Pierwszy List do Koryntian: Tytuły najwyraźniej nie były częścią oryginalnego tekstu Biblii. Ze starożytnych manuskryptów wynika, że dodano je później, zapewne po to, żeby łatwiej było rozróżnić poszczególne księgi. Papirusowy kodeks znany jako P⁴⁶ potwierdza, że kopiści nadawali księgom biblijnym tytuły. Jest to najwcześniejszy dostępny zbiór dziewięciu listów Pawła, przez wielu badaczy datowany na mniej więcej 200 r. n.e. Pierwszy natchniony list Pawła do Koryntian rozpoczyna się tytułem Pros Korínthious A („Do Koryntian 1”) (zob. Multimedia, „Pierwszy list Pawła do Koryntian”). Tytuł ten zawierają też inne wczesne manuskrypty, takie jak Kodeks watykański i Kodeks synajski z IV w. n.e. Pojawia się on tam zarówno na początku, jak i na końcu listu.

nasz brat Sostenes: Imię Sostenes nie było często spotykane. W Biblii występuje jeszcze tylko w Dz 18:17. Możliwe więc, że wspomniany tam przełożony synagogi w Koryncie, pobity przez tłum, został potem chrześcijaninem i że to właśnie on towarzyszył Pawłowi w Efezie. W 1Ko 16:21 Paweł sugeruje, że nie napisał tego listu własnoręcznie, co może wskazywać, że Sostenes posłużył mu za sekretarza.

zboru Bożego w Koryncie: Paweł założył zbór w Koryncie ok. 50 r. n.e. (Dz 18:1-11). Pierwszy natchniony list do Koryntian napisał w Efezie ok. 55 r. (por. 1Ko 5:9). Bracia z Koryntu nieco wcześniej zapytali go w liście o sprawy dotyczące małżeństwa oraz jedzenia mięsa, które złożono w ofierze bożkom (1Ko 7:1; 8:1). Ale Paweł był świadomy, że w tym zborze są jeszcze bardziej palące problemy. Tolerowano w nim rażącą niemoralność (1Ko 5:1-8). Doszło też do podziałów (1Ko 1:11-13; 11:18; 15:12-14, 33, 34). Poza tym bracia najwyraźniej nie do końca rozumieli, na czym polega godne obchodzenie Wieczerzy Pańskiej (1Ko 11:20-29). Paweł pod natchnieniem Bożym udzielił im wskazówek w tych sprawach, zwracając szczególną uwagę na znaczenie chrześcijańskiej miłości (1Ko 13:1-13).

Niech (...) okazują wam niezasłużoną życzliwość i udzielają pokoju: Paweł używa tego zwrotu w swoich 11 listach (1Ko 1:3; 2Ko 1:2; Gal 1:3; Ef 1:2; Flp 1:2; Kol 1:2; 1Ts 1:1; 2Ts 1:2; Tyt 1:4; Flm 3). W listach do Tymoteusza oprócz „niezasłużonej życzliwości” i „pokoju” wspomina jeszcze o „miłosierdziu” (1Tm 1:2; 2Tm 1:2). Bibliści zauważyli, że zamiast zwyczajowego słowa chaírein, które znaczy „pozdrowienia”, Paweł często używa podobnie brzmiącego określenia cháris, czyli „niezasłużona życzliwość”. Wyraża w ten sposób pragnienie, żeby zbory w pełni zaznawały niezasłużonej życzliwości (zob. komentarz do Dz 15:23). Z kolei mówiąc o „pokoju”, nawiązuje do zwyczajowego hebrajskiego pozdrowienia — szalòm (zob. komentarz do Mk 5:34). Kiedy wspomina o ‛niezasłużonej życzliwości i pokoju’, najwyraźniej podkreśla pokojowe relacje, jakie chrześcijanie mogli nawiązać z Jehową Bogiem dzięki okupowi. Wskazując na źródło ‛niezasłużonej życzliwości i pokoju’, wyraźnie rozróżnia Boga, naszego Ojca, od Pana Jezusa Chrystusa.

Niech (...) okazują wam niezasłużoną życzliwość i udzielają pokoju: Zob. komentarz do Rz 1:7.

razem spędzając czas: Lub „dzieląc się ze sobą nawzajem”. Podstawowe znaczenie występującego tu greckiego wyrazu koinonía to „dzielenie się; wspólnota; współudział”. Tego słowa kilka razy używa też w swoich listach Paweł (1Ko 1:9; 10:16; 2Ko 6:14; 13:14). Z kontekstu omawianego wersetu wynika, że chodzi tu o bliską więź, a nie o luźną znajomość.

do życia w jedności: Dosł. „do wspólnoty”. W ten sposób oddano greckie słowo koinonía, którego Paweł używa w swoich listach kilka razy (1Ko 10:16; 2Ko 6:14; 13:14). W tym kontekście chodzi o bliską więź i jedność z Synem Bożym (zob. komentarz do Dz 2:42).

podziałów: Lub „rozłamów”. Jezus modlił się, żeby jego naśladowcy byli zjednoczeni (Jn 17:20-23), i tak samo Pawłowi bardzo zależało na jedności w zborze chrześcijańskim. Zanim napisał 1 List do Koryntian (ok. 55 n.e.), w zborze tym pojawiły się stronnictwa. Niektórzy uznawali za swojego przywódcę Apollosa, inni Pawła czy Piotra, a jeszcze inni uważali, że należą tylko do Chrystusa (1Ko 1:11, 12). Paweł zganił niestosowne wywyższanie ludzi, którzy byli jedynie sługami Boga i Chrystusa (1Ko 3:4-9, 21-23; 4:6, 7). Greckiego słowa schísma, oddanego tu jako „podziały”, użył w tym liście trzy razy (1Ko 1:10; 11:18; 12:25).

domu Chloe: W Biblii jest to jedyna wzmianka o kobiecie o tym imieniu. Być może mieszkała ona w Koryncie albo w Efezie, skąd Paweł pisał 1 List do Koryntian. Paweł nie podaje, czy Chloe była chrześcijanką z jednego z tych miast. Ponieważ jednak wspomina o jej domownikach — mając na myśli członków rodziny lub niewolników — przynajmniej niektórzy z nich musieli być chrześcijanami znanymi Koryntianom.

Szymon, zwany Piotrem: Piotr jest w Biblii nazywany pięcioma różnymi imionami: 1) Symeon, które jest grecką transliteracją hebrajskiego imienia; 2) greckim Szymon (zarówno Symeon, jak i Szymon pochodzą od hebr. czasownika oznaczającego „słyszeć; słuchać”); 3) Piotr (gr. imię, które znaczy „odłam skalny”; w Biblii określa tylko tego apostoła); 4) Kefas, które jest semickim odpowiednikiem imienia Piotr (imię Kefas może być spokrewnione z hebr. słowem kefím [„skały”], użytym w Hi 30:6 i Jer 4:29); oraz 5) Szymon Piotr (Dz 15:14; Jn 1:42; Mt 16:16).

Apollos: Chrześcijanin pochodzenia żydowskiego. Najwyraźniej wychowywał się w Aleksandrii, stolicy Egiptu, który był w tamtym czasie prowincją rzymską. Aleksandria stanowiła ważny ośrodek życia naukowego, słynący z ogromnej biblioteki. Po Rzymie była największym miastem w całym imperium i mieszkała w niej liczna społeczność żydowska. Miasto to zaliczało się do najważniejszych ośrodków kultury i edukacji zarówno dla Żydów, jak i Greków. Właśnie tu powstało tłumaczenie Pism Hebrajskich na język grecki znane jako Septuaginta. Wszystko to może wyjaśniać, dlaczego o Apollosie powiedziano, że dobrze znał Pisma (dosł. „[był] potężny w Pismach”), czyli natchnione Pisma Hebrajskie.

Jeśli chodzi o naszego brata Apollosa: Wydaje się, że kiedy Paweł pisał 1 List do Koryntian, Apollos też przebywał w Efezie lub okolicach. Wcześniej głosił w Koryncie (Dz 18:24 do 19:1a) i tamtejsi chrześcijanie darzyli go wielkim szacunkiem. Ale gdy Paweł zachęcał go do ponownej wizyty w Koryncie, Apollos odmówił. Niewykluczone, że obawiał się pogłębienia podziałów w zborze (1Ko 1:10-12) albo po prostu był zajęty tam, gdzie przebywał. Tak czy inaczej, Paweł mówi o nim „nasz brat Apollos”. Pokazuje to, że ci dwaj gorliwi misjonarze nie pozwolili, by podziały w korynckim zborze ich poróżniły, jak sugerują niektórzy bibliści (1Ko 3:4-9, 21-23; 4:6, 7).

Ty jesteś Szymon: Szymon jest w Biblii nazywany pięcioma różnymi imionami (zob. komentarze do Mt 4:18; 10:2). Jezus najwyraźniej spotyka tutaj Szymona po raz pierwszy i nadaje mu semickie imię Kefas (Kefás), być może spokrewnione z hebrajskim słowem kefím („skały”), występującym w Hi 30:6 i Jer 4:29. Jan podaje też wyjaśnienie: to znaczy Piotr — to greckie imię ma podobne znaczenie, „odłam skalny”. W Biblii tylko w odniesieniu do Szymona jest używane zarówno to semickie, jak i to greckie imię. W wypadku Natanaela Jezus potrafił dostrzec, że jest on człowiekiem, „w którym nie ma fałszu” (Jn 1:47; 2:25), i podobnie był w stanie ustalić, jaką osobowość ma Piotr. Zwłaszcza po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Piotr przypominał skałę — umacniał zbór i wywierał na niego stabilizujący wpływ (Łk 22:32; Dz 1:15, 16; 15:6-11).

Apollosa: Apollos był chrześcijaninem z Aleksandrii i miał żydowskie pochodzenie. Udał się do Efezu, a stamtąd wyruszył do Koryntu, gdzie pomagał ‛tym, którzy uwierzyli’ (Dz 18:24-28; 19:1; zob. komentarz do Dz 18:24). ‛Podlewał’ tam to, co ‛zasadził’ Paweł (1Ko 3:5, 6; zob. komentarz do 1Ko 16:12).

Kefasa: Kefas (gr. Kefás) to semickie imię apostoła Szymona Piotra, które nadał mu Jezus, kiedy pierwszy raz się z nim spotkał. Być może jest spokrewnione z hebrajskim rzeczownikiem kefím [„skały”], użytym w Hi 30:6 i Jer 4:29. W Jn 1:42 Jan wyjaśnia, że imię Kefas „znaczy Piotr” (gr. Pétros, czyli „odłam skalny”). Imię to pojawia się tylko w Jn 1:42 i w dwóch listach Pawła — w 1 Liście do Koryntian i Liście do Galatów (1Ko 1:12; 3:22; 9:5; 15:5; Gal 1:18; 2:9, 11, 14; zob. komentarze do Mt 10:2; Jn 1:42).

stracili na palu: Lub „przybili do pala; przybili do słupa”. Jest to pierwsze z ponad 40 wystąpień greckiego czasownika stauròo w Chrześcijańskich Pismach Greckich. Czasownik ten jest spokrewniony z rzeczownikiem stauròs, oddawanym jako „pal męki” (zob. komentarze do Mt 10:38; 16:24; 27:32 i Słowniczek pojęć, „Pal”; „Pal męki”). Forma tego czasownika została użyta w Septuagincie, w Est 7:9, gdzie zawarto polecenie, żeby powiesić Hamana na palu o wysokości ponad 20 m. W klasycznej grece czasownik ten oznaczał „ogrodzić palami; zbudować ostrokół, palisadę”.

stracony na palu: Lub „przybity do pala; przybity do słupa” (zob. komentarz do Mt 20:19 i Słowniczek pojęć, „Pal”; „Pal męki”).

Chrystus (...) nie wysłał mnie po to, żebym chrzcił: Paweł był upoważniony do chrzczenia innych (Mt 28:19) i czasami to robił. Jednak we wcześniejszych wersetach wskazuje, że nie było to główne zadanie, jakie otrzymał od Chrystusa (1Ko 1:14, 16). Nie chciał, żeby przyczyniło się ono do podziałów, jak gdyby chrzest udzielany przez apostoła miał większe znaczenie niż udzielany przez innych.

pal męki Chrystusa: Określenie „pal męki” (gr. stauròs) jest tutaj synonimem męczeńskiej śmierci Jezusa. Jezus umarł w ten sposób, żeby uwolnić ludzi z niewoli grzechu i umożliwić im nawiązanie bliskich relacji z Bogiem.

palu męki: Zob. komentarz do 1Ko 1:17.

pal męki Chrystusa: Określenie „pal męki” (gr. stauròs) jest tutaj synonimem męczeńskiej śmierci Jezusa. Jezus umarł w ten sposób, żeby uwolnić ludzi z niewoli grzechu i umożliwić im nawiązanie bliskich relacji z Bogiem.

znawca Prawa: Lub „uczony w piśmie”. Chodzi o znawcę Prawa Mojżeszowego.

tego świata: Lub „tego systemu rzeczy; tej epoki”. Użyty tu grecki wyraz aiòn, którego podstawowe znaczenie to „wiek”, może się odnosić do stanu rzeczy lub cech wyróżniających pewien okres, wiek czy epokę (zob. Słowniczek pojęć, „System rzeczy”). Tutaj odnosi się do tego, co w 2Tm 4:10 (przyp.) nazwano „obecnym systemem rzeczy”, czyli do ogólnego stanu rzeczy istniejącego na świecie.

Grecy: W I w. n.e. greckie słowo Héllen („Grek”) nie odnosiło się tylko do ludzi urodzonych w Grecji lub mających greckie pochodzenie. W tym kontekście Paweł używa terminu „Grecy” paralelnie z wyrażeniem „inne narody” (1Ko 1:23), a więc odnosi go do wszystkich ludzi niebędących Żydami (Rz 1:16; 2:9, 10; 3:9; 10:12; 1Ko 10:32; 12:13). Niewątpliwie wynikało to z ogromnego znaczenia i upowszechnienia mowy i kultury greckiej w całym cesarstwie rzymskim (zob. komentarz do Rz 1:16).

głoszenie orędzia uważanego za coś głupiego: Paweł nawiązał tu do narodów, które za „coś głupiego” uważały dobrą nowinę o Chrystusie. Grecy nie mogli zrozumieć, dlaczego jakiś Żyd musiał umrzeć jako pogardzany przestępca, żeby ich wybawić (1Ko 1:18, 25; zob. komentarz do 1Ko 1:22). Żydzi spodziewali się, że osiągną wybawienie dzięki przestrzeganiu Prawa Mojżeszowego, dawaniu jałmużny i dzięki zasługom przodków, zwłaszcza Abrahama. Nie chcieli, żeby ich Mesjaszem był człowiek, który wydawał się słaby i który pozwolił przybić się do pala (1Ko 1:23).

Grekowi: W I w. n.e. greckie słowo Héllen („Grek”) nie odnosiło się tylko do ludzi urodzonych w Grecji lub mających greckie pochodzenie. Kiedy tutaj Paweł mówi o każdym, kto wierzy, i wymienia „Greka” razem z „Żydem”, najwyraźniej używa terminu „Grek” w szerszym znaczeniu — w odniesieniu do wszystkich ludzi niebędących Żydami (Rz 2:9, 10; 3:9; 10:12; 1Ko 10:32; 12:13). Niewątpliwie wynikało to z ogromnego znaczenia i upowszechnienia mowy i kultury greckiej w całym cesarstwie rzymskim.

Grecy: W I w. n.e. greckie słowo Héllen („Grek”) nie odnosiło się tylko do ludzi urodzonych w Grecji lub mających greckie pochodzenie. W tym kontekście Paweł używa terminu „Grecy” paralelnie z wyrażeniem „inne narody” (1Ko 1:23), a więc odnosi go do wszystkich ludzi niebędących Żydami (Rz 1:16; 2:9, 10; 3:9; 10:12; 1Ko 10:32; 12:13). Niewątpliwie wynikało to z ogromnego znaczenia i upowszechnienia mowy i kultury greckiej w całym cesarstwie rzymskim (zob. komentarz do Rz 1:16).

dla Żydów będącym powodem do potknięcia: Według Prawa Mojżeszowego każdy, kto zawisł na palu, był „przeklęty przez Boga” (Pwt 21:22, 23; Gal 3:13). Żydzi uważali więc sposób, w jaki umarł Jezus, za hańbiący, niegodny Mesjasza. Dlatego stało się to dla nich „powodem do potknięcia”.

szlachetnie urodzonych: Lub „znakomitego rodu”. Niektórzy bibliści uważają, że występujące tu greckie słowo odnosi się do potomków starszych, bardziej znamienitych rodów w mieście. W świecie grecko-rzymskim tacy „szlachetnie urodzeni” należeli do elity. Użycie tego terminu w omawianym wersecie wskazuje, że tylko niektórzy chrześcijanie w Koryncie mogli pochodzić z wyższych warstw społecznych i korzystać ze związanych z tym przywilejów.

nikt: Dosł. „żadne ciało”. Greckie słowo sarks w tym miejscu odnosi się do istoty mającej fizyczne ciało, do człowieka z krwi i kości (zob. 1Ko 1:26 i przyp. oraz komentarze do Jn 17:2; Rz 3:20).

wszystkimi ludźmi: Dosł. „wszelkim ciałem”. To wyrażenie występuje również w Łk 3:6, gdzie zacytowano Iz 40:5, w którym użyto hebrajskiego określenia o tym samym znaczeniu (por. komentarz do Jn 1:14).

nikt: Dosł. „żadne ciało”. Greckie słowo sarks w tym miejscu odnosi się do istoty mającej fizyczne ciało, do człowieka z krwi i kości (zob. komentarze do Jn 3:6; 17:2).

Jehową: Zacytowano tu słowa z Jer 9:24, gdzie w tekście hebrajskim pojawia się imię Boże wyrażone czterema spółgłoskami (w transliteracji na jęz. pol. JHWH) (zob. Dodatek C1 i Dodatek C2).