KʼUTUNEM 29
BʼIXONEM 121 Rajawaxik kqajikʼ qibʼ
Chqachajij qibʼ rech kojqaj ta pa tentación
«Chixkʼaskʼatoq, ronojel tiempo chibʼanaʼ orar rech kixqaj ta pa tentación. Qastzij wi, ri ix kiwaj, pero ri i cuerpo kʼo ta uchuqʼabʼ» (MAT. 26:41, nota. La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo).
KYAʼ UBʼIXIK
Rajawaxik kqakoj qachuqʼabʼ rech kojqaj ta pa mak, xuqujeʼ kqabʼan ta jastaq che kubʼano che kojmakunik.
1, 2. a) ¿Jas xuya ubʼixik ri Jesús? b) ¿Jasche xeqaj pa tentación ri discípulos? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri e wachbʼal).
«QASTZIJ wi, ri ix kiwaj, pero ri i cuerpo kʼo ta uchuqʼabʼ» (Mat. 26:41b). a Rukʼ ri tzij riʼ, ri Jesús xukʼutu che qas kuchʼobʼo che xa oj ajmakibʼ y che kʼo kojsach wi, are kʼu xuqujeʼ kubʼij chqe che rajawaxik kqachajij qibʼ rech kqachomaj taj che kʼo ta kojmakun wi. Are chiʼ ri Jesús majaʼ kubʼij wariʼ ri rajtijoxelabʼ xkibʼij che kʼo ta jumul kkiya kanoq (Mat. 26:35). Ri areʼ qas kkaj kkibʼan ri utz, are kʼu xkichomaj taj che sibʼalaj kʼax ubʼanik wariʼ are chiʼ ketaqchix che ubʼanik jun mak. Rumal laʼ ri Jesús xubʼij: «Chixkʼaskʼatoq, ronojel tiempo chibʼanaʼ orar rech kixqaj ta pa makaj» (Mat. 26:41a).
2 Are chiʼ xchap bʼi ri Jesús, ¿jas xkibʼan ri utijoxelabʼ? Sibʼalaj bʼisobʼal che xkinimaj ta ri xubʼij ri Jesús chke, xaq kʼateʼ xchap bʼi ri Jesús rumal laʼ xkiya kanoq y xeʼanimaj bʼik, paneʼ xkibʼij che ni jumul kkiwonobʼaʼ kanoq (Mat. 26:56).
3. a) We kqaj kojux sukʼ che ri Jehová, ¿jasche utz taj che kqakubʼsaj qakʼuʼx chbʼil qibʼ? b) ¿Jas kqil na pa wajun kʼutunem riʼ?
3 Oj xuqujeʼ kqachomaj taj che kʼo ta jumul kojqaj pa mak. Qastzij wi kqaj che amaqʼel kqabʼan ri kraj ri Jehová, are kʼu rumal che oj ajmakibʼ weneʼ kqanaʼ taj kqabʼan ri utz ta krilo (Rom. 5:12; 7:21-23). Weneʼ xaq kʼateʼ kkʼulmataj jun tentación y kʼax kqariq che uxutuxik. We kqaj che amaqʼel kqanimaj ri Jehová y ri Jesús rajawaxik kqachajij qibʼ. Are waʼ ri kqil na pa wajun kʼutunem riʼ. Nabʼe, kqilo jas chuwach tajin kqakoj wi qachuqʼabʼ. Tekʼuriʼ, kqil na ri kojkunik kqabʼano rech kojqaj ta pa mak. Y chukʼisbʼal, kqil na ri kqabʼano rech amaqʼel kqanimaj ri Jehová.
¿JAS CHUWACH TAJIN KAKOJ WI MÁS ACHUQʼABʼ?
4, 5. ¿Jasche rajawaxik kqachajij qibʼ rech kqabʼan ta jastaq che utz ta kril ri Jehová?
4 E jujun makaj qas ta nim ubʼanik chkiwach nikʼaj chik, paneʼ jeriʼ kubʼan kʼax che ri qachilanik rukʼ ri Jehová. Xuqujeʼ wariʼ kubʼano che kqabʼan nimaʼq taq mak.
5 Qonojel kqariq tentaciones, are kʼu chqajujunal, kʼo rajawaxik kqakoj wi más qachuqʼabʼ chuwach. Jun kʼutbʼal, weneʼ e jujun kkikoj kichuqʼabʼ rech keqaj ta pa mak, junam rukʼ ri inmoralidad sexual. E jujun chik weneʼ tajin kkikoj kichuqʼabʼ chuwach ri masturbación xuqujeʼ rilik pornografía. E nikʼaj chik weneʼ tajin kkikoj kichuqʼabʼ chuwach itzel taq bʼantajik, weneʼ are kkibʼan ri kkaj, kkixiʼj kibʼ chkiwach ri winaq o sibʼalaj e kʼaʼn. Rumal laʼ ri Santiago xubʼij wariʼ: «Chkijujunal ketaqchiʼx che mak, are taq bʼenaq kikʼuʼx chrij ri kirayibʼal ri e areʼ, kekʼam bʼik rumal» (Sant. 1:14).
6. ¿Jas rajawaxik kqachʼobʼo?
6 ¿La awetaʼm at jas chuwach tajin kakoj wi más achuqʼabʼ? Utz taj che kqachomaj che kʼo ta jun mak che tajin kqakoj qachuqʼabʼ chuwach o kqabʼij che kʼo ta jun mul kojqaj pa tentación (1 Juan 1:8). Ri Pablo xubʼij che ri utz ri kikʼaslemal aj uxlabʼixel rajawaxik kkichajij kibʼ rech keqaj ta pa mak (Gál. 6:1). Utz che kojchoman chrij ri kubʼano che weneʼ kojqaj pa mak rech kojkunik kqachajij qibʼ chuwach (2 Cor. 13:5).
7. ¿Jas chrij rajawaxik kqachajij wi qibʼ? Chayaʼ jun kʼutbʼal.
7 We qetaʼm chik jas chuwach tajin kqakoj wi qachuqʼabʼ, ¿jas rajawaxik kqabʼano? ¡Kqakoj más qachuqʼabʼ rech kojqaj ta chupam! Chqachomaj wariʼ, pa taq ri lugares che kubʼij ri Biblia, ¿jas ri más kchajix che jun tinamit? Are ri puertas re ri tinamit. Xa junam rukʼ wariʼ, oj xuqujeʼ rajawaxik kqakoj qachuqʼabʼ chuwach ri jastaq che qetaʼm che weneʼ kubʼano che kojmakunik (1 Cor. 9:27).
RI KQABʼANO RECH KOJQAJ TA PA TENTACIÓN
8, 9. ¿Jas ta xubʼan riʼ ri ala che kubʼij pa Proverbios rech xqaj ta pa tzʼil mak? (Proverbios 7:8, 9, 13, 14, 21).
8 ¿Jas kqabʼano rech kqachajij qibʼ chuwach ri tentaciones? Chqilaʼ ri kukʼut chqawach ri capítulo 7 re Proverbios. Chilaʼ kchʼaw wi chrij jun ala che xubʼan tzʼil taq mak rukʼ jun ixoq. Ri versículo 22 kubʼij che are ri ala xbʼe che utzukuxik, kubʼij che «man kʼo ta chi xutobʼej ta ribʼ xteriʼ bʼik chrij ri ixoq». Ri versículos che kʼo nabʼe kukʼutu che ri ala xuchajij ta ribʼ rumal laʼ xqaj pa mak.
9 ¿Jas ri xubʼan ri ala? Nabʼe, xqʼax chilaʼ are chiʼ chaqʼabʼ chik «xopan pa ri xkina» ri kel wi ri ixoq. Tekʼuriʼ, xbʼe pa ri bʼe che kqʼax chuwach ri rachoch (chasikʼij Proverbios 7:8, 9). Are chiʼ xril ri ixoq, man xtzalij ta chrij, xaneʼ xuya bʼe che xtzʼumaxik rukʼ wariʼ ri ixoq xraj xukʼutu che are jun utz winaq (chasikʼij Proverbios 7:13, 14, 21). Wet xuchajij ribʼ ri ala mat xubʼan riʼ ri tzʼilalaj mak.
10. Junam rukʼ ri ala che kubʼij Proverbios, ¿jas weneʼ ksach jun che ubʼanik kamik?
10 Konojel ri kepatanin che ri Jehová weneʼ kkikʼulmaj wariʼ. Weneʼ kqaj che ubʼanik ri tzʼil taq mak y kuchomaj che xaq kʼatetal xkʼulmatajik. Weneʼ kuchomaj: «Kinchʼobʼ taj jasche xkʼulmataj wariʼ». We kchoman chrij weneʼ krilo ri rumal che xqaj pa tentación. Weneʼ are xerachilaj winaq che kkipatanij ta ri Jehová, xubʼan jujun etzʼanem utz taj, xok pa taq sitios re internet che utz taj o xbʼe pa taq lugares che taqal ta che jun cristiano. Xukʼulmaj wariʼ, rumal che kubʼan ta chi orar, kusikʼij ta chi ri Biblia, kbʼe ta chi pa taq ri riqbʼal ibʼ xuqujeʼ kutzijoj ta chi ri utzij ri Dios. Jachaʼ ri ala che kubʼij ri Proverbios, ri xukʼulmaj xaq ta kʼateʼ xkʼulmatajik.
11. We kqaj taj kqabʼan jun mak, ¿jas rajawaxik kqabʼano?
11 ¿Ri kqetaʼmaj chrij? Xaq xiw ta rajawaxik kqaxutuj ri makaj, xuqujeʼ rajawaxik kqachajij qibʼ chuwach ri kubʼano che kojqaj pa mak. Are waʼ ri xubʼij ri Salomón are chiʼ xtzijon chrij ri ala xuqujeʼ ri itzel ixoq. Are taq xtzijon chrij wariʼ, xubʼij: «Masachisaj awibʼ rumal ri uternexik» (Prov. 7:25). Xuqujeʼ xuya ubʼixik wariʼ: «Chanajtajisaj awib ʼche ri ixoq ri man kʼo ta kux chawe mawi ne matqebʼ chuchiʼ ri rachoch» (Prov. 5:3, 8). We kqaj taj kqabʼan jun tzʼil makaj, rajawaxik kqachajij qibʼ chrij ri ronojel kojukʼam bʼi che ubʼanik. b Kraj kubʼij che kqachajij qibʼ che ubʼanik jujun taq jastaq che weneʼ awas ta ubʼanik are kʼu kubʼano che kojqaj pa mak (Mat. 5:29, 30).
12. ¿Jas xubʼan ri Job y jas tobʼanik xuya wariʼ che rech xuchajij ribʼ? (Job 31:1).
12 We kqaj kqachajij qibʼ chrij ri makaj, kojkunik kqabʼan qe jachaʼ ri xubʼan ri Job. Rech keril ta ri ixoqibʼ rukʼ rayinik y kqaj ta pa tentación, ri areʼ xubʼij che kraj taq keʼukaʼyej ri qʼapojibʼ (chasikʼij Job 31:1). Ubʼanik wariʼ xutoʼ ri Job rech xqaj ta pa tzʼil mak. Oj xuqujeʼ kojkunik kqabʼan qe ri xubʼano, rech jeriʼ kojqaj ta pa tentación y kqabʼan ta tzʼil taq makaj.
13. ¿Jasche rajawaxik kqachajij ri kqachomaj? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri e wachbʼal).
13 Xuqujeʼ rajawaxik kqachajij qibʼ rukʼ ri kqachomaj (Éx. 20:17). E jujun kkibʼij che kʼo ta kubʼano we xaq xiw kechoman chrij ri itzel taq rayinik. Are kʼu qastzij ta wajun chomanik riʼ. Uchomaxik wariʼ kubʼano che karayij ubʼanik ri tajin kachomaj. Wariʼ kraj kubʼij che oj kojkojow qʼanoq jun tentación pa ri qabʼe y kubʼano che kʼax kqabʼan che uchʼijik. Are kʼu, qastzij riʼ che ri itzel taq chomanik weneʼ utukel kopan pa qajolom. ¿Jas rajawaxik kqabʼano we kkʼulmataj wariʼ? Rajawaxik aninaq kqakʼex ri itzel taq chomanik rukʼ utz taq chomanik. Je wariʼ kojkunik kqaxutuj ri itzel taq chomanik che weneʼ kubʼano che kojqaj pa tentación y rech kojqaj ta pa nijun makaj (Filip. 4:8; Col. 3:2; Sant. 1:13-15).
14. ¿Jas kojtoʼwik rech amaqʼel kqachajij qibʼ chuwach ri tentación?
14 ¿Jas más kojtoʼwik rech kqachajij qibʼ chuwach ri tentación? Rajawaxik qas kqachʼobʼo che ri e utaqanik ri Jehová are ri kyaʼow utzilal chqe. Weneʼ jujun taq mul rajawaxik kqakoj qachuqʼabʼ rech kqachomaj o kqarayij ta jastaq che utz ta kril ri Jehová, are kʼu we kqaya ta kan ukojik qachuqʼabʼ qas kojkikot na riʼ.
15. ¿Jas kojtoʼwik rech kqachomaj ta itzel taq rayinik?
15 Rajawaxik kqakoj qachuqʼabʼ rech kqaxutuj ri itzel kril ri Jehová y are kqabʼan ri utz krilo (Amós 5:15). We kqabʼano, qas kqaj riʼ kqabʼan ri utz kril ri Jehová y are ta kqabʼan riʼ kubʼano che kojqaj pa mak. Y xaq xiw ta laʼ: xuqujeʼ kojkun riʼ kqaxutuj ri tentaciones che weneʼ xaq kʼateʼ kopan pa ri qakʼaslemal.
16. ¿Jasche kojutoʼ ri kqabʼan pa ri qakojonik rech kqachajij qibʼ? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri e wachbʼal).
16 ¿Jas kqabʼano rech kqarayij ta ubʼanik ri itzelal? Are ubʼanik más pa ri qakojonik. Are chiʼ oj kʼo pa ri e riqbʼal ibʼ o tajin kqatzijoj ri utzij ri Dios, wariʼ kojutoʼo rech are kqabʼan ri kqaj chuwach ri Jehová y kqaxutuj ubʼanik ri itzelal (Mat. 28:19, 20; Heb. 10:24, 25). Usikʼixik ri Biblia y uchomaxik rij ri kqasikʼij kojutoʼo rech kqaloqʼoqʼej ri utz kril ri Jehová y kqaxutuj ri itzel krilo (Jos. 1:8; Sal. 1:2, 3; 119:97, 101). Y chnaʼtaj chqe che ri Jesús xuya wajun pixabʼ riʼ: «Chibʼanaʼ chʼawem rukʼ Dios, rech man kixtzaq taj are taq kixtaqchiʼx che mak» (Mat. 26:41). Are chiʼ kqakoj qatiempo rech kojchʼaw rukʼ ri Jehová, ri areʼ kojutoʼo y más kqaj riʼ kqakikotemaj (Sant. 4:8).
AMAQʼEL CHQACHAJIJ QIBʼ
17. ¿Jas chrij itzel bʼantajik xuchajij wi ribʼ ri Pedro?
17 Qastzij che kojkunik kojchʼakan puwiʼ jujun itzel taq rayinik, are kʼu weneʼ rajawaxik kqachajij qibʼ chuwach nikʼaj chik. Are waʼ ri xukʼulmaj ri apóstol Pedro are chiʼ kuxiʼj ribʼ chkiwach ri winaq. Ri areʼ oxmul xubʼij che kuchʼobʼ ta uwach ri Jesús (Mat. 26:69-75). Qʼaxinaq chi ri tiempo, xuxiʼj ta chi ribʼ y xutoʼ uwiʼ ri Jesús chuwach ri Sanedrín. Weneʼ xilitajik che xkunik xchʼakan puwiʼ ri xibʼin ibʼ (Hech. 5:27-29). Are kʼu are chiʼ qʼaxinaq chi jujun taq junabʼ «rumal rech chi xuxiʼj ribʼ chkiwach ri aj judeyibʼ» xwaʼ ta chi kukʼ ri judíos taj (Gál. 2:11, 12). Xubʼan chi jumul ri jun itzel bʼantajik. Qetaʼm taj we qas xchʼakan puwiʼ wajun itzel bʼantajik riʼ.
18. ¿Jas weneʼ kqachomaj chrij jujun itzel taq bʼantajik?
18 Junam rukʼ wariʼ, weneʼ ri oj xuqujeʼ rajawaxik kqakoj qachuqʼabʼ chuwach jun itzel bʼantajik che weneʼ kqachomaj che ya xojchʼakan puwiʼ. Jun qachalal kubʼij: «Pa 10 junabʼ xinwil ta pornografía y xinchomaj che xinchʼakan puwiʼ wajun itzel rayinik riʼ. Are kʼu kʼa kʼo na, kjunamataj rukʼ jun itzelalaj chikop che xaq reyem jampaʼ kubʼan kʼax». ¡Sibʼalaj utz che xuya ta kan uchajixik ribʼ chuwach wariʼ! Xuchʼobʼo che we kraj kchʼakan puwiʼ ri tentación, rajawaxik che ronojel taq qʼij kukoj uchuqʼabʼ chuwach weneʼ kʼa ksach na uwach wajun itzelalaj uwach Ulew riʼ. Ri rixoqil ri qachalal riʼ y ri kʼamal taq bʼe tajin kkitoʼo rech kkunik kuchajij ribʼ chuwach ri pornografía.
19. ¿Jas kqabʼano we kʼo jun itzel rayinik che kojkun taj kqaya kanoq?
19 We kʼo jun itzel rayinik che oj chʼakanaq ta puwiʼ, ¿jas kojtoʼwik rech kojukʼam ta bʼi che ubʼanik jun itzel mak? Ubʼanik ri pixabʼ che xuya ri Jesús: «Chixkʼaskʼatoq». Paneʼ kanaʼo che at chʼakanaq chi puwiʼ are kʼu utz che amaqʼel kachajij na awibʼ rech katqaj ta pa tentación (1 Cor. 10:12). Amaqʼel chabʼanaʼ ri uyaʼom tobʼanik chawe. Proverbios 28:14 kubʼij: «Utz re ri winaq ri amaqʼel kuyaʼ uqʼij ri Ajawaxel» (2 Ped. 3:14).
¿JAS UTZILAL KQARIQO WE AMAQʼEL KQACHAJIJ QIBʼ?
20, 21. a) ¿Jas utzilal kqariqo we amaqʼel kqachajij qibʼ? b) We amaqʼel kqakoj qachuqʼabʼ, ¿jas kubʼan na ri Jehová? (2 Corintios 4:7).
20 ¿La qas nim upatan che amaqʼel kqachajij qibʼ rech kojqaj ta pa jun tentación? ¡Qastzij che nim upatan! «Ri uriqik kikotemal pa ri mak, ri xaq rech kebʼ oxibʼ qʼij» kjunamataj ta rukʼ ri nimalaj kikotemal che kqariq rukʼ unimaxik ri utaqanik ri Jehová (Heb. 11:25; Sal. 19:8). Ri Jehová xojubʼano rech kqabʼan ri kraj ri areʼ (Gén. 1:27). Je wariʼ kkʼojiʼ jun chʼajchʼojalaj retaʼmabʼal qakʼuʼx y kqariq na jun kʼaslemal kʼo ta ukʼisik (1 Tim. 6:12; 2 Tim. 1:3; Jud. 20, 21).
21 Qastzij che ri «cuerpo man kʼo ta uchuqʼabʼ», are kʼu kraj ta kubʼij che mat kojchʼakan chuwach ri tentaciones. Ri Jehová kʼo qukʼ che qatoʼik (chasikʼij 2 Corintios 4:7). Are qas chqilaʼ che ri Jehová kuya ri chuqʼabʼ che kajwataj chqe. Are kʼu rajawaxik che ri oj xuqujeʼ kqakoj qachuqʼabʼ rech kojqaj ta pa tentación. We amaqʼel kqakoj qachuqʼabʼ, ri Jehová kuya na riʼ ri chuqʼabʼ che kajwataj chqe (1 Cor. 10:13). Rukʼ ri utobʼanik ri Jehová kojkunik kqachajij qibʼ rech kojqaj ta pa ri tentación.
BʼIXONEM 47 Chqabʼanaʼ qachʼawem che ri Dios ronojel qʼij
a CHOMANIK NIM KIBʼANIK: Are chiʼ ri Jesús xchʼaw chrij ri «cuerpo» pa Mateo 26:41, are xchʼaw chrij che xa oj ajmakibʼ. Rumal laʼ jujun taq mul kqachomaj y kqarayij ubʼanik ri utz taj. Are kʼu, we kqachajij ta qibʼ kqaya bʼe riʼ che ri tentaciones kchʼakan pa qawiʼ y weneʼ kqabʼan jun makaj.
b Ri winaq che ubʼanom jun itzelalaj mak kkunik kuriq tobʼanik pa ri wuj Kʼaslemal kʼo ta ukʼisik, kʼutunem 57, puntos 1 a 3, y pa ri kʼutunem «Are chojchoman chrij ri petinaq», re Ri Chajinel re noviembre 2020, páginas 27 a 29, párrafos 12 a 17.
c RI KUKʼUT RI E WACHBʼAL: Jun qachalal tajin kusikʼij ri texto diario, tajin kusikʼij ri Biblia are chiʼ tajin kutij uwa re paqʼij y amaqʼel kbʼe pa ri e riqbʼal ibʼ re entre semana bʼenaqʼij.