Salmos 119:1-176
-
Diospa sumaj palabranqa jatunpaj qhawasqa
-
“¿Imatá uj joven ruwanman llimphu kausayniyoj kananpaj?” (9)
-
“Yuyarichisqasniykita munakuni” (24)
-
“Leyniykitaqa anchata munakuni” (97)
-
“Yachachiwajkunamantapis aswan yachayniyoj kani” (99)
-
“Palabraykeqa chakisniypaj uj lámpara jina” (105)
-
“Nisqasniykeqa tukuynin cheqanpuni kanku” (160)
-
Diospa leyninta munakojkunaqa wajkunawan allinta kausakunku (165)
-
א [álef]
119 Kusisqamin kanku ñanninkupi mana juchayoj purejkuna,Jehová Diospa leyninpi purejkuna.+
2 Kusisqamin kanku yuyarichisqasninta kasukojkuna,+Diosta tukuy sonqo maskʼajkuna.+
3 Paykunaqa mana ima sajratapis ruwankuchu,Diospa ñanninta purinku.+
4 Diosníy, qanmin kamachiwarqaykuleyesniykita allinta kasunaykuta.+
5 Sinchʼi sayasqa kayta munani+kamachisqasniykita kasukuspa.
6 Chaywanqa mana pʼenqakusajchu+kamachisqasniykita allinta estudiashajtiy.
7 Llimphu sonqowan jatunchasqaykicheqanta juzgasqaykita yachaspa.
8 Kamachiwasqaykita kasukusaj,Diosníy, amapuni qonqawaychu.
ב [bet]
9 ¿Imatá uj joven ruwanman llimphu kausayniyoj kananpaj?
Kausayninta allinta qhawarikunan tiyan, palabraykiman jina purinan tiyan.+
10 Noqaqa tukuy sonqo maskʼayki.
Amapuni saqeychu kamachisqasniykimanta wistʼuykapunayta.+
11 Nisqasniykitaqa sonqoy ukhupi sumajta waqaychani+ama contraykita juchallikunaypaj.+
12 Jehová Diosníy, jatunchasqa kay.
Kamachisqasniykita yachachiway.
13 Simiywan willanitukuy kamachisqasniykita.
14 Yuyarichisqasniyki astawan kusichiwan,+valorniyoj imasmanta nisqapis astawanraj.+
15 Kamachisqasniykipi allinta tʼukurisaj.*+
Ñawisneyqa ñanniyki qhawarisqa kanqa.+
16 Churasqayki leyesqa noqapaj may munasqapuni kanku.
Palabraykitaqa mana qonqasajchu.+
ג [guímel]
17 Noqa kamachiykitaqa khuyakuway ari,ajinamanta kausanaypaj, nisqaykitapis kasukunaypaj.+
18 Ñawisniyta kichariy sutʼita rikunankupaj,leyniykej tʼukuna imasninta reparanankupaj.
19 Noqaqa kay llajtapi forastero jinalla kani,+kamachisqasniykitaqa ama noqamanta pakaykuychu.
20 Diosníy, wañushaniñakamachisqasniykita yachayta munaspa.
21 Qanmin kʼaminki may kasqankuta yuyakojkunata,kamachisqasniykita mana kasusqankurayku maldecisqa kajkunata.+
22 Ama qhawallaychu burlakunawankuta, ama qhawallaychu kʼumuykachachisqa kanayta.
Noqaqa yuyarichisqasniykita kasukuni.
23 Kamachejkuna tantaykukuspa contrayta parlajtinkupis,noqaqa kamachisqasniykipi tʼukurini.*
24 Yuyarichisqasniykita munakuni.+
Chaykunamin yuyaychawanku.+
ד [dálet]
25 Pampapi wijchʼusqa kashani, wañunaypaj jinaña kashani.+
Diosníy, niwasqaykiman jina ama wañojta saqewaychu.+
26 Imastachus ruwasqayta willarqayki, qantaj yanapawarqanki.
Kamachisqasniykita yachachiway.+
27 Kamachisqasniyki ima niytachus munasqanta entiendechiway,chaywanqa tʼukuna ruwasqasniykipi tʼukurisaj.*+
28 Llakikusqaypi niña puñuypis chayawanchu.
Niwasqaykiman jina kallpachaway.
29 Llullakuyta noqamanta karunchay.+
Khuyawaspa leyniykita yachachiway.
30 Noqaqa cheqan ñanta purisaj.+
Reparani cheqanta juzgasqaykita.
31 Yuyarichisqasniykiman sumajta chʼipakuni.+
Jehová Diosníy, mana pʼenqaypi rikhuriyta munanichu.+
32 Kamachisqasniykita tukuy sonqo kasukusaj.
Qanmin sonqoytaqa wakichinki kamachisqasniykita japʼikunaypaj.
ה [he]
33 Jehová Diosníy, yachachiway+ leyesniykita kasuspa kausakunaypaj.
Chaywanqa mana saykʼuspa leyesniykita kasukusaj.+
34 Diosníy, yachayta qowayleyniykita kasukunaypaj,leyniykita tukuy sonqo juntʼanaypaj.
35 Kamachisqasniykej ñanninta pusaway,*+chay ñanta purispa kusisqa kani.
36 Sonqoyta yachachiy yuyarichisqasniykita munakunanpaj,amataj munapayayta yachananpaj.+
37 Diosníy, yanapaway ñawisniy ama qhasi manakaj imasta qhawananpaj.+
Ñanniykita purichiway kausanaypaj.
38 Niwasqaykita juntʼay,ajinamanta runasqa kasusonqanku.
39 Diosníy, manchachikuni chay pʼenqayta noqamanta karunchay.
Imaraykuchus juiciopi nisqasniykeqa allinpuni.+
40 Qhawariy, kamachisqasniykimanta wañushaniña.
Cheqan kasqaykirayku kausachiway.
ו [waw]
41 Jehová Diosníy, niwasqaykiman jinamunakuyniykita rikuyta munani,+ salvanawaykita munani.+
42 Chaywanqa kutichiyta atisaj pichus burlakushawan chayman.
Noqaqa nisqaykipi atienekuni.
43 Yanapaway mana manchikuspa cheqan nisqaykita willanaypaj.
Juzgaspa imatachus nisqaykipi noqaqa suyakuni.
44 Leyniykitaqa kasukusajpuniwiñaypaj wiñaynintinpaj.+
45 Maymanpis rispaqa ni ima llakiyniyoj purisaj,+leyesniykitaqa allinta estudiani kasukuyta munaspa.
46 Yuyarichisqasniykimanta reyespa ñaupaqenpi parlasaj,mana pʼenqakusajchu.+
47 Kamachisqasniykeqa noqapaj may munasqapuni kanku,ancha munasqapuni kanku.+
48 Kamachisqasniykita munakuspa makisniyta oqharispa orakusqayki,+leyesniykipipis allinta tʼukurisaj.*+
ז [zayin]
49 Yuyarikuy noqa kamachiykiman imatachus niwasqaykita,chay niwasqaykita juntʼanaykita suyakushani.
50 Niwasqaykeqa llakisqa kajtiy sonqochawan.+
Nisqaykeqa kausachishawan.
51 May kasqankuta yuyakojkunaqa anchatapuni burlakuwanku.
Noqatajrí mana leyniykimanta wistʼuykapunichu.+
52 Jehová Diosníy, unay wataspi imastachus juiciopi nisqasniykita yuyarikuni.+
Chay nisqasniykiwantaj sonqochakuni.+
53 Sinchʼi rabiasqa kashani chay sajra runaspaj.
Chay runasqa leyniykita qonqanku.+
54 Maypi kashajtiypiskamachisqasniykeqa sumaj takiysitus jina noqapaj kanku.
55 Jehová Diosníy, chʼisisnenqa sutiykita yuyarikuni+leyniykita kasukunaypaj.
56 Chayta ruwayta yachanikamachisqasniykita kasukusqayrayku.
ח [jet]
57 Jehová Diosmin herenciayqa.+
Diosníy, nisqasniykita kasukunayta niniña.+
58 Tukuy sonqo mañakuyki,+niwasqaykiman jina khuyarikuway ari.+
59 Purisqay ñanniyta allinta qhawarikunikutirikamuspa yuyarichisqasniykiman jina purinaypaj.+
60 Noqaqa usqhay usqhayta, mana qhellarikuspakamachisqasniykita kasukuni.+
61 Sajra runasqa waskhaswan muyuykuwanku,noqatajrí mana leyniykita qonqanichu.+
62 Chaupi tutata sayarini gracias nisunaypaj+cheqanta juzgasqaykimanta.
63 Qanta manchachikojkunaj amigonku kani,kamachisqasniykita kasukojkunaj amigonku kani.+
64 Jehová Diosníy, munakuyniykeqa jallpʼantinman juntʼaykun.+
Yachachiway kamachisqasniykita.
ט [tet]
65 Jehová Diosníy, noqa kamachiykipajqa kʼacha kankinisqaykiman jinapuni.
66 Diosníy, allin yuyayta qoway, yachaytawan.+
Noqaqa kamachisqasniykipi atienekuni.
67 Unayqa wistʼuykapullaj kani,* ñakʼarejtaj kani.
Kunanqa nisqaykita kasukuni.+
68 Diosníy, qanqa kʼacha kanki,+ ruwasqasniykipis sumaj kanku.
Yachachiway kamachisqasniykita.+
69 May kasqankuta yuyakojkunaqa manakaj llulleriosta noqapaj parlashanku.
Noqatajrí kamachisqasniykita tukuy sonqo kasukuni.
70 Paykunaqa rumi sonqos kanku.+
Noqatajrí leyniykita munakuni.+
71 Allinpuni ñakʼarichisqa kasqayqa.+
Chaywanqa leyesniykita aswan allinta entiendeni.
72 Churasqayki leyqa sumajpuni noqapajqa.+
May chhika qorimantapis may chhika qolqemantapis aswan sumajraj.+
י [yod]
73 Makisniykiwan ruwawarqanki, makisniykiwan rikhurichiwarqanki.
Entiendenaypaj yanapaway,chaywanqa kamachisqasniykita allinta yachakusaj.+
74 Manchachikusojkunaqa rikuwaspa kusikunkupalabraykipi atienekusqayrayku kusikunku.+
75 Jehová Diosníy, noqa yachani cheqantapuni juzgasqaykita,+noqa yachani cheqan kasqaykirayku kʼamiwasqaykita.+
76 Diosníy, munakuyniyki+ sonqochawachun ari,noqaman* niwasqaykiman jina.
77 Khuyakuway ari kausanallaypajpuni.+
Noqaqa leyniykita munakuni.+
78 May kasqankuta yuyakojkunaqa pʼenqaypi rikhurichunku.
Paykunaqa qhasimanta* tukuy imata ruwawanku.
Noqatajrí kamachisqasniykipi tʼukurisaj.*+
79 Qanta manchikojkunaqa ladoyman kutinpuchunku,pikunachus yuyarichisqasniykita rejsinku chaykuna.
80 Sonqoyqa mana pantaspa kamachisqasniykita kasukuchun,+chaywanqa mana pʼenqaypichu rikhurisaj.+
כ [kaf]
81 Mayta munani salvanawaykita.+
Palabraykipi atienekuni.
82 Nisqayki juntʼakunanta rikuyta munaspa ñawisniypis saykʼupun.+
Noqa nini: “¿Maykʼajtaj sonqochawankiri?”,+ nispa.
83 Noqaqa qʼoshñej chʼakichisqan qara bota jinallaña* kani.
Jinapis mana qonqanichu kamachisqasniykitaqa.+
84 ¿Mashkha diastawantaj noqa kamachiyki suyakusajri?
¿Maykʼajtaj juiciota apamunki chay qhatiykachawajkunapajri?+
85 May kasqankuta yuyakojkunaqa tʼoqosta allanku japʼinawankupaj.
Paykunaqa leyniykita mana valechinkuchu.
86 Tukuynin kamachisqasniykeqa atienekunapaj jina kanku.
Runasqa qhasillamanta qhatiykachawanku. Yanapaway Diosníy.+
87 Casipuni kay jallpʼamanta chinkarparichiwanku.
Jinapis kamachisqasniykita mana qonqanichu.
88 Munakuwasqaykirayku kausachiway,
simiykimanta llojsimoj yuyarichisqasniykita kasukunaypaj.
ל [lámed]
89 Jehová Diosníy, palabraykeqacielopi wiñaypaj kallanqapuni.+
90 Cheqan kasqaykeqa wiñaypaj wiñaynintinpaj.+
Jallpʼataqa sumajta sayachinki ni jaykʼaj chinkananpaj.+
91 Kamachisqaykirayku kunankama kashallankupuni,*tukuyninku kamachisniyki kanku.
92 Manachus leyniykita munakuyman karqa chayqa,llakikusqaypi wañuyman karqa.+
93 Kamachisqasniykitaqa ni jaykʼaj qonqasajchu.
Noqataqa chaykunawan kausachiwanki.+
94 Diosníy, qanpata kani. Salvaway ari.+
Noqaqa leyesniykita allinta estudiani kasukuyta munaspa.+
95 Sajra runasqa chinkarparichiyta munawanku.
Noqatajrí yuyarichisqasniykipi allinta tʼukurini.
96 Reparani ashkha imasqa sumajpuni kasqankuta.
Kamachisqasniykirí chay imasmantapis aswan sumajraj kanku.
מ [mem]
97 Leyniykitaqa anchata munakuni,+tuta pʼunchay leyniykipi tʼukurini.*+
98 Kamachisqaykeqa wiñaypaj yanapawan.
Enemigosniymantapis aswan yachayniyojman tukuchiwan.+
99 Yuyarichisqasniykipi tʼukurisqayrayku*yachachiwajkunamantapis aswan yachayniyoj kani.+
100 Kamachisqasniykita kasukusqayraykukurajkunamantapis aswan allinta yuyaychakuspa imatapis ruwani.
101 Nisqaykita kasukunayraykumanapuni munanichu mana allin ñanta puriytaqa.+
102 Kamachisqasniykimanta mana wistʼuykapunichu.
Qanmin yachachiwanki.
103 Nisqasniykeqa allin miskʼipuni noqapajqa,miskʼimantapis aswan miskʼiraj.+
104 Kamachisqasniykirayku allin yachaywan imatapis ruwani.+
Chayrayku chejnikuni tukuynin mana allin ñankunata.+
נ [nun]
105 Palabraykeqa chakisniypaj uj lámpara jina,ñanniytataj kʼanchan.+
106 Ujta jurarqani, chaytataj juntʼasajpuni.
Noqa jurarqani cheqan kamachisqasniykita kasukunayta.
107 Anchataña ñakʼarichiwanku.+
Jehová Diosníy, niwasqaykiman jina kausachiway.+
108 Jehová Diosníy, tukuy sonqo alabasusqayqa sonqoykita kusichichun ari,+kamachisqasniykitataj yachachiway.+
109 Kausayneyqa wañuy patapi kashan,noqatajrí leyniykita mana qonqanichu.+
110 Sajra runasqa trampata churaykuwanku,noqatajrí mana kamachisqasniykimanta wistʼuykapunichu.+
111 Yuyarichisqasniykitaqa herenciayta jina wiñaypaj japʼikapuni,chaykunamin sonqoytaqa kusichin.+
112 Kamachisqasniykitaqa kasukusajpuniwañunaykama, wiñaypaj.
ס [sámekh]
113 Iskay sonqo runastaqa chejnikuni,+leyniykitarí munakuni.+
114 Diosníy, qanmin pakakunay kanki, qanmin jarkʼakuwaj escudoy kanki.+
Noqaqa palabraykipi atienekuni.+
115 Sajra runas, ama chimpamuwaychejchu,+noqaqa Diosniypa kamachisqanta kasukusaj.
116 Diosníy, nisqaykiman jina sayachiwaykausanallaypajpuni.+
Qanpi atienekuni, ama saqeychu pʼenqaypi rikhurinayta.+
117 Salvasqa kanaypaj yanapaway,+ajinamanta leyesniykita wiñaypaj kasukunallaypajpuni.+
118 Leyesniykimanta wistʼuykapojkunataqa tukuyninkuta chejninki,+paykunaqa llullas kanku, engañaytataj yachanku.
119 Tukuynin sajra runastaqa jallpʼamanta wijchʼunki, imaynatachus unuyasqa metalesmanta qʼopanta wijchʼunku ajinata.+
Chayrayku yuyarichisqasniykita munakuni.
120 Sinchʼita manchachikuyki, cuerpoypis kharkatitin.
Juiciopi nisqasniykita manchachikuni.
ע [ayin]
121 Allin kajta, cheqan kajtawan ruwani.
Ama enemigosniypa makinkuman jaywaykuwaychu.
122 Niy ari, noqa kamachiykita yanapanawaykita.
May kasqankuta yuyakojkunaqa ama ñakʼarichiwachunkuchu.
123 Ñawiypis saykʼun salvanawaykita suyakusqaypi,+cheqan nisqaykita juntʼanaykita suyakusqaypi.+
124 Kamachiykita munakusqaykeqa sutʼi yachakuchun,+leyesniykitapis yachachiway.+
125 Diosníy, kamachiyki kani. Yachayta qowayyuyarichisqasniykita rejsinaypaj.+
126 Tiempo chayamun, Jehová Diosqa mana paykunata qhawallanqachu.+
Diosníy, paykunaqa leyniykita mana kasukorqankuchu.
127 Noqaqa kamachisqasniykita munakunioromantapis astawanraj, sumajnin oromantapis astawanraj munakuni.+
128 Chayrayku noqapajqa ima kamachisqaykipis allinpuni.+
Mana allin ñantaqa chejnikuni.+
פ [pe]
129 Yuyarichisqasniykeqa may sumajpuni,chayrayku kasukuni.
130 Palabrayki sutʼinchakojtin kʼanchay tiyan,+pisi yachayniyojkunamanpis allin yachayta qon.+
131 Simiyta kicharini, ukhutataj samani,imaraykuchus kamachisqasniykita mayta moqʼerini.+
132 Diosníy, qhawarimuwaspa khuyarikuway ari,+nisqaykiman jina khuyarikuway, imaynatachus sutiykita munakojkunata khuyakunki ajinata.+
133 Nisqasniykiwan pusaway allin ñanta purinaypaj.*
Ama saqeychu ima sajrapis apaykachanawanta.+
134 Ñakʼarichiwaj runasmanta salvaway,kamachisqasniykita kasukunaypaj.
135 Noqa kamachiykiwan kʼacha kay ari.*+
Kamachisqasniykita yachachiway ari.
136 Waqayneyqa ñawisniymanta mayu jinapuni puririshan,leyesniykita runas mana kasukusqankurayku.+
צ [sadé]
137 Jehová Diosníy, qanqa cheqan Dios kanki,+juiciopi nisqasniykipis cheqan kanku.+
138 Yuyarichisqasniykeqa cheqan kanku,atienekunapaj jina.
139 Qanta munakususqayqa nina jina ukhuypi laurarishan,+nisqasniykita enemigosniy qonqasqankurayku.
140 Nisqasniykeqa may llimphu,+noqa kamachiykitaj chay nisqasniykita munakuni.+
141 Noqataqa mana valechiwankuchu, chejnikuwanku.+
Ajinapis kamachisqasniykitaqa mana qonqanichu.
142 Diosníy, qanqa wiñaypaj wiñaynintinpaj cheqan kanki,+leyniykipis cheqanpuni.+
143 Llakiypis phutiypis chayamuwan,noqataj kamachisqasniykita munakullanipuni.
144 Yuyarichisqasniykeqa wiñaypaj wiñaynintinpaj cheqan kanku.
Yachayta qoway+ kausanallaypajpuni.
ק [qof]
145 Tukuy sonqo qhaparikamuyki. Jehová Diosníy, uyarillaway ari.
Kamachisqasniykitaqa kasukusaj.
146 Diosníy, qanman qhaparikamuyki, salvaway ari.
Yuyarichisqasniykita kasukusaj.
147 Niraj sutʼiyamushajtin rijchʼarispa qhaparikamuyki yanapata mañakuspa.+
Noqaqa palabraykipi atienekuni.
148 Chaupi tutata rijchʼarininisqaykipi tʼukurinaypaj.*+
149 Munakuwasqaykirayku uyarillaway ari.+
Jehová Diosníy, justiciaykiman jina kausachillaway ari.
150 Pʼenqay juchata ruwajkunaqa qayllaykamuwanku ñakʼarichinawankupaj.
Paykunaqa leyniykita mana valechinkuchu.
151 Jehová Diosníy, qanmin qayllallaypi kashanki.+
Kamachisqasniykeqa tukuynin cheqan kanku.+
152 Unayña yachakorqani yuyarichisqasniykitawiñaypaj wiñaynintinpaj churasqaykita.+
ר [resh]
153 Diosníy, ñakʼarishasqayta qhawarimuy ari, libraway ari.+
Noqaqa leyniykita mana qonqanichu.
154 Jarkʼakuway, salvaway Diosníy.+
Nisqaykiman jina kausachiway.
155 Salvacionqa sajra runasmanta karupi kashan.
Paykunaqa leyesniykita mana kasukuyta munankuchu.+
156 Jehová Diosníy, khuyakuyniykeqa may jina jatun.+
Justiciaykiman jina kausachillaway ari.
157 Qhatiykachawajkunapis enemigosniypis may chhika kanku.+
Noqatajrí yuyarichisqasniykimanta mana wistʼuykapunichu.
158 Wasanchajkunataqa millaypaj qhawani,nisqaykita mana kasukusqankurayku.+
159 Diosníy, qhawariy imaynatachus kamachisqasniykita munakusqayta.
Jehová Diosníy, munakuwasqaykirayku kausachillaway ari.+
160 Nisqasniykeqa tukuynin cheqanpuni kanku.+
Juiciopi cheqan nisqasniykeqa tukuynin wiñaypaj kanku.
ש [sin o shin]
161 Kamachejkunaqa qhasimanta qhatiykachawanku.+
Sonqoytaj nisqasniykita jatunpaj qhawan.+
162 Nisqasniykiwan mayta kusikuni,+pʼampasqa qoritapis tarikuyman jina.
163 Llullakuytaqa chejnikuni, millaypuni noqapajqa,+leyniykitarí munakuni.+
164 Diosníy, sapa día qanchis kutita jatunchayki,cheqanta juzgasqaykirayku.
165 Leyniykita munakojkunaqa wajkunawan allinta kausakonqanku.*+
Ni imapis paykunataqa urmachinmanchu.*
166 Jehová Diosníy, salvanawaykita suyakushani,kamachisqasniykitapis kasukuni.
167 Yuyarichisqasniykita kasukuni,maytataj munakuni.+
168 Kamachisqasniykita, yuyarichisqasniykitapis kasukuni.
Qan yachanki tukuy ima ruwasqayta.+
ת [taw]
169 Jehová Diosníy, yanapata mañakuspa qhaparikamusqayqa qankama chayamuchun.+
Nisqaykiman jina allin yachayta qoway.+
170 Khuyakunawaykita mañakusqayqa ñaupaqeykiman chayamuchun.
Nisqaykiman jina salvaway.
171 Leyesniykita yachachiwasqaykirayku,simiymantaqa qanpaj alabanzas phullchirimuchun.+
172 Simeyqa nisqasniykita takirenqa.+
Kamachisqasniykeqa tukuynin cheqanpuni kanku.
173 Diosníy, kamachisqasniykita kasukusaj nisqayrayku,+makiykeqa listo kachun yanapanawanpaj.+
174 Jehová Diosníy, salvanawaykita mayta munashani.
Leyniykitapis mayta munakuni.+
175 Kausachillaway jatunchasunaypaj.+
Juiciopi nisqasniykeqa yanapawachun.
176 Chinkasqa oveja jina waj ñanta japʼirini.+ Noqa kamachiykitaqa maskʼaway ari,manapuni kamachisqasniykitaqa qonqanichu.+
Sutʼinchaykunasnin
^ Chayri “Kamachisqasniykita allinta estudiasaj”.
^ Chayri “kamachisqasniykita estudiani”.
^ Chayri “tʼukuna ruwasqasniykita estudiasaj”.
^ Chayri “purichiway”.
^ Chayri “leyesniykitapis allinta estudiasaj”.
^ Chayri “mana reparakuspa juchaman urmaykullaj kani”.
^ Hebreo parlaypeqa nin, “noqa kamachiykiman”.
^ Ichá nillanmantaj “llullakuspa”.
^ Chayri “kamachisqasniykita estudiasaj”.
^ Kashallankupuni nispaqa Diospa tukuy ruwasqasninmanta parlashan.
^ Chayri “leyniykita estudiani”.
^ Chayri “Leyesniykita estudiasqayrayku”.
^ Chayri “allinta purichiway”.
^ Hebreo parlaypeqa nin, “kamachiykiman uyaykiwan kʼanchay”.
^ Chayri “nisqaykita estudianaypaj”.
^ Chayri “sonqo tiyasqa kausakonqanku”.
^ Chayri “Paykunataqa ni imapis miskʼachiyta atinchu”.