Paymi niran: “Juj nacionmi juj nación contra jatarinqa, juj llaqtataq juj llaqta contra jatarinqa. Kallanqataqmi jatun terremotokunapas, kayneqpi chayneqpitaq kanqa yarqaykuna mast’arikuq millay onqoykuna ima”, nispa (Lucas 21:10, 11). Imakunachus pasananmanta Jesuspa willasqanqa llapallanmi junt’akushan, chaymi rikuchiwanchis Diospa gobiernon qayllallapiña kasqanta. ¿Chaytapunichu rikushanchis? ¿Pachantinpipunichu chaykuna pasashan? ¿Imatan rikuchiwanchis chaykunaq pasasqan?

1. GUERRAKUNA

1914 watapin mana jayk’aq pasasqan guerra pasaran. Estudioso runakunaq nisqanman jinaqa chay guerraqa mundontinpi runakunatas llakichiran, chaymi karan primera guerra mundial nisqa. Chay kutipin utilizaranku tanquekunata, bombakunata, metralletakunata, juj armakunatawan. Chaymantataq segunda guerra mundial nisqan pasaran, chaypipas bomba atómica nisqatan rijurichimuranku. 1914 watamantaqa pachantinpin guerrakunaqa qallariran, chaypiqa millón-millonninpin runakuna wañuranku.

2. TERREMOTOKUNA

Enciclopedia Britannica Academic nisqa qelqaq willasqanman jinaqa sapa watansi yaqa pachaq jatun terremotokuna pachantinpi pasan, chaypiqa askha runakunan ñak’arinku. Estados Unidosmanta terremotokunamanta yachaqkunan ninku: “Sapa watanmi chunka soqtayoq jatun terremotokuna pasanman”, nispa. Wakin runakunaqa ninkumanmi: “Ratollan yachakun maypi terremoto pasasqanpas, chaywanmi rikukun astawanpas kashanman jina”, nispa. Imaynaña kaqtinpas jatun terremotokunapiqa askha runakunan ñak’arinku wañunkupas.

 3. YARQAYKUNA

Yarqayqa kan guerrakunaq kasqanwan, mana qolqeq kasqanwan, kamachikuqkunaq suwakusqanwan, manaña chajrapas rurusqanwan, mana uywakunaq kasqanwan, tiempopas manaña allinñachu kapusqanwan ima. Mijuykunamanta willaq libron nin: “Mundontinpiqa 821 millón runakunan yarqaypi kashanku, 124 millón runakunataq wañuy patapi kashanku”, nispa (2018 Year in Review). Sapa watan 3 millón más wawakuna wañunku. 2011 watapiqa mundontinpin sapa pachajmanta yaqa kuskan wawakuna yarqaymanta wañuranku.

4. IMAYMANA ONQOYKUNA

Organización Mundial de la Salud nisqamantan ninku: “2000 watakunamantaqa astawanraqmi onqoykunaqa yapakushan. Ñaupa tiempomanta onqoykunan jujmanta rijurimushallantaq cólera nisqa, fiebre amarilla nisqa; chayllaraq rijuriq onqoykunapas kallantaqmi neoumonía, gripe pandémica, ébola, zika onqoy ima, jinallataq juj onqoykunapas”, nispa. Chaymantapas rijurimullarqantaqmi coronavirus onqoypas. Cientificokunapas doctorkunapas allintaña onqoykunamanta estudianku chaypas, manan llapan onqoypaqchu jampikunata tarinku.

5. MUNDONTIMPIN DIOSMANTA WILLAKUSHAN

Jesusmi willallarantaq imakunapiwan pasananta: “Diospa gobiernonmanta allin willakuykunan pachantinpi willasqa kanqa llapa nacionkuna yachananpaq, jinan tukukuyqa chayamunqa”, nispa (Mateo 24:14). Imaymanaña kay pachapi pasashan chaypas, pusaq millón más runakunan mundontinpi Diospa gobiernonmanta willashanku 240 más nacionkunapi, waranqa más rimaykunapi. Manan jayk’aqpas chhaynaqa karanchu.

Jesuspa llapan willasqankunaqa kay tiempopin rikukushan. ¿Imaraykun chaykunaq pasasqan allinpuni? Yuyarisunchis Jesuspa nisqanta: “Chaykunaq sucedesqanta rikuspaykichispas yachaychis Diospa gobiernon qayllaykamushasqanta”, nispa (Lucas 21:31).

Diospa gobiernon jayk’aq kamachikuyta qallarinanmanta Jesuspa willasqanpas Bibliapi willachisqanpas 1914 watamanmi apan. a Chay watapin Jehová Dios churin Jesucristota rey kananpaq churaran (Salmos 2:2, 4, 6-9). Diospa gobiernon kamachikamuqtinqa llapan gobiernokunatan chinkachinqa, kay allpatataq sumaq huertaman tukuchinqa, chaypitaq wiñaypaq tiyasun.

Pisi tiempollamantan junt’akunqa Jesuspa yachachisqan yayayku mañakuypi nisqanqa: “Gobiernoyki jamuchun. Munayniyki kay pachapi ruwakuchun imaynan janaq pachapipas ruwakun jinata”, nispa (Mateo 6:10). ¿Imatan ruwasharanña Diospa gobiernon 1914 watamantapacha? ¿Imatan ruwanqa llapa runakunata kamachimuspa?