Me Tuia Tetai Tamaiti e te Cancer

“Ngata iaku te akakoromaki i te manako puapinga kore. Kua poitirere tikai au. Akamata au i te mii mei te mea e kua mate takere taku tamaine meangiti.”​—Ko Jaílton, i te kite anga e kua tuia tana tamaine e te cancer.

TE KITE anga e kua tuia taau tamaiti e te cancer ka riro ei manako taitaia, e ei mea mataku tikai. E tupu putuputu ana ainei te reira? Kia tau ki te International Union Against Cancer, noatu e e “patene meangiti ua te cancer o te tamariki i to te au cancer pouroa, i te mataiti tataki tai tere atu i te 160,000 tamariki [i te ao katoa] tei tuia e te reira, e ko te cancer te rua o te tumu maata e akatupu ra i te mate, muri ake i te u anga, i roto i te au enua puapinga.” Ei akaraanga, “mei te 9,000 tamariki e tuia ana e te cancer i te mataiti tataki tai” i Paratiri, e akakite ra te National Institute of Cancer.

E akatupu ana te cancer o te tamariki “i tetai tupuanga kino tikai te akakino atura i te au mema pouroa o te pamiri, kare e tangata toe,” i karanga ai te puka À margem do leito​—A mãe e o câncer infantil (At the Bedside​—The Mother and Child Cancer). Me kitea mai te cancer te aiteanga ka vaiia, pera te chemotherapy tamate cancer ki te kemikara me kore radiation ka taangaanga i te matini tungitungi cancer me kore nga mea roa ai e rua, e to ratou au tu kino ka tupu mai. No te au metua, e akatupu mai ana i te mamae ngakau, te mataku, te mii, te akaapa, te riri, e te manako patoi. Akapeea te au metua i te akakoromaki anga i teia au tupuanga mamae?

Ko tetai tumuanga puapinga no te akapumaana, ko te aronga angaanga rapakau maki. “Ka rauka ia ratou te akakite mai i te au tika penei ei akamaroiroi, pera katoa te akamarama e te tapapa atu i te tu kino ka tupu i te tuatau ka aereia. Penei ka riro teia akakiteanga ei tauturu kia kore e taitaia roa,” i karanga aia tetai taote no New York tei tauturu maata i te aronga maki cancer e manganui. Ka rauka katoa te pumaana mei te au metua o te au tamariki tei tuia ana e te cancer. Ma teia au manako, kua uiui atu te makatini E Ara! e rima au metua mei te reira e noo ana i Paratiri.

● Jaílton raua ko Néia “Kua kite maua e kua tuia ta maua tamaine e rua e te apa mataiti e te cancer o te tamariki ka akakino i te teera toto teatea.”

Eaa te roa o te rapakau anga?

“Kua rapakauia aia e te kemikara tamate cancer no te rua e te apa mataiti.”

Eaa te au kino tana i kite mai no teia rapakau anga?

“Kua ruaki ua e kua pururu te rouru. Kua kerekere tona nio. E kua rokoia aia e te nimonia e toru taime.”

Eaa toou manako i te reira?

“Te akamata anga mataku tikai maua. Inara te kite anga iaia e meitaki maira, kua mareka maua e ka meitaki akaou aia. Teianei vaitata e e iva ona mataiti.”

Eaa tei tauturu ia koe kia akakoromaki i teia tupuanga mamae ngakau?

“Kare e ekoko e, ko to maua irinaki ki roto i te Atua ko Iehova, tei ’ akapumaana mai ia matou i  to matou au mate katoa nei,’ mei ta te Pipiria e akakite ra i roto ia 2 Korinetia 1:3, 4. Kua turuturu meitaki katoa mai te au taeake e te au tuaine Kerititiano ia maua. Kua tata mai i te au reta akamaroiroi, kua tereponi mai, kua pure kapiti kia maua e kua pure no maua, kua tauturu katoa ratou ia maua i te pae moni. I reira, i te neke angaia ta maua tamaine ki tetai are maki i tetai oire ke, kua oronga mai te Au Kite o te reira ngai i tetai ngai nooanga no maua e kua tuku taime i te apai ia maua ki ko i te are maki. Kare e rauka i te akakite atu i ta maua akameitakianga no te turuturu pouroa tei orongaia mai.”

● Luiz raua ko Fabiana “I te 1992 kua kite mai maua e kua tu ta maua tamaine i te cancer akakai viviki i te mero maani ua. E 11 ona mataiti.”

Eaa toou manako i te akamataanga?

“Manako patoi. Kare i rauka ia maua te ariki e kua tuia ta maua tamaine e te cancer.”

Akapeea aia i te rapakauia anga?

“Kua vaiia aia e kua rapakauia ki te kemikara tamate cancer, tei akatupu i te tu paruparu kia matou pouroa i te pae kopapa e te manako ngakau. E rua taime kua rokoia ta maua tamaine e te nimonia. Te rua o te taime kua vaitata rai aia i te mate. Kare e rava ana tona platelet, tei taki atu ki tetai turanga tae ua te toto mei tona pakiri e te putaiu. Na te vairakau i tauturu i te akameitaki mai i teia tu.”

Eaa te roa o te rapakau anga?

“Mei te ono marama mei te akamata anga tona rapakau anga ki te openga o te tamate anga i te cancer ki te kemikara.”

Eaa te manako o ta korua tamaine no runga i tona maki e te rapakau anga?

 “Te akamata anga, kare aia i kite e eaa te tupu ra. Akakite te taote kiaia e ‘e poro meangiti to roto i tona kopu e ka inangaroia kia kiritiia mai.’ I te openga kua kite mai aia e e kino tikai te reira. ‘Papa, e cancer rai toku?’ i ui mai ei aia. Ngata iaku i te pau atu.”

Eaa toou manako i te kite i taau tamaine e mamae ra?

“Kare e rauka i te akataka atu i te mamae ngakau ta maua i na roto mai. Ei akaraanga, akamanako ana i taau tamaine meangiti e tauturu ra i te neti i te kimi i tetai uaua no te kemikara tamate cancer. I te au taime ngata e aere ana au ki roto i te are pai e aue e e pure. I tetai po kua taitaia tikai au e kua pati kia Iehova kia akatika iaku kia mate, eiaa taku tamaine meangiti.”

Eaa tei tauturu ia koe kia akakoromaki?

“Te tumu maata ko te turuturu a to maua au taeake Kerititiano, tetai pae kua ringi mai mei te au ngai tukeke o te enua. Kua pati mai tetai taeake aroa kia rave mai au i taku Pipiria. I reira kua tatau mai aia i tetai au irava ma te pumaana mei te puka o Salamo. Taua au irava ra ko ta maua tikai ia ko taku vaine e inangaro ra i te akarongo, no te mea te na roto ra maua i te tu ngata roa atu i te rapakau i ta maua tamaine.”

● Rosimeri “E a o taku tamaine mataiti i kitea mai ei tona maki e leukemia.”

Eaa toou manako mua?

“Ngata tikai iaku te irinaki i te reira. Kua aue au i te ao e te po e kua pati akatenga ki te Atua no te tauturu. Kua mamae ngakau katoa tetai aku tamaine i te kite anga e mei teaa te kino o te maki o tona teina. Te tika, kua tuku atu au iaia ki ko i toku mama.”

Eaa te au mea kino tei tupu no te vai rakau anga i taau tamaine?

“Kua akangere te kemikara tamate cancer i te au ra ravarai iaia i te iron, no reira kua oronga katoa te au taote i te au mea akarava iron e te erythropoietin kia kake mai te teera muramura i roto i tona toto. E manamanata tikai te vaito o tona toto. E maki uti katoa tona.”

Eaa te roa i raveia ai te rapakau anga?

“No te rua mataiti e a marama kua rapakauia aia ki te kemikara tamate cancer. I taua taime ra, kua pururu tona rouru e kua teimaa tona kopapa. Te mea meitaki, e tu takatakata tona tei tauturu iaia kia akakoromaki. Muri ake i tetai ono mataiti, akakite mai te au taote e kare e akairo akaou no te maki o ta maua tamaine.”

Eaa tei tauturu ia koe kia akakoromaki i teia turanga ngata tikai?

“E pure putuputu ua ana maua ko taku tamaine, e e akamaara ana maua i te au akaraanga Pipiria no te au tavini tiratiratu o te Atua tei akakoromaki i te au timataanga. Kua tamou ngakau katoa maua i te au tuatua a Iesu i roto ia Mataio 6:34 e eiaa e akatika i te apiapi o apopo kia kapiti mai ki to maua manako o teia ra. Tauturu katoa ia maua e te au taeake Kerititiano, kapiti mai te Kumiti Are Maki, te aronga angaanga rapakau maki e akono ra i te au turanga mei te reira.”

Kua kite ainei koe i tetai tamaiti kua tuia e te cancer, penei i roto i toou ngutuare tangata? Me koia ia, penei ka tauturu teia uiuianga ia koe kia marama e ko toou tu mii e mea noa te reira. Mei ta te Pipiria e karanga ra, “e tuatau to te aue.” (Koheleta 3:4) I runga roa atu, kia papu e ko te Atua mou ko Iehova, tei kapikiia e ko “tei akarongo i te pure,” ka akapumaana i te aronga pouroa tei uri atu kiaia ma te ngakau meitaki.​—Salamo 65:2

[Pia i te kapi 19]

Au Irava Pipiria te ka Akapumaana

“Auraka e manamanata i to apopo. Ka akono rai te reira i tona uaorai. Ka rava ua toou manamanata no runga i teia ra.”​—Mataio 6:34, Contemporary English Version.

“Kia akameitakiia te Atua, te Metua o to tatou Atu ra o Iesu Mesia, te tumu o te aroa, e ko te Atua nona anake te pumaana; Ko tei akapumaana mai ia matou i to matou au mate katoa.”​—2 Korinetia 1:3, 4.

“Auraka rava kotou e apiapi i te au mea katoa nei; e akakite ua ra ki te Atua i to kotou anoano i te au mea katoa ra i te pure, e te pati anga atu ma te akameitaki. E na te au o te Atua, ko tei maata ua atu i te kite tangata, e akamaroiroi mai i to kotou ngakau e to kotou manako i te Mesia nei ia Iesu.”​—Philipi 4:6, 7.

“E uri i to kotou tumatetenga katoa ki runga iaia [te Atua]; koia oki te tiaki mai ia kotou.”​—1 Petero 5:7.

[Pia/​Tutu i te kapi 20]

E Akanoo Anga Aroa

Te kimi ra te Kumiti Are Maki o te Au Kite o Iehova i te turuturu i te tu taokotai o te are maki e te aronga maki. No reira, e tauturu ana ratou i te Au Kite maki i te kimi i te au taote tukatau tei akangateitei i to ratou anoano kia akono i te akauenga a te Pipiria e, “auraka e kai i te . . . toto.”​—Angaanga 15:20.

[Tutu i te kapi 19]

Néia, Sthefany, e Jaílton

[Tutu i te kapi 19]

Luiz, Aline, e Fabiana

[Tutu i te kapi 19]

Aline e Rosimeri