SAY piyaes et insekton kaparparay duron. Wala itan ed amin ya kontinente puera labat ed Antarctica. Balet walay matalag a klase na piyaes ya naromog labat ed northeast na America, tan abayag lan pankelkelawan na saray biologist.

Nonot mo pa: Minilyon ed sayan klase na piyaes so biglan ompaway no mantapos lay Marso tan kagapoy Abril, tan pigaran simba labat so pambilay da. Legan na satan, makatelek so tanol da, mansalat ira na katat, ontekkiab ira, maniknol ira, insan la ra ompatey. Say makapakelaw, saray ananak da et ompaway kayari na manga 13 odino 17 taon, depende ed no anton species ira. Antoy nagagawa antis iran ompaway?

Pian naebatan itan, kaukolan tayon talosan so bilay na sayan matalag a klase na piyaes. Manga sakey simba kapaway da, mananap iray kaparis da tan saray bibii et maniknol na manga 400 ya anggad 600 diad dalem na saray sanga na kiew. Insan la ra ompatey. Kalabas na pigaran simba, ompusnak la iramay iknol, napelag iray angkekelag ya piyaes, ombutbot irad dalin, ya ditan so panayaman da na pigaran taon tan supsopen da iray tabol na saray lamut na tanaman odino kiew. Kayari na manga 13 o 17 taon, ompaway la so balon grupo na piyaes, insan onman lamet so nagawa.

Nabasa ed sakey ya artikulo na magasin ya Nature ya say komplikadon bilay na sayan matalag a klase na piyaes et “abayag lan pankelkelawan na saray scientist . . . . Anggad natan, aaralen ni na saray entomologist no panon ya nan-evolve so nikadkaduman bilay na sayan insekto.” Diad saray ayayep, sikara labat so walaay ontan ya bilay.

Antoy nibagam? Kasin say bilay na sayan matalag a klase na piyaes et lapud ebolusyon? Odino walay nandesinyo?