1, 2. ¿Imatam Jacob ruwarqa wañukunanpaqña kachkaspan hinaspa imanasqa? (Qawaytaq dibujotapas).

 JACOBMI yuyaqña kachkaspan ayllunpiwan Canaan allpamanta Egipto nacionman rirqa. Chaypim 17 wata yacharqa, payqa hinallam Diosman sunqu karqa (Gen. 47:28). Jacobqa churin Joseywan kaqmanta tupaykuspanmi chaynataq llapan ayllunwan kuska kaspanmi ancha kusisqa kawsakurqa. Ichaqa wañukunanpaqña kachkaspanmi churinkunata rimapayayta munarqa, chaymi llapallan qari churinkunata qayachirqa (Gen. 49:28).

² Chay tiempopi taytakunaqa wañukunankupaqña kachkaspankum llapan ayllunkunata qayachispan rimapayaq (Is. 38:1). Wakinpiqa chaypim niq pay wañukuptin rantinpi pi kananmanta.

3. Genesis 49:​1, 2 nisqanman hinaqa, ¿imanasqam ancha allin karqa churinkunata Jacobpa qayachisqanqa?

³ (Leey Genesis 49:​1, 2). Churinkunata Jacobpa qayachisqanqa ancha allinmi karqa. Payqa Diospa yanapakuyninwanmi rimarqa churinkuna chaynataq mirayninkuna qipa punchawkunata imayna kanankumanta. Arí, Jacobpa nisqanwanmi churinkunaqa yachananku karqa qipa punchawkunata ima pasananmanta.

4. ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasun? (Qawaytaq “Jacobpa ayllun” niqtapas).

⁴ Kay yachachikuypim yachasun churin Rubenta, Simeonta, Leviyta hinaspa Judata Jacob ima nisqanmanta. Qatiqninpiñataqmi yachasun wakin qari churinkunata ima nisqanmanta. Jacobpa nisqanqa manam churinkunallapaqchu karqa, aswanqa lliw mirayninkunapaqwanmi. Paykunamantam tiempopa risqanman hina Israel nacion rikurinan karqa. Yachasuntaqmi Jacobpa nisqankuna imayna cumplikusqanmantapas chaynataq hinalla  Diosman sunqu kanapaq imaynata yanapawasqanchikmantapas.

RUBENTA IMA NISQANMANTA

5. ¿Imatam Rubenqa piensanman karqa taytan rimapayaptin?

⁵ Jacobqa Rubenwan puntata rimaspanmi nirqa: “Qamqa piwi churiymi kanki”, nispan (Gen. 49:3). Rubenqa piwi kasqanraykuchá piensarqa ima chaskinanmantapas huk chaynatawanraq chaskinanpi. Piensarqataqchá taytan wañukuptin lliw ayllunkunata payña pusananpipas chaynataq wañukuptinqa mirayninkunapas pay hina kanankupi.

6. ¿Imanasqataq Rubenqa piwi kaspanpas chaskinanpaq kaqkunata mana chaskirqachu? (Rimarimuytaq Genesis 49:​3, 4 nisqanmantapas).

⁶ Ichaqa Rubenqa piwi kaspanpas imapas chaskinantaqa manam chaskirqachu nitaq taytanpa rantinpiqa karqachu (1 Cron. 5:1). ¿Imanasqa? Watakuna ñawpaqta taytanpa huknin warmin Bilawan puñukurusqanraykum. Bilaqa Raquelpa sirvientanmi karqa. Jacobqa Raqueltam anchata kuyarqa (Gen. 35:​19, 22). Chay  tiempopaqqa Raquelqa wañukurqañam. Ichapas Rubenqa Bilawanqa puñukururqa Bilatawan huknin warminta chiqniruspan maman Leata Jacob astawan kuyananta piensaspan. Utaqchá Rubenqa Bilawan puñuy munasqanta mana controlakuyta atirqachu. Imayna kaptinpas chay ruwasqanqa llumpay mana allinmi karqa, Jehova Diostawan taytantam piñarachirqa (leey Genesis 49:​3, 4).

7. Jacobpa nisqanman hinaqa, ¿imam pasarqa Rubenta chaynataq mirayninkunata? (Qawaytaq “ Jacob manaraq wañukuchkaspan ima pasananmanta willakusqan” niqtapas).

⁷ Jacobmi Rubenta nirqa: ‘Manam ancha riqsisqachu kanki’, nispan. Chayna nisqanman hinamá karqa. Bibliapiqa manam willawanchikchu Rubenpa mirayninmanta pipas kamachiq, sacerdote utaq Diosmanta willakuq kasqanmantaqa. Chaywanpas Jacobqa Rubentaqa manam qalaypaqchu negarurqa. Chaymi paypa mirayninmanta karqa Israel nacionpi huknin ayllu (Jos. 12:6). Rubenqa chay kutipi huchallikuruspanpas wakinpiqa allin kaqkunatam ruwarqa, hinaspapas manañachusmi huchapakuymanqa wichirqañachu (Gen. 37:​20-22; 42:37).

8. ¿Imatam yachachwan Rubenta ima pasasqanmanta?

⁸ ¿Imatam yachachwan? Sunqunchikpa imapas munasqan kaqkunawanqa manam aysachikunanchikchu. Manataqmi imatapas ruwananchikchu huchapakuyman apawaqninchik kaqkunataqa. Ima tentacionpas kaptinqa piensananchikmi mana allinta ruwaruspanchikqa Jehova Diosta, familianchikta hinaspa hukkunatapas llakichinanchikpi. Chaymantapas bibliapim nin: “Runaqa imapas tarpusqantam cosechanqa”, nispa. Chay nisqantaqa manam qunqananchikchu (Gal. 6:7). Rubenta ima pasasqanqa yuyarichiwanchiktaqmi Jehova Diosqa llakipayakuq kasqantapas. Ichapas mana allin ruwasqanchikrayku hinalla ñakarisun, ichaqa wanakuspanchik allin kaqtaña ruwanapaq kallpanchakuptinchikqa Diosqa pampachaykuwaspanchikmi bendeciwasun.

SIMEONTAWAN LEVIYTA IMA NISQANMANTA

9. ¿Imanasqataq Jacobqa piñasqa karqa Simeonpaqwan Leviypaq? (Rimarimuytaq Genesis 49:​5-7 nisqanmantapas).

⁹ (Leey Genesis 49:​5-7). Chaymantam Jacobqa Simeonta hinaspa Leviyta rimapayarqa. Paykunata imata nisqanwanmi sutilla karqa mana allin ruwasqankumanta piñasqa kasqan. ¿Imatataq ruwarurqaku? Watakuna ñawpaqtam paninku Dinata Sichem sutiyuq runa abusarurqa. Chaywan Jacobpa lliw churinkuna piñasqa kaptinkupas Simeonwan Leviyqa llumpay piñasqallaña kaspankum mana allinta ruwarurqaku. Jacobpa churinkunaqa llullallawanmi Sichemtawan llaqtamasinkunata nirqaku qari kayninkupi señalarachikuptinku paykunawan hawka kawsakunankupaq. Ichaqa señalarachikuspanku nanaywanraq kachkaptinkum Simeonwan Leviyqa espadayuqkama llaqtaman rirqaku, “hinaspam yaykuruspanku qunqayllamanta lliw qarikunata wañurachirqaku” (Gen. 34:​25-29).

10. ¿Imaynatam cumplikurqa Simeontawan Leviyta Jacobpa nisqan? (Qawaytaq “ Jacob manaraq wañukuchkaspan ima pasananmanta willakusqan” niqtapas).

¹⁰ Jacobmi Simeonpaqwan Leviypaq llumpay piñasqa karqa achka runakunata wañurachisqankurayku, chaymi nirqa paykunapa mirayninkunaqa enteron Israel nacionpi chiqi-chiqi yachanankumanta. Jacobpa chayna nisqanmi cumplikurqa 200 wata pasayta Israel runakuna Diospa prometesqan allpaman yaykuruptinku. Simeonpa mirayninkunam kaypi-chaypi allpata chaskirqaku Juda ayllupa allpanpi (Jos. 19:1). Leviypa mirayninkunañataqmi 48 llaqtakunata chaskirqaku enteron Israel nacionpi kaypi-chaypi (Jos. 21:41).

11. ¿Imayna runakunataq karqaku Simeonpawan Leviypa mirayninkunaqa?

¹¹ Simeonpawan Leviypa mirayninkunaqa manam paykunapa mana allin ruwasqankutaqa ruwarqakuchu. Leviypa mirayninkunaqa Diosman  sunqu kasqankuraykum payllata yupaycharqaku. Sinai urqupi Diospa kamachikuyninkunata Moises chaskinankamam yaqa lliw Israel runakuna qurimanta malta torota yupaychayta qallaykurqaku. Leviypa mirayninkunam ichaqa mana yupaycharqakuchu, chaymi Moises “haykam Jehova Diosta kasukuqkunayá ñuqaman hamuychik” niptin Leviy ayllumanta kaqkunaqa llapallanku Moisespa kasqanman huñunakurqaku, hinaspam Dios kamachiptin Moisesta yanaparqaku chay yupaychaqkunata wañuchiypi (Ex. 32:​26-29). Chaymantapas Leviypa mirayninkunatam Jehova Diosqa akllarqa sacerdote kanankupaq (Ex. 40:​12-15; Num. 3:​11, 12). Simeonpa mirayninkunapas Diospa munaynintam ruwarqaku. Juda aylluwan kuskam Diospa prometesqan allpaman Israel runakuna yaykunankupaq mana manchakuspa Canaan runakunawan pelearqaku (Juec. 1:​3, 17).

12. ¿Imatam yacharunchik Simeonmantawan Leviymanta?

¹² ¿Imatam yachachwan? Piñasqa kaspaqa ima mana allintapas ruwarunanchikmantam controlakunanchik. Pipas familianchikta utaq ñuqanchikta mana allinta ruwaruwaptinchikqa piñakunchikmi (Sal. 4:4). Ichaqa yuyarinanchikmi piñasqa kasqanchikrayku mana allinta rimaruspaqa utaq ruwaruspaqa Jehova Diosta piñachisqanchikta (Sant. 1:20). Chaymi iñiqmasinchikpas utaq pipas mana allinta ruwaruwaptinchikqa kallpanchakunanchik Jehova Diospa nisqankunata kasukunapaq. Chayna kaymi yanapawasun rimasqanchikwan utaq ruwasqanchikwan hukkunata mana sientirachinapaq (Rom. 12:​17, 19; 1 Ped. 3:9). Ichaqa, ¿imatam ruwachwan Diospa chiqnisqan kaqkunata tayta-mamanchik ruwaptinkuqa? Manam qatipakunanchikchu, manataqmi piensananchikchu paykunarayku Jehova Dios manaña kuyawasqanchiktaqa. Payqa allin kaqkunata ruwanapaq yanapawaspanchikmi bendeciwasun.

JUDATA IMA NISQANMANTA

13. ¿Imanasqataq Judaqa preocupasqallaña kachkanman karqa taytanwan rimananpaq tupaptin?

¹³ Chaymantañataqmi Jacobqa churin Judata rimapayarqa. Payqa yaqapaschá preocupasqallaña kachkarqa mayorninkunata Jacobpa ima nisqanta uyarisqanwan. Arí, paypas llumpay mana allinkunatamá ruwarqa. Sichem llaqtayuq qarikunata Simeonwan Leviy wañurachiptinkum Judawan wakin wawqinkunaqa llaqtapi tukuy imata apakurqaku (Gen. 34:27). Chaymantapas Judaqa wawqinkunawan kuskam sirviente kananpaq Joseyta rantikururqaku, hinaspankum taytankuta llullakuykurqaku (Gen. 37:​31-33). Chaymanta qipatañataqmi Judaqa llumchuynin Tamarwan puñururqa chuchumika kasqanta piensaspan (Gen. 38:​15-18).

14. ¿Imatam Judata Jacob nirqa? ¿Ima allin kaqkunatam Juda ruwarqa? (Rimarimuytaq Genesis 49:​8, 9 nisqanmantapas).

¹⁴ Ichaqa Jehova Diosmi Jacobwan willachirqa Judapas chaynataq mirayninkunapas allin kanankumanta, hinaspam alabaykachirqa (leey Genesis 49:​8, 9). Judaqa yuyaqña taytanmantam anchata preocupakurqa. Chaymantapas sullkan Benjaminta llakipayaspanmi cuidayta munarqa (Gen. 44:​18, 30-34).

15. ¿Imaynatam cumplikurqa Judata Jacobpa ima nisqan?

¹⁵ Jacobmi Judata nirqa wawqinkunata kamachinanmanta, chayna nisqanqa una-unay wata pasaruptinñam cumplikurqa. Judata rimapayasqanmanta 200 wata pasaytam Israel runakuna Egiptomanta lluqsiruspanku chunniqninta rirqaku Diospa prometesqan allpaman. Chaypim Juda aylluqa llapallan ayllukunapa puntanta rirqa (Num. 10:14). Chaymanta watakuna pasaytapas Juda ayllumanta qarikunaqa Diospa prometesqan allpaman Israel runakuna yaykunankupaqmi Canaan runakunawan peleanankupaq puntata rirqaku (Juec. 1:​1, 2). Chaymantapas Juda ayllumanta kaq kamachiqkunamanta punta kamachiqmi karqa David.  Judata Jacobpa ima nisqan imaynatawanraq cumplikusqanmantayá yachasun.

16. ¿Imaynatam cumplikurqa Genesis 49:10 nisqan? (Qawaytaq “ Jacob manaraq wañukuchkaspan ima pasananmanta willakusqan” niqtapas).

¹⁶ Jacobmi nirqa lliw runakunata wiñaypaq kamachiq Judapa mirayninmanta rikurimunanmanta (leey Genesis 49:​10, qaway willakuyninta). Jacobmi chay kamachiqta “Silo” nispan suticharqa, payqa Jesucristom. Paymanta rimaspanmi huk angel nirqa: “Taytan David hina kamachinanpaqmi Jehova Dios churanqa”, nispa (Luc. 1:​32, 33). Bibliapim paymanta nin “Leonwan sutichasqa Juda ayllumanta kaq” nispa (Apoc. 5:5).

17. ¿Imaynatam Jehova Diosta qatipakuchwan?

¹⁷ ¿Imatam yachachwan? Jehova Diosqa allin kaqkuna ruwasqantam serviqninkunapi qawan. Payqa Judataqa bendeciykurqam pantaq kaptinpas. Ichapas wawqinkunaqa admirakurqaku bendecisqa kananmanta uyarisqankuwan. Ima piensasqankumanta mana yachaptinchikpas bibliapa nisqanwanmi yacharunchik Diosqa Judapa allin kaqkuna ruwasqanta  qawaspan bendeciykusqanmanta. ¿Imaynatam Jehova Diosta qatipakuchwan? Iñiqmasinchikkunapa allin kaqkuna ruwasqankutam astawanqa qawananchik. Mayqan iñiqmasinchiktapas Diospa llaqtanpi astawan yanapakunanpaq niykuptinkuqa ichapas kamas piensachwan: “¿Imanasqataq paytaraqqa nirunku?”, nispa. Ichaqa yuyarinanchikmi chay iñiqmasinchikpi allin kaqkunata qawaspan Jehova Dios kusisqa kasqanta.

18. ¿Imanasqam pacienciakuq kananchik?

¹⁸ ¿Imatawanraqmi yachachwan Judamanta? Pacienciakuqmi kananchik. Jehova Diosqa imapas nisqankunataqa cumplinmi, ichaqa manam munasqanchikman hinachu nitaq piensasqanchik tiempopichu. Juda aylluqa manamá kamaschu Diospa serviqninkunataqa kamachiyta qallaykurqa, chaywanpas tukuy sunqunkuwanmi Diospa churasqan punta apaqkunata utaq kamachiqkunata yanaparqaku. Chay punta apaqkunam karqaku: Leviy ayllumanta Moises, Efrain ayllumanta Josuey hinaspa Benjamin ayllumanta Saul. Chaynam ñuqanchikpas yanapawananchikpaq Jehova Diospa churasqan punta apaq iñiqmasinchikkunata tukuypi kasukunanchik (Heb. 6:12).

19. ¿Imatam Jehova Diosmanta yachachwan Jacob manaraq wañukuchkaspan churinkunata ima nisqanmanta?

¹⁹ ¿Imatam yacharamunchik manaraq wañukuchkaspan Jacobpa nisqanmanta? ‘Diosqa manam runapa qawasqanman hinachu imatapas qawan’ (1 Sam. 16:7). Yacharunchiktaqmi pacienciakuq hinaspa pampachakuykuq kasqanmantapas. Chaymantapas yacharunchikmi mana allinkunata ruwaptinchikqa pay piñakusqanmanta, Diosqa manataqmi mana pantaq kananchiktaqa suyanchu. Payqa bendecintaqmi pipas llumpay mana allinkunata ruwaruspan tukuy sunqumanta wanakuptinqa hinaspa allin kaqtaña ruwananpaq kallpanchakuptinqa. Qatiqnin yachachikuypim hinalla yachasunchik wakin qari churinkunata Jacob ima nisqanmanta.