Ir al contenido

Ir al índice

KʼUTUNEM 46

Ri Jehová utzujum che ri uwach Ulew kux na kotzʼiʼj uwach

Ri Jehová utzujum che ri uwach Ulew kux na kotzʼiʼj uwach

«Apachin ta ne ri kʼo pa ri ulew ri kutzʼonoj jun tewchibʼal, kutzʼonoj na che ri Dios ri jik» (IS. 65:16).

BʼIXONEM 3 At kaya nuchuqʼabʼ, kubʼsal nukʼuʼx, xuqujeʼ rech ko wanimaʼ

RI KQETAʼMAJ NA a

1. ¿Jas xuya ubʼixik ri profeta Isaías chke ri israelitas?

 RI PROFETA Isaías xubʼij che ri Jehová are «ri Dios ri jik». Ri tzij «jik» pa ri chʼabʼal hebreo, kraj kubʼij «jeʼ chbʼanoq» (Is. 65:16). Y jeʼ chbʼanoq (amén) kraj kubʼij «je bʼaʼ chbʼanoq» o qas kbʼantaj na. Pa ri Biblia kʼi mul kkoj ri tzij jeʼ chbʼanoq, che kraj kubʼij che ri kkibʼano o kkibʼij ri Jehová y Jesús qas kbʼan taj na. Ri xuya ubʼixik ri Isaías chke ri israelitas: are che ronojel ri kubʼij ri Jehová qas kbʼantaj na. Ri Jehová qas ukʼutum che qas kutzʼaqatisaj ronojel ri kutzujuj.

2. ¿Jasche kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri utzujum ri Jehová pa ri petinaq? ¿Jas preguntas ktzalix na uwach pa wajun kʼutunem riʼ?

2 ¿Y ri oj? ¿La qas kqakojo che ri Jehová kutzʼaqatisaj na ri utzujum? 800 junabʼ chik qʼaxinaq are chiʼ kaminaq chi ri profeta Isaías, ri apóstol Pablo xubʼij ri rumal che kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri Jehová che qas kutzʼaqatisaj na ri utzujum. Xubʼij: «Ri Dios man kkun taj kubʼan tzij» (Heb. 6:18). ¿La mat qastzij che junam ta kkʼiy wi ri jaʼ ri kiʼ y ri tza? Kjunamataj rukʼ ri Jehová rumal che kubʼan ta molom tzij. Rumal laʼ chqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ronojel ri kubʼij y ronojel ri utzujum che kubʼan na pa ri petinaq. Wajun kʼutunem riʼ kutzalij na kiwach ri preguntas riʼ: ¿jas utzujum ri Jehová che kubʼan na? y ¿jas ubʼanom che ukʼutik che qas kubʼan na ri utzujum?

¿JAS UTZUJUM RI JEHOVÁ?

3. a) ¿Jas eyebʼal qas qakubʼsam wi qakʼuʼx? (Apocalipsis 21:3, 4). b) ¿Jas kkibʼij jujun winaq are chiʼ kqasikʼij chkiwach ri kubʼij pa Apocalipsis?

3 Ri utzujum ri Jehová che kojchʼaw na chrij nim ubʼanik chqawach ri oj cristianos re ronojel ri uwach Ulew (chasikʼij uwach Apocalipsis 21:3, 4). Ri Jehová utzujum che kusach na uwach ri «kamikal. Man kʼo ta chi bʼis, man kʼo ta chi kuraq uchiʼ rumal kʼax, mawi kʼo chi qʼoxowem». Kʼi taq mul kqakoj wa taq versículos riʼ are chiʼ kqatzijoj ri utzij ri Dios chke ri winaq y kqabʼij chke jas ubʼanik ri kʼaslemal pa ri kʼakʼ uwach Ulew. ¿Jas kkibʼij e jujun winaq are chiʼ kqabʼij wariʼ chke? Weneʼ e jujun kkibʼij: «Qas ta kkʼulmataj wariʼ».

4. a) ¿Jas kebʼ jastaq retaʼm ri Jehová? b) ¿Jas más xubʼan ri Jehová are chiʼ xuya jun eyebʼal?

4 Are chiʼ ri Jehová rukʼ ri ruxlabʼixel xukoj ri apóstol Juan rech xutzʼibʼaj chrij ri kotzʼiʼjalaj uwach Ulew, retaʼm che kqakoj na wariʼ are chiʼ kqatzijoj ri utzij ri Dios. Xuqujeʼ retaʼm che e kʼi winaq kʼax kkibʼan che uchʼobʼik chrij ri utzujum (Is. 42:9; 60:2; 2 Cor. 4:3, 4). Rumal laʼ, ¿jas kqabʼan che kitoʼik ri winaq rech qas kkikojo che ktzʼaqat na ri kubʼij Apocalipsis 21:3, 4? ¿Y jas más kqabʼan oj che ukubʼsaxik qakʼuʼx chrij ri utzujum ri Jehová? Ri Jehová qas xuya ubʼixik chrij wajun jeʼlikalaj tzujunik riʼ y xubʼano che qas kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri utzujum. ¿Jas xubʼan che ubʼanik?

RI JEHOVÁ KUBʼIJ CHE QAS KUBʼAN NA RI UTZUJUM

5. ¿Jas versículo rech ri Biblia kojutoʼo rech kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri utzujum ri Jehová y jas kubʼij?

5 Pa ri versículos che kqil na kukʼut chqawach che kojkunik kqakubʼsaj qakʼuʼx che qas kbʼantaj na ri tajin kutzujuj ri Jehová pa ri kotzʼiʼjalaj uwach Ulew. Chilaʼ kqasikʼij: «Chawilampeʼ, kinbʼan kʼakʼ chke konojel ri jastaq». Tekʼuriʼ xubʼij chwe: «Chatzʼibʼaj rumal rech chi e jik xuqujeʼ qastzij we tzij riʼ». Tekʼuriʼ xubʼij chwe: «Xbʼantajik. In riʼ ri nabʼe xuqujeʼ ri kʼisbʼal, ri tikitajik xuqujeʼ ri kʼistajik» (Apoc. 21:5, 6a).

6. ¿Jasche kukubʼsaj qakʼuʼx ri kubʼij Apocalipsis 21:5, 6 chrij ri utzujum ri Jehová?

6 ¿Jasche kukubʼsaj qakʼuʼx ri e tzij riʼ chrij ri utzujunik ri Jehová? Ri wuj re Apocalipsis b ktzijon chrij ri versículos riʼ: «Jetaneʼ ri Jehová tajin kubʼan firmar jun wuj chke ri sukʼalaj taq winaq, rech qas kukʼutu che qas kubʼan na ri kutzujuj». Pa Apocalipsis 21:3, 4 kqasikʼij ri utzujum ri Jehová y pa ri versículos 5 y 6, ri Jehová kubʼij chqe che qas kutzʼaqatisaj na ri tajin kutzujuj. Chqilampeʼ jujun taq tzij che ubʼim ri Jehová chrij ri utzujunik.

7. ¿Jachin kchʼaw pa ri versículo 5 y jasche qas nim ubʼanik chqawach?

7 Ri eyebʼal che kutzujuj ri Dios kumajij rukʼ wa taq tzij riʼ: «Xubʼij ri tʼuyul puwiʼ ri tem re ajawibʼal» (Apoc. 21:5a). Wa taq tzij riʼ sibʼalaj nim ubʼanik rumal che are jun chke ri oxibʼ visiones che kubʼij pa Apocalipsis. Wajun profecía riʼ are ri Jehová kbʼinik are ta ri Jesús ni ri ángeles. Wariʼ qas kuya kubʼsal kʼuʼx chqe rumal che ri Jehová «man bʼanal ta tzij» (Tito 1:2). Qastzij che ri kubʼij Apocalipsis 21:5, 6 kubʼano che qas kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij.

«CHAWILAMPEʼ, KINBʼAN KʼAKʼ CHKE KONOJEL RI JASTAQ»

8. ¿Jas kubʼan ri Jehová che ubʼixik chqe che qas kutzʼaqatisaj na ri utzujum? (Isaías 46:10).

8 Chanim riʼ chqilaʼ ri tzij «chawilampeʼ» (Apoc. 21:5). Ri tzij «chawilampeʼ» pa griego, kʼi mul kriqitaj pa ri wuj Apocalipsis. Jun wuj kubʼij che ri e tzij riʼ «kkojik rech ri sikʼinel kchoman chrij ri kumajij usikʼixik». ¿Y jas riʼ ri kusikʼij na? Ri Dios kubʼij: «Kinbʼan kʼakʼ chke konojel ri jastaq». Paneʼ ri Jehová kchʼaw chrij ri kukʼex na pa ri petinaq, are kʼu rumal che qas kebʼantaj na, kchʼaw chrij che jetaneʼ tajin kubʼan chik (chasikʼij uwach Isaías 46:10).

9. a) ¿Jas kojchoman chrij are chiʼ kqata ri tzij «kinbʼan kʼakʼ chke konojel ri jastaq»? b) ¿Jas kukʼulmaj na ri «kaj» y ri «ulew» che kʼo kimik?

9 Chanim riʼ chojchoman chi chrij ri kubʼij Apocalipsis 21: 5: «Kinbʼan kʼakʼ chke konojel ri jastaq». Wajun capítulo riʼ kojutoʼ che uchʼobʼik kebʼ jastaq che kubʼan na ri Jehová: ri kukʼexo y ri kusukʼumaj na. Nabʼe chojchʼaw chrij ri kukʼexo. Apocalipsis 21:1 kubʼij: «Ri nabʼe kaj xuqujeʼ ri nabʼe ulew xeʼokʼowik». «Ri nabʼe kaj» kchʼaw chkij ri qʼatal taq tzij che e kʼo pa uqʼabʼ ri Satanás y ri demonios (Mat. 4:8, 9; 1 Juan 5:19). Pa ri Biblia ri tzij «ulew» jujun taq mul kchʼaw chkij ri winaq (Gén. 11:1; Sal. 96:1). Rumal laʼ, ri «nabʼe ulew» kchʼaw chkij ri itzel taq winaq che e kʼo kimik. Wariʼ kraj kubʼij che ri Jehová xaq xiw ta kusukʼumaj ri «kaj» y ri «ulew», xaneʼ kusachisaj na kiwach y keʼukʼex na rukʼ «jun kʼakʼalaj kaj xuqujeʼ jun kʼakʼalaj ulew», kraj kubʼij jun kʼakʼ Qʼatbʼal tzij y e utz taq winaq.

10. ¿Jas ri kʼakʼ che kubʼan na ri Jehová?

10 ¿Jas kubʼan na ri Jehová rech kubʼan «kʼakʼ chke konojel ri jastaq»? (Apoc. 21:5). Ri Jehová kusukʼumaj na ri uwach Ulew y ri e winaq rech kux tzʼaqat ri kikʼaslemal. Junam rukʼ ri xubʼij kan ri Isaías, ronojel ri uwach Ulew kux na kotzʼiʼj y sibʼalaj jeʼlik junam rukʼ ri kotzʼiʼjalaj Edén. Ri oj xuqujeʼ kojux na tzʼaqatalaj taq winaq. Ri Jehová keʼukunaj na ri winaq che kebʼin taj, kkita taj, kekaʼy taj y keʼukʼasuj na ri kaminaqibʼ (Is. 25:8; 35:1-7).

«E JIK XUQUJEʼ QASTZIJ» Y YA XEBʼANTAJIK

11. ¿Jas xuya ubʼixik ri Jehová che ri apóstol Juan y jasche?

11 ¿Jas riʼ ri jun chik che kubʼan na ri Jehová? Ri Jehová xubʼij che ri apóstol Juan: «Chatzʼibʼaj rumal rech chi e jik xuqujeʼ qastzij we tzij riʼ» (Apoc. 21:5). Ri Jehová xaq xiw ta xubʼij che ri apóstol Juan che kutzʼibʼaj ri e tzij riʼ, xaneʼ xubʼij ri rumal che kutzʼibʼaj. Xubʼij che: «Rumal rech chi e jik xuqujeʼ qastzij we tzij riʼ», kraj kubʼij che ri e utzij ri Jehová qas e tzʼaqat y kuya kkubʼsax kʼuʼx chrij. ¡Sibʼalaj utz che ri apóstol Juan xniman che ri Jehová y xeʼutzʼibʼaj ri xtaq wi! Rumal wariʼ kojkunik kqasikʼij pa ri Biblia ri utzujum ri Dios chrij ri kotzʼiʼj uwach Ulew y ri jeʼlikalaj taq tewchibʼal che kqariq na pa ri petinaq.

12. ¿Jasche kkun ri Jehová kubʼij «xbʼantajik»?

12 ¿Jas kubʼij chi ri Jehová? «Xbʼantajik» (Apoc. 21:6). Are chiʼ ri Jehová kchʼaw chrij ri kotzʼiʼjalaj uwach Ulew jetaneʼ ya e bʼantajinaq chi ri kubʼij. Y qastzij wariʼ, rumal che kʼo ta kqʼaten che ubʼanik ri utzujum. ¿Jas más kubʼij ri Jehová rech qas kqakojo che ktzʼaqat na ri utzujum?

«IN RIʼ RI NABʼE XUQUJEʼ RI KʼISBʼAL»

13. ¿Jasche ri Jehová kubʼij «in riʼ ri nabʼe xuqujeʼ ri kʼisbʼal»?

13 Junam rukʼ ri ya xqilo ri Jehová oxmul xchʼaw rukʼ ri apóstol Juan pa jun visión (Apoc. 1:8; 21:5, 6; 22:13). Pa ri oxmul che xtzijon rukʼ ri apóstol Juan, xubʼij che che are «ri nabʼe (Alfa) xuqujeʼ ri kʼisbʼal» (Omega). Alfa are ri nabʼe letra re ri alfabeto griego y omega are ri kʼisbʼal. Rukʼ ri e tzij riʼ «ri nabʼe xuqujeʼ ri kʼisbʼal», ri Jehová tajin kubʼij che are chiʼ kumaj ubʼanik jun jastaq qas kutzʼaqatisaj ubʼanik.

Are chiʼ ri Jehová kutzujuj jun jastaq, qas kukʼis na ubʼanik. (Chawilaʼ ri párrafos 14, 17).

14. a) Chayaʼ jun kʼutbʼal are chiʼ ri Jehová xubʼij «Alfa» y are chiʼ kubʼij na «Omega». b) ¿Jas kubʼij ri Jehová chqe pa Génesis 2:1-3?

14 Are chiʼ ri Jehová ya ubʼanom chi ri Adán y Eva, xubʼij chke ri urayibʼal che ri uwach Ulew y chke ri winaq. Ri Biblia kubʼij: «Xeʼutewichiʼj: ‹Chekʼol kʼi iwalkʼwal; chinojisaj ri uwach ulew, chixtaqan puwiʼ›» (Gén. 1:28). Pa riʼ ri tiempo ri Jehová xchʼaw chrij ri urayibʼal che ri uwach Ulew y chke ri winaq jetaneʼ xubʼij «nabʼe» o «Alfa». Ri kijaʼlil ri Adán y Eva kkinojisaj na ri uwach Ulew y kkibʼan na kotzʼiʼj che. Are wa ri kraj kubʼij, «Omega». Are chiʼ xtoʼtaj che ubʼanik «konojel ri jastaq ri e kʼo pa ri kaj xuqujeʼ ri e kʼo cho ri uwach ulew», ri Jehová xutzʼaqatisaj ri utzujum. ¿Jas xubʼan che ubʼanik? Xubʼij tastalik che ri uwuq qʼij (chasikʼij uwach Génesis 2:1-3). ¿Jas kraj kubʼij wariʼ? Ri Jehová xukoj ri uwuq qʼij che utzʼaqatisaxik ri urayibʼal chke ri winaq y che ri uwach Ulew. Ri urayibʼal qas ktzʼaqat na are chiʼ kkʼis ri uwuq qʼij.

15. ¿Jasche weneʼ xchomaxik che ri Jehová kkun taj kutzʼaqatisaj ri utzujum?

15 Are chiʼ xemakun ri Adán y Eva xeʼux ajmakibʼ taq winaq y xkiqʼaxej kan ri makaj y ri kamikal chke ri kalkʼwal (Rom. 5:12). ¿La xkun ri Satanás che uqʼatexik ri Jehová rech kutzʼaqatisaj ta ri urayibʼal? ¿La kkun ri Satanás che uqʼatexik ri Jehová rech kubʼij ta «Omega»? Weneʼ xuchomaj che ri Jehová kusachisaj kiwach ri Adán y Eva y kubʼan jun chi kʼulaj che e tzʼaqat rech kutzʼaqatisaj ri urayibʼal chke ri winaq. Wet xubʼan wariʼ ri Jehová, ri Satanás kubʼij riʼ che ri Jehová are jun bʼanal tzij. ¿Jasche? Rumal che pa Génesis 1:28, ri Jehová xubʼij chke ri Adán y Eva che ri e kalkʼwal kkinojisaj ri uwach Ulew.

16. ¿Jasche ri Satanás xuchomaj che ri Jehová kkun taj kutzʼaqatisaj ri kraj kubʼano?

16 ¿Jas jun chik xuchomaj ri Satanás? Weneʼ ri Satanás xuchomaj che ri Jehová kuya bʼe chke ri Adán y Eva kkʼojiʼ kalkʼwal, are kʼu keʼux ta tzʼaqat taq winaq (Ecl. 7:20; Rom. 3:23). Wet qastzij che ri e kalkʼwal ri Adán y Eva keʼux ta tzʼaqat taq winaq, ri Satanás weneʼ xubʼij ta riʼ che ri Jehová xa kkun ta che utzʼaqatisaxik ri urayibʼal cho ri uwach Ulew, che kunojisaj chke tzʼaqat taq winaq.

17. ¿Jas xubʼan ri Jehová are chiʼ ri Adán y Eva xeniman ta che y jas kkʼulmataj na? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).

17 Ri xubʼan ri Jehová che usukʼumaxik ri kʼax che xkibʼan ri Adán y Eva weneʼ xubʼano che ri Satanás xuriq ta chik jas xubʼij (Sal. 92:5). Are chiʼ xuya bʼe chke ri Adán y Eva xkʼojiʼ kalkʼwal, ri Jehová xukʼutu che ri Satanás xa jun bʼanal tzij y che ri Jehová amaqʼel kutzʼaqatisaj ri kutzujuj. Xuqujeʼ xukʼutu che qas kkun che ubʼanik ri kubʼij. ¿Jas xubʼan che ubʼanik? Xubʼano che xkʼojiʼ jun ijaʼlil che keʼutoʼ na ri rijaʼlil ri Adán y Eva che kenimanik, je wariʼ ri urayibʼal tajin ktzʼaqatik (Gén. 3:15; 22:18). Ri Satanás xuchomaj ta riʼ che ri Jehová kukoj na ri ukʼaslemal ri Jesús che utojik ri kimak ri winaq. ¿Jasche? Rumal che are jun kʼutbʼal re ri uloqʼoqʼebʼal chke ri winaq (Mat. 20:28; Juan 3:16). Are kʼu ri Satanás kʼo ta wajun loqʼoqʼebʼal rukʼ. Rumal laʼ, ¿jas kqariq na rukʼ ri ukamikal ri Jesús? Are chiʼ kkʼis ri 1,000 junabʼ ri e rijaʼlil ri Adán y Eva che kenimanik kekʼojiʼ na chuwach ri kotzʼiʼjalaj uwach Ulew junam rukʼ ri xraj ri Jehová nabʼe kanoq. Pa riʼ ri qʼij ri Jehová kubʼij na ri tzij «Omega».

JAS KQABʼANO RECH MÁS KQAKUBʼSAJ QAKʼUʼX CHRIJ RI KOTZʼIʼJ UWACH ULEW

18. ¿Jas oxibʼ tobʼanik kuya ri Jehová chqe rech kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri utzujum? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri recuadro « Oxibʼ jastaq che kojutoʼo rech kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri utzujum ri Jehová»).

18 Pa wajun kʼutunem riʼ qilom jujun kʼutbʼal che kukʼutu che qas kux na kotzʼiʼj ri uwach Ulew. ¿Jas kqabʼan che ubʼixik chke nikʼaj chik che ri Jehová qas kubʼan na ri utzujum? Nabʼe, che are ri Jehová kbʼin wariʼ. Apocalipsis kubʼij: «Xubʼij ri tʼuyul puwiʼ ri tem re ajawibʼal: ‹Chawilampeʼ, kinbʼan kʼakʼ chke konojel ri jastaq›». Ri areʼ kraj kutzʼaqatisaj ri utzujum y rukʼ unojibʼal y ri uchuqʼabʼ kkun che ubʼanik wariʼ. Ukabʼ, ri Jehová qas kutzʼaqatisaj na ronojel ri ubʼim jetaneʼ che ya tajin kubʼan chik. Rumal laʼ kubʼij pa ri uTzij: «E jik xuqujeʼ qastzij we tzij riʼ». Y kubʼij chik: Xbʼantajik. Urox, che ri kutzujuj ri Jehová qas kutzʼaqatisaj ubʼanik. Are wa ri kraj kubʼij «In riʼ ri nabʼe xuqujeʼ ri kʼisbʼal». Ri Jehová kuqʼalajisaj na che ri Satanás are jun bʼanal tzij.

19. ¿Jas katkunik kabʼano are chiʼ jun winaq kubʼij chawe che qastzij ta riʼ kux na kotzʼiʼj ri uwach Ulew?

19 Qas chnaʼtaj chawe che are chiʼ kattzijon rukʼ jun winaq chrij ri kubʼan na ri Dios pa ri petinaq, kubʼano che kakubʼsaj más akʼuʼx chrij ri utzujum ri Jehová. Rumal laʼ, are chiʼ kasikʼij ri kubʼij pa Apocalipsis 21:4, ri winaq weneʼ kubʼij «Qastzij taj che kbʼan taj wariʼ», ¿jas katkunik kabʼano? Jun ubʼanik are usikʼixik ri versículos 5 y 6. Chabʼij che ri winaq che ri Jehová qas kutzʼaqatisaj na ri utzujum, jetaneʼ ubʼanom firmar ri kubʼij (Is. 65:16).

BʼIXONEM 145 Dios kutzujuj jun jeʼl Ulew

a Pa wajun kʼutunem riʼ, kqetaʼmaj na jasche qas kqakubʼsaj qakʼuʼx chrij ri utzujum ri Jehová y che ri uwach Ulew kux na jun kotzʼiʼj junam rukʼ ri xutzujuj nabʼe kanoq. Are chiʼ kojtzijon kukʼ ri e winaq chrij wariʼ, kojutoʼo rech kqakubʼsaj más qakʼuʼx chrij ri utzujum ri Jehová.