Ewangelia według Marka 4:1-41
Przypisy
Komentarze
na brzegu: Wzdłuż brzegu Jeziora Galilejskiego w pobliżu Kafarnaum znajduje się miejsce, które tworzy naturalny amfiteatr. Jeśli właśnie tam Jezus przemawiał z łodzi, to dzięki warunkom akustycznym był dobrze słyszany przez tłumy.
w pewnej odległości od brzegu: Zob. komentarz do Mt 13:2.
przykładów: Lub „przypowieści”. Greckie słowo parabolé, które dosłownie znaczy „zestawienie; przyłożenie”, może się odnosić do przypowieści, przysłowia lub przykładu. Jezus często wyjaśniał coś, zestawiając to z czymś podobnym (Mk 4:30). Jego przykłady były krótkimi, zazwyczaj fikcyjnymi opowiadaniami ukazującymi jakąś prawdę natury moralnej lub duchowej.
przykładów: Zob. komentarz do Mt 13:3.
grunt skalisty: To określenie nie odnosi się do miejsc, na których gdzieniegdzie leżały kamienie, ale do skalistego podłoża przykrytego cienką warstwą gleby. W równoległym sprawozdaniu z Łk 8:6 powiedziano, że niektóre ziarna upadły „na skałę”. Na takim podłożu ziarna nie mogły wypuścić korzeni na tyle głęboko, żeby mieć dostęp do potrzebnej wilgoci.
na grunt skalisty: Zob. komentarz do Mt 13:5.
między ciernie: Jezus najwyraźniej nie nawiązuje do kolczastych krzewów, które już wyrosły, ale do chwastów, których nie usunięto z zaoranej gleby. Kiedy takie chwasty odrastały, zagłuszały świeżo zasiane ziarno.
między ciernie: Zob. komentarz do Mt 13:7.
Kto ma uszy, żeby słuchać, niech słucha: Zanim Jezus podał przykład o siewcy, powiedział: „Posłuchajcie” (Mk 4:3). Potem podsumował tę przypowieść powyższą zachętą, podkreślając, jak ważne jest, żeby jego naśladowcy pilnie stosowali się do udzielanych przez niego rad. Podobne zachęty można znaleźć w Mt 11:15; 13:9, 43; Mk 4:23; Łk 8:8; 14:35; Obj 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22; 13:9.
świecie: Lub „systemie rzeczy”. Użyty tu grecki wyraz aiòn, którego podstawowe znaczenie to „wiek”, może się odnosić do sytuacji, stanu rzeczy wyróżniającego pewien okres, wiek czy epokę. Tutaj to słowo powiązano ze zmartwieniami i problemami charakterystycznymi dla życia w obecnym systemie rzeczy (zob. Słowniczek pojęć).
świecie: Lub „systemie rzeczy” (zob. komentarz do Mt 13:22).
lampę: W czasach biblijnych w domach za lampy często służyły niewielkie gliniane naczynia, które napełniano oliwą z oliwek.
koszem: Lub „korcem”. Kosz był miarą objętości ciał sypkich, np. ziarna. Typ kosza, o którym tu mowa (gr. mòdios), miał pojemność ok. 9 l.
lampę: Zob. komentarz do Mt 5:15.
koszem: Zob. komentarz do Mt 5:15.
Jaką miarą odmierzacie innym: Kontekst, czyli wersety od 23 do 25, wskazuje, że jeśli uczniowie przykładają do słów Jezusa niewielką miarę zainteresowania i uwagi, to nie mogą się spodziewać, że w pełni skorzystają z jego pouczeń. Ale jeśli będą go słuchać z największą uwagą, on udzieli im informacji i da zrozumienie przewyższające ich oczekiwania. Dzięki temu będą lepiej przygotowani, żeby pomagać w zrozumieniu tych informacji innym. Jezus jest hojny, dlatego uczniowie otrzymają więcej, niż się spodziewają.
Z Królestwem Bożym jest jak z człowiekiem, który rozrzucił na ziemię ziarna: Przykład z wersetów od 26 do 29 znajduje się tylko w Ewangelii według Marka.
ziarnkiem gorczycy: W Izraelu rośnie dziko kilka gatunków gorczycy, a gorczyca czarna (Brassica nigra) jest powszechnie uprawiana. Ze stosunkowo niewielkiego ziarna (o średnicy 1—1,6 mm i wadze 1 mg) wyrasta roślina podobna do drzewa. Niektóre jej odmiany osiągają wysokość 4,5 m.
najmniejsze ze wszystkich nasion: Ziarnko gorczycy występowało w starożytnych pismach żydowskich jako przenośnia oznaczająca coś bardzo małego. Chociaż obecnie znane są mniejsze nasiona, ziarno gorczycy było najmniejszym z tych, które zbierali i wysiewali galilejscy rolnicy w czasach Jezusa.
ziarnko gorczycy: Zob. komentarz do Mt 13:31.
najmniejsze ze wszystkich nasion: Zob. komentarz do Mt 13:32.
słyszeli (...) jakieś dźwięki: W Dz 22:6-11 Paweł (Saul) sam opisuje, co go spotkało w drodze do Damaszku. Tamta relacja w połączeniu z omawianym wersetem przedstawia pełny obraz tego, co się wtedy zdarzyło. W obu fragmentach występuje grecki termin foné, który może się odnosić do odbierania dźwięków albo do słyszenia słów — decyduje o tym forma gramatyczna. W Dz 9:7 termin ten został użyty w dopełniaczu, co przemawia za przetłumaczeniem go na „jakieś dźwięki” (w Dz 22:9 ten sam gr. wyraz ma formę biernika i słusznie został przetłumaczony na „słowa”; zob. też Kowalski). Tak więc mężczyźni towarzyszący Saulowi odbierali jakieś dźwięki, ale najwyraźniej nie słyszeli ani nie rozumieli wypowiadanych słów. Krótko mówiąc, nie słyszeli tego samego co on (Dz 26:14; zob. komentarz do Dz 22:9).
nie słyszeli słów: Lub „nie rozumieli słów”. To samo wydarzenie Łukasz opisuje w Dz 9:3-9. Tamta relacja w połączeniu z omawianym wersetem przedstawia pełny obraz tego, co spotkało Pawła (Saula) w drodze do Damaszku. Jak wyjaśniono w komentarzu do Dz 9:7, mężczyźni towarzyszący Saulowi odbierali jakieś dźwięki, ale najwyraźniej nie rozumieli wypowiadanych słów. Krótko mówiąc, nie słyszeli tego samego co on. Zgadza się to z Dz 22:7. Paweł wyjaśnia tam, że ‛usłyszał jakiś głos’, i relacjonuje, co ten głos powiedział, a to oznacza, że zrozumiał skierowane do niego słowa. Inaczej było z jego towarzyszami podróży — być może dlatego, że do nich ten głos docierał stłumiony lub zniekształcony. Najwidoczniej więc „nie słyszeli słów” w tym sensie, że ich nie rozumieli (por. Mk 4:33; 1Ko 14:2, gdzie ten sam gr. wyraz, który dosłownie znaczy „słyszeć”, przetłumaczono na „rozumieć”; zob. też Dz 22:9, Kowalski).
zrozumieć: Dosł. „słuchać”. Użyty tu grecki wyraz zawiera w sobie myśl o uważnym słuchaniu i pojmowaniu (por. komentarze do Dz 9:7; 22:9).
drugi brzeg: Czyli wsch. brzeg Jeziora Galilejskiego.
drugi brzeg: Zob. komentarz do Mt 8:18.
gwałtowna burza: Takie burze często występują na Jeziorze Galilejskim. Leży ono ok. 210 m p.p.m. i powietrze jest tam cieplejsze niż na otaczających je płaskowyżach i w górach. Powoduje to zaburzenia atmosferyczne i silne wiatry, które mogą szybko wywołać fale.
wielki, gwałtowny wicher: To wyrażenie w języku greckim składa się z trzech słów i dosłownie można je oddać jako „wielka nawałnica wiatru” (zob. komentarz do Mt 8:24). Marka tam wtedy nie było, dlatego nasuwa się wniosek, że barwny opis burzy oraz inne wspomniane w tej relacji szczegóły przekazał mu Piotr (więcej informacji o tym, jaki wpływ na treść Ewangelii według Marka miał Piotr: zob. „Wprowadzenie do Ewangelii według Marka”).
podgłówku: Lub „poduszce”. Jest to jedyne miejsce w Chrześcijańskich Pismach Greckich, w którym pojawia się to słowo. W tekście greckim występuje przed nim rodzajnik, co może sugerować, że ten podgłówek należał do wyposażenia łodzi. Mógł to być wypełniony piaskiem worek, który służył jako balast i był trzymany pod pokładem rufowym. Możliwe też, że było to pokryte skórą siedzenie używane przez sternika albo skóra zwierzęcia lub poduszka, na której mógł siedzieć wioślarz.
Multimedia
Ten świecznik domowy (1) to wizja artystyczna oparta na znaleziskach z I w. n.e., pochodzących z Turcji i Włoch. Świecznik tego typu mógł być używany w zamożnym domu. W biedniejszych domach lampę wieszano na sznurze przymocowanym do sufitu, umieszczano we wnękach ściennych (2) albo stawiano na świeczniku z gliny lub drewna.
Tę ilustrację zrobiono na podstawie odnalezionych szczątków łodzi rybackiej z I w., która leżała pogrążona w mule niedaleko brzegu Jeziora Galilejskiego, oraz na podstawie mozaiki odkrytej w domu z I w. w nadbrzeżnej miejscowości Migdal. Ten rodzaj łodzi mógł być wyposażony w maszt i żagiel (lub żagle). Jej załoga prawdopodobnie składała się z pięciu ludzi — czterech wioślarzy i sternika, który stał na niewielkim pokładzie na rufie. Łódź miała 8,2 m długości, 2,3 m szerokości (na środku) i 1,3 m wysokości. Wydaje się, że mogła pomieścić 13 lub więcej osób.
Susza w latach 1985-1986 sprawiła, że poziom wody w Jeziorze Galilejskim opadł, dzięki czemu natrafiono na część kadłuba pogrążonej w mule starożytnej łodzi. Jej pozostałości mają 8,2 m długości, 2,3 m szerokości i 1,3 m wysokości w najwyższym punkcie. Archeolodzy uważają, że łódź została zbudowana w I w. p.n.e. lub I w. n.e. Obecnie to znalezisko można zobaczyć w muzeum w Izraelu. Na animacji przedstawiono rekonstrukcję łodzi i pokazano, jak mogła wyglądać na wodzie jakieś 2000 lat temu.
Gwałtowny wicher miota łodzią, a uczniowie płynący przez Jezioro Galilejskie są coraz bardziej przemoczeni. Wołają o pomoc, bo boją się, że utoną. Jezus śpi, jednak teraz się budzi i mówi do jeziora: „Zamilknij! Ucisz się!”. Burza natychmiast cichnie i ‛nastaje wielka cisza’ (Mk 4:35-41). Ten cud wskazuje, że kiedy Jezus będzie panował nad ziemią, on i jego Ojciec nigdy nie pozwolą, żeby zjawiska atmosferyczne wyrządziły krzywdę poddanym Królestwa Bożego (Obj 21:4). Marek nie był świadkiem tego wydarzenia, ale sporządzona przez niego relacja jest bardzo dynamiczna, tak jak cała jego Ewangelia. Ten barwny opis oraz szczegóły wspomniane w tym fragmencie mogą wskazywać, że Marek otrzymał informacje od osoby obecnej na łodzi, być może od Piotra.