Bai na kontenido

Bai na kontenido

Un Tradukshon di Beibel Ku Ta Kla i Fásil pa Komprondé

Un Tradukshon di Beibel Ku Ta Kla i Fásil pa Komprondé

“E palabra di Dios ta bibu.”—HEB. 4:12.

KANTIKA: 37, 116

1. (a) Ki trabou Yehova a duna Adam? (b) Kon e sirbidónan di Dios a usa nan kapasidat pa komuniká for di e tempu ei?

YEHOVA DIOS a duna nos un bunita regalo: e kapasidat di komuniká. Den Hòfi di Edén, el a duna Adam e tarea di duna bestia nòmber. Adam a usa su kreatividat i inteligensia pa duna kada bestia un nòmber ku ta pas ku nan. (Gén. 2:19, 20) For di e tempu ei padilanti, e sirbidónan di Dios a sigui usa nan kapasidat di papia, òf idioma, pa alabá Yehova i pa siña otro hende kiko ta su boluntat. Den e último dékadanan akí nan a usa un otro medio pa mas hende por siña tokante Yehova: tradukshon di Beibel.

2. (a) Ki tres prinsipio e Komité di Tradukshon di Beibel di Mundu Nobo a apliká? (b) Kiko nos lo bai analisá den e artíkulo akí?

2 Tin míles di tradukshon di Beibel, pero no ta tur ta transmití e mensahe original ku e mesun eksaktitut. Den e dékada di 1940, e Komité di Tradukshon di Beibel di Mundu Nobo a establesé prinsipionan di tradukshon ku a sirbi komo guia pa mas ku 130 idioma. Esakinan ta: (1) Santifiká e nòmber di Dios, poniend’e bèk na e lugánan den kua e tabata aparesé den e teksto original. (Lesa Mateo 6:9.) (2) Tradusí na un manera literal te asina leu ku esaki ta posibel. Ma si un tradukshon palabra-pa-palabra ta kambia e nifikashon, e ora ei sí ta transmití e idea korekto. (3) Usa un idioma ku ta fásil pa komprondé i ku ta stimulá e lektor pa lesa. * (Lesa Nehemías 8:8, 12.) Laga nos wak kon a apliká e prinsipionan akí den e Tradukshon di Mundu Nobo na ingles, den e revishon di 2013 i den e tradukshonnan na otro idiomanan.

UN BEIBEL KU TA ONRA E NÒMBER DI DIOS

3, 4. (a) Kua manuskritonan di antigwedat ta kontené e Tetragrámaton? (b) Kiko hopi tradukshon di Beibel a hasi ku e nòmber di Dios?

3 E ekspertonan ku ta studia e manuskritonan hebreo di Beibel, manera e Ròlnan di Laman Morto, ta keda asombrá di e kantidat di biaha ku e Tetragrámaton * ta aparesé den nan. E nòmber di Dios ta aparesé tambe den algun kopia di e Septuaginta griego for di e di dos siglo promé ku Kristu te na e promé siglo di nos era.

4 Aunke tin hopi prueba ku e nòmber di Dios mester ta den Beibel, tòg hopi traduktor ta lag’é afó. Por ehèmpel, apénas dos aña despues ku a presentá e Tradukshon di Mundu Nobo di e Skritura Griego Kristian na ingles na 1950, a publiká e tradukshon di Beibel Revised Standard Version na ingles. E Beibel akí ta un revishon di American Standard Version, edishon di 1901, ku a usa e nòmber di Dios. Pero kiko e revishon di 1952 a hasi? Nan a kita e nòmber di Dios. Dikon? Segun e prólogo di Revised Standard Version: “Pa e fe universal di e Iglesia Kristian sigur no ta apropiá pa yama e úniko Dios ku tin na un nòmber.” Hopi otro tradukshon, tantu ingles komo otro idioma, a hasi meskos.

5. Dikon ta asina importante pa e nòmber di Dios ta den Beibel?

5 Ta importá realmente ku e nòmber di Dios ta aparesé den Beibel? Klaru ku sí! Pensa riba esaki: Un bon traduktor mester sa kiko un outor ke trese padilanti i e mester tene kuenta ku esei den e desishonnan ku e ta tuma den su trabou di tradusí. E echo ku e nòmber di Dios ta aparesé den hopi versíkulo di Beibel ta un indikashon ku su Outor ke pa hende sa su nòmber i onr’é. (Éks. 3:15; Sal. 83:18; 148:13; Isa. 42:8; 43:10NW; Huan 17:6, 26; Echo. 15:14) Yehova a inspirá e eskritornan di Beibel pa usa su nòmber; p’esei su nòmber ta aparesé míles di biaha den e manuskritonan di antigwedat. (Lesa Ezekiel 38:23. *) Ora traduktornan ta nenga di usa e nòmber di Dios, nan ta mustra un falta di rèspèt p’e.

6. Dikon e nòmber di Dios ta aparesé seis biaha mas tantu den e revishon na ingles di e Tradukshon di Mundu Nobo?

6 Awe tin mas prueba pa mustra ku Dios su nòmber mester ta den Beibel. Den e revishon ingles di e Tradukshon di Mundu Nobo di 2013, e nòmber di Dios ta aparesé 7.216 biaha, esta, seis biaha mas tantu ku e edishon di 1984. Dikon? Pasobra den e Ròlnan di Laman Morto ku a keda publiká resientemente, e nòmber di Dios ta aparesé na sinku lugá mas: na 1 Samuel 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. E Ròlnan di Laman Morto ta 1.000 aña mas bieu ku e teksto masorétiko hebreo, ku a ser usá pa tradusí e Tradukshon di Mundu Nobo. Ademas, a base di un estudio mas profundo ku a hasi di e manuskritonan di antigwedat, a disidí di inkluí e nòmber di Dios tambe na Huesnan 19:18.

7, 8. Kiko e nòmber Yehova ta nifiká?

7 E nòmber Yehova tin un gran nifikashon pa kristiannan berdadero. Su nòmber ta nifiká “E Ta Kousa pa Bira.” * Den pasado, nos publikashonnan a splika e nifikashon di e nòmber di Dios a base di Éksodo 3:14, ku ta bisa: “Lo Mi Bira Loke Lo Mi Ke Bira.” (NW) E revishon di 1984 a splika ku Yehova ta pone su mes bira loke e ke bira pa e por kumpli ku su promesanan. Pero e revishon di 2013 ta splika: “Aunke e nòmber Yehova ta inkluí e idea akí, e no ta limitá na loke e mes ta skohe pa bira. E ta inkluí tambe loke e ta pone su kreashon bira p’e por kumpli ku su propósito.—Wak página 5 di e foyeto Yudansa pa Studia e Palabra di Dios.

8 Asina ta ku Yehova por pone su kreashon bira loke sea e ta haña ta nesesario. Por ehèmpel, el a pone Noe bira un konstruktor kapas, el a pone Bezaleel bira un artesano eksperto, el a pone Gideon bira un guerero poderoso i Pablo un apòstel pa e nashonnan. Sí, e nòmber di Dios tin un gran nifikashon pa kristiannan, i p’esei e komité ku a traha riba e Tradukshon di Mundu Nobo a hasi sigur di inkluí e nòmber di Dios den e tradukshon akí.

9. Dikon a duna prioridat pa tradusí Beibel na mas tantu idioma posibel?

9 E Tradukshon di Mundu Nobo ta disponibel na mas ku 130 idioma, i tur ta inkluí e nòmber di Dios den e teksto di Beibel pa asina dun’é e onor ku e meresé. (Mal. 3:16) Esaki ta na kontraste skèrpi ku hopi otro tradukshon di Beibel ku a laga e nòmber di Dios afó i remplas’é ku títulonan manera “Señor” òf nòmber di un dios lokal. Esaki ta un di e motibunan prinsipal dikon e Kuerpo Gobernante di Testigunan di Yehova a pone komo prioridat pa mas tantu hende posibel por haña un Beibel ku ta onra e nòmber di Dios.

UN TRADUKSHON EKSAKTO KU TA FÁSIL PA KOMPRONDÉ

10, 11. Ki difikultatnan e traduktornan di e Tradukshon di Mundu Nobo a haña nan kuné den nan trabou di tradusí e Skritura na otro idioma?

10 E trabou di tradusí e Skritura Sagrado na otro idioma no ta nada fásil. Por ehèmpel, den pasado, e edishon ingles di e Tradukshon di Mundu Nobo a usa e palabra hebreo “Sheol” na Eklesiástes 9:10. E teksto ei ta bisa: “Tur loke bo man haña pa hasi, hasié ku tur bo forsa; pasobra no tin ni aktividat ni planifikashon ni sabiduria den Sheol, kaminda bo ta bai.” Pero esaki a krea un problema pa traduktornan di otro idioma pasobra mayoria di nan lektornan no konosé e palabra “Sheol” ni no tiné den nan dikshonarionan. Pa hopi di nan e ta zona manera nòmber di un lugá. P’e motibu ei, a permití traduktornan tradusí e palabra hebreo “Sheol” i e ekivalente griego, “Hádes,” komo “Graf.” Esaki ta un tradukshon eksakto, ku ta hasi e teksto mas fásil pa komprondé.

11 Un otro ehèmpel: Den algun idioma a surgi un konfushon ku tradukshon di e palabra hebreo néfesh i e palabra griego psykhé ku un palabra ku ta similar na e palabra pa “alma.” Kiko tabata e problema? Den e idiomanan ei e palabra akí por referí na algu ku ta sigui biba despues ku un persona muri. P’esei, a permití e traduktornan tradusí e palabra “alma” segun konteksto, siguiendo e splikashon ku e apèndiksnan ku e Tradukshon di Mundu Nobo di e Skritura Santu—Ku Referensia ta duna. Sí, tabata mas importante pa usa palabra ku ta fásil pa komprondé. A pone otro posibel tradukshonnan den nota na pia di página, huntu ku algun informashon adishonal.

12. Menshoná algun kambio ku a hasi den e revishon di 2013 di e Tradukshon di Mundu Nobo. (Wak tambe e artíkulo “E Edishon Revisá di e Tradukshon di Mundu Nobo,” den e revista akí.)

12 E preguntanan ku traduktornan di rònt mundu tabata hasi a saka na kla ku tin mas pasashi di Beibel ku hende tabata interpretá robes. P’esei, na sèptèmber 2007, Kuerpo Gobernante a aprobá pa revisá e Tradukshon di Mundu Nobo na ingles. Durante e proyekto a analisá míles di pregunta ku e timnan di tradukshon a hasi. A saka e palabranan i ekspreshonnan antikuá i a hasi un esfuerso spesial pa e teksto por ta eksakto i fásil pa komprondé. Asina, e trabou di tradusí Beibel na otro idioma a yuda drecha e teksto ingles.—Pro. 27:17.

EKSPRESHONNAN DI APRESIO

13. Kiko hopi lektor ta pensa di e revishon di 2013?

13 Kiko hopi lektor ta pensa di e revishon di e Tradukshon di Mundu Nobo na ingles? E sede di Testigunan di Yehova na Brooklyn a risibí míles di karta di gradisimentu, manera un ku un ruman muhé a manda, kende a bisa: “Beibel ta manera un kaha di tesoro yen di piedra presioso. Ora mi ta lesa e palabranan di Yehova den e revishon di 2013, mi ta sinti komo si fuera mi ta saminá kada piedra un pa un i mira tur nan fasetanan, nan kolónan, nan klaridat i nan bunitesa. E echo ku mi por lesa Beibel na un idioma simpel a yuda mi konosé Yehova mihó i mir’é komo un tata kariñoso ku ta tene mi brasá, segun ku e ta lesa su palabranan pa mi.”

14, 15. Kiko e lektornan di e Tradukshon di Mundu Nobo na otro idioma ta opiná?

14 Ma no ta e lektornan di e revishon na ingles so ta kontentu ku nan tin e Tradukshon di Mundu Nobo. Un hòmber di edat ku ta biba na Sofia, kapital di Bulgaria, a bisa di e edishon na búlgaro: “Mi tin hopi aña ta lesa Beibel, ma nunka mi a lesa un tradukshon ku ta asina fásil pa komprondé i ku ta yega dirèkt na bo kurason.” Meskos tambe, despues ku un ruman muhé di Albania a haña su mes ehemplar di e Tradukshon di Mundu Nobo, el a bisa: “E Palabra di Dios na albanes ta zona masha bunita! Ki un privilegio pa tende Yehova papia ku nos na nos idioma!”

15 Den hopi pais no ta fásil pa haña un Beibel, i esnan ku tin ta hopi karu. Pues, e solo echo ku bo por haña un ya ta un gran bendishon. Un informe for di Ruanda ta bisa: “Pa hopi aña, vários hende ku e rumannan tabata studia kuné no tabata progresá pasobra nan no tabatin Beibel. Nan no por a afòrt di kumpra e vershon di e iglesia lokal. I hopi biaha nan no por a komprondé e nifikashon di sierto versíkulonan, loke a stroba nan progreso.” Tur kos a kambia ora e Tradukshon di Mundu Nobo a bira disponibel den nan idioma. Un famia di Ruanda ku kuater yu tiner a bisa lo siguiente: “Nos ta gradisí Yehova i e esklabo fiel i prudente mashá pa a duna nos e Beibel akí. Nos ta hende pober i nos no tin sèn pa kumpra Beibel pa kada miembro di nos famia. Pero awor nos kada un tin nos mes Beibel. Pa mustra nos gratitut na Yehova, nos ta lesa Beibel tur dia komo famia.”

16, 17. (a) Kiko Yehova ke pa su pueblo? (b) Kiko nos mester ta determiná pa hasi?

16 Ku tempu, e Tradukshon di Mundu Nobo revisá lo bira disponibel na mas idioma. Satanas ta purba di stroba esei, pero nos tin sigur ku Yehova ke pa su pueblo skucha su palabranan na un idioma ku ta kla i fásil pa komprondé. (Lesa Isaías 30:21.) Pronto, e “tera lo ta yen di e konosementu di [Yehova], manera awa ta tapa laman.”—Isa. 11:9.

17 Laga nos probechá di tur loke Yehova ta duna nos, inkluso e tradukshon akí ku ta onra su nòmber. E ta papia ku nos tur dia mediante su Palabra. Laga nos skucha loke e tin di bisa nos. Su kapasidat pa skucha nos orashonnan ku atenshon no tin límite. Mas nos komuniká ku Yehova, mas nos lo hala serka dje i mas nos lo stim’é.—Huan 17:3.

“Ki un privilegio pa tende Yehova papia ku nos na nos idioma!”

^ par. 2 Wak Apèndiks A1 den e Tradukshon di Mundu Nobo i e artíkulo “Kon pa Skohe un Bon Tradukshon di Beibel” den e Atalaya di 1 di mei 2008.

^ par. 3 E kuater lèternan hebreo ku ta representá e nòmber di Dios.

^ par. 5 Ezekiel 38:23: “Siguramente lo mi engrandesé mi mes i santifiká mi mes i hasi mi mes konosí den bista di hopi nashon; i nan lo tin ku sa ku ami ta Yehova.”

^ par. 7 Vários obra di konsulta ta kompartí e opinion akí, ma no ta tur eksperto ta di akuerdo kuné.