Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Asoo Wɔwolo Nyamenle Ɛnwomenlelielɛ Ne Anu?

Asoo Wɔwolo Nyamenle Ɛnwomenlelielɛ Ne Anu?

Asoo Wɔwolo Nyamenle Ɛnwomenlelielɛ Ne Anu?

“Ngoane wɔ Nyamenle edwɛkɛ ne anu, yɛɛ tumi wɔ nu.”—HIB. 4:12, NW.

1. Kɛzi yɛwolo Nyamenle ɛnwomenlelielɛ ne anu ɛnɛ ɛ? Duzu ati a ɔbahola yeayɛ se kɛ yɛbayɛ tieyɛ ɛ?

YƐZUKOA kɛ, saa yɛtie Gyihova na yɛ nee ye ahyehyɛdeɛ ne yɛ gyima a, yɛbawolo Nyamenle ɛnwomenlelielɛ ne anu ɛnɛ. Tieyɛ mɔɔ yɛyɛ la maa Gyihova nwu kɛ yɛkpondɛ kɛ ye bodane ne ba nu. Noko saa ɔdwu mekɛ ne bie a ɔyɛ se kɛ yɛbayɛ tieyɛ. Kɛ neazo la, saa yɛnwu kɛ Gyihova kpondɛ kɛ yɛgyakyi debie bie mɔɔ yɛ nye die nwo la ɛyɛlɛ a, bie a ɔbayɛ se kɛ yɛbali zo ɛkɛ ne ala. Saa ɛhye bie si a, ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle “[yɛka yɛ] nwo aze” anzɛɛ yɛyɛ tieyɛ. (Gye. 3:17) Akee yɛbaha gyinlabelɛ bie mɔ mɔɔ maa yɛnyia adenle yɛda ye ali saa amgba yɛziezie yɛ nwo kɛ yɛbayɛ tieyɛ dahuu a anwo edwɛkɛ.

2, 3. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛkɔ zo yɛyɛ na yɛazɔ Gyihova anye a?

2 Asoo wɔziezie ɛ nwo kɛ saa ɛsukoa Baebolo ne na ɛnwu kɛ ɔwɔ kɛ ɛyɛ nzenzaleɛ bie a, ɛbayɛ ɔ? Dwenle ɛhye anwo: Baebolo ne ka kɛ menli mɔɔ Gyihova kpondɛ kɛ ɔfa bɛ ɔba ye ahyehyɛdeɛ ne anu la le maanle maanle ne anu “anwonyia.” (Hag. 2:7) Ɛhye kile kɛ Nyamenle kpa menli mɔɔ sonle bolɛ maa ye la ɔluakɛ bɛkulo mɔɔ le kpalɛ la. Nɔhalɛ nu, mekɛ mɔɔ yɛbɔle ɔ bo kɛ yɛsukoa Baebolo ne la ɛnee yɛ nuhua dɔɔnwo yɛ ninyɛndane. Noko kɛmɔ ɛnee yɛkulo Nyamenle nee ɔ Ra ne na yɛkpondɛ kɛ Nyamenle die yɛ to nu la ati, yɛvale anyelielɛ yɛyɛle nzenzaleɛ kpole wɔ kɛzi yɛdwenle nee kɛzi yɛyɛ yɛ ninyɛne la anu. Yɛzɛlɛle Gyihova moalɛ wɔ asɔneyɛlɛ nu na yɛbɔle mɔdenle yɛyɛle nzenzaleɛ. Nzinlii, bɛzɔnenle yɛ na Gyihova liele yɛ dole nu.—Bɛgenga Kɔlɔsaema 1:9, 10.

3 Noko yɛtɛdile munli. Ɔwɔ kɛ yɛkɔ zo yɛyɛ nzenzaleɛ wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu na yɛbɔ mɔdenle yɛbɔ ɛbɛla kpalɛ. Gyihova ɛbɔ yɛ ɛwɔkɛ kɛ saa yɛkɔ zo yɛyɛ mɔɔ sɔ ɔ nye la a, ɔbaboa yɛ.

Saa Ɔwɔ Kɛ Yɛyɛ Nzenzaleɛ Bie A

4. Ndenle nsa boni a Gyihova dua zo maa yɛnwu kɛ ɔwɔ kɛ yɛyɛ nzenzaleɛ a?

4 Kolaa na yɛayɛ nzenzaleɛ bie wɔ yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu la, ɔwɔ kɛ yɛnwu deɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛsenza yɛfi nwo la. Gyihova dua ndenle ngakyile zo boa yɛ wɔ ɛhye ɛyɛlɛ nu. Ɔkola ɔdua ɛdendɛlɛ mɔɔ bɛmaa ye Belemgbunlililɛ Asalo anzɛɛ edwɛkɛ bie mɔɔ wɔ yɛ magazine ne anu la azo ɔmaa yɛnwu nzenzaleɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛyɛ la. Ɔdwu mekɛ ne bie na yɛtie ɛdendɛlɛ anzɛɛ yɛkenga buluku bie bɔbɔ a yɛnrɛde ɔ bo kɛ ɔwɔ kɛ yɛyɛ nzenzaleɛ, yemɔti Gyihova kola dua adiema bie mɔɔ wɔ asafo ne anu la anwo zo ɔmaa ɔdua adenle kɛnlɛma zo ɔtenrɛ yɛ.—Bɛgenga Galeehyeama 6:1.

5. Ɔdwu mekɛ ne bie na awie tu yɛ folɛ a kɛzi yɛyɛ yɛ nyɛleɛ ɛ? Duzu ati a ɔwɔ kɛ Keleseɛne mgbanyima kɔ zo boa yɛ ɛ?

5 Saa yɛ gɔnwo sonla mɔɔ ɛnli munli la tenrɛ yɛ a, ɔbahola yeayɛ se kɛ yɛbalie yɛado nu, saa bɔbɔ ɔtendɛ ɔkile yɛ wɔ adenle kɛnlɛma zo a. Noko Gyihova ɛha kɛ mgbanyima ne mɔ “ɛdenrɛ” yɛ “bɛtɛɛ” wɔ adenle kɛnlɛma nu. (Gal. 6:1) Saa yɛdie bɛ moalɛ ne yɛto nu a, yɛbayɛ “anwonyia,” anzɛɛ debie mɔɔ sonle bolɛ kpalɛ la yeamaa Gyihova. Yɛta yɛka yɛkile Gyihova wɔ yɛ asɔneyɛlɛ nu kɛ yɛnli munli yɛɛ yɛfo. Noko saa ɔdwu mekɛ ne bie na kpanyinli bie ka kile yɛ kɛ yɛvo a yɛnlie yɛndo nu. Yɛbɔ mɔdenle kɛ yɛfa edwɛkɛ yɛaye yɛ nloa anzɛɛ yɛka kɛ mɔɔ yɛyɛle la ɛnle ɛtane kpole. Bie a yɛbaha kɛ ahenle mɔɔ dule yɛ folɛ ne la ɛngulo yɛ edwɛkɛ anzɛɛ yeandendɛ kɛnlɛma. (2 Arl. 5:11) Anzɛɛ saa mgbanyima ne mɔ ka edwɛkɛ bie mɔɔ yɛngulo kɛ yɛte ye fee la kile yɛ a yɛbahola yɛava ɛya kpalɛ. Kɛ neazo la, bie a bɛbaha bɛahile yɛ kɛ yɛ busuanli bie ɛlɛyɛ ninyɛndane anzɛɛ kɛzi yɛsiezie yɛ nwo la ɛnle kpalɛ. Bie a bɛbaha kɛ ɔwɔ kɛ yɛdi yɛ nwo eni kpalɛ anzɛɛ Gyihova kyi ninyɛne mɔɔ yɛfa yɛdielie yɛ nye la. Ɔluakɛ yɛva ɛya la ati bie a yɛbaha edwɛkɛ mɔɔ ɔnle kɛ yɛka la. Ɛhye bahola amaa yɛali nyane na ɔbamaa adiema ne mɔɔ ɔkulo kɛ ɔboa yɛ la noko ali nyane. Noko, fane dɔɔnwo ne ala, saa yɛ ɛya ne ka aze a, yɛdie yɛto nu kɛ mɔɔ ɔhanle la baboa yɛ.

6. Adenle boni azo a Nyamenle edwɛkɛ ne fedevede “adwenle nee ahonle nu ɔnwu bɛ nzuzulɛ muala” ɛ?

6 Ngɛlɛlera mɔɔ edwɛkɛ ɛhye gyi zo la, Hibuluma 4:12, bɔ yɛ amaneɛ kɛ “tumi” wɔ Nyamenle edwɛkɛ ne anu. Ɛhye kile kɛ tumi wɔ Baebolo ne, Nyamenle Edwɛkɛ ne mɔɔ bɛhɛlɛ la anu mɔɔ ɔkola ɔboa sonla ɔmaa ɔkakyi ye subane a. Baebolo ne boale yɛ manle yɛyɛle nzenzaleɛ mɔɔ ɔhyia la kolaa na bɛazɔne yɛ. Yɛɛ ɔkola ɔboa yɛ ɔmaa yɛyɛ nzenzaleɛ wɔ yɛ ɛzɔnenlɛ ne anzi. Pɔɔlo eza hɛlɛle ye wɔ ye kɛlata ne mɔɔ ɔhɛlɛle Hibulu Keleseɛnema ne la anu kɛ Nyamenle edwɛkɛ ne pɛ to, “ɔdua ɛkɛla nee sunsum ayia zo” yɛɛ “ɔfede adwenle nee ahonle nu ɔnwu bɛ nzuzulɛ muala.” (Hib. 4:12) Wɔ ɛke “ɛkɛla” ne kile yɛ nyɛleɛ, mɔɔ menli nea yɛ a bɛkola bɛnwu ye la. “Sunsum” ne kile mɔɔ ɔvea yɛ nu la, mɔɔ menli nea yɛ a bɛngola bɛnnwu ye la. Yemɔti mɔɔ ɛnee Pɔɔlo ɛlɛka la a le kɛ saa yɛsukoa Baebolo ne na yɛte mɔɔ Nyamenle kpondɛ kɛ yɛyɛ la abo a, yɛ nyɛleɛ bamaa menli anwu kɛzi yɛde la. Asoo ɔdwu mekɛ ne bie a asolo mɔɔ menli nwu kɛ yɛyɛ nee kɛzi yɛde amgba la ɔ? (Bɛgenga Mateyu 23:27, 28.) Suzu mɔɔ anrɛɛ ɛbayɛ ye wɔ gyinlabelɛ ɛhye mɔ mɔɔ yɛbaha nwolɛ edwɛkɛ kɛkala anu la anwo.

Ɛ Nee Gyihova Ahyehyɛdeɛ Ne Ɛhɔ Zo Ɛnyi

7, 8. (a) Duzu ati a ɛnee Hibulu Keleseɛnema ne bie mɔ kpondɛ kɛ bɛkɔ zo bɛdi Mosisi Mɛla ne foa bie azo ɛ? (b) Kɛmɔti a yɛkola yɛka kɛ ɛnee bɛlɛko bɛatia Gyihova bodane ɛ?

7 Yɛ nuhua dɔɔnwo ze edwɛkɛ ɛhye mɔɔ wɔ Mrɛlɛbulɛ 4:18 la kpalɛ: “Tenlenema adenle nu le wienyi kɛ nwonlomɔ sɛnzɛne mɔɔ kɛkpuke la, ɔfi, ɔta toonwo ɔyɛ kɛ sɛnzɛngyinla ewia.” Ɛhye kile kɛ, mɔɔ mekɛ ɛlɛgua nu la ɛnee yɛlɛte mɔɔ Gyihova kpondɛ avi yɛ ɛkɛ ne nee kɛzi yɛbahola yɛazonle ye kpalɛ la abo kpalɛ.

8 Yɛlumua yɛzukoa kɛ, wɔ Gyisɛse ewule nzi ɛnee Hibulu Keleseɛnema ne dɔɔnwo kpondɛ kɛ bɛdi Mosisi Mɛla ne azo. (Gyi. 21:20) Pɔɔlo hilehilele nuhua wienyi kɛ ɔnle kɛ Keleseɛnema di Mosisi Mɛla ne azo bieko, noko bie mɔ anlie mɔɔ ɛnee Gyihova kpondɛ kɛ bɛyɛ la ando nu. (Kɔl. 2:13-15) Bie a bɛzuzule kɛ saa bɛkɔ zo bɛdi Mosisi Mɛla ne bie mɔ azo a, menli mɔɔ li Dwuuma ɛzonlenlɛ ne anzi la ɛnrɛkpɔ bɛ. Noko ɛnee Pɔɔlo edwɛkɛ ne anu la ɛkɛ, ɔhanle ɔhilele Hibulu Keleseɛnema ne kɛ saa bɛko bɛtia Nyamenle bodane a, bɛnrɛwolo Nyamenle ɛnwomenlelielɛ ne anu. * (Hib. 4:1, 2, 6; bɛgenga Hibuluma 4:11.) Ɛnee ɔwɔ kɛ bɛdie bɛto nu kɛ akee Gyihova kpondɛ kɛ ye menli sonle ye wɔ adenle fofolɛ zo na Gyihova alie bɛ ado nu.

9. Saa akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ eku ne yɛ nzenzaleɛ wɔ kɛzi yɛte Baebolo nu edwɛkɛ bie abo la anu a, duzu nganeɛ a ɔwɔ kɛ yɛte a?

9 Ɛnɛ, saa ɔdwu mekɛ ne bie a akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ eku ne boa yɛ ɔmaa yɛte Baebolo nu ngilehile bie abo wɔ adenle fofolɛ zo. Ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye die nzenzaleɛ ɛhye mɔ anwo. Bɛmaa yɛnwu kɛ Gyihova ɛlɛdua akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ eku ne anwo zo yeahile yɛ nɔhalɛ ne. Ɔdwu mekɛ ne bie a, Neazo Eku ne mɔɔ ɔgyi akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ eku ne agyakɛ anu la, neɛnlea kɛzi yɛte nɔhalɛ ne bie mɔ abo la anu bieko. Saa mediema ɛhye mɔ si kpɔkɛ kɛ ɔwɔ kɛ bɛyɛ nzenzaleɛ a, bɛnzulo kɛ bɛbadenrɛ kɛzi bɛhilehilele edwɛkɛ bie anu wɔ dɛba ne la, anzɛɛ bɛmaa edwɛkɛ ne anu da ɛkɛ kpalɛ. Bɛze kɛ bie mɔ baha akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ ne anwo edwɛkɛ ɛtane ɔlua nzenzaleɛ ɛhye mɔ, noko tɛ yemɔ a hyia bɛ a. Debie mɔɔ hyia bɛ kpole kpalɛ la a le kɛ bɛ nee Nyamenle bayɛ ko wɔ ye bodane ne anwo. Saa akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ eku ne yɛ nzenzaleɛ wɔ kɛzi yɛte Baebolo nu edwɛkɛ bie abo la anu a, duzu nganeɛ a ɛte a?—Bɛgenga Luku 5:39.

10, 11. Mekɛ mɔɔ Baebolo sukoavoma bie mɔ nwunle kɛ ɔwɔ kɛ bɛdua ndenle fofolɛ zo bɛka edwɛkɛ ne la, duzu a bɛyɛle a? Duzu a yɛsukoa yɛfi neazo ɛhye anu a?

10 Maa yɛha neazo fofolɛ nwo edwɛkɛ. Kɛyɛ ɛvolɛ ɛya ko mɔɔ ɛze ɛhɔ la, Baebolo Sukoavoma bie mɔ mɔɔ ɛnee maa bagua nu ɛdendɛlɛ ngɛnlɛma la zuzule kɛ ɛdendɛlɛ ɛmanlɛ a le adenle kpalɛ mɔɔ bɛdua zo bɛka edwɛkɛ ne a. Ɛnee bɛkulo kɛ bɛgyinla menli dɔɔnwo anyunlu bɛtendɛ. Saa menli ye bɛ ayɛlɛ wɔ bɛ ɛdendɛlɛ ne anwo a, bɛ nuhua dɔɔnwo anye die nwo. Noko nzinlii, Gyihova menli dele ɔ bo kpalɛ kɛ Gyihova kpondɛ kɛ bɛyɛ dɔɔnwo bɛtɛla bagua nu ɛdendɛlɛ mɔɔ bɛbamaa la. Ɛnee ɔkpondɛ kɛ bɛka edwɛkɛ ne wɔ azua nu nee ndenle fofolɛ zo. Tendɛvolɛma ɛhye mɔ mɔɔ bɔ mɔdenle la anu bie mɔ angulo kɛ bɛkɛyɛ. Bɛ ɛdendɛlɛ ne mɔ manle bie mɔ zuzule kɛ bɛkulo Gyihova na bɛtie ye, noko bɛ nyɛleɛ wɔ gyinlabelɛ ɛhye anu hilele kɛ ɛnee ɔnle zɔ. Yɛze kɛ Gyihova anye anlie bɛ nyɛleɛ ne anwo. Bɛvile ye ahyehyɛdeɛ ne anu.—Mat. 10:1-6; Gyi. 5:42; 20:20.

11 Ɛnee ɔyɛ se ɔmaa Baebolo sukoavoma mɔɔ ɛha la anu dɔɔnwo noko kɛ bɛbaha edwɛkɛ ne wɔ azua nu, titile wɔ mɔlebɛbo ne. Noko bɛyɛle tieyɛ na bɛlile nɔhalɛ bɛmanle Gyihova ahyehyɛdeɛ ne. Mekɛ bie anzi, azua nu edwɛkɛ ɛhanlɛ ne anyɛ bɛ se bieko. Gyihova yilale bɛ somaa. Saa akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ eku ne ka kile wɔ kɛ ɛzɔ adenle fofolɛ bie mɔɔ bɛdua zo bɛdi daselɛ la ɛnlea a duzu a ɛyɛ a? Saa adenle ɛhye mɔɔ bɛdua zo bɛka edwɛkɛ ne la yɛ se maa wɔ bɔbɔ a asoo ɛtie?

Mekɛ Mɔɔ Yɛ Kulovolɛ Bie Kɛkpo Gyihova

12, 13. (a) Duzu ati a Gyihova se, “bɛye amumuyɛ sonla ɛhye bɛvi bɛ avinli” ɛ? (b) Duzu a bahola ayɛ gyinlabelɛ mɔɔ anu yɛ se amaa Keleseɛne awovolɛ a?

12 Yɛze kɛ saa Gyihova balie yɛ ado nu a, ɔwɔ kɛ yɛdi mɛla mɔɔ se yɛmaa yɛ nwo ɛde wɔ debie biala anu la azo. (Bɛgenga Taetɛse 2:14.) Noko gyinlabelɛ bie mɔ maa ɔyɛ se kɛ yɛbali mɛla ɛhye azo. Kɛ neazo la, suzu gyinlabelɛ ɛhye anwo: Keleseɛne agyalɛma bie mɔɔ bɛdi nɔhalɛ la lɛ ralɛ nrenya ko ala, na ɔvile nɔhalɛ ne anu. Ɔ nye liele anyelielɛ ekyi ne mɔɔ ɛtane maa bɛnyia la anwo ɔdɛlale agɔnwolɛ mɔɔ ɔ nee Gyihova nee ye awovolɛ lɛ la. Ɔlua ye nyɛleɛ ti yeangola yeandɛnla asafo ne anu. Yemɔti bɛyele ye bɛvile Nyamenle menli ne avinli.—Hib. 11:25.

13 Awovolɛ ne mɔ di nyane kpole! Bɛze kɛ Baebolo ne ka kɛ: “Bɛ nee awie biala mɔɔ fɛlɛ ɔ nwo Keleseɛnenli na ɔbɔ ɛbɛla mgbane mgbane, ɔle anyebolo, ɔsonle awozonle, ɔ nloa ɛdendɛlɛ ɛnyɛ fɛ, ɔle nzanli anzɛɛ ɔle awule la mmatu. Bɛ nee sonla zɛhae mmatɛnla ɛkponle nwo bɔbɔ di debie.” Eza ɔka kɛ: “Bɛye amumuyɛ sonla ɛhye bɛvi bɛ avinli.” (1 Kɔl. 5:11, 13) Yɛɛ bɛte ɔ bo kɛ edwɛkɛkpɔkɛ “awie biala” fane mbusuafoɔ mɔɔ bɛ nee bɛ ɛnde awuke ko anu la noko anwo. Noko ɔluakɛ bɛkulo bɛ ra ne la ati bie a bɛbadwenle kɛ: “Ɔwɔ kɛ yɛ nee yɛ ra ne tendɛ kpalɛ na yɛahola yɛaboa ye. Saa yɛ nee ye andendɛ a yɛnrɛhola yɛnrɛboa ye na yeazia yeara Gyihova ɛkɛ bieko.” *

14, 15. Saa awovolɛ kpondɛ kɛ bɛ nee bɛ ra mɔɔ bɛdu ye la tendɛ a, duzu a ɔwɔ kɛ bɛkakye a?

14 Ɔyɛ yɛ nyane kɛ awovolɛ bie mɔ di nyane zɛhae la. Bɛ ra ne lɛ adenle kakyi ye subane. Ɛnee ɔkulo kɛ ɔkɔ zo ɔyɛ ɛtane tɛla kɛ ɔ nee ye awovolɛ nee asafo ne kɛdɛnla. Awovolɛ ne mɔ kulo kɛ bɛboa bɛ ra nrenya ne noko bɛngola bɛnzi kpɔkɛ bɛmaa ye. Yɛbahola yɛade deɛmɔti mɔɔ ɛnee bɛlɛdi nyane la abo kpalɛ.

15 Duzu a yɛ diema nrenya ne nee yɛ diema raalɛ ne bayɛ a? Asoo bɛbali Gyihova mɛla ne mɔɔ anu la ɛkɛ wienyi la azo? Nɔhalɛ nu, ɔdwu mekɛ ne bie a ɔwɔ kɛ bɛ nee bɛ ra ne tendɛ ɔlua abusua nu edwɛkɛ bie mɔɔ anwo hyia la ati. Noko asoo ɔwɔ kɛ bɛdwenle kɛ bɛlɛ adenle bɛ nee bɛ ra ne tendɛ mekɛ biala ɔ? Mekɛ mɔɔ bɛlɛsi ɛhye anwo kpɔkɛ la, ɔwɔ kɛ bɛkakye mɔɔ Gyihova kpondɛ kɛ bɛyɛ la. Ɔwɔ kɛ bɛkakye kɛ Gyihova kulo kɛ ye menli ne anwo te. Ɛhye ati a yeli mɛla kɛ “bɛye amumuyɛ sonla ɛhye bɛvi” asafo ne anu la. Eza ɔkpondɛ kɛ ɔboa ahenle ne mɔɔ ɛyɛ ɛtane la ɔmaa ɔkakyi ye subane na ɔsia ɔba asafo ne anu. Kɛzi Keleseɛne awovolɛ bahola ahile kɛ bɛyɛ mɔɔ Gyihova kpondɛ la ɛ?

16, 17. Saa yɛdwenledwenle Aalɔn neazo ne anwo a, duzu a yɛbahola yɛazukoa yɛavi nu a?

16 Mosisi adiema Aalɔn hɔle gyinlabelɛ mɔɔ anu yɛ se la anu ɔlua mɔɔ ɔ mra ne mɔ anu nwiɔ yɛle la ati. Ɔ mra Needabe nee Abaehu bɔle afɔle wɔ adenle mɔɔ Gyihova ɛnlie ɛndo nu la azo. Gyihova manle senle vile anwuma rayelale bɛ. Nea kɛzi Aalɔn lile nyane a. Ɛnee Aalɔn nee ɔ mra ne mɔ ɛnrɛhola ɛnrɛdendɛ bieko. Ɛnee bɛwu. Noko debie bieko wɔ ɛkɛ mɔɔ ɔmanle gyinlabelɛ ne anu yɛle se kpalɛ manle Aalɔn nee ye abusua ne a. Mosisi hanle hilele Aalɔn nee ɔ mra mɔɔ ɛha la kɛ Gyihova ɛmkpondɛ kɛ bɛyɛ bɛ nwo kɛ bɛlɛdi nyane. Mosisi hanle kɛ: “Bɛmmamaa bɛ ti enrinli kendɛhenda nwolɛ yɛɛ bɛmmasuosua bɛ adɛladeɛ nu bɛkile kɛ bɛlɛdi nyane, anrɛɛ bɛkɛwu, na bɛkɛmaa bɛkɛva menli mɔɔ ɛrayia ɛke la amuala anwo ɛya.” (Sɛlɛ. 10:1-6) Ɛzukoalɛdeɛ ne anu la ɛkɛ wienyi. Ɔwɔ kɛ yɛkulo Gyihova yɛtɛla yɛ mbusuafoɔ mɔɔ ɛnli nɔhalɛ ɛmmaa Gyihova la.

17 Ɛnɛ, Gyihova ɛngu bɛdabɛ mɔɔ bɛnli ye mɛla zo la ɛkɛ ne ala. Ɔda ɛlɔlɛ ali ɔkile bɛ na ɔmaa bɛ adenle kɛ bɛgyakyi bɛ nyɛleɛ ɛtane ne. Noko kɛzi Gyihova bade nganeɛ ɛ, saa awovolɛ yɛ anzosesebɛ wɔ ye mɛla ne anwo na bɛdwenle kɛ ɔlua ninyɛne bie mɔ ati bɛlɛ adenle bɛ nee bɛ ra mɔɔ bɛdu ye la tendɛ mekɛ biala ɛ?

18, 19. Saa abusua ne anu amra kɔ zo di nɔhalɛ maa Gyihova a, duzu nvasoɛ yɛɛ bɛbanyia a?

18 Menli dɔɔnwo ka kɛ bɛziale bɛrale asafo ne anu ɔluakɛ bɛ gɔnwo mɔ nee bɛ mbusua hɔle zo lile nɔhalɛ manle Gyihova na bɛ nee bɛ andendɛ la ati. Kɛ neazo la, kakula bɛlɛra ko hanle hilele mgbanyima ne mɔ kɛ debie ko mɔɔ ɔmanle ɔhakyile ye subane la a le mɔɔ ɔ diema nrenya ne yɛle la. Mekɛ mɔɔ bɛdule ye la ɔ diema nrenya ne lile nɔhalɛ manle Gyihova na ɔlile Gyihova mɛla zo. Ɛhye a manle ɔhulole kɛ ɔbazia yeara asafo ne anu a.

19 Ɛhye ati, duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ a? Ɔwɔ kɛ yɛtie Gyihova wɔ gyinlabelɛ biala anu. Noko ɔluakɛ yɛnli munli la ati, ɔdwu mekɛ ne bie a ɔyɛ se. Noko akee, ɔwɔ kɛ yɛnyia diedi kpundii kɛ mɔɔ Gyihova ka kɛ yɛyɛ la a le kpalɛ maa yɛ a.

“Ngoane Wɔ Nyamenle Edwɛkɛ Ne Anu”

20. Yɛbahola yɛade Hibuluma 4:12 abo wɔ ndenle nwiɔ boni mɔ azo? (Nea ɔ bo ɛkɛ edwɛkɛ ne.)

20 Mekɛ mɔɔ Pɔɔlo hanle kɛ, “Nyamenle Edwɛkɛ ne gyi zo [‘ngoane wɔ Nyamenle edwɛkɛ ne anu,’ NW]” la, ɛnee tɛ Baebolo ne anwo edwɛkɛ a ɔlɛka a. * (Hib. 4:12) Ngyehyɛnu fofolɛ mɔɔ wɔ zɔhane tile ne anu la maa ɔda ali kɛ Nyamenle ɛwɔkɛ ne mɔ anwo edwɛkɛ yɛɛ ɛnee ɔlɛka a. Ɛnee Pɔɔlo ɛlɛka kɛ Nyamenle ɛwɔkɛ ne mɔ ba nu dahuu. Gyihova hanle ye wɔ edwɛkɛ mɔɔ ɔka la anwo kɛ: “[Edwɛkɛ ne] ɛnrɛzia ɛnrɛra me nwo ɛke mgbane.” Eza ɔhanle kɛ: “Ɔbayɛ mɔɔ medwenle nwo kɛ ɔrayɛ la.” (Aye. 55:11) Yemɔti, ɔwɔ kɛ yɛsi abotane saa Nyamenle ɛwɔkɛ bie ɛtabale nu kɛmɔ yɛkpondɛ ye la a. Yɛkola yɛnyia anwodozo kɛ Gyihova ɛlɛdi ye bodane ne anwo gyima.—Dwɔn 5:17.

21. Kɛzi Hibuluma 4:12 kola boa bɛdabɛ mɔɔ bɛhɔ mgbanyifoa la ɔmaa bɛkɔ zo bɛsonle Gyihova ɛ?

21 “Menli pemgbenleamgbe” anzɛɛ ekpunli kpole ne anu amra dɔɔnwo ɛva ɛvolɛ dɔɔnwo ɛzonle Gyihova. (Yek. 7:9) Ɛnee bɛ nye ɛnla kɛ bɛbahɔ mgbanyifoa wɔ ewiade ɛtane ɛhye anu. Noko bɛtɛyɛ mɔɔ bɛbahola la wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu. (Edw. 92:14) Bɛze kɛ “ngoane wɔ Nyamenle edwɛkɛ ne anu” na Gyihova ɛwɔkɛ mɔɔ yebɔ la bara nu. (Hib. 4:12) Bɛze kɛ ɔlɛyɛ gyima yeamaa ye bodane mɔɔ ɔlɛ ye wɔ azɛlɛ ne nee alesama anwo la ara nu. Ɔluakɛ Nyamenle bodane ne anwo hyia ye kpalɛ la ati, saa yɛda ye ali kɛ ye bodane ne anwo hyia yɛdayɛ noko a ɔ nye die. Debie biala ɛnrɛzi Gyihova adenle kɛ ɔbali ye bodane ne anwo gyima yeawie wɔ ɛnwomenlelielɛ kenle ɛhye mɔɔ tɔ zolɛ nsuu la anu. Na ɔze kɛ ye menli, kɛ ekpunli la, bahɔ zo ayɛ mɔɔ nee ye bodane ne yia la. Na wɔmɔ ɛ? Asoo wɔwolo Nyamenle ɛnwomenlelielɛ ne anu?

[Ɔ bo ɛkɛ ne edwɛkɛ ne mɔ]

^ ɛden. 8 Dwuuma ɛzonlenlɛ ne anu mgbanyima dɔɔnwo bɔle mɔdenle kɛ bɛdi Mosisi Mɛla ne anu edwɛkɛ nretee bɔbɔ azo. Noko mekɛ mɔɔ Gyisɛse rale azɛlɛ ye azo la, bɛanlie ye bɛanli kɛ ɔle Mɛzaya. Bɛhonle bɛtiale Nyamenle bodane.

^ ɛden. 20 Ɛnɛ, Nyamenle dua Baebolo ne azo ɔtendɛ ɔkile yɛ. Baebolo ne lɛ tumi ɔkola ɔmaa yɛkakyi yɛ subane. Ɛhye ati, mɔɔ yɛkenga ye wɔ Hibuluma 4:12 la fane Baebolo ne noko anwo.

Asoo Ɛkakye?

• Duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ na yɛawolo Nyamenle ɛnwomenlelielɛ ne anu ɛnɛ a?

• Saa yɛnwu mɔɔ Nyamenle kpondɛ kɛ yɛyɛ la wɔ Baebolo ne anu a, kɛzi yɛda ye ali kɛ yɛkpondɛ kɛ yɛsɔ Nyamenle anye ɛ?

• Wɔ gyinlabelɛ boni mɔ anu a ɔnla aze kɛ yɛbadie Gyihova a? Noko duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛtie ye ɛ?

• Yɛbahola yɛade Hibuluma 4:12 abo wɔ ndenle nwiɔ boni mɔ azo?

[Debiezukoalɛ kpuyia ne mɔ]

[Nvoninli wɔ mukelɛ 31]

Awovolɛ ne mɔ di nyane kpole!