toera kucita pidakulumizwa Timoti na mpostolo Paulu: “Mwaza mphangwa, cita pyenepi mwakucimbiza, m’midzidzi yadidi na m’midzidzi yakunentsa.”​—2 Tim. 4:2, Tradução do Novo Mundo.

Paulendo wakutoma udacedzera Nathan H. Knorr na Milton G. Henschel ku Malawi pakutoma kwa caka 1948, kwawangisa cifuno canga cakutumikira Yahova m’basa ya ndzidzi onsene. Ndisakumbuka na kukomerwa mafala aciwangiso a aimiriri anewa adabuluka ku ofesi ikulu ya Mboni za Yahova ku Brooklyn, Nova York. Tikhali anthu akukwana 6.000 pa mbuto yakuti ikhali na matope mbatibvesera mwacidikhodikho nkhani yakuwangisa ya M’bale Knorr, ya nsolo wakuti: “O Governante Permanente Para Todas as Nações.”

Pidadziwana ine na Lidasi, mulongo waufuni, wakuti ninga ine, akuzwambo m’banja ya Mboni za Yahova, ndadzindikira kuti iyembo akhali na cifuno cakutumikira m’basa ya ndzidzi onsene. Tamanga banja mu caka 1950, mpaka mu caka 1953 tikhali na ana awiri. Maseze tikhali na basa yakuthimizirika ya kukuza ana, ife tatonga kuti ine mbidatoma kutumikira ninga mpainiya wa ndzidzi onsene. Pakupita pyaka piwiri, ndaphembwa toera kutumikira ninga mpainiya wakupambulika.

Pakupita ndzidzi ungasi, ndapaswa mwai wakucedzera mipingo ninga muyang’aniri wa cisa. Na ciphedzo cadidi ca Lidasi, ndakwanisa kutsalakana pinthu pyakumanungo na pyauzimu pya banja yanga mu ndzidzi ukhacita ine basa ineyi. a Mbwenye ife tikhafuna kakamwe kuti uwiri wathu titumikire m’basa ya ndzidzi onsene. Mu kucita masasanyiro adidi, pontho na ciphedzo ca anathu, Lidasi akwanisa kutoma kutumikira ninga mpainiya wa ndzidzi onsene mu caka 1960.

Takomerwa kakamwe na midzidzi ineyi yadidi, mbatitumikira bale na alongo m’mipingo yakusiyana-siyana. Mabasa athu atifikisa m’mbuto zizinji kubulukira ku materero a mapiri a Mulanje kunterero kwa dziko mpaka nkhwetekwete mwa Thawala ya Malawi, yakuti isaphataniza khundu yonsene ya kumabulukiro a dzuwa a dziko ineyi. Ife taona kuthimizirika  kwa amwazi mphangwa na mipingo, mu pisa pidatumikira ife.

Mu caka 1962 takomerwa kakamwe na Nsonkhano wa Gawo wa nsolo wakuti “Ministros Corajosos.” Mwandimomwene, misonkhano ineyi ikhali yakufunika kwa ife tonsene ku Malawi kuti tikhunganyike toera tikwanise kuthimbana na midzidzi yakunentsa ntsogolo. Mu caka cidatowerera, M’bale Henschel acedzera pontho dziko ya Malawi. Pa nsonkhano wa gawo wakupambulika udacitirwa kunja kwa nzinda wa Blantyre anthu akukwana 10.000 agumanika. Nsonkhano unoyu watiwangisa kakamwe toera kuthimbana na mayesero a ntsogolo.

Mu caka 1964, Mboni za Yahova zathimbana na mayesero makulu kakamwe thangwi yakukhonda kucita khundu m’mabasa a ndale. Nyumba za Umambo zakupiringana 100 na nyumba zakupiringana 1.000 za Mboni za Yahova zafudzwa thangwi yakutcingwa. Mbwenye ife takwanisa kupitiriza m’basa yakucedzera mipingo mpaka pidakhondeswa basa ya Mboni za Yahova na utongi wa Malawi mu caka 1967. Ofesi ya filiali ku Blantyre yakwatiwa, amisionaryo aendeswa ku madziko awo, Mboni za Yahova zizinji za ku Malawi zaikhwa nkaidi, kuphatanizambo ine na Lidasi. Pidabuluswa ife nkaidi, tapitiriza kucita n’cibisobiso basa yathu yakucedzera mipingo.

Ntsiku inango mu nthanda ya Malandalupya ya caka 1972, anthu akukwana dzana a nsoka wa ndale ukhadziwika na Liga Jovem de Malawi akhabwera kunyumba kwathu. Mbwenye m’bodzi wa iwo athamanga mbandipanga toera ndibisale, thangwi iwo akhadacita masasanyiro toera kundipha. Ndapanga nkazanga na ananga toera abisale cifupi m’mifigu. Buluka penepo ndathamanga mbandikwira m’manga ukulu. Na mwenemu, ndaona kufudzwa kwa nyumba yathu na pinthu pyathu pyonsene.

Pikhathimizirika kutcingwa, azinji a ife tabuluka mu dziko ya Malawi. Banja yathu ikhali ku mbuto yakuthawira anthu kumabulukiro a dzuwa a Mosambiki mpaka nthanda ya Khoni ya caka 1974. Pa ndzidzi unoyu, ine na Lidasi taphembwa toera kutumikira ninga apainiya akupambulika ku Dómue ku Mosambiki cifupi na migano ya Malawi. Tapitiriza m’basa ineyi mpaka mu caka 1975, mu ndzidzi udawina dziko ya Mosambiki ufulu na Portugal. Buluka penepo, pabodzi na Mboni zinango, takakamizwa toera kubwerera ku Malawi na kuna ale akhatitcinga.

Pidabwerera ife ku Malawi, ndasankhulwa toera kucedzera mipingo mu nzinda ukulu wa Lilongwe. Mwakukhonda tsalakana mitcingo na pinentso pyonsene, numero ya mipingo yathimizirika mu cisa cidakhala ine na mwai wakutumikira.

Ntsiku inango, taenda ku cisa cakuti mu ndzidzi unoyu kukhacitwa nsonkhano wa anyandale. Anango mwa iwo adzindikira kuti tikhali Mboni za Yahova, atikhazika pakati pa nsoka wa aphale ukhadziwika na Jovens Pioneiros de Malawi. Taphembera mwakuwanga kwa Yahova toera kuphemba ciphedzo  na citsogolero cace m’makhaliro anewa akunentsa. Pidamala nsonkhano, iwo atoma kutimenya. Nkazi unango wakugwesera abwera na kuthamanga mbakhuwa mwakugaluza: “Asiyeni pyawo, ndaphata miyendo! Mamuna unoyu ndi mwana wa m’bale wanga. Nsiyeni apitirize na ulendo wace!” Ntsogoleri wa nsonkhano alonga: “Asiyeni aende!” Ife nee tisadziwa pikhanyerezera nkazi unoyu, thangwi iye nee akhali wacibale wathu. Taona kuti Yahova akhadatawira phembero yathu.

Mu caka 1981 tagumanikana pontho na angasi a nsoka wa Jovens Pioneiros de Malawi. Iwo atikwatira njinga zathu, mitolo, mabokosi a mabukhu, na maarkivo a cisa. Takwanisa kuthawa mbatienda kunyumba kwa nkulu wa mpingo. Tacita pontho phembero thangwi ya makhaliro anewa. Tikhadzudzumika kakamwe thangwi ya mphangwa zonsene za maarkivo adatikwatira iwo. Nsoka wa Jovens Pioneiros de Malawi pidafungula iwo maarkivo, aona matsamba adatumizirwa ine kubulukira m’mbuto zizinji za ku Malawi. Pyenepi pyaagopesa kakamwe, thangwi anyerezera kuti ndikhali muimiriri wa utongi. Mwakukhonda dembuka iwo aenda kasiya pyonsene kuna akulu a mpingo a pacisa ninga mudapigumanira iwo.

Pa ndzidzi unango, tikhawambuka nkulo na bote. Ntsogoleri wa bote akhali muimiriri wa ndale pa cisa ceneci, iye atonga kuseca onsene toera kuona khala ali na maphaso a ndale. Pikhafendedzera iye cifupi na ife, adzindikira mbava wakuti akhasakwa na utongi. Pyenepi pyacitisa uviyaviya pang’ono, natenepa nee apitirizabve kuseca maphaso a ndale. Taona pontho ciphedzo caufuni wa Yahova.

Mu nthanda ya Madzalo ya caka 1984, ndikhali paulendo kuenda ku Lilongwe toera kupereka malipoti akhafunika kutumizwa ku filiali ya Zambiya. Mpolixa m’bodzi andilimirisa mbaseca pasta yanga. Iye agumana mabukhu anango akubuluswa m’Bhibhlya, andikwata mbandiendesa pa esquadra, mbatoma kundimenya. Buluka penepo andimanga na nkhambala mbandiikha nkwartu yakuti mukhagumanika anyankaidi anango adagumanika na pinthu pyakubiwa.

Mangwana mwace, nkadamu wa apolixa andikwata mpaka nkwartu inango, mwenemu iye alemba mafala akuti: “Ine, Trophim R. Nsomba, ndasiya kukhala Mboni ya Yahova, toera ndikwanise kubuluswa.” Ine ndatawira: “Ndiri dzololo tayu basi toera kumangwa mbwenye toera kufa. Ine ndinapitiriza kukhala Mboni ya Yahova.” Ndakhonda kukorondza tsamba ineyi. Natenepa, iye aipirwa kakamwe, mbamenya padzulu pa meza na xoko yace na mphambvu, pyenepi pyacitisa kuti mpolixa akhali ku kwartu inango cifupi abwere na kuthamanga toera kuona pidacitika. Nkadamu ampanga: “Mamuna uyu akhonda kukorondza phaso yakuti asiya kupereka umboni. Natenepa, nsiye akorondze phaso yakuti ndi m’bodzi wa Mboni za Yahova, mbatintumiza ku Lilongwe toera amangwe.” Mu ndzidzi unoyu, nkazanga wakufunika akhadzudzumika kuti ninji pidandicitikira. Pidapita ntsiku zinai, abale anango ampanga kukakhala ine.

 Pa esquadra ya ku Lilongwe, ine ndatsalakanwa mwadidi. Nkadamu wa apolixa alonga: “Kwata mbale iyi ya mpunga, iwe wamangwa thangwi ya Mafala a Mulungu. Anthu anango ali muno ndi mambava.” Buluka penepo, iye anditumiza ku Kaidi ya Kachere, kweneku ndafungirwa mu nthanda zixanu.

Muyang’aniri wa kaidi ineyi akomerwa na kubwera kwanga, iye akhafuna kuti ndikhale “mpfundzisi” wa kaidi. Iye abulusa mpfundzisi wakale, mbampanga: “Ine nee ndisafuna kuti iwe upfundzise pontho Mafala a Mulungu pano, iwe waikhwa nkaidi thangwi waba mu gereja yako!” Natenepa, ndapaswa basa yakupfundzisa Bhibhlya masumana onsene pa misonkhano ikhacitirwa anyankaidi.

Mukupita kwa ndzidzi, makhaliro adzatekera kakamwe. Akadamu a kaidi andibvundzisa kuti mu dziko ya Malawi muli na Amboni angasi. Pidakhonda ine kutawira ninga mukhafunira iwo, andimenya mpaka kukomoka. Pa ndzidzi unango, iwo akhafuna kudziwa mbuto zinagumanika maofesi athu. Ine ndalonga: “Mwandicita mbvundzo wakukhonda nentsa, ine ndinadzakupangani.” Apolixa akomerwa mbafungula ntcini wawo wakugravari. Ndafokotoza kuti maofesi a Mboni za Yahova asafokotozwa m’Bhibhlya. Iwo adzuma kakamwe, mbabvundza: “Pyalembwa papi m’Bhibhlya?”

Ine ndatawira, “pa Izaiya 43:12”, Tradução do Novo Mundo. Iwo aisaka mbaileri mwacidikhodikho: “‘Imwe ndimwe mboni zanga,’ alonga Yahova, ‘ine ndine Mulungu.’” Iwo aleri lemba ineyi katatu. Buluka penepo abvundza: “Maofesi a Mboni za Yahova anagumanika tani m’Bhibhlya mbakhonda kukhala ku Amerika?” Ine ndaapanga: “Mboni za Yahova ku Amerika asaonambo kuti lemba ineyi isafokotoza maofesi awo.” Nakuti nee ndaapanga pikhafuna iwo, ndacinjwa mbandiyendeswa ku Kaidi ya Dzaleka, kunkwiriro kwa Lilongwe.

Mu nthanda ya Maluwa ya caka 1984, ndagumanikana na Mboni za Yahova zakukwana 81 ku Kaidi ya Dzaleka. Kweneku, anyankaidi 300 aikhwa m’bodzi mwene, mbagona pantsi pabodzi pene. Mwapang’ono pang’ono, ife Mboni za Yahova tagawana m’misoka yakucepa toera kudinga lemba ntsiku zonsene, yakuti azinji mbadakwanisa kupereka matawiro. Pyenepi pyatiwangisa kakamwe.

Buluka penepo, nkadamu wa nkaidi atipambula pakati pa anyankaidi anango. Nyakuonera atipanga mwacibisobiso: “Utongi nee usakuidani. Tisapitiriza kukufungirani nkaidi thangwi ya pinthu piwiri: Utongi usagopa kuti munadzaphiwa na Jovens Pioneiros, pontho, nakuti musamwaza mphangwa zinalonga pya nkhondo inafuna kudza, utongi usagopa kuti anyankhondo awo anadzaphiwa mu nkhondo ineyi.”

Mu nthanda ya Malandalupya ya caka 1984, tonsene taendeswa ku thando yakutonga miseru. M’bodzi na m’bodzi wa ife atongwa kuti mbadakhala nkaidi mu pyaka piwiri. Ninga pakutoma, taikhwa m’mbuto ibodzi ene na anango akuti nee akhali Amboni. Mbwenye, nkadamu wa kaidi adziwisa onsene kuti: “Mboni za Yahova nee asafumali masigaro. Natenepa, anyakuonera, lekani kuanentsa na kuaphemba sigaro, pontho nee kuatuma toera kakwata makala a  moto kuti muphatise nawo masigaro anu. Iwo ndi anthu a Mulungu! Mboni za Yahova onsene asafunika kupaswa cakudya kawiri pa ntsiku, iwo nee ali nkaidi thangwi yausumankha, mbwenye ndi thangwi ya pikhulupiro pyawo pya m’Bhibhlya.”

Taphindula munjira zinango na makhaliro athu adidi. Kunja kungadoka peno madzi angabvumba, anyankaidi nee akhatawiriswa kubuluka kunja. Mbwenye ife tikhatawiriswa kubuluka pa ndzidzi onsene ukhafuna ife. Iwo akhadziwa kuti ife nee mbitidayesera kuthawa. Mwandimomwene, pa ndzidzi unango nyakuonera wa nkaidi aphatwa na utenda mu ndzidzi ukhationera iye pikhaphata ife basa kumunda, ife tantsalakana mbatinkwata mpaka ku kaidi toera akondzwe. Akadamu a kaidi adziwa kuti ndife anthu akunyindirika. Thangwi yakupitiriza kupangiza makhaliro adidi, takhala na nkhombo yakuona dzina ya Yahova mbikuzwa na milomo ya ale adatimanga.​—1 Ped. 2:12. b

Pa ntsiku 11 ya nthanda ya gonkho ya caka 1985, ndabuluswa nkaidi ya Dzaleka. Pikhali pyakutsandzayisa kakamwe kugumanyikana pabodzi na banja yanga! Tikupereka takhuta kuna Yahova thangwi yakutiphedza kupitiriza kupangiza umumphu wathu m’midzidzi ineyi yakunentsa. Mu kulonga pya ndzidzi unoyu, tiri na mabvero a mpostolo Paulu pidalemba iye kuti: ‘Abale tisafuna kukudziwisani nyatwa zidagumana ife. Tasowa cinyindiro ngakhale ca umaso wathu. Mbatilonga kuti tafa, pyenepi pyacitika toera tikhale na cinyindiro, tayu kwa ife, mbwenye kwa Mulungu wakuti ali na mphambvu zakupulumusa anthu adamala kufa. Iye atipulumusa mu ngozwi ineyi ikulu yakufa.’​—2 Akor. 1:8-10.

Mwandimomwene, pa ndzidzi unoyu pikhaoneka ninga nee mbatidapulumuka. Mbwenye, ndzidzi onsene ife taphemba Yahova toera kutipasa cipapo na udziwisi toera kutiphedza kupitiriza kukhala akucepeseka mbatipitiriza kupasa mbiri dzina yace ikulu.

Yahova atipasa nkhombo m’basa yace, m’midzidzi yadidi na m’midzidzi yakunentsa. Cincino, tisatsandzaya kakamwe kuona ofesi ya filiali idamala kumangwa ku Lilongwe mu caka 2000, kuphatanizambo Nyumba za Umambo zakupiringana 1.000 mu dziko ya Malawi! Nkhombo zenezi za Yahova ndi mpfuma yauzimu zakuti kwa ine na Lidasi ndi ninga ndoto! c