W dolinie Ela ucichły odgłosy bitwy. Słychać tylko, jak w powiewach popołudniowej bryzy falują namioty obozującej armii. Król Saul właśnie wezwał do siebie kilku swoich ludzi. Jest tam Jonatan, jego najstarszy syn, i młody pasterz, który z podekscytowaniem zdaje relację z tego, co się wydarzyło. Ten młody człowiek to pełen gorliwości i entuzjazmu Dawid. Saul w skupieniu go słucha, żeby nie uronić żadnego słowa. A co czuje Jonatan? W swojej długiej karierze żołnierza w armii Jehowy odniósł już wiele zwycięstw. Ale dzisiaj tryumfuje ktoś inny. To młody Dawid, który zabił olbrzyma Goliata! Czy Jonatan jest zazdrosny o chwałę, która przypadła Dawidowi?

 Jego reakcja może cię zdziwić. W Biblii czytamy: „Gdy Jonatan usłyszał rozmowę Dawida z Saulem, pokochał Dawida jak samego siebie i nawiązała się między nimi bliska przyjaźń”. Podarował Dawidowi własny strój wojskowy, a nawet swój łuk. Był to szczególnie cenny prezent, bo przecież Jonatan miał opinię doskonałego łucznika. Co więcej, obaj zawarli ze sobą przymierze — uroczystą umowę, że już zawsze pozostaną przyjaciółmi i będą się wspierać (1 Samuela 18:1-5).

 Tak zaczęła się jedna z największych przyjaźni opisanych w Biblii. Dla ludzi, którzy kierują się w życiu wiarą, przyjaźń ma duże znaczenie. Jeśli mądrze wybieramy przyjaciół i sami jesteśmy dla nich lojalnymi, niosącymi wsparcie przyjaciółmi, wiele zyskujemy — w czasach, w których tak bardzo brakuje miłości, możemy nawzajem wzmacniać swoją wiarę (Przysłów 27:17). Czego uczymy się o przyjaźni od Jonatana?

 Jak to możliwe, że Jonatan i Dawid zaprzyjaźnili się tak szybko? Odpowiedź ma ścisły związek z tym, na czym opierała się ich przyjaźń. Przeanalizujmy tło tych wydarzeń. Jonatan przeżywał trudny okres. Jego ojciec, król Saul, przez lata bardzo się zmienił, i to na gorsze. Kiedyś był pokornym człowiekiem, który okazywał wiarę i posłuszeństwo, a potem stał się arogancki i buntowniczy (1 Samuela 15:17-19, 26).

 Zmiany, jakie zaszły w Saulu, musiały bardzo martwić Jonatana, bo łączyła go z ojcem bliska więź (1 Samuela 20:2). Mógł się zastanawiać, do czego doprowadzi postępowanie Saula. Czy nie odbije się negatywnie na narodzie wybranym przez Jehowę? Czy nieposłuszeństwo króla nie sprawi, że jego poddani zejdą na złą drogę i stracą uznanie Jehowy? Dla Jonatana, człowieka wiernego Bogu, był to na pewno niełatwy okres.

 Okoliczności te pomagają nam zrozumieć, dlaczego Jonatan tak przylgnął do Dawida. Dostrzegł jego wielką wiarę. W przeciwieństwie do żołnierzy Saula Dawid nie przeraził się monstrualnymi rozmiarami Goliata. Był przekonany, że jeśli ‛pójdzie do walki z imieniem Jehowy’, będzie o wiele potężniejszy niż Goliat z całym swoim uzbrojeniem (1 Samuela 17:45-47).

 Przed laty Jonatan pokazał, że myśli podobnie. Był pewny, że dwaj mężczyźni — on i jego giermek — mogą zaatakować i pokonać cały garnizon żołnierzy. Dlaczego? Powiedział: ‛Jehowie nic w tym nie przeszkodzi’ (1 Samuela 14:6). Jak widać, Jonatan i Dawid mieli ze sobą wiele wspólnego — łączyła ich silna wiara i głęboka miłość do Jehowy. Czy istnieje lepsza podstawa przyjaźni? Chociaż Jonatan był wysoko urodzonym księciem i miał prawie 50 lat, a Dawid tylko skromnym pasterzem, który prawdopodobnie nie skończył jeszcze 20 lat, różnice te nie miały żadnego znaczenia a.

 Ochroną dla ich przyjaźni było przymierze, które ze sobą zawarli. Jak to rozumieć? Dawid wiedział, co przewidział dla niego Jehowa. Miał zostać następnym królem Izraela! Czy ukrył to przed Jonatanem? Trudno w to uwierzyć. Prawdziwa przyjaźń opiera się na szczerości, na otwartości, a nie na sekretach i kłamstwach. Jak to mogło wpłynąć na Jonatana, gdy się dowiedział, jaka przyszłość czeka Dawida? Co, jeśli żył nadzieją, że pewnego dnia zostanie królem i naprawi zło, które wyrządził jego ojciec? Biblia nic nie wspomina, czy przeżywał w związku z tym jakieś rozterki. Mówi tylko o tym, co naprawdę się liczyło — o jego lojalności i wierze. Jonatan widział, że na Dawida oddziałuje duch Jehowy (1 Samuela 16:1, 11-13). Dlatego dotrzymał przysięgi i dalej patrzył na niego jak na przyjaciela, a nie rywala. Chciał, żeby stało się tak, jak Jehowa postanowił.

 Czego możemy się nauczyć z wiary Jonatana? Oparta na wierze przyjaźń, która łączyła go z Dawidem, okazała się dla nich wielkim błogosławieństwem. Każdy sługa Jehowy powinien doceniać wartość takiej przyjaźni. Jeśli nasi przyjaciele przejawiają silną wiarę, mogą okazać się dla nas prawdziwym skarbem — i wcale nie muszą być w naszym wieku ani pochodzić z tego samego środowiska co my. Jonatan i Dawid wiele razy wzajemnie się zachęcali i dodawali sobie sił. Obaj tego potrzebowali, bo ich przyjaźń miała zostać wystawiona na ciężkie próby.

 Na początku Saul bardzo lubił Dawida i postawił go na czele armii. Wkrótce jednak uległ podstępnemu wrogowi, któremu Jonatan się oparł — opanowała go zazdrość. Dawid walczył z Filistynami, przeciwnikami Izraela, i odnosił jedno zwycięstwo za drugim. Nic dziwnego, że zdobył sławę i podziw. Niektóre Izraelitki śpiewały nawet: „Pobił Saul tysiące wrogów, a Dawid — dziesiątki tysięcy”. Saulowi nie spodobały się te słowa. Jak mówi Biblia, „od tego czasu (...) patrzył na Dawida podejrzliwie” (1 Samuela 18:7, 9). Bał się, że Dawid odbierze mu władzę królewską. Nie było to mądre. Co prawda Dawid wiedział, że kiedyś zajmie miejsce Saula, ale nawet przez myśl mu nie przeszło, żeby samemu usuwać z tronu króla, którego namaścił Jehowa!

 Saul uknuł intrygę, żeby Dawid zginął w walce, lecz nic z tego nie wyszło. Dawid wygrywał wszystkie bitwy i cieszył się wśród ludu coraz większym szacunkiem. Potem Saul próbował wciągnąć w spisek na życie Dawida wszystkich swoich sług i najstarszego syna. Pomyśl tylko, jaki ból musiał czuć Jonatan, gdy widział, co robi jego ojciec! (1 Samuela 18:25-30; 19:1). Był lojalnym synem, ale był też lojalnym przyjacielem. Wydawało się, że w tej sytuacji nie da się tego pogodzić. Czy zwycięży lojalność wobec ojca, czy wobec przyjaciela?

 Powiedział Saulowi: „Niech król nie grzeszy wobec swojego sługi Dawida, bo on nie zgrzeszył przeciwko tobie, a to, co dla ciebie robił, zawsze przynosiło ci korzyści. Ryzykował życie, by zabić Filistyna, i Jehowa sprawił, że cały Izrael odniósł wielkie zwycięstwo. Sam to widziałeś i bardzo się wtedy cieszyłeś. Dlaczego więc miałbyś zgrzeszyć i przelać niewinną krew, zabijając Dawida bez żadnego powodu?”. W przypływie rozsądku Saul posłuchał Jonatana i nawet przysiągł, że nie skrzywdzi Dawida. Ale okazało się, że jego słowo nic nie znaczy. Kiedy widział, jak Dawid odnosi kolejne sukcesy, narastała w nim złość i zazdrość — do tego stopnia, że któregoś razu rzucił w niego włócznią (1 Samuela 19:4-6, 9, 10). Na szczęście Dawid zrobił unik i uciekł.

 Czy i ty musiałeś kiedyś wybrać, wobec kogo będziesz lojalny? Może to być bardzo trudne. W takich sytuacjach niektórzy mogliby ci sugerować, że rodzina jest najważniejsza. Jednak Jonatan dobrze wiedział, że tak nie jest. Przecież Dawid był lojalnym, posłusznym sługą Jehowy, jak więc Jonatan mógłby opowiedzieć się po stronie ojca? Kierując się lojalnością wobec Jehowy, otwarcie stanął w obronie Dawida. Ale chociaż na pierwszym miejscu postawił lojalność wobec Boga, okazał się też lojalny wobec ojca. Zamiast mówić to, co Saul chciałby usłyszeć, udzielił mu szczerej rady. Każdy z nas może odnieść korzyści z naśladowania lojalności Jonatana.

 Jonatan znów próbował pogodzić Saula z Dawidem, ale tym razem ojciec nawet nie chciał go wysłuchać. Gdy Dawid potajemnie przyszedł do Jonatana, wyznał, że boi się o swoje życie. „Tylko krok dzieli mnie od śmierci!” — powiedział starszemu przyjacielowi. Jonatan zgodził się wybadać intencje ojca i powiadomić Dawida, jak wygląda sytuacja. Dawid miał się ukryć, a Jonatan miał mu przekazać wiadomość, wypuszczając z łuku strzały. Zobowiązał tylko Dawida, żeby coś mu obiecał. Poprosił: „Nigdy nie przestawaj okazywać lojalnej miłości moim potomkom, nawet gdy Jehowa wytraci wszystkich twoich wrogów z powierzchni ziemi”. Dawid przysiągł, że zawsze będzie się troszczył o jego rodzinę (1 Samuela 20:3, 13-27).

 Potem Jonatan próbował wstawić się za Dawidem, król jednak wpadł we wściekłość. Nazwał Jonatana „synem buntowniczej kobiety” i szydził z jego lojalności wobec Dawida. Twierdził, że w ten sposób ściąga hańbę na swoją rodzinę. Zasugerował mu, że powinien zadbać o własne interesy. Powiedział: „Dopóki syn Jessego będzie żył, nie umocnisz swojej władzy królewskiej”. Jonatan, obojętny na te słowa, zwrócił się do ojca: „Dlaczego ma ponieść śmierć? Co takiego zrobił?”. Saul zareagował agresją — cisnął włócznią we własnego syna! Mimo swojego wieku dalej był silnym wojownikiem i miał wprawę w posługiwaniu się włócznią. Na szczęście tym razem chybił. Jonatan poczuł się upokorzony i głęboko zraniony, dlatego w gniewie wyszedł (1 Samuela 20:24-34).

 Następnego dnia rano poszedł za miasto, na miejsce niedaleko kryjówki Dawida. Wypuścił strzały tak, jak się umówili, żeby Dawid się zorientował, że Saul dalej chce go zabić. Potem odesłał swojego sługę do miasta. Zostali sami i mieli krótką chwilę na rozmowę. Obaj płakali. Jonatan ze smutkiem patrzył, jak jego młodszy przyjaciel odchodzi i zaczyna życie uciekiniera (1 Samuela 20:35-42).

 Jonatan pomyślnie przeszedł próbę lojalności — okazał się niesamolubny. Szatan, wróg wszystkich ludzi wiernych Bogu, na pewno by się cieszył, gdyby Jonatan poszedł w ślady Saula i na pierwszym miejscu postawił własne ambicje, żądzę władzy i chwały. On wręcz uwielbia odwoływać się do samolubnych skłonności ludzi. Z powodzeniem zastosował taką taktykę wobec naszych prarodziców, Adama i Ewy (Rodzaju 3:1-6). Ale w wypadku Jonatana to nie zadziałało. Można sobie wyobrazić, jaki sfrustrowany był wtedy Szatan! A czy ty odeprzesz jego pokusy? Żyjemy w czasach, w których samolubstwo to istna plaga (2 Tymoteusza 3:1-5). Czy będziesz naśladował bezinteresowność i lojalność Jonatana?

 Nienawiść Saula do Dawida przerodziła się w obsesję. Jonatan mógł tylko bezradnie patrzeć, jak ojciec coraz bardziej pogrąża się w szaleństwie — zbiera wojsko i przemierza kraj, żeby zabić jednego niewinnego człowieka (1 Samuela 24:1, 2, 12-15; 26:20). Czy Jonatan brał w tym udział? Co ciekawe, Biblia nigdzie nie wspomina o nim w związku z tymi bezsensownymi kampaniami. To niemożliwe, żeby się do nich przyłączył. Dlaczego? Bo był lojalny wobec Jehowy i wobec Dawida, któremu przysiągł, że na zawsze zostanie jego przyjacielem.

 Jonatan nigdy nie zmienił swojego stosunku do młodego przyjaciela. Po jakimś czasie znalazł sposób, żeby znowu się z nim spotkać. Było to w Choreszu (nazwa ta znaczy „zalesione miejsce”), który leżał w dzikim, górzystym regionie, przypuszczalnie kilka kilometrów na południowy wschód od Hebronu. Dlaczego Jonatan ryzykował, żeby spotkać się ze zbiegiem? Biblia mówi, że chciał pomóc Dawidowi „umocnić zaufanie do Jehowy” (1 Samuela 23:16). Jak to zrobił?

 Powiedział do niego: „Nie bój się” i dodał: „Mój ojciec, Saul, cię nie znajdzie”. Na czym opierał to przekonanie? Na głębokiej wierze, że Jehowa spełni to, co postanowił. Następnie zapewnił Dawida: „Zostaniesz królem Izraela”. Lata wcześniej na polecenie Jehowy taką wiadomość przekazał Dawidowi prorok Samuel, a teraz Jonatan przypomniał mu tymi słowami, że na obietnicach Jehowy zawsze można polegać. A jakiej przyszłości spodziewał się dla siebie? Powiedział: „Będę drugi po tobie”. Co za wspaniały przykład pokory! Jonatan był gotowy zadowolić się służbą pod rozkazami mężczyzny 30 lat młodszego i chciał go zawsze wspierać. Przyznał, że jego ojciec też jest świadomy, jak to wszystko się skończy (1 Samuela 23:17, 18). Rzeczywiście, w głębi serca Saul wiedział, że walcząc z człowiekiem, którego Jehowa wybrał na przyszłego króla, jest skazany na porażkę.

 W następnych latach Dawid z pewnością często wracał myślami do tej rozmowy. To było ich ostatnie spotkanie. Niestety, nadzieja Jonatana, że będzie drugą osobą po Dawidzie, nigdy się nie ziściła.

 Jonatan wyruszył ze swoim ojcem na wojnę z Filistynami, zdeklarowanymi wrogami Izraela. Służbę dla Jehowy zawsze stawiał na pierwszym miejscu, dlatego bez względu na to, co robił jego ojciec, mógł walczyć u jego boku z czystym sumieniem. Walczył dzielnie i był lojalny — jak zawsze. Ale Izraelici przegrywali. Wtedy niegodziwy Saul posunął się nawet do grzechu, który zgodnie z Prawem Bożym karano śmiercią — zwrócił się do medium spirytystycznego. Jehowa już mu nie błogosławił. W rezultacie Saul został ranny i odebrał sobie życie. Zginęło też trzech jego synów, w tym Jonatan (1 Samuela 28:6-14; 31:2-6).

 Dawid pogrążył się w rozpaczy. Ten człowiek o wielkim sercu smucił się nawet z powodu Saula, przez którego tyle wycierpiał. Ułożył o nim i Jonatanie pieśń żałobną. Najbardziej poruszające słowa tej pieśni dotyczą jego drogiego doradcy i przyjaciela: „Rozpaczam po tobie, mój bracie Jonatanie, byłeś mi bardzo drogi. Twoja miłość była dla mnie cenniejsza niż miłość kobiet” (2 Samuela 1:26).

 Dawid nigdy nie zapomniał o przysiędze złożonej Jonatanowi. Po latach odszukał jego niepełnosprawnego syna, Mefiboszeta, i się o niego zatroszczył (2 Samuela 9:1-13). Jak widać, wiele się nauczył od Jonatana — człowieka honoru, który lojalnie trwał przy swoim przyjacielu, nawet gdy dużo go to kosztowało. Czy my też weźmiemy sobie do serca jego przykład? Czy poszukamy sobie takich przyjaciół jak Jonatan? I czy sami okażemy się dla nich takimi przyjaciółmi jak on? Stanie się tak, jeśli tylko będziemy pomagać swoim przyjaciołom wzmacniać wiarę w Jehowę, jeśli na pierwszym miejscu postawimy lojalność wobec Niego i jeśli lojalność będzie dla nas ważniejsza niż własne korzyści. W ten sposób pokażemy, że chcemy naśladować wiarę Jonatana.