1-3. ¿Ima awqan llapallanchista qatiykachawanchis, imaynan sientekunchis Bibliaq yachachisqanwan?

 KAYPI yuyaykuy, aswan kallpayoq, allin phawaq millay awqamanta ayqekushanki. Ñan rikunkiña amigoykikunata wañuchisqanta, chhaynatan qantapas ayparuspaqa mana khuyapayasunkichu. Sinchitaña phawashanki chaypas astawanmi aypaykamushasunki. Manaña maymanpas ayqekuyta atinkiñachu. Chayllamanmi huk runa rikhurimun yanapanasuykipaq. Awqaykimantaqa aswan atiyniyoqmi, yanapaytataq munasunkipas. ¡Chayraqchá thakpi kawaq!

² Chay hinatan qantapas huk awqa qatiykachashasunki. Manan qanllatachu, llapanchistan qatiykachawashanchis. Ñawpaq capitulopi yachasqanchis hina, chay awqaqa wañuymi. Manan pipas wañuymantaqa ayqekusunmanchu nitaq atipasunmanchu, rikunchismi imaynatan munakusqanchis runakunata apapun. Ichaqa Jehová Diosmi wañuymanta aswan atiyniyoq. Paymi Qespichiwaqninchis. Arí, rikuchiranñan wañuy atipananta, prometentaqmi hukpaqkama chinkachinanta. Biblia nin: “Qhepallataña ch’usaqyachina awqaqa wañuymi”, nispa (1 Corintios 15:26). ¡Ancha allin willakuymi chayqa!

 ³ Wañuyqa sinchitan runakunata ñak’arichin. Chaymi kay promesa mayta kusichiwasun: Jehová Diosmi wañupuqkunata kawsarichinqa (Isaías 26:19). Paymi wañupuqkunata rikch’arichinqa, chaymi wañupuqkunapaq suyakuyqa.

4. a) ¿Ima raykun Jesuspa sientesqanwan yachasunman Jehová Diospa sientesqanta? b) ¿Pikunan karan Jesuspa munasqan amigonkuna?

⁴ ¿Wañupuranchu pillapas familiaykimanta otaq ancha munasqa amigoyki? Chhaynaqa, mana imatapas ruway atisqaykimanta sinchitachá llakikuranki waqarankipas. Chhaynapi tarikuspan astawanqa necesitanchis Diospa Simin Qelqa sonqochawananchista (leey 2 Corintios 1:3, 4). Bibliapin yachanchis imaynatan Jehová Diospas Jesuspas wañuyta qhawarinku. Yachasqanchis hina Jesusqa Taytanmanmi rikch’akuran, chaymi payqa sinchita llakikuran munasqa amigon wañupusqanmanta (Juan 14:9). Jerusalenta rispan Jesusqa visitallaqpuni Betania llaqtapi tiyaq Lazarota, María, Marta panankunatapas. Allin amigontinmi karanku, chaymi Biblia nin: “Jesusqa munakurqanmi Lazarota, Martata, ñañantawan”, nispa (Juan 11:5). Ichaqa 6 capitulopi yachasqanchis hina, Lázaro wañupusqa.

5, 6. a) Lazaroq familianta amigonkunatapas waqasqankuta rikuspa, ¿imaynan Jesús sientekuran? b) ¿Ima rayku sonqochawanchis Jesuspa sinchi llakikusqan?

⁵ ¿Imaynan Jesús sientekuran amigon wañupuqtin? Lazaroq familianta amigonkunatawanmi visitaq risqa, chayaqtintaq Lazaroq wañusqanmanta waqasharanku. Paykunata rikuspan “sonqon ‘ch’allaq’ nirqan, hinaspan sinchita llakikurqan”, chay qhepamantaq ‘Jesusqa waqarqan’ (Juan 11:33, 35). ¿Ima rayku sinchita llakikuran? ¿Manachu imatapas ruwayta atiran? Arí, atiranmi. Yacharantaqmi chay ratopi musphanapaq sucedenanta (Juan 11:3, 4). Chaywanpas runaq wañusqanmantaqa llakikuranmi sonqonpas nanaranmi.

 ⁶ Jesuspa sinchi llakikusqanmi sonqochawanchis. Chaypin yachanchis paypas Taytanpas wañuy cheqnikusqankuta. Hinaspapas Jehová Diosqa atiyniyoqmi chay awqata atipananpaq. Kunanqa yachasun Diospa atiyninwan Jesuspa milagro ruwasqanta.

7, 8. ¿Ima rayku askha runakuna yuyaykuranku Lazaroq manaña kawsarinanta, ichaqa imatan Jesús ruwaran?

⁷ Qaqa t’oqopin Lazarota p’anpasqaku, chaymi Jesús kamachiran t’oqo wisq’asqanku rumita suchuchinankupaq. Martataq hark’ayta munaspa niran, tawa p’unchayñan wañusqanmanta pasan asnashanñachá, nispa (Juan 11:39). Runakunaq qhawarisqankuman hinaqa, manan ima ruwaytapas atikuranñachu.

⁸ Rumita suchuchiqtinkutaq Jesús kunkayoqta waqyarqan: “¡Lázaro, lloqsimuy!” nispa. ¿Imataq sucederan? ‘Wañuq Lazaron lloqsimurqan.’ (Juan 11:43, 44.) ¡Chayta rikuspaqa anchatachá llapa runakuna kusikuranku! Panankunapas familianpas amigonkunapas wasimasinkunapas yacharankun Lazaroq wañupusqanta; kunantaq hukmanta munakusqanku runa paykunawan kasharan. Muspharirankuraqchá chay sucedesqanwanqa. Kusikuymantachá Lazarota marq’arikuranku. ¡Chhaynapin wañuyta atipakuran!

9, 10. a) Lazarota kawsarichisqanpi, ¿imaynatan Jesús reqsichiran atiy Qoqninta? b) ¿Imakunapin yanapawanchis runakunaq kawsarisqanmanta yachasqanchis?

⁹ Jesusqa manan payllamantachu chay milagrota ruwaran. Manaraq Lazarota kawsarichishaspan Jehová Diospa yanapayninta mañakuran, chaywanmi rikuchiran Jehová Dios kawsarichiq kasqanta (leey Juan 11:41, 42). Jehová Diosqa manan chay kutillapichu wañusqakunata kawsarichiran. Diospa Simin Qelqa willan isqon runakuna kawsarisqanmanta, chaykunamanta huknillanmi  Lazaroq kawsarinpusqanqa. a Chaykunamanta yachayqa anchatan kusichiwanchis. Yachachintaqmi Jehová Dios mana pimanpas sayapakusqanta, chay raykun kawsarichiran wayna-sipaskunata, machu-payakunata, warmi-qharikunata, israelitakunata, wak llaqtayoqkunatapas. ¡Anchatan kusikuranku kawsarinpuywan! Huk kutipin Jesús huk sipaschata kawsarichiqtin tayta-maman “manchayta muspharqanku” (Marcos 5:42). Arí, paykunapaq Jehová Diospa ruwasqanqa mana qonqanankupaqmi karan.

¹⁰ Jesuspa kawsarichisqan runakunaqa qhepaman wañupurankun. Chhaynaqa, ¿yanqapaqchu chay runakunata kawsarichiran? Manan. Chay willakuykunan Bibliapi huk yachachikuykunata sut’inchan, sumaq suyakuytataqmi qowanchis.

11. ¿Imaynatan Lazaroq kawsarisqanmanta willakuy, Eclesiastés 9:5 textopi nisqanta sut’inchan?

¹¹ Bibliaq nisqan hina, wañupuqkunaqa ‘manan imatapas yachankuchu’, manan maypipas kawsankuchu, nitaq imatapas reparankuchu (Eclesiastés 9:5). Lazaroq wañusqanmanta willakuymi chayta sut’inchan. Lázaro kawsarinpuspa, ¿willaranchu hanaq pachapi imayna kawsay kasqanta? ¿Icha rawrashaq infiernopi kasqanmantachu willaran? Manan. Bibliaqa manan chaykunataqa yachachinchu. Lazaroqa tawa p’unchay wañusqanpi ‘manan imatapas yachasqachu’. Aswanmi wañuypi puñusharan (Juan 11:11).

12. ¿Imaynapi yachanchis Lazaroq kawsarisqan cheqaqpuni kasqanta?

¹² Wañusqakunaq kawsarinpuyninqa manan cuentollachu cheqaqpunin, Lazaroq kawsarisqanmi chayta sut’inchan. Jesusqa askha runakunaq qayllanpin Lazarota kawsarichiran.  Religionpi umalliqkuna Jesusta cheqnikurankuña chaypas, manan negarankuchu chay milagrota. Aswanmi niranku: “¡Imanasunmi! Kay runaqa askha milagrokunatan ruwashan”, nispa (Juan 11:47). Askha runakunan Lazaroq kawsarisqanta rikuspa Jesuspi iñiranku. Lazarota rikuspan yacharanku Jesús Diospa kachamusqan runa kasqanta. Lliwmi chay milagromanta yacharanku, chaymi religionpi rumi sonqo umalliqkuna rimanakusqaku Jesustapas Lazarotapas wañuchinankupaq (Juan 11:53; 12:9-11).

13. ¿Imaynapin yachanchis wañupuqkunata Jehová Dios kawsarichinpunanta?

¹³ ¿Pisi yuyayniyoqchu kanku kawsariypi iñiqkuna? Manan, Jesusmi prometeran “aya p’ampanakunapi lliw [yuyarisqa] kaqkunaq” kawsarinpunanta (Juan 5:28). Jehová Diosmi lliw kawsaqkunata kamaran, ¿chaychu paypaq sasa kanman wakmanta kamay? Chayqa, Jehová Diospa imayna yuyayniyoq kasqanmantan kanqa. ¿Yuyarinmanchu munakusqanchis wañupuqkunata? Kaypi yuyaykuy: ¡Hanaq pachapiqa waranqa kuti hununpi ch’askakunamanmi Dios sutita churaran! (Isaías 40:26.) Chhaynallatataqmi yuyarin munakusqanchis wañupuqkuna imayna kasqankutapas, munantaqmi kawsarichiyta.

14, 15. Jobpa nisqan hina, ¿munanchu Jehová Dios wañupuqkuna kawsarichiyta?

¹⁴ ¿Munanpunichu Jehová Dios wañupuqkuna kawsarichiyta? Bibliaq nisqan hina, payqa munashanmi. Jobmi tapukuran: ‘Runari, ¿wañuspa kawsarinmanchu?’ nispa. Jobqa aya p’anpanapin suyakunan karan Jehová Dios yuyarinankama. Chay rayku Jehová Diosta niran: “Waqyamuwaqtiykiqa kutichimusqaykin, kamasqayki runamanta sonqoykita ‘ch’allaq’ nirichinki”, nispa (Job 14:13-15).

¹⁵ Jehová Diosqa munanpunin wañupuqkunata kawsarichiyta. Chay yachayqa anchatan kallpachawanchis. Ichaqa, ¿imaynan kanqa wañupuqkunaq kawsariynin? ¿Pikunan kawsarimunqaku, maypitaq?

16. ¿Imaynan kawsay kanqa kawsarinpuqkunapaq?

¹⁶ Ñawpa tiempopi kawsariykunamanta Bibliapi leespan yachanchis hamuq tiempopi kawsariy imayna kananta. Ñawpa tiempopi kawsariqkunaqa yapamantan munakusqanku runakunawan huñunakapuranku. Hamuq tiempopi kawsariyqa aswan sumaqraqmi kanqa. Kinsa capitulopi yachasqanchis hina, Diosmi Hallp’ata sumaq paraisoman tukuchinqa. Chaymi kawsariqkunaqa manaña rikunqakuchu maqanakuykunata, millay ruwaykunata, onqoykunatapas. Aswanmi thakpi kusisqa wiñaypaq tiyanqaku.

17. ¿Hayk’a runakunan kawsarimunqaku?

¹⁷ ¿Pikunan kawsarimunqaku? Jesusmi niran: ‘Aya p’ampanakunapi lliw [yuyarisqa] kaqkunan [...] kunkayta uyarispa [...] kawsarimpunqaku’, nispa (Juan 5:28, 29). Chay hinallatataqmi Apocalipsis 20:13 nin: ‘Lamar-qochapas chaypi wañusqa kaqkunata entregarqan, hinallataq wañuypas ukhu--pachapas [“Hades”, NM] paykunapi wañusqa kaqkunata entregarqan’, nispa. “Hades” nisqaqa llapa wañupuqkunaq kasqanmi. (Qhawariy apéndice nisqapi ¿Iman Sheol, iman Hades? nisqa temata.) Hunu hununpi chaypi samaqkuna kawsarimuqtinmi wañupuqkunaq kasqan ch’usaq kapunqa. Apóstol Pablo niran: “Chaninkunatapas mana chaninkunatapas wañusqankumanta Diospa kawsarichimpunanta”, nispa (Hechos 24:15). ¿Imatan chaywan nisharan?

18. ¿Pikunan ‘chanin’ t’aqapi kawsarinpunqaku, imaynata yanapasunki chay suyakuy?

¹⁸ ‘Chanin’ runakuna t’aqapin kashanku Noé, Abrahán, Sara, Moisés, Rut, Ester, hukkunapiwan, paykunan kawsaranku manaraq Jesús kay Hallp’aman hamushaqtin. Hebreos 11 capitulopin willashan chay iñiyniyoq warmi-qharikunamanta. Kay tiempopi wañupuq Diospa kamachinkunapas chay ‘chanin’ t’aqapin kashanku. Kawsariymanta yachasqanchismi yanapawanchis manaña wañuyta manchakunapaq (Hebreos 2:15).

19. ¿Pikunan kanku ‘mana chanin’ runakuna, imatan Jehová Dios paykunamanpas qonqa?

 ¹⁹ Hunu hununpi wañupuq runakunan Jehová Diosta mana reqsirankuchu, chay raykun mana paypa munaynintachu ruwaranku. ¿Iman paykunawan sucedenqa? Chay ‘mana chanin’ runakunapas yuyarisqan kanqaku. Jehová Diosmi paykunatapas kawsarichinqa, tiempotataq qonqa payta reqsispa munayninta ruwanankupaq. Waranqa watapin wañupuqkuna kawsarimunqaku, kay Hallp’api Diospa munayninta ruwaqkunawantaq huñunakunqaku. Sumaq tiempon kanqa, chay tiempotan Biblia sutichan Taripay P’unchay, nispa. b

20. ¿Iman Gehena, pikunan chayman rinku?

²⁰ Chhaynaqa, ¿llapa wañupuqkunachu kawsarinpunqaku? Manan. Biblia willan wakin wañupuqkuna “Gehena” nisqapi kasqankuta (Lucas 12:5, NM). Ñawpa Jerusalén llaqta hawapin karan q’opa wikch’una cheqas, chaypin ayakunata q’opatapas ruphachiqku, chay cheqastan sutichakuran Gehena, nispa. ¿Piqpa ayankunatan judío runakuna chayman wikch’uykuqku? Chaymanqa wikch’uykuranku mana p’anpanapaq hina, mana kawsarinankupaq nisqa ayakunatan. Chaymi Gehena nisqata rikch’anachikun wiñaypaq wañuywan. Jesusña juzganqa wañupuqkunata chaypas, Jehová Diosmi Hatun Juezqa (Hechos 10:42). Diosqa manan kawsarichinqachu mana kasukuq millay runakunataqa.

21, 22. a) ¿Imayna kawsariymi kallantaq? b) ¿Pin ñawpaqta espíritu cuerpopi kawsariran?

²¹ Bibliaqa hukniray kawsariymantan yachachillantaq. Hanaq pachapaq espiritual cuerpopi kawsariymanta. Diospa Simin Qelqan willan huk runalla espiritual cuerpopi kawsarisqanmanta: payqa karan Jesucristo.

²² Jesustaqa runa kashaqtinmi wañuchiranku, Jehová Diosmi ichaqa mana hinallatachu hunt’aq Churinta aya  p’anpanapi saqerpariran (Salmo 16:10; Hechos 13:34, 35). Kawsarichiranmi, ichaqa manan aycha cuerpopichu. Apóstol Pedro willan, Cristoqa “cuerpopin wañuchisqa karqan, espiritupitaq kawsarichimpusqa karqan”, nispa (1 Pedro 3:18). ¡Chayqa ancha sumaq milagron karan! Wakmantan Jesusqa atiyniyoq espíritu kapuran (leey 1 Corintios 15:3-6). Paymi ñawpaqtaqa espíritu cuerpopi kawsariran (Juan 3:13). Hukkunapas chhayna cuerpopin kawsarinanku karan.

23, 24. ¿Pikunan kashanku Jesuspa ‘pisi t’aqanpi’, hayk’an kanku?

²³ Hanaq pachaman kutipunanpaqña kashaqtinmi, hunt’aq qatikuqninkunata Jesús niran, ‘wasitan wakichimusaq’ qankunapaq, nispa (Juan 14:2). Hanaq pachaman riqkunatan suticharan “pisi t’aqa”, nispa (Lucas 12:32). ¿Hayk’a hunt’aq cristianokunan kanku chay pisi t’aqapi? Apocalipsis 14:1 texto willan apóstol Juanpa nisqanta: “Qhawarispaytaqmi rikurqani Sión orqo patapi Cordero sayashaqta, paywantaq pachak tawa chunka tawayoq waranqa runakunata, chaykunaq mat’inpitaq qelqasqa kasqa Corderoq sutin, Yayanpa sutinpiwan”, nispa.

²⁴ 144.000 cristianokunatan Dios kawsarichin hanaq pachapi tiyanankupaq, chaypin kashan Jesuspa hunt’aq apostolninkunapas. ¿Hayk’aqmi kawsarinanku karan? Cristoq qayllaykamusqan tiempopin kanan karan, apóstol Pabloq qelqasqan hina (1 Corintios 15:23). Chay tiempopin kunan tiyashanchis, chaymantan astawan yachasun isqon capitulopi. Kay p’unchaykunapiqa pisillañan kashanku 144.000 cristianokunamantaqa. Wañuspaqa kaqpachan kawsarinqaku hanaq pachapi tiyanankupaq (1 Corintios 15:51-55). Askha runakunan ichaqa kawsarimunqaku kay Hallp’api paraíso kapuqtin.

25. ¿Imamantan yachasun hamuq capitulopi?

²⁵ Arí, Jehová Diosqa wiñaypaqmi awqanchis wañuyta chinkachinqa (leey Isaías 25:8). Ichaqa kaytapaschá tapukunki: “¿Imatan kawsaripuqkuna ruwanqaku hanaq pachapi?” nispa. Diospa Reinonpin kamachikunqaku. Hamuq capitulopin chaymanta astawan yachasun.