Bai na kontenido

Bai na kontenido

E Beibel di Bedell Ta Yuda Hende Komprondé Beibel Mas Mihó

E Beibel di Bedell Ta Yuda Hende Komprondé Beibel Mas Mihó

ORA e lider religioso ingles William Bedell a bai Irlanda na 1627, el a haña un situashon hopi straño. Irlanda, un pais kaminda mayoria di hende ta katóliko, tabata bou di mando di Gran Bretaña kaminda mayoria di hende ta protestant. Reformadónan protestant ya kaba a tradusí Beibel na vários idioma di paisnan europeo. Pero aparentemente niun hende no tabata interesá pa tradusí Beibel na e idioma irlandes.

Bedell tabata konvensí ku “no mester neglishá [e irlandesnan] djis pasobra nan no sa ingles.” P’esei el a disidí di kuminsá tradusí Beibel na e idioma irlandes. Pero el a hañ’é ku oposishon severo, foral di parti di e protestantnan. Dikon?

PROHIBÍ PA PAPIA IRLANDES

Bedell a disidí di siña irlandes, i ora el a bira kabes di skol di Trinity College na Dublin i despues obispu di Kilmore, el a animá e studiantenan pa nan tambe papia e idioma irlandes. De echo, Reina Elizabeth I di Inglatera a funda Trinity College ku e meta pa eduká hende ku por a bira lidernan religioso ku por a siña e pueblo e mensahe di Beibel den nan propio idioma. I ta esei Bedell a purba di hasi.

Mayoria di hende ku tabata den e área ku ta kai bou di e obispado di Kilmore tabata papia irlandes. P’esei Bedell a insistí pa e haña lidernan religioso ku ta papia irlandes. El a hasi esaki a base di e palabranan di apòstel Pablo na 1 Korintionan 14:19, ku ta bisa: “Den un kongregashon mi ta preferá di papia sinku palabra ku hende por komprondé—pa mi por instruí otro hende—ku papia 10.000 palabra den otro idioma” ku hende no ta komprondé dje bon ei.

Pero hende importante i ku hopi influensia a buska tur manera pa strob’é. Segun historiadónan, algun hende tabata pensa ku e idioma irlandes tabata forma un “menasa pa e Estado,” i otronan tabata bisa ku esei “no tabata kumbiní Gobièrnu.” Tin hende tabata haña ku tabata mihó pa Inglatera tene e irlandesnan den ignoransia. Nan a asta pasa leinan pa prohibí e irlandesnan di papia nan propio idioma i di sigui nan tradishonnan, i a fòrsa nan pa siña e idioma i tradishonnan di Inglatera.

BEDELL SU PROYEKTO DI BEIBEL

E punto di bista diktatorial ei no a spanta Bedell. Na komienso di dékada di 1630, el a usa King James Version di aña 1611 pa kuminsá tradusí Beibel di ingles pa irlandes. E kier a tradusí Beibel na un idioma ku mayoria di hende por a komprondé. E tabata konvensí ku tanten ku hende pober no por komprondé Beibel, nan lo no por haña e kaminda ku ta hiba na bida eterno.—Huan 17:3.

Bedell no tabata e úniko hende ku tabata pensa asina. Mas o ménos 30 aña mas promé, William Daniel, ku tambe tabata un obispu, a ripará kon difísil ta pa haña sa kiko Beibel ta siña ora bo tin Beibel den un idioma ku bo no ta komprondé. Ya ku Daniel a tradusí e Skritura Griego Kristian na irlandes kaba, Bedell a disidí di tradusí e Skritura Hebreo na irlandes. Loke awe ta konosí komo e Beibel di Bedell ta inkluí tantu su mes tradukshon komo esun di William Daniel. E Beibel ei tabata e promé Beibel kompleto na irlandes, i pa 300 aña largu, e tabata e úniko vershon na irlandes.

Bedell, un eksperto den hebreo, a buska dos persona ku tabata papia irlandes, nan idioma materno, pa yud’é tradusí Beibel di ingles pa irlandes. Segun ku nan tabata tradusí, Bedell, ku un òf dos ayudante konfiabel, tabata kontrolá i drecha kada versíkulo kuidadosamente. Pa yuda nan ku esaki, nan a usa un tradukshon di Beibel italiano ku e teólogo suiso Giovanni Diodati a tradusí, e Septuaginta griego i un manuskrito di Beibel na hebreo masha balioso.

E tim di tradukshon a sigui e ehèmpel di e traduktornan di e King James Version (Bedell tabata konosé hopi di nan personalmente) i a usa e nòmber personal di Dios na vários kaminda den nan tradukshon di Beibel. Por ehèmpel, na Éksodo 6:3, nan a tradusí Dios su nòmber komo “Iehovah.” Bo por haña e manuskrito original di Bedell na Marsh’s Library ku ta keda na Dublin, Irlanda.—Wak e kuadro “Bedell Su Obra Ta Haña Rekonosementu.”

POR FIN NAN A PUBLIKÁ E BEIBEL DI BEDELL

Bedell a kaba ku su proyekto rònt di aña 1640, pero e no por a publik’é mesora pasobra ainda e tabata haña oposishon severo. Algun hende a daña nòmber di e traduktor prinsipal di Bedell su tim djis pa desakreditá su trabou. Nan a asta laga arest’é i ser’é den prizòn. Komo si fuera no tabata basta, na 1641 un guera violento i sangriento a kuminsá ora e irlandesnan a rebeldiá kontra Inglatera. Maske Bedell tabata di Inglatera, e irlandesnan a proteh’é pa un tempu pasobra nan a ripará ku e tabatin un interes sinsero den nan. Pero despues, sòldánan rebelde a enkarsel’é den kondishonnan hopi deplorabel, loke a kousa su morto prematuro na aña 1642. E mes no a logra mira publikashon di su obra.

Portada di e manuskrito original di Bedell, rònt di 1640, i su Beibel ku nan a publiká na 1685

E obra di Bedell kasi a bai pèrdí por kompleto ora ku nan a plùnder su kas i destruyé. Ménos mal ku un bon amigu di dje a logra skapa tur e dokumentonan ku Bedell a tradusí. Ku tempu, Narcissus Marsh, kende despues a bira arsobispu di Armagh i e arsobispu prinsipal di Iglesia di Irlanda, a haña e dokumentonan ei. Anto e sientífiko Robert Boyle a duna Marsh plaka pa e por publiká Bedell su Beibel, i na aña 1685, Marsh a tuma e kurashi di publik’é.

UN LOGRO CHIKÍ PERO IMPORTANTE

E Beibel di Bedell no a bira konosí rònt mundu. Pero tòg, e logro ei tabata importante pa yuda hende komprondé Beibel mas mihó, spesialmente esnan ku ta papia irlandes na Irlanda, Eskosia i otro paisnan. Por fin nan por a satisfasé nan nesesidat spiritual, ya ku nan por a lesa e Palabra di Dios den nan propio idioma.—Mateo 5:3, 6.

Te awe e Beibel di Bedell ta sigui yuda hende ku ta buska e bèrdat i ku ke siña konosé Dios. Un persona di abla irlandes ku resientemente a haña sa kiko Beibel ta siña realmente a bisa: “Ora nos a lesa e Beibel di Bedell, nos a sinti komo si fuera ta Dios a papia ku nos den nos propio idioma. Esaki tabata e kos importante ku a habri kaminda pa ami ku mi famia siña e bèrdatnan maravioso ku tin den Beibel.”

“Ora nos a lesa e Beibel di Bedell, nos a sinti komo si fuera ta Dios a papia ku nos den nos propio idioma. Esaki tabata e kos importante ku a habri kaminda pa ami ku mi famia siña e bèrdatnan maravioso ku tin den Beibel”