Ewangelia według Mateusza 25:1-46

25  „Z Królestwem Niebios jest jak z 10 dziewicami, które wzięły swoje lampy+ i wyszły na spotkanie panu młodemu*+.  Pięć z nich było głupich, a pięć mądrych+.  Głupie wzięły ze sobą lampy, ale nie wzięły oliwy,  natomiast mądre wzięły i lampy, i naczynia z oliwą.  Gdy pan młody się spóźniał, wszystkie poczuły się śpiące i zasnęły.  Nagle w środku nocy rozległ się okrzyk: ‚Patrzcie, pan młody! Wyjdźcie mu na spotkanie’.  Na to wszystkie dziewice wstały i doprowadziły swoje lampy do porządku+.  Wtedy głupie zwróciły się do mądrych: ‚Dajcie nam trochę oliwy, bo nasze lampy gasną’.  Mądre odpowiedziały: ‚Mogłoby nie wystarczyć i dla was, i dla nas. Lepiej idźcie do handlarzy i sobie kupcie’. 10  Gdy one poszły, przyszedł pan młody. Dziewice, które były gotowe, weszły z nim na ucztę weselną+, po czym zamknięto drzwi. 11  Później przyszły pozostałe dziewice i zawołały: ‚Panie, panie, otwórz nam!’+. 12  A on im odpowiedział: ‚Oświadczam wam, że was nie znam’. 13  „Dlatego stale czuwajcie+, bo nie znacie ani dnia, ani godziny+. 14  „Z Królestwem Niebios jest też jak z człowiekiem, który wybierał się za granicę i wezwał swych niewolników, żeby powierzyć im swoje mienie+. 15  Jednemu dał 5 talentów, drugiemu — 2, a trzeciemu — 1. Każdemu dał według jego zdolności+. Potem wyjechał za granicę. 16  Ten, który otrzymał 5 talentów, natychmiast poszedł, zaczął nimi obracać i zarobił kolejne 5. 17  Podobnie ten, który otrzymał 2 talenty, zarobił kolejne 2. 18  Ale ten, który otrzymał tylko 1 talent, odszedł, wykopał w ziemi dół i ukrył pieniądze swojego pana. 19  „Po długim czasie pan tych niewolników przyszedł i zaczął się z nimi rozliczać+. 20  Ten, który otrzymał 5 talentów, przyniósł jeszcze 5 i powiedział: ‚Panie, powierzyłeś mi 5 talentów. Zobacz, zarobiłem kolejne 5’+. 21  Wtedy pan rzekł do niego: ‚Świetnie, niewolniku dobry i wierny! Byłeś wierny w niewielu rzeczach, ustanowię cię nad wieloma+. Chodź, miej udział w radości swojego pana*+. 22  Potem podszedł ten, który otrzymał 2 talenty, i powiedział: ‚Panie, powierzyłeś mi 2 talenty. Zobacz, zarobiłem kolejne 2’+. 23  Wtedy pan rzekł do niego: ‚Świetnie, niewolniku dobry i wierny! Byłeś wierny w niewielu rzeczach, ustanowię cię nad wieloma. Chodź, miej udział w radości swojego pana’. 24  „W końcu podszedł niewolnik, który otrzymał 1 talent, i zaczął się tłumaczyć: ‚Panie, wiedziałem, że jesteś człowiekiem wymagającym* — żniesz tam, gdzie nie siałeś, i zbierasz tam, gdzie nie odwiewałeś+. 25  Przestraszyłem się więc i poszedłem ukryć twój talent w ziemi. Oto i on’. 26  Na to pan rzekł: ‚Niewolniku zły i leniwy*, przecież wiedziałeś, że żnę tam, gdzie nie siałem, i zbieram tam, gdzie nie odwiewałem. 27  Trzeba było powierzyć moje pieniądze bankierom, a ja po powrocie* odebrałbym je z odsetkami. 28  „‚Dlatego zabierzcie mu ten talent i dajcie temu, który ma 10 talentów+. 29  Bo każdemu, kto ma, będzie dane jeszcze więcej i będzie miał obfitość. Ale temu, kto nie ma, będzie zabrane nawet to, co ma+. 30  A nieużytecznego niewolnika wyrzućcie na zewnątrz, w ciemność. Tam będzie płakał i zgrzytał zębami’. 31  „Kiedy Syn Człowieczy+ przyjdzie w swojej chwale wraz ze wszystkimi aniołami+, wtedy zasiądzie na swoim wspaniałym tronie. 32  Będą przed nim zebrane wszystkie narody i będzie oddzielał jednych ludzi od drugich, jak pasterz oddziela owce od kóz. 33  Owce postawi+ po swojej prawej stronie, a kozy po lewej+. 34  „Wtedy Król powie do tych po swojej prawej stronie: ‚Chodźcie, pobłogosławieni przez mojego Ojca, odziedziczcie Królestwo przygotowane dla was od założenia świata. 35  Bo byłem głodny, a daliście mi jeść. Byłem spragniony, a daliście mi pić. Byłem obcy, a przyjęliście mnie gościnnie+. 36  Byłem nagi, a ubraliście mnie+. Byłem chory, a zaopiekowaliście się mną. Byłem w więzieniu, a odwiedziliście mnie’+. 37  Wtedy prawi go zapytają: ‚Panie, kiedy widzieliśmy, że jesteś głodny, i cię nakarmiliśmy, albo że jesteś spragniony, i daliśmy ci pić?+ 38  Kiedy widzieliśmy, że jesteś obcy, i przyjęliśmy cię gościnnie, albo że jesteś nagi, i cię ubraliśmy? 39  Kiedy widzieliśmy, że jesteś chory lub w więzieniu, i cię odwiedziliśmy?’. 40  A Król im odpowie: ‚Wiedzcie, że wszystko, co zrobiliście dla jednego z najmniejszych moich braci, to zrobiliście dla mnie’+. 41  „Następnie powie do tych po swojej lewej stronie: ‚Przeklęci, odejdźcie ode mnie+ w ogień wieczny+, przygotowany dla Diabła i jego aniołów+. 42  Bo byłem głodny, ale nie daliście mi jeść, i byłem spragniony, ale nie daliście mi pić. 43  Byłem obcy, ale nie przyjęliście mnie gościnnie; byłem nagi, ale mnie nie ubraliście; byłem chory i w więzieniu, ale się mną nie zaopiekowaliście’. 44  Wtedy również oni go zapytają: ‚Panie, kiedy widzieliśmy, że jesteś głodny, spragniony, obcy, nagi, chory lub w więzieniu, i nie przyszliśmy ci z pomocą*?’. 45  A on im odpowie: ‚Wiedzcie, że czego nie zrobiliście dla jednego z tych najmniejszych, tego nie zrobiliście dla mnie’+. 46  I ci zostaną bezpowrotnie zgładzeni+, a prawi będą żyć wiecznie”+.

Przypisy

Lub „oblubieńcowi”.
Lub „ciesz się ze swoim panem; wejdź do radości swojego pana”.
Lub „twardym; surowym”.
Lub „gnuśny; opieszały; bezczynny”.
Dosł. „przyszedłszy”.
Dosł. „nie usłużyliśmy ci”.

Komentarze

się ożenić z Marią: Dosł. „wziąć Marii, swojej żony, do domu”. Zgodnie z żydowskim zwyczajem małżeństwo zaczynało się w chwili zaręczyn. Formalności związanych ze ślubem dopełniano, kiedy pan młody zabierał pannę młodą do swojego domu. Odbywało się to w ustalonym dniu i urządzano z tej okazji uroczystość. W ten sposób mężczyzna publicznie pokazywał, że bierze tę kobietę za żonę. Dzięki temu wszyscy dowiadywali się o zawarciu małżeństwa, fakt ten był akceptowany i odnotowywany, a małżeństwo uznawano za ważne (Rdz 24:67; zob. komentarze do Mt 1:18, 19).

10 dziewicami (...) na spotkanie panu młodemu: W czasach biblijnych ważnym elementem ceremonii ślubnej było uroczyste przyprowadzenie panny młodej z domu jej ojca do domu pana młodego lub jego ojca. Pan młody w swoim najlepszym stroju opuszczał wieczorem swój dom i w otoczeniu przyjaciół szedł do domu rodziców panny młodej. Stamtąd para młoda — w towarzystwie muzyków i śpiewaków, a zwykle również osób niosących lampy — ruszała w stronę domu pana młodego. Po drodze ten orszak budził duże zainteresowanie (Iz 62:5; Jer 7:34; 16:9). Dołączały do niego inne osoby, w tym najwyraźniej młode kobiety z lampami. Wszystko odbywało się bez pośpiechu i czasami orszak weselny się opóźniał, dlatego niektórzy czekający wzdłuż drogi mogli się znużyć i zasnąć. Z powodu długiego oczekiwania do lamp noszonych podczas takiego pochodu trzeba było dolewać oliwy. Śpiew i radosne okrzyki słychać było z dużej odległości. Kiedy pan młody ze swoimi gośćmi wchodził do domu, zamykano drzwi i spóźnieni goście nie mogli już wejść (Mt 25:5-12; zob. komentarz do Mt 1:20).

roztropnym: Występujące tu greckie słowo zawiera myśl o zdolności pojmowania powiązanej z wnikliwością, przezornością, rozeznaniem, rozwagą i praktyczną mądrością. To samo greckie słowo zostało użyte w Mt 7:24; 25:2, 4, 8, 9. W Septuagincie słowo to występuje w Rdz 41:33, 39 w odniesieniu do Józefa.

mądrych: Lub „roztropnych” (zob. komentarz do Mt 24:45).

doprowadziły swoje lampy do porządku: Najwyraźniej kobiety te między innymi przycięły knoty i dolały oliwy — zrobiły to, co niezbędne, żeby lampy jasno świeciły.

stale czuwajcie: Podstawowe znaczenie użytego tu greckiego słowa to „czuwać” (w sensie „nie spać”). Ale często oznacza ono „stać na straży; być czujnym”. Mateusz użył tego słowa w Mt 24:43; 25:13; 26:38, 40, 41. A w Mt 24:44 wskazał na jego związek z potrzebą bycia „gotowym” (zob. komentarz do Mt 26:38).

czuwajcie: Dosł. „bądźcie czujni”. Jezus już wcześniej podkreślił, że jego uczniowie powinni zachowywać czujność duchową, bo nie wiedzą, którego dnia i o której godzinie przyjdzie (zob. komentarze do Mt 24:42; 25:13). Jezus powtarza tę zachętę tutaj i w Mt 26:41, gdzie łączy czujność duchową z nieustannym zanoszeniem modlitw. Podobne zachęty można znaleźć w całych Chrześcijańskich Pismach Greckich, co pokazuje, że czujność duchowa jest dla prawdziwych chrześcijan niezwykle ważna (1Ko 16:13; Kol 4:2; 1Ts 5:6; 1Pt 5:8; Obj 16:15).

stale czuwajcie: Dosł. „bądźcie czujni”. Ta zachęta, żeby cały czas być duchowo czujnym, jest głównym przesłaniem przypowieści o 10 dziewicach (zob. komentarze do Mt 24:42; 26:38).

talentów: Grecki talent nie był monetą, ale jednostką wagowo-pieniężną. Jeden grecki talent srebra odpowiadał 20,4 kg i był wart ok. 6000 drachm lub denarów rzymskich. Stanowił równowartość wynagrodzenia za ok. 20 lat pracy zwykłego robotnika (zob. Dodatek B14).

pieniądze: Dosł. „srebro”. Chodzi o srebro używane jako środek płatniczy.

ukryć twój talent w ziemi: Dowodem na to, że rzeczywiście tak robiono, są duże ilości wartościowych przedmiotów i monet znajdowanych w krajach biblijnych zarówno przez archeologów, jak i rolników.

bankierom (...) odsetkami: W I w. n.e. w Izraelu i w okolicznych narodach było wielu ludzi udzielających pożyczek, czyli bankierów. Prawo Mojżeszowe zakazywało pobierania odsetek od pożyczek udzielanych Izraelitom będącym w potrzebie (Wj 22:25), jednak pozwalało na pożyczanie pieniędzy na procent cudzoziemcom, zapewne w związku z prowadzeniem jakichś interesów (Pwt 23:20). W czasach Jezusa czymś normalnym było uzyskiwanie odsetek od funduszy powierzanych bankierom.

zgrzytać zębami: Lub „szczękać zębami; zaciskać zęby”. Zwrot ten może zawierać myśl o cierpieniu, rozpaczy i gniewie, czemu mogą towarzyszyć gorzkie słowa i agresywne zachowanie.

zgrzytał zębami: Zob. komentarz do Mt 8:12.

Syn Człowieczy: Lub „Syn Ludzki”. W Ewangeliach to określenie występuje jakieś 80 razy. Jezus odnosił je do siebie — najwyraźniej chciał podkreślić, że naprawdę jest człowiekiem, urodzonym przez kobietę, i jako odpowiednik Adama może odkupić ludzkość z grzechu i śmierci (Rz 5:12, 14, 15). To wyrażenie wskazywało też, że Jezus jest Mesjaszem, czyli Chrystusem (Dn 7:13, 14; zob. Słowniczek pojęć).

przychodzącego: Jest to pierwsza z ośmiu wzmianek o przyjściu Jezusa, które występują w rozdziałach 24 i 25 Ewangelii według Mateusza (Mt 24:42, 44, 46; 25:10, 19, 27, przyp., 31). W każdym z tych miejsc użyto jakiejś formy greckiego czasownika érchomai, który znaczy „przyjść”. W tym wersecie czasownik ten wyraża myśl o skupieniu uwagi na ludzkości — o przyjściu Jezusa w roli Sędziego, który ogłosi i wykona wyrok w czasie wielkiego ucisku.

Syn Człowieczy: Zob. komentarz do Mt 8:20.

przyjdzie: Zob. komentarz do Mt 24:30.

jak pasterz oddziela owce od kóz: Jezus nawiązuje tutaj do sytuacji dobrze znanej jego słuchaczom. W czasach biblijnych pasterze zajmowali się stadami, w skład których wchodziły różne zwierzęta (Rdz 30:32, 33; 31:38). Na Bliskim Wschodzie owce i kozy zazwyczaj pasły się razem, a pasterz, kiedy tylko chciał, mógł z łatwością oddzielić jedne zwierzęta od drugich. Robił to np. po to, żeby osobno się pasły, mogły się rozmnażać, by je wydoić, ostrzyc, dokonać uboju oraz by pomóc zwierzętom zebrać się razem, co pozwalało im wzajemnie ogrzewać się w nocy. Bez względu na to, dlaczego pasterz z przypowieści Jezusa oddzielał owce od kóz, przypowieść ta trafnie ilustruje rozdzielanie, jakie się odbędzie, gdy „Syn Człowieczy przyjdzie w swojej chwale” (Mt 25:31).

po swojej prawej stronie, (...) po lewej: Czasami obie te pozycje oznaczają szacunek i władzę (Mt 20:21, 23), ale najbardziej zaszczytna jest zawsze pozycja po prawej stronie (Ps 110:1; Dz 7:55, 56; Rz 8:34). W omawianym wersecie oraz w Mt 25:34, 41 widać wyraźny kontrast między zaszczytnym miejscem po prawej stronie Króla a tym po lewej stronie, oznaczającym brak jego uznania (por. Kzn 10:2, przypisy).

kozy: Jezus przyrównuje do kóz osoby, które nie wspierają jego duchowych braci, ale nie robi tak dlatego, że te zwierzęta przejawiają jakieś negatywne cechy. Mimo że kozy są z natury bardziej niezależne, a czasami bardziej uparte niż owce, Żydzi uznawali je za zwierzęta czyste i mogli ich używać zamiast owiec do przyrządzenia posiłku paschalnego (Wj 12:5; Pwt 14:4). Poza tym Prawo Mojżeszowe wymagało, by w Dniu Przebłagania użyć krwi kozła jako przebłagania za grzechy Izraela (Kpł 16:7-27). Wygląda na to, że w wypowiedzi Jezusa kozy są po prostu symbolem jednej grupy ludzi, a owce — drugiej (Mt 25:32).

odziedziczcie: Występujący tu grecki czasownik w swoim podstawowym znaczeniu odnosi się do spadkobiercy, który ma prawo coś otrzymać, często z racji pokrewieństwa — np. do syna otrzymującego dziedzictwo od ojca (Gal 4:30). Jednak tutaj, tak jak w większości miejsc w Chrześcijańskich Pismach Greckich, termin ten został użyty w szerszym sensie i oznacza otrzymanie nagrody od Boga (Mt 19:29; 1Ko 6:9).

Królestwo: W Biblii słowo „królestwo” występuje w różnych znaczeniach — może chodzić między innymi o „obszar lub kraj, nad którym panuje król”, „królewską władzę” albo „podleganie władzy króla”. W tym miejscu termin ten najwyraźniej odnosi się do błogosławieństw, z jakich będą korzystać poddani Królestwa Bożego, i do życia, jakie będą prowadzić pod jego panowaniem.

założenia świata: Greckie słowo przetłumaczone tu na „założenie” zostało oddane w Heb 11:11 jako „poczęcie” i występuje razem ze słowem „potomstwo”. Tutaj, użyte w określeniu „założenie świata”, najwyraźniej odnosi się do poczęcia i narodzin dzieci Adama i Ewy. Jezus w kontekście „założenia świata” wspomina o Ablu, który był najwidoczniej pierwszym człowiekiem podlegającym odkupieniu i którego imię zostało zapisane w zwoju życia „od założenia świata” (Łk 11:50, 51; Obj 17:8).

Byłem nagi: Lub „potrzebowałem ubrania”. Użyte tu greckie słowo gymnòs może znaczyć „skąpo ubrany; w samej bieliźnie” (Jak 2:15, przyp.).

Zapewniam: Występujące tu greckie słowo amén jest transkrypcją hebrajskiego określenia ʼamén i znaczy „niech się tak stanie” lub „zaprawdę; istotnie”. Jezus często poprzedzał tym słowem jakąś wypowiedź, obietnicę lub proroctwo, podkreślając w ten sposób całkowitą wiarygodność i niezawodność tego, co mówił. Takie użycie tego słowa należy w literaturze religijnej do wyjątków. Jezus używał też podwojonego amén (jak to wynika z całej Ewangelii według Jana); wyrażenie to można przetłumaczyć na „zaprawdę, zaprawdę” (zob. komentarz do Jn 1:51).

Wiedzcie: Lub „zaprawdę wam mówię” (zob. komentarz do Mt 5:18).

braci: Greckie słowo tłumaczone na „brat”, użyte tu w liczbie mnogiej, może odnosić się zarówno do mężczyzn, jak i kobiet.

zostaną bezpowrotnie zgładzeni: Dosł. „odejdą na wieczne odcięcie”. Użyte tu greckie słowo kòlasis odnosi się do obcinania zbędnych gałęzi drzew. Takie „zgładzenie” („odcięcie”) będzie „bezpowrotne”, bo osoby, których dotyczy, nie będą miały nadziei na zmartwychwstanie.

Multimedia

Odwiewanie ziarna
Odwiewanie ziarna

Rolnik podrzucał wymłócone zboże za pomocą szufli lub wideł do odwiewania. Ziarno było ciężkie, więc opadało na ziemię, a lżejsze plewy unosił wiatr. Rolnik powtarzał tę czynność, aż oczyścił całe ziarno.